Inocybe bongardii (Weinm.) Quél. 1872

Strzępiak stęchły (Inocybe bongardii (Weinm.) Quél.) – gatunek niejadalnych grzybów z rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1836 r. Weinmann nadając mu nazwę Agaricus bongardii. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Quélet, przenosząc go do rodzaju Inocybe^[1].

Synonimy łacińskie^[2]:

• Agaricus bongardii Weinm. 1836
• Inocybe bongardii (Weinm.) Quél. 1872 var. bongardii
• Inocybe bongardii var. pisciodora (Donadini & Riousset) Kuyper 1986
• Inocybe pisciodora Donadini & Riousset 1975

Nazwę polską zaproponowałWładysław Wojewoda w 2003 r., Andrzej Nespiak w 1990 r. opisał ten gatunek pod nazwą strzępiak bongardowy^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3-5 cm. Początkowo stożkowaty, potem płasko-wypukły. Brzeg cienki, podwinięty tylko u młodych owocników. Powierzchnia sucha i jedwabista, pokryta kosmkami lub włókienkami. Ma barwę płową, jasno beżowo-oliwkową, do jasnobrązowej. Szczyt nieco ciemniejszy, z odcieniami rdzawymi i wiśniowoczerwonymi, pochodzącymi od zabarwionych na ten kolor włókienek^[4].

Blaszki

Szerokie, dość grube, przy trzonie nieco zatokowato wycięte i przyrośnięte. Mają barwę od białej do szarooliwkowej lub rdzawej. Po uciśnięciu przebarwiają się na czerwono. Ostrza jasno oszronione^[4].

Trzon

Wysokość 5-8 cm, grubość 4-9 mm, walcowaty, z nieco zgrubiałą podstawą, początkowo pełny. Powierzchnia u młodych owocników biaława i włóknista, u starszych na białawym tle występują włókienka lub łuski o barwie od szaroochrowej do czerwonobrązowej. Po uszkodzeniu czerwienieje^[5]. Występuje na nim biała i szybko zanikająca zasnówka^[4].

Miąższ

Białawy, po przekrojeniu, lub w miejscach wygryzionych przez larwy owadów wolno czerwieniejący.Ma łagodny smak i zapach słodkawo owocowy^[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki eliptyczno-fasolkowate lu migdałowate, gładkie, o rozmiarach 9,5–14 × 6–8 µm. Mają ścianę o grubości do 1,5 µm i posiadają jedną kroplę tłuszczu wewnątrz. Podstawki o rozmiarze 35–40 × 8–10 µm. W hymenium występują cienkościenne, hialinowe cystydy o maczugowatym lub nieco główkowatym kształcie. Są nieco dłuższe od podstawek i zazwyczaj występują pęczkami.

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony. Poza Europą podano jego stanowiska tylko w Maroku i w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie^[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. odnotowano ok. 10 stanowisk^[3].

Rośnie na ziemi w lasach liściastych i mieszanych oraz w parkach^[3]. Pojawia się od lipca do października^[5].

Gatunki podobne

• istnieje duże podobieństwo do niejadalnej gąski krowiej (Tricholoma vaccinum), która jednak nie pachnie owocami i ma biały wysyp zarodników^[7]
• strzępiak gruszkowonny (Inocybe pyriodora), który odróżnia się posiadaniem metuloid^[4]
• strzępiak płowy (Inocybe cervicolor), od którego różni się zapachem, niemal zupełnym brakiem łusek na kapeluszu i silniejszymi odcieniami czerwieni^[4].

Przypisy