El Triticum dicoccoides o escanda, ye una mena común del cereal triticum (trigu). Pertenez a los tetraploides darréu de la so conformación por 14 cromosomes. La escanda ye un cereal d'iviernu propiu de climes fríos y terrenos probes ente los 400 y 600 m d'altor sobro'l mar. La grana d'escanda xorrez nes espigues arrodiada d'una cubierta o poxa que protexe'l granu o semiente. Esti granu con poxa, denómase erga. La sema de la escanda faise nos meses de payares, avientu y dalgunes vegaes, tamién en xineru. La sema faise a voleo, y non col granu, sinon cola erga. Recuéyese n'agostu.
N'antigüedá foi la especie de trigu más importante pa la humanidá, pero anguaño ta cásique escosao, darréu que namás se caltienen en dalgunes rexones de la India y Asturies (Proaza y Grao).
El so cultivu documéntase per primera vegada n'escavaciones arqueolóxiques de tres castros en niveles prerromanos, na so variedá Triticum dicoccum, concretamente na Campa Torres (Xixón), el Picu Castiellu de Moriyón/Miravalles (Villaviciosa) y el Castiellu de Camoca (Villaviciosa) sieglos VIII -VI e.C.. Nel sieglu X apaez na documentación del cenobiu de San Vicente d'Uviéu como iscanla, iscanlula, scandula, scanla. Dende la Edá Media hasta bien entrao nel sieglu XIX, la escanda y el trigu foren usaos pa pagar los foros o rentes de les tierres n'especie. Nel pueblu d'Ambás (conceyu de Grau) hasta 1920, entá pagaben el foro en copines de granu d'escanda.
Entá podemos alcontrar n'Asturies:
El pantodunu ye'l pan que se fai ensin cribar la fariña d'escanda
El Triticum dicoccoides o escanda, ye una mena común del cereal triticum (trigu). Pertenez a los tetraploides darréu de la so conformación por 14 cromosomes. La escanda ye un cereal d'iviernu propiu de climes fríos y terrenos probes ente los 400 y 600 m d'altor sobro'l mar. La grana d'escanda xorrez nes espigues arrodiada d'una cubierta o poxa que protexe'l granu o semiente. Esti granu con poxa, denómase erga. La sema de la escanda faise nos meses de payares, avientu y dalgunes vegaes, tamién en xineru. La sema faise a voleo, y non col granu, sinon cola erga. Recuéyese n'agostu.
El Triticum dicoccoides o Triticum turgidum ssp. dicoccoides, l'è 'na piànta de la famìa botànica de le Poaceae, mèmber del zèner Triticum che l'è chèl endóche gh'è dét apò 'l formét e 'l far. L'è 'na spéce tetraploide con 14 cromozòmi.
Endèla antichità l'è stàda la spéce de formét piö 'mportànta per l'òm, ma al dé d'encö l'è mìa piö cultiàda, a pàrte 'ndèna quach regiù de l'India e de la Spàgna.
El Triticum dicoccoides l'è la spéce de la quàl gh'è stat demestegàt el T. dicoccum (o Triticum turgidum ssp. dicoccum), cultiàt e comercializàt col nòm de far. De chèsta öltema spéce piö tàrde amò, gh'è stat derivàt el formét dür.
El Triticum dicoccoides o Triticum turgidum ssp. dicoccoides, l'è 'na piànta de la famìa botànica de le Poaceae, mèmber del zèner Triticum che l'è chèl endóche gh'è dét apò 'l formét e 'l far. L'è 'na spéce tetraploide con 14 cromozòmi.
Endèla antichità l'è stàda la spéce de formét piö 'mportànta per l'òm, ma al dé d'encö l'è mìa piö cultiàda, a pàrte 'ndèna quach regiù de l'India e de la Spàgna.
Detài dei grà de T. dicoccoidesEl Triticum dicoccoides l'è la spéce de la quàl gh'è stat demestegàt el T. dicoccum (o Triticum turgidum ssp. dicoccum), cultiàt e comercializàt col nòm de far. De chèsta öltema spéce piö tàrde amò, gh'è stat derivàt el formét dür.
Triticum dicoccoides o escanda, conocido como trigo almidonero silvestre, es una especie común del cereal Triticum (trigo). Pertenece a los tetraploides (posee cuatro copias de cada cromosoma). Su genoma tiene 14 cromosomas.
En la antigüedad fue la especie de trigo más importante para la humanidad, pero actualmente está casi extinta, ya que sólo se preservan cultivos de esta especie en algunas regiones de la India y en Asturias.
La escanda contiene gluten y no es apta para que la consuman personas celíacas.[1][2]
Triticum dicoccoides o escanda, conocido como trigo almidonero silvestre, es una especie común del cereal Triticum (trigo). Pertenece a los tetraploides (posee cuatro copias de cada cromosoma). Su genoma tiene 14 cromosomas.
En la antigüedad fue la especie de trigo más importante para la humanidad, pero actualmente está casi extinta, ya que sólo se preservan cultivos de esta especie en algunas regiones de la India y en Asturias.
Detalle de granos de trigo de escanda.La escanda contiene gluten y no es apta para que la consuman personas celíacas.
Triticum dicoccoides
Triticum dicoccoides, l'amidonnier sauvage, est une espèce de plantes monocotylédones de la famille des Poaceae, sous-famille des Pooideae, originaire du Proche-Orient. C'est une céréale sauvage génétiquement proche du blé, qui a joué un rôle important dans le domestication du blé dur et du blé tendre. Certains auteurs considèrent ce taxon comme une sous-espèce du blé dur sous le nom de Triticum turgidum subsp. dicoccoides.
C'est une espèce allotétraploïde, au génome de type BBAA, comptant 28 chromosomes (2n = 2x =28), très proche du blé dur (Triticum turgidum) et de l'amidonnier (Triticum dicoccon) et considéré comme l'ancêtre de ces espèces domestiquées avec lesquelles il s'hybride spontanément. La différence la plus évidente entre les espèces domestiquées et l'amidonnier sauvage est le mode de dispersion des graines par désarticulation de l'épi. L'amidonnier sauvage a des épis cassants qui s'égrènent spontanément à maturité par abscission du rachis sous chaque épillet, ce qui assure la dispersion des semences et la reproduction de l'espèce[2].
L'amidonnier sauvage proviendrait de l'hybridation, intervenue dans la nature il y a environ 500 000 ans, de deux graminées diploïdes : Triticum urartu (très proche de l'engrain sauvage, Triticum boeoticum) au génome de type AA (2n = 2x =14) et d'une espèce d'Égilope, probablement Aegilops speltoides, l'égilope faux-épeautre, au génome de type BB (2n = 2x =14). La première étape de cette hybridation a été vraisemblablement la création d'un hybride amphihaploïde au génome de type BA (2n = 2x =14)[3].
Hésiode et de multiples auteurs latins tels que Sénèque évoquent avec nostalgie un Âge d'Or depuis longtemps perdu, révolu : il fut un temps sans lois ni sédentarisation (car le climat était bon les hommes n'avaient pas besoin de lits ou de maisons), la Terre produisait elle-même ses fruits sans qu'on l'y contraigne (par des outils agricoles) et en répandait les bienfaits sur les hommes. Les fruits en question étaient probablement l'amidonnier sauvage, triticum dicoccoides, qui prédate de très loin l'agriculture sèche et sédentaire qu'on connaît, puisqu'on a trouvé au sud de la Mer Morte des restes datant de 17 000 ans avant Jésus-Christ, mais aussi en Syrie datant de 7800 à 7600, et à Jéricho aux alentours de 7500 avant Jésus Christ.
L'aire de répartition originelle de Triticum dicoccoides s'étend en Asie occidentale de la Turquie à l'Iran, en incluant l'Iraq, Israël, la Jordanie, le Liban et la Syrie[4] et couvre une aire plus précisément appelée « Croissant fertile »[2].
Cette espèce pousse sur des sols argileux (terra rossa) ou basaltiques dans le couvert herbacé des forêts de chênes, des formations d'arbustes nains, des pâturages, des champs abandonnés et des lisières de culture. En Israël, en Jordanie et en Palestine, elle se rencontre dans les champs et les « bathas » (nom des formations de type « garrigue » en Israël) sur des sols calcaires, dolomitiques et basaltiques. En Iraq et dans l'ouest de l'Iran, l'espèce est présente dans les zones montagneuses[5].
Selon Catalogue of Life (19 avril 2018)[6] :
Selon NCBI (19 avril 2018)[7] :
Triticum dicoccoides
Triticum dicoccoides, l'amidonnier sauvage, est une espèce de plantes monocotylédones de la famille des Poaceae, sous-famille des Pooideae, originaire du Proche-Orient. C'est une céréale sauvage génétiquement proche du blé, qui a joué un rôle important dans le domestication du blé dur et du blé tendre. Certains auteurs considèrent ce taxon comme une sous-espèce du blé dur sous le nom de Triticum turgidum subsp. dicoccoides.
De wilde emmer (Triticum dicoccoides, synoniem: Triticum turgidum var. dicoccoides) is de wilde stamvader van de emmertarwe (Triticum dicoccum) en heeft 2n = 4x = 28 chromosomen. Hierbij wil "4x" zeggen dat het vier verschillende genomen heeft (tetraploïde) en na chromosoomverdubbeling ontstaan is uit een diploïde voorouder met 2n=14 chromosomen en de genoomsamenstelling AB. De genoomsamenstelling van de wilde emmer is dus AABB, terwijl die van gewone tarwe AABBDD is. Net als bij emmertarwe worden de graankorrels nauw omsloten door de kafjes.
Wilde emmer komt voor in het zuidoosten van Turkije, in Syrië, Libanon, Jordanië, Palestina, Israël en in het oosten van Irak en Iran. De emmertarwe is het meest verwant met de wilde tarwe in Zuidoost-Turkije.[1]
De wilde emmer (Triticum dicoccoides, synoniem: Triticum turgidum var. dicoccoides) is de wilde stamvader van de emmertarwe (Triticum dicoccum) en heeft 2n = 4x = 28 chromosomen. Hierbij wil "4x" zeggen dat het vier verschillende genomen heeft (tetraploïde) en na chromosoomverdubbeling ontstaan is uit een diploïde voorouder met 2n=14 chromosomen en de genoomsamenstelling AB. De genoomsamenstelling van de wilde emmer is dus AABB, terwijl die van gewone tarwe AABBDD is. Net als bij emmertarwe worden de graankorrels nauw omsloten door de kafjes.
Wilde emmer komt voor in het zuidoosten van Turkije, in Syrië, Libanon, Jordanië, Palestina, Israël en in het oosten van Irak en Iran. De emmertarwe is het meest verwant met de wilde tarwe in Zuidoost-Turkije.
Triticum dicoccoides (Körn. ex Asch. & Graebn.) Schweinf.) – gatunek pszenicy należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Rośnie dziko w Izraelu, Syrii, Libanie i Jordanii, Turcji, Iraku i Iranie[3].
Kłosy tego gatunku pszenicy mają ziarniaki zrośnięte z ościstą plewą, a osadka dojrzałych kłosów jest bardzo łamliwa, wskutek czego po dojrzeniu kłos ulega samorzutnemu rozpadowi[4].
Triticum dicoccoides był najwcześniej przez ludzi wykorzystywanym gatunkiem pszenicy. Nasiona początkowo zbierano z siedlisk naturalnych. Pszenica ta jest też przodkiem niemal wszystkich obecnie uprawianych pszenic, w tym najważniejszych: pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum) i pszenicy płaskurki (Triticum dicoccum)[4]. Wskazują na to genetyczne badania ich genomów. Najstarsze znaleziska ziarniaków T. dicoccoides pochodzą sprzed 23 tysięcy lat znad brzegów Jeziora Galilejskiego (stanowisko Ohalo II w obecnym Izraelu). Ziarniaki te były mielone i wykorzystywane do wypieku chleba. Uprawę rozpoczęto w rejonie Żyznego Półksiężyca. Wykopaliska w Netiv Hugdud (na terenie obecnej Jordanii) wskazują, że zaczęto ją uprawiać przynajmniej 11 300 lat temu (okres neolitu)[3].
Obecnie pszenica T. dicoccoides nie jest już uprawiana, gdyż ma zbyt małą wydajność, a jej kłosy są zbyt łamliwe i rozpadają się już na polu. Może być jednak wykorzystywana do krzyżowań międzygatunkowych[3].
Triticum dicoccoides jest tetraploidem (liczba chromosomów 2n = 28), powstałym w wyniku skrzyżowania roślin należących do różnych rodzajów: Triticum urartu i Aegilops speltoides[5]. Zlokalizowano gen NAM-B1, który hamuje dojrzewanie ziarna i powoduje większy rozmiar ziarniaków, ale jednocześnie zmniejsza ilość azotu, żelaza i cynku w liściach i nasionach roślin. Gen ten występuje zarówno wśród dzikich, jaki udomowionych form T. dicoccoides, ale brak go u współcześnie uprawianych pszenic. Do niedawna wierzono, że zniknął on podczas procesu udomowienie. Najnowsze jednak badania historycznych odmian (Asplund i współpracownicy), wykazały, że gen ten był obecny w pszenicach uprawianych w północnej Europie do połowy XIX wieku. Asplund z współpracownikami twierdzi, że gen ten w tych regionach mógł się tak długo utrzymać ze względu na potrzebę wczesnej dojrzałości w regionach o krótkim okresie wegetacji[3].
Triticum dicoccoides (Körn. ex Asch. & Graebn.) Schweinf.) – gatunek pszenicy należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Rośnie dziko w Izraelu, Syrii, Libanie i Jordanii, Turcji, Iraku i Iranie.
Vild emmer (Triticum dicoccoides)[1] är en gräsart som först beskrevs av Friedrich August Körnicke, Paul Friedrich August Ascherson och Karl Otto Robert Peter Paul Graebner, och fick sitt nu gällande namn av Georg August Schweinfurth. Triticum dicoccoides ingår i släktet veten, och familjen gräs.[2][3] Inga underarter finns listade i Catalogue of Life.[2]
Vild emmer (Triticum dicoccoides) är en gräsart som först beskrevs av Friedrich August Körnicke, Paul Friedrich August Ascherson och Karl Otto Robert Peter Paul Graebner, och fick sitt nu gällande namn av Georg August Schweinfurth. Triticum dicoccoides ingår i släktet veten, och familjen gräs. Inga underarter finns listade i Catalogue of Life.
Triticum dicoccum là một loài thực vật có hoa trong họ Hòa thảo. Loài này được (Körn. ex Asch. & Graebn.) Schweinf. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1908.[3]
Triticum dicoccum là một loài thực vật có hoa trong họ Hòa thảo. Loài này được (Körn. ex Asch. & Graebn.) Schweinf. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1908.
Triticum dicoccoides (Körn. ex Asch. & Graebn.) Schweinf., 1908
СинонимыПолба дикая[2], двузернянка дикая[3], или пшеница двузернянковидная[4] (лат. Triticum dicoccoides) — дикорастущий злак из рода Пшеница. Считается предком одомашненной полбы — одного из первых видов культурной пшеницы. В естественной среде полба дикая распространена на территории так называемого Плодородного полумесяца.
Впервые полба дикая была обнаружена германским агроботаником Ф. А. Кернике среди образцов дикого ячменя в гербарии Имперского музея Вены в 1873 году. Образцы были собраны в 1855 году на северо-западном склоне горы Хермон. В 1889 году Кернике описал свою находку как дикую разновидность полбы (Triticum vulgare var. dicoccoides); уже в это время Кернике рассматривал её как дикого предка культурной пшеницы[5].
В первом десятилетии XX века полба дикая уже была описана как отдельный вид Triticum dicoccon в 1906 году и как T. dicoccoides Г. А. Швейнфуртом в 1908 году после того, как еврейский агроном Аарон Ааронсон впервые опознал её в естественной среде обитания — в винограднике поселения Рош-Пинна близ Цфата в Палестине. Позже Ааронсон нашёл несколько различных форм этого растения в Палестине и Сирии, и в дальнейшем Кернике описал 16 разновидностей дикой полбы[6].
В изданном в 1979 году ВНИИР им. Н. И. Вавилова справочнике «Культурная флора СССР» (том 1 — «Пшеница») полба дикая выделена в самостоятельный вид Triticum dicoccoides; тем не менее даже в 1994 году в справочнике «Дикие пшеницы» нидерландского автора ван Слагерена она рассматривалась как подвид пшеницы тучной T. turgidum dicoccoides. В обоих случаях она относится к секции Dicoccoides рода Пшеница[7]. Филогенетический анализ показывает существование двух рас полбы дикой: западной в азиатской части Леванта (Сирия, Ливан, Иордания, Израиль и ПНА) и центрально-восточной — в Турции, Иране и Ираке[8].
Куст стелющийся, высотой от 40 до 110 см, зелёного или фиолетового цвета. Стебель полый либо (в верхней части под колосом) выполненный, с опушёнными узлами. Взрослые листья шероховато-голые, ресничатые, реже коротко-бархатистые, разнятся по длине и ширине[9].
Колос удлинённый (от 5 до 10 см), узкий, плоский рыхлый или средне-рыхлый, двурядная сторона (7—10 мм) шире лицевой. Колос полбы дикой легко распадается на отдельные колоски длиной от 11 до 20 мм и примерно втрое меньшей шириной. В колоске обычно три развитых цветка и два (в определённых условиях три) развитых зерна, в поперечном разрезе колосок трапециевидной формы с «рогами», формируемыми рёбрами колосковых чешуй. Для наружных цветковых чешуй характерна длинная (до 18 мм), толстая, грубая зазубренная ость. Зёрна длинные и узкие, соотношение длины к ширине и толщине примерно 4:1:1[10].
В конце XX — начале XXI века полба дикая произрастает на территории так называемого Плодородного полумесяца, включая юго-восточные регионы Турции и гористые местности западного Ирана и восточного Ирака. Наиболее часто она встречается в долине Иордана. Вид, требующий не менее 400 мм осадков в год, при этом демонстрирует высокую приспообляемость к различным почвам и природным условиям, встречаясь как в прохладных и сырых горах Карачадаг в Турции, так и в жарких и сухих долинах Израиля, на высотах от 100—150 м ниже уровня моря до 1600—1800 м выше уровня моря; для него подходят как базальты, так и известняки и терра роса[11].
Полба дикая — тетраплоид, по-видимому, являющийся результатом гибридизации двух диплоидных диких злаков — эгилопса из секции Sitopsis и Triticum urartu, произрастающих в Юго-Западной Азии. У каждого из видов-предков 14 хромосом, а у получившегося гибрида — 28. Полба дикая стала чистой линией, при самоопылении дающей генетически идентичное потомство со сходными морфологическими признаками. Самоопыление стало важной чертой как полбы дикой, так и её культурных потомков, позволяя им избегать скрещивания с другими травами[12].
Время появления полбы дикой оценивается приблизительно 300 000—500 000 лет до наших дней. Процесс её одомашнивания начался более 10 000 лет назад, вероятно, в южном Леванте, где её семена были найдены при раскопках объектов докерамического неолита А[8]. Не поздней 7800 года до н. э. датируется появление первого культурного потомка полбы дикой — собственно полбы, или двузернянки. К 6000 году до н. э. она уже выращивалась в Юго-Восточной Европе, а к 3000 году до н. э. в Египте, Эфиопии, Центральной Азии и Индии. В свою очередь культурная полба была прямым предком тетраплоидной пшеницы твёрдой, а в результате гибридизации с эгилопсом трёхдюймовым — гексаплоидных пшеницы мягкой и спельты. Отдельным, не пересекающимся с этой линией, одомашненным видом стала другая западноазиатская дикая пшеница — однозернянка[12].
Сама полба дикая в качестве сельскохозяйственного злака имеет ряд недостатков: стелющийся куст (поднимающийся перед колошением, но после созревания снова опускающийся); легко распадающийся колос, что приводит к тому, что колосья приходится собирать уже частично распавшимися; очень плотное заключение зерна в чешуях, что препятствует обмолоту; грубые, сильно развитые ости (в особенности у западной расы). В то же время полба дикая неприхотлива, а её зёрна богаты белком[13].
Полба дикая, двузернянка дикая, или пшеница двузернянковидная (лат. Triticum dicoccoides) — дикорастущий злак из рода Пшеница. Считается предком одомашненной полбы — одного из первых видов культурной пшеницы. В естественной среде полба дикая распространена на территории так называемого Плодородного полумесяца.