nomes no trilho de navegação
Sweet Orange Group
Petiole long and narrow; leaf blade ovate, ovate-elliptic, or rarely lanceolate, 6-10 × 3-5 cm or larger. Calyx lobes 3-5. Petals white or rarely purplish, 1.2-1.5 cm. Style stout; stigma large. Fruit orangish yellow to orangish red, globose, depressed globose, or ellipsoid; sarcocarp with 9-12 segments, yellow, orange, or purplish, sweet or slightly acidic. Seeds few or absent; seed coat slightly ridged; embryos numerous; cotyledons milky white. Fl. Mar-Jun, fr. Oct-Dec but some cultivars Feb-Apr. 2n = 18, 27, 36, 45.
Below 1500 m. Cultivated S of the Qin Ling, as far NW as SE Gansu and as far SW as SE Xizang.
Grapefruit Group
Branches glabrous. Leaves similar to those of Citrus maxima but leaf blade smaller and narrower, midvein ciliate. Flowers smaller than those of C. maxima. Calyx lobes glabrous. Fruit yellow, depressed globose to globose, smaller than those of C. maxima; pericarp thin; sarcocarp with 12-15 segments, yellowish white or pink, tender, juicy, slightly fragrant and acidic. Seeds few or absent; embryos numerous. Fr. Oct-Nov. 2n = 18, 20, 27, 36.
Citrus paradisi, grapefruit, is a medium-sized fruit tree in the Rutaceae (citrus family) of recent hybrid origin. It is thought to have originated in the Caribbean as a cross between a pomelo (C. maxima) and a sweet orange (C. sinensis); it was first described in Barbados in the 1750s and popularized in the Caribbean and the U.S. Diverse cultivars of this fruit tree are now cultivated in many tropical, semi-tropical, and warm temperate regions world-wide for the sweet-sour fruit that is often served as a breakfast food.
The grapefruit tree typically grows 4.5 to 6 m (15 to 20 ft) tall, although old trees may grow to heights of 13 m or more, with spiny twigs. The leathery, evergreen leaves are typically ovate, 7.5 to 17.5 cm (3 to 7 in) long, and 4.5 to 7.5 cm wide.The aromatic white flowers usually grow in clusters of 2 to 20 and produce large globose to pear-shaped fruits that ripen to light yellow or yellow orange and are 10 to 15 cm in diameter. Fruits have thick skins pitted with oil glands. Diverse cultivars have been developed, with fruit flesh, which is typically quite juicy, dividing into 11 to 14 segments and varying from yellow to orange to pinkish red, with few to many seeds. Flavor ranges from sweet-tart to sour or bitter. The fruits can be left on the tree for several months to lengthen the harvest season and they keep well in storage.
Grapefruits, which are high in potassium and vitamins A and B but lower in vitamin C than many other citrus fruits, are often served as a fresh fruit—frequently as a breakfast food in the U.S., or sprinkled with sugar and grilled as a dessert. The fruit may be processed into juice for use in beverages, cocktails, fruit salads, sorbets, and desserts, and sometimes used in cooking. The whole fruit can be used to make marmalades.
Grapefruits became famous as a diet food starting in the 1930s, in a diet program again made famous in the 1970s, but claims of their fat-combating properties have not been substantiated. Grapefruits and pomelos do, however, contain a class of compounds, known as furanocoumarin derivatives, that interfere with the action of various prescription medications.
Total 2010 global production of grapefruits (together with pomelos) harvested commercially was 7.0 million metric tons from 269,002 cultivated hectares. China and the U.S. were the leading producers, together producing nearly 60% of the world total. Other major producers include Mexico, South Africa, and Thailand. Grapefruit trees and fruits are susceptible to various pests and pathogens, including the Mediterranean fruit fly (Ceratitis capitata), numerous fungal leaf spots, blights, and root rots (Cercospora, Colletotrichum, Fusarium, Phytophthora, and others) and viruses that can significantly reduce yields.
(Bailey et al. 1976, FAOSTAT 2012, Morton 1987, van Wyk 2005, Zelman 2012, Zeratsky 2012.)
Die pomelo (Citrus × paradisi) is 'n subtropiese sitrusboom bekend vir sy suur semi-soet vrugte, 'n 18de-eeuse kruising oorspronklik in Barbados geteel. Toe dit ontdek is, is dit "verbode vrugte" genoem. Die huidige "grapefruits" lyk meer na die oorspronklike "pomelo" (Citrus maxima). Enkele bekende rasse is: 'Duncan', 'Foster', 'Thompson', 'Ruby', 'Red' en 'Marsh'.
Die pomeloplant word gewoonlik 5-6 meter hoog, maar kan soms 'n hoogte van 15 meter bereik. Die blare is dun en donkergroen, en word tot 15 cm lank. Die blomme is ongeveer 5 cm lank, wit, en het 4 blare. Die vrug het 'n geel skil en 'n deursnee van 10–15 cm. Die vlees is na gelang van die kultivar wit, geel of pienk van kleur en 'n pulp wat in duidelike segmente verdeel is. Die smaak is - soos by alle sitrusvrugte - suur, maar neig effens na bitter. Pomelos word ook gebruik in verslankingsdieëte, in die veronderstelling dat dit die metabolisme en vetverbranding bevorder.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir pomelo.Die pomelo (Citrus × paradisi) is 'n subtropiese sitrusboom bekend vir sy suur semi-soet vrugte, 'n 18de-eeuse kruising oorspronklik in Barbados geteel. Toe dit ontdek is, is dit "verbode vrugte" genoem. Die huidige "grapefruits" lyk meer na die oorspronklike "pomelo" (Citrus maxima). Enkele bekende rasse is: 'Duncan', 'Foster', 'Thompson', 'Ruby', 'Red' en 'Marsh'.
Die pomeloplant word gewoonlik 5-6 meter hoog, maar kan soms 'n hoogte van 15 meter bereik. Die blare is dun en donkergroen, en word tot 15 cm lank. Die blomme is ongeveer 5 cm lank, wit, en het 4 blare. Die vrug het 'n geel skil en 'n deursnee van 10–15 cm. Die vlees is na gelang van die kultivar wit, geel of pienk van kleur en 'n pulp wat in duidelike segmente verdeel is. Die smaak is - soos by alle sitrusvrugte - suur, maar neig effens na bitter. Pomelos word ook gebruik in verslankingsdieëte, in die veronderstelling dat dit die metabolisme en vetverbranding bevorder.
Citrus × aurantium, el naranxal amargosa, ye un árbol cítricu de la familia de les Rutácees. Ye un híbridu ente Citrus maxima y Citrus reticulata.[1] Munches variedaes de naranxa amargosa usar pola so aceite esencial, para arume y saborizante, o como melecinal. Conózse-y tamién colos nomes de naranxa agria, naranxa bigarade, naranxa andaluza, naranxa de Sevilla, naranxa caxera y naranxa cachorreña.[2] Utilizar como portainjerto d'otres especies cítriques.
Ye un árbol perennifolio qu'algama un altor de 7-8 m, escayos axilares y agudes. Fueyes de 50-115 x 30-55 mm, elíptiques, color verde escuru brillante y golioses, con pecíolu aláu, ales obovaes. Flores bisexuales, en visos axilares, blanques y bien fragantes (azahar).[3] Pétalos carnosos y glandulares. Estambres 20-24. Frutu globosu, de 7 x 7,5 cm, apandaos na base y el ápiz; Pulgu cuando ta madura, glandular y aspra. Exa bueca. Magaya amargosu-aceda.[4]
Citrus × aurantium ye unu de los portainjertos utilizaos pa especies cítriques de valor comercial. Ye resistente a caliar, a condiciones d'afuega radical y a xelaes. Tamién tien una resistencia media a condiciones de salín nel suelu y a seca, esto postreru pol so sistema radical fondu y medianamente ramificáu.[5] Tocantes a les enfermedaes, la naranxal amargosa ye tolerante a Phytophtora sp. y a Armillaria mellea, pero susceptible al nematode Tylenchulus semipenetrans.[6] Ye amás tolerante a exocortis, al virus de la psoriasis de los cítricos y al viroide de la cachexia-xiloporosis de los cítricos, pero susceptible al virus de la murnia de los cítricos.[6]
El tamañu de la fruta de cultivar ensertaos sobre naranxal amargosa ye daqué menor que sobre llimoneru rugoso (Citrus × jambhiri), pero mayor que sobre mandarino Cleopatra (Citrus × reshni). Tanto los sólidos solubles como l'acidez titulable del zusmiu de los frutos llograos sobre pie de naranxal amargosa son elevaos. Esta carauterística, xuntu cola so tolerancia moderada a Phytophtora, fixo de la naranxal amargosa'l portainjerto preferíu en países tropicales onde'l virus de la murnia de los cítricos nun ye un factor limitante.[5]
L'extracto de naranxa amargosa (y el so zusmiu) usar en suplementu dietario, como ayuda para control de la obesidá y como un supresor del mambís, anque ensin control profesional pue ser desaxeradamente peligrosu. La naranxa amargosa contién sinefrina más conocida como fenilefrina, un fármacu similar a la efedrina, pero qu'actúa solo como estimulante adrenérgico (alfa) con un posible riesgu de topete isquémicu ya hipertensión.
Tamién se suel utilizar con fines terapéuticos la fenilefrina en anticatarrales como vasoconstrictor pal control de les secreciones nasales.
L'aceite esencial de les flores ye tranquilizante, hipnóticu nidiu, espasmolílico. L'aceite esencial del pericarpiu tien efeutu antiespasmódico, llixeramente sedante ya hipnóticu; los flavonoides confiéren-y propiedaes como vitamínicu P (aumenta'l tonu de les parés venoses, amenorga la permeabilidá y aumenta la resistencia capilar. Los principios amargosos actúen como tónicu, aperitivo, eupépticu y colagogo. La pectina ye la parte blanca ente'l pulgu y la fruta. Confier-y propiedaes demulcentes y hipocolesterolemiantes. La corteza de naranxa amargosa, pol so carauterísticu golor y sabor (amargu-arumosu), constitúi unu de los meyores correctores organolépticos, p'amazcarar los golores y sabores desagradables d'otres drogues.
Pericarpiu: inapetencia, dispepsias hiposecretoras, tiemblos gastrointestinales, disquinesias hepatobiliares, colecistitis, fories, síndrome del intestín irritable. Varices, flebitis, hemorroides, fraxilidá capilar, edemes, fories, hiperlipemias.
Flores, fueyes: ansiedá, velea, distonías neurovegetativas, tos nerviosa.[7]
Citrus aurantium describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 2: 782–783. 1753.[4]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Citrus × aurantium, el naranxal amargosa, ye un árbol cítricu de la familia de les Rutácees. Ye un híbridu ente Citrus maxima y Citrus reticulata. Munches variedaes de naranxa amargosa usar pola so aceite esencial, para arume y saborizante, o como melecinal. Conózse-y tamién colos nomes de naranxa agria, naranxa bigarade, naranxa andaluza, naranxa de Sevilla, naranxa caxera y naranxa cachorreña. Utilizar como portainjerto d'otres especies cítriques.
Narınc (lat. Citrus aurantium)[1] - sitrus cinsinə aid bitki növü.[2]
Citrus paradisi (lat. Citrus paradisi)[1] – sitrus cinsinə aid bitki növü.[2]
Şimali Amerikanın subtropik rayonlarında geniş yayılmışdır.
Görünüşünə görə pompenusa çoх oхşayır. Ondan meyvəsinin хırda və basıqkürəvi olması, salхımda sıх yerləşməsi, həmçinin çiçək və yarpaqlarının хırdalığına görə də fərqlənir. Yarpaqlarının saplağı ürəkvarıdır, qanadlı deyildir, toхumları çoх rüşeymlidir. Meyvəsi çoх qalın qabıqlı, ləti isə ətirli, acıtəhərdir.
Şaxtaya davamsız, rütubətsevən bitkidir. Zəngin torpaqlarda yaxşı bitir. Azərbaycanda yayılması: Talışda mədəni halda rast gəlinir.
Meyvəsinin tərkibində limon turşusu, şəkər və müхtəlif vitaminlər var. İştah artırır, şəkərlə yeyilir.
Qreypfrut C vitamini baxımından zəngindir. Yarım qreypfrut C vitamini tələbatının 60 faizini ödəyir. Tərkibində xolesterolu aşağı salan pektin maddəsi var. Xərçəngə qarşı qoruyucu vasitədir. İştahaaçıcıdır.Qreypfrut soyuqlamanın dərmanıdır, həzm sisteminin fəaliyyətini gücləndirir, diş ətindəki qanaxmaların qarşısını alır, kapilyar damarlarda qan dövranını sürətləndirir, mədə və mədəaltı vəzinin xərçəng xəstəliyinə tutulmaq ehtimalını azaldır, təzyiqi nizamlayır, sidikqovucu xassəyə malikdir. Yağlı yeməklərdən sonra 1 stəkan qreypfrut şirəsi içilərsə, yeyilən qida mədədə ağırlıq yaratmaz.
Qeyd: Mütəxəssislər qreypfrutun bir çox faydası olduğunu, ancaq bu meyvədən dərmanlarla birlikdə istifadə edərkən diqqətli davranmaq lazım gəldiyini bildirirlər.[3]
Coeden isdrofannol sitrws ac arni ffrwyth ydy grawnffrwyth (Sa: grapefruit) sy'n tarddu o ynys Barbados (ble roeddent ers talwm wedi'u gwahardd)[1] ac ynysoedd eraill. Rutaceae ydy'r enw Lladin ar y teulu hwn o blanhigion. Yn Sbaeneg, defnyddir yr enwau toronja neu pomelo.
Mae'r goeden hon, fel arfer, yn tyfu i fod rhwng 5-6 metr o uchder, er y gall rhai ohonyn nhw fod cymaint â 13–15 m (43-49 troedfedd). Dail gwyrdd tywyll, hir, tenau tua 150mm (neu chwe modfedd) sydd ganddi a blodau 5 cm (2 fodfedd) gwyn gyda phedair petal ar bob un. Melyn i oren ydy'r ffrwyth, gyda diametr o 10–15 cm. Mae'r tu fewn i'r ffrwyth (sef y 'mwydion') o liwiau gwahanol hefyd, gan gynnwys gwyn, pinc a choch o felyster gwahanol.
Yn 1929 rhoddwyd breinlen (neu patent) am y tro cyntaf ar rawnffrwyth newydd.[2]
Yn y 19g y daeth y ffrwyth yn boblogaidd; cyn hynny planhigyn ornamental ydoedd. Dros nos, tyfodd UDA i fod y prif gynhyrchwr ffrwythau'r grawnffrwyth gyda perllannoedd yn Fflorida, Texas, Arizona a California.
Cofnodwyd bodolaeth y ffrwyth am y tro cyntaf mewn unrhyw iaith gan y Cymro Y Parchedig Griffith Hughes yn 1750 a oedd yn disgrifio sawl math o'r teulu yn Barbados.[3] Heddiw, gelwir y ffrwyth yn "un o Saith Rhyfeddod Barbados" [4] Fe'i datblygodd fel hybrid o'r pomelo (Citrus maxima) gyda'r orennau melys (Citrus sinensis). Dyma'r geiriad fel y'i gwelwyd yn y Guradian: The process follows similar fruity "marriages", such as the accidental crossing of a pomelo fruit from the East Indies with a Jamaican orange in 1693, which gave the world the grapefruit.[5] Yn 1823 y cyrhaeddodd Fflorida, diolch i Odette Philippe. Mae croesi'r ffrwyth hwn hefyd wedi creu y math a elwir yn "tangel" (1905), y "minneola" (1931), a'r "sweetie" (1984).
Dywedir fod rhannau o'r goeden yn cynnwys elfennau rhinweddol a all gynorthwyo i wella blinder meddwl.
Gofynnodd Patrick Barkham pam fod gwerthiant grawnffrwythau cymaint ar drai? Rydw'i yn amau bod yr ateb yn syml. Mae'r ffrwyth wedi ei wahardd i'r miliynnau ohonom syd yn cymryd statinau at y colesterol[6]
Coeden isdrofannol sitrws ac arni ffrwyth ydy grawnffrwyth (Sa: grapefruit) sy'n tarddu o ynys Barbados (ble roeddent ers talwm wedi'u gwahardd) ac ynysoedd eraill. Rutaceae ydy'r enw Lladin ar y teulu hwn o blanhigion. Yn Sbaeneg, defnyddir yr enwau toronja neu pomelo.
Mae'r goeden hon, fel arfer, yn tyfu i fod rhwng 5-6 metr o uchder, er y gall rhai ohonyn nhw fod cymaint â 13–15 m (43-49 troedfedd). Dail gwyrdd tywyll, hir, tenau tua 150mm (neu chwe modfedd) sydd ganddi a blodau 5 cm (2 fodfedd) gwyn gyda phedair petal ar bob un. Melyn i oren ydy'r ffrwyth, gyda diametr o 10–15 cm. Mae'r tu fewn i'r ffrwyth (sef y 'mwydion') o liwiau gwahanol hefyd, gan gynnwys gwyn, pinc a choch o felyster gwahanol.
Yn 1929 rhoddwyd breinlen (neu patent) am y tro cyntaf ar rawnffrwyth newydd.
Yn y 19g y daeth y ffrwyth yn boblogaidd; cyn hynny planhigyn ornamental ydoedd. Dros nos, tyfodd UDA i fod y prif gynhyrchwr ffrwythau'r grawnffrwyth gyda perllannoedd yn Fflorida, Texas, Arizona a California.
Grapefrugt (Citrus x paradisi) er en stor citrusfrugt, som har været kendt i Vestindien i over 200 år. Den findes første gang beskrevet i 1814 i Puerto Rico som en tilfældig krydsning mellem appelsin og pomelofrugten.
I dag er Florida hjemsted for alle de kendte sorter, men grapefrugt dyrkes over det meste af kloden i tropiske og subtropiske egne. Grapefrugten kom til Europa i 1910.
Det stedsegrønne træ bliver op til 5 meter højt og kan bære helt op til 700 kg frugter om året. Frugterne dannes i klaser. De er store, runde og lyst gule eller orange alt afhængig af sorten. Frugtkødet er normalt lysegult, men der findes også sorter med rødligt frugtkød.
Grapefrugtens smag varierer, afhængig af sort samt hvor de kommer fra. På grund af klimaet er grapefrugter fra hhv. Florida/Caribien og Sydafrika normalt de mest sødmefulde, hvorimod frugter fra Middelhavslandene oftere er mere bitre, altsammen på grund af dyrkningsklimaets forskelligheder i varme og nedbør. Det er desværre blevet en udbredt opfattelse, at hvide grapefrugter er surere end de rødlige (i frugtkødet), og derfor er det efterhånden sjældent at se de hvide i handelen. Men det er ufortjent, for det er dyrkningsklimaet, der afgør hvor sure og bitre de bliver. Desuden er grapefrugterne, af transport og opbevaringshensyn, ikke altid helt modne, når de kommer i forretningerne. Det kan mange gange svare sig at have dem liggende 1-2 uger hjemme ved stue temperatur inden man spiser dem. Det gør dem som regel mindre bitre.
Det er USA, der har inspireret til brugen af grapefrugter i Danmark. De anvendes som morgenmad, i frugtsalater og andre salater og som tilbehør til forskellige retter eller presset til juice.
Navnet grapefrugt menes opstået, fordi frugterne dannes i klaser lige som vindruer ('grape' betyder 'vindrue' på engelsk). En anden teori går ud på, at frugtens smag i tidligere sorter mindede om vindruens.
Grapefrugt (Citrus x paradisi) er en stor citrusfrugt, som har været kendt i Vestindien i over 200 år. Den findes første gang beskrevet i 1814 i Puerto Rico som en tilfældig krydsning mellem appelsin og pomelofrugten.
I dag er Florida hjemsted for alle de kendte sorter, men grapefrugt dyrkes over det meste af kloden i tropiske og subtropiske egne. Grapefrugten kom til Europa i 1910.
Pomerans (Citrus × aurantium) er en citrusfrugt, der stammer fra Indien. Det er en lille appelsinlignende frugt. Den er muligvis stamformen til mange andre dyrkede citrusfrugter.
Frugten vokser på et op til 15 m højt, tornet træ. Blomsterne er store og rødlige.
Af pomeransen anvendes olie og skaller. De er smagsstoffer i likørerne Grand Marnier, Cointreau og Curacao.
Pomerans (Citrus × aurantium) er en citrusfrugt, der stammer fra Indien. Det er en lille appelsinlignende frugt. Den er muligvis stamformen til mange andre dyrkede citrusfrugter.
In der Sortengruppe Chinotto werden einige Sorten der Bitterorange (Citrus × aurantium, Syn. Citrus aurantium var. myrtifolia, Citrus myrtifolia) zusammengefasst. Der Saft wird in Italien vielen Digestifs zugesetzt und ist außerdem in Campari enthalten. Unter dem Namen Chinotto ist auch ein Erfrischungsgetränk auf dem Markt, das hauptsächlich aus dem Saft der Frucht hergestellt wird. Charakteristisch sind die dunkle Färbung und der bitter-süße Geschmack. Ein ähnliches Getränk ist in Malta unter dem Namen Kinnie verbreitet. In der Schweiz wird eine mit Chinotto aromatisierte Limonade als Gazosa al Chinotto und unter weiteren Markennamen angeboten.[1]
Die Chinotto-Sorten bilden kleine, langsam wachsende Sträucher. Die Blätter sitzen in sehr kurzen Abständen an nicht bewehrten Zweigen. Sie sind klein, dunkelgrün und schmal mit lang ausgezogener Spitze. Auch die orangefarbenen Früchte sind kleiner als andere Bitterorangen. Die Anzahl an Samen pro Frucht ist sehr variabel.
Der Ursprung wird als Mutation der Bitterorange angesehen, sie soll im 17. Jahrhundert von China ins Mittelmeergebiet gekommen sein. Der Name (italienisch chinotto, französisch chinois) bezieht sich auf diese Herkunft.
Hodgson nennt vier verschiedene Sorten:
Die Informationen dieses Artikels stammen aus:
In der Sortengruppe Chinotto werden einige Sorten der Bitterorange (Citrus × aurantium, Syn. Citrus aurantium var. myrtifolia, Citrus myrtifolia) zusammengefasst. Der Saft wird in Italien vielen Digestifs zugesetzt und ist außerdem in Campari enthalten. Unter dem Namen Chinotto ist auch ein Erfrischungsgetränk auf dem Markt, das hauptsächlich aus dem Saft der Frucht hergestellt wird. Charakteristisch sind die dunkle Färbung und der bitter-süße Geschmack. Ein ähnliches Getränk ist in Malta unter dem Namen Kinnie verbreitet. In der Schweiz wird eine mit Chinotto aromatisierte Limonade als Gazosa al Chinotto und unter weiteren Markennamen angeboten.
Die Chinotto-Sorten bilden kleine, langsam wachsende Sträucher. Die Blätter sitzen in sehr kurzen Abständen an nicht bewehrten Zweigen. Sie sind klein, dunkelgrün und schmal mit lang ausgezogener Spitze. Auch die orangefarbenen Früchte sind kleiner als andere Bitterorangen. Die Anzahl an Samen pro Frucht ist sehr variabel.
Der Ursprung wird als Mutation der Bitterorange angesehen, sie soll im 17. Jahrhundert von China ins Mittelmeergebiet gekommen sein. Der Name (italienisch chinotto, französisch chinois) bezieht sich auf diese Herkunft.
Hodgson nennt vier verschiedene Sorten:
'Boxwood Leaf Chinotto' ('Chinois à Feuilles de Buis') – Blätter nicht zugespitzt, sondern rundlich, Strauch weniger zwergwüchsig 'Crispifolia' – relativ groß, Blätter gewellt 'Large Chinotto' – relativ groß, Blätter zugespitzt, reiche Ernte 'Dwarf Chinotto' – sehr kleine Sträucher, reich blühend, unterschiedlich tragend
Tekst üüb Öömrang Citrus × aurantium san citrusplaanten, diar iinkrüsagt wurden san tesken mandariinen (C. reticulata) an pampelmuusen (C. maxima):
Citrus × aurantium san citrusplaanten, diar iinkrüsagt wurden san tesken mandariinen (C. reticulata) an pampelmuusen (C. maxima):
Bateraapelsiinen (Citrus × aurantium, bateraapelsiinen-skööl) Clementiinen (Citrus × aurantium, clementiinen-skööl) Grapefruits (Citrus × aurantium, grapefruit-skööl) Aapelsiinen (Citrus × aurantium, aapelsiinen-skööl) Pomelos (Citrus × aurantium, pomelo-skööl) Satsumas (Citrus × aurantium, satsuma-skööl)Lo bigaradièr (Citrus aurantium) es un arbre de la familha dels Rutacèas (agrum). Lo fruch, las fuèlhas, los rams e la flor son fòrça utilizats en alimentari e en perfumariá.
Lo bigaradièr es un arbre de 5 a 10 mètres. S'espandiguèt al començament de l'èra crestiana en Índia e foguèt introdusit en Occitània per las crosadas. Los Moros lo cultivavan fòrça prèp de Sevilha en Andalosia, e son escai èra « irange de Sevilha ».
Las fuèlhas del bigaradièr son ovalas, lusentas e persistentas amb una espina a l'aissèla de las fuèlhas inferioras.
Lo bigaradièr porta un fruch, la bigarada o irange amar. Lo fruch es mai pichon que l'irange doç e de rusca rufe tintada de vere o de jaune. Sa popa es acida, pauc chucosa, fòrça amara e cap fòça granas.
Las flors d'irangièr amar son blancas o rosas, pus grandas qu'aquelas de l'irangièr doç e fòrça odorosas. Florís al començament de la prima.
Lo fruch del bigaradièr es subretot utilizat en sèrva o cuèch (confitura, siròp, Marmelada). La marmelada d'irange es facha sonque d'irange amar e non pas d'irange doç.
Fòrça perfumada, la flor del bigaradièr servís a la fabricacion de l'absoluda de flor d'irangièr, de l'aiga de flor d'irangièr e de l'esséncia de neroli utilizada en perfumariá e per aromatizar los aliments. Aqueles extraches contenon una fòrta proporcion d’antranilat de metil responsable de la nòta tipica de la flor d’irangièr amar. Los rams son utilizats per la fabricacion de l'esséncia de pichon gran bigarada, un òli essencial ric en acetat de linalil.
En Provença, s'utiliza de fruch en maceracion dins de vin (blanc, rosat o roge) apondut de sucre e d'alcòl per far un aperitiu: lo vin d'irange.
De la pèl del fruch s'extrai l'esséncia d'irange amar utilizada per la fabricacion del triple sec, d'amars, de Grand Marnier e del Cointreau.
A Malta, onte lo bigaradièr foguèt introdusit abans l'irangièr, la bigarada es encara utilizada dins la fabricacion del soda maltés, lo Kinnie, çò que li dona son amarum caracteristic.
Los estudis recents subretot suls òlis essencials de pèl e de rams confirmèron lors proprietats sedativas e anxioliticas suls animals[1],[2].
Tradicionalament, l'òli obtengut amb de granas es prepausat en cas de colesteròl[3].
Lo bigaradièr (Citrus aurantium) es un arbre de la familha dels Rutacèas (agrum). Lo fruch, las fuèlhas, los rams e la flor son fòrça utilizats en alimentari e en perfumariá.
Bittapamarantschn oda Bigarad (lodainisch: Citrus × aurantium L.) hand göb-oarausche Fricht de im tropischn und subtropischn Klima auf glaichnamige Bam wogsn. Se san genetisch eng fawaunt mid de siassn Pamarantschn und schdaumen fu de zwoa söbn Ötanbflaunzn o, nemli fu ana Kraizung aus Mandarinen (Citrus reticulata) und Pampelmusn (Citrus maxima). De Bittapamarantschn san de ödane Soatn, de schau im 11. Joahundat in Italien aunbaud woan is, dawai de siaßn Pamarantschn eascht im 15. Joahundat iwa de arabischn Mauren noch Portugal kema san.
De Fricht fu de Bittapamarantschn san a weng kleana, haum a heatane Schoin und schaun faschrumpit aus, in da Foab sans meara göb wia oaraunsch. Fum Gschmo hea hans wia da Naum schau sogt bittara wia de noamaln Pamarantschn. Se wean owa drozdem kulinarisch fawent, zan Baischbü fia Mamalad oda ma mocht duach Drikan Aranzini bzw. Orangeat draus, wos fia faschidane Bunki und Keks heagnuma wean.
Auf Hochdeitsch hoassn de Fricht „Pomeranze“, „Bitterpomeranze“ oda „Bitterorange“. In maunche Kochbiacha schded a „Sevilla-Orange“ und „Saure Orange“. In de boarisch-östarreichischn Dialekt hoassns in Obgrenzung zu de Pamarantschn Bittapamarantschn. In da Weana Kuchischbroch hod mas fria a Bigarade (fem. Sg.: a Bigarad(e)) gnend, wos fum franzesischn Woat „bigaradier“ kimd.[1]
De Bittapamarantschnbam san as gaunze Joa greea und wean bis 10 Meta hoch. Se haum a runde Krone und eanare Zwaig haum Schdochin, de bai junge Drib fünf bis ocht Zantimeta laung sei kinan. De Bladl san lenglich und oval, owa im Gengsoz zu de noamaln Pamarantschn foan ned schbiz. De Bladl haum Ödrüsn mid denan si si geng Insektngfickad fataiding kinan. Des Ö riacht owa guad und wiad fia Parfum fawent.
De waißn Blia riachan a intensif. Fimbf bis zwöf Prozent fu de Blia haum neta Staubgfäß und koa Gynoeceum.
De Fricht san rund und im Gengsoz zu de noamaln Pamarantschn a weng kleana. Se schaun a weng faschrumpit und drekig aus und eana Schoin is fesda mim Fruchtflaisch fabundn. Innen drin sans in zehn bis zwöf Segment untadoald. As Fruchtflaisch is saua und de Haud fu de Segment, as Endokarp, und a s'Innare fu da Schoin is bitta. Waunn de Fricht raif san, kinans gauns in da Mitt a so an hohln Kanal haum, des hoast das zwischn de Segment a Luft drin is.
In da Middlmeearegion is de Eantezeid fu de Bittapamarantschn im Winta, im Jenna und Feba.
De Bittapamarantschn san zum Essn ned bsondas guad, wais so bitta san. A da Soft is grauslig. A fabraite Fawendung is owa, das ma des Fruchtflaisch fu de Bittapamarantschn in da Sun drikan losst, kandiad und in kloane Wiafal schneit. De Wiafal hoassn in Estareich Aranzini, in Deitschlaund sogt ma eha Orangeat dazua. De kandiadn Aranzini-Wiafal san laung hoitboa und wean tradizionell im Winta zum Bocha heagnuma, fia Bunki und Keks. In Italien gibts a so Panetone-Kuchn mid Aranzini drin.
In da englischn Kuchi wiad aus de Bittapamarantschn de tipisch englische Pamarantschn-Mamalad gmocht, de a mid fü Zuka oiwai nu a weng bitta schmekt und desweng bai de Kinda recht unbeliabt is. Fü Eawogsene schmekts owa.
A aundane Fawendung is, das in da Schoin etherische Ö drinnan san, de ma extrahian kau. Im orginal Kölnisch Wossa (eau de Cologne) is zum Baischbü so a Bittapamarantschnö drin, des an Tei fum tipischn Gschmo ausmocht.
Aus de Bladl und Zwaigal fu da Bittapamarantschn kau ma a a etherischs Ö extrahian, des Petitgrainö hoast und fia faschidane Parfum fawent wiad.
Aus da Blia fu da Bittapamarantschn (franz.: fleur d'oranger) kau ma des Pamarantschnbliawossa (franz.: eau de fleur d'oranger) kondensian. Des wiad a fia Parum fawent, kau ma owa a ois Gewiaz zu faschidane Bochrezept dazua doa.
Duach Destillian fu da Blia kriagt ma Neroliö. Des is a a etherisches Ö, wos a entschbaunnende, entkraumpfende Wirkung hod und in da tradizionelln mediterranen Medizin fawent woan is. Haid wiads a efda fia Aromatherapie aigsezt, wo mas owa ned mid Orangenö fawegsln deaf. Des wiad nemli aus de Schoin fu noamale Pamarantschn gmocht. As Neroliö wiad a fia Parfum fawent.
A Bittapamarantschnbam
A Bittapamarantschn in da Soatn Bizarria
A Bittapamarantschn in da Soatn Chinotto
Aranzini, bzw. Orangeat
drikate Bittapamarantschnblia
Bittapamarantschn oda Bigarad (lodainisch: Citrus × aurantium L.) hand göb-oarausche Fricht de im tropischn und subtropischn Klima auf glaichnamige Bam wogsn. Se san genetisch eng fawaunt mid de siassn Pamarantschn und schdaumen fu de zwoa söbn Ötanbflaunzn o, nemli fu ana Kraizung aus Mandarinen (Citrus reticulata) und Pampelmusn (Citrus maxima). De Bittapamarantschn san de ödane Soatn, de schau im 11. Joahundat in Italien aunbaud woan is, dawai de siaßn Pamarantschn eascht im 15. Joahundat iwa de arabischn Mauren noch Portugal kema san.
De Fricht fu de Bittapamarantschn san a weng kleana, haum a heatane Schoin und schaun faschrumpit aus, in da Foab sans meara göb wia oaraunsch. Fum Gschmo hea hans wia da Naum schau sogt bittara wia de noamaln Pamarantschn. Se wean owa drozdem kulinarisch fawent, zan Baischbü fia Mamalad oda ma mocht duach Drikan Aranzini bzw. Orangeat draus, wos fia faschidane Bunki und Keks heagnuma wean.
Bitter oranger, Seville orange, sour orange, bigarade orange, or marmalade orange refers tae a citrus tree (Citrus × aurantium) an its fruit. It is hybrid atween Citrus maxima (pomelo) an Citrus reticulata (mandarin).[2] Mony varieties o bitter oranger are uised for thair essential ile, which is uised in perfume, as a flavorin an as a solvent. The Seville orange variety is uised in the production o marmalade.
Bitter oranger is an aa employed in yerbal medicine as a stimulant an appetite suppressant, due tae its active ingredient, synephrine.[3][4] Bitter oranger supplements hae been linked tae a nummer o serious side effects an daiths, an consumer groups advocate avoidin medicinal uise o the fruit.[5]
Bitter oranger, Seville orange, sour orange, bigarade orange, or marmalade orange refers tae a citrus tree (Citrus × aurantium) an its fruit. It is hybrid atween Citrus maxima (pomelo) an Citrus reticulata (mandarin). Mony varieties o bitter oranger are uised for thair essential ile, which is uised in perfume, as a flavorin an as a solvent. The Seville orange variety is uised in the production o marmalade.
Bitter oranger is an aa employed in yerbal medicine as a stimulant an appetite suppressant, due tae its active ingredient, synephrine. Bitter oranger supplements hae been linked tae a nummer o serious side effects an daiths, an consumer groups advocate avoidin medicinal uise o the fruit.
U citronu hè un agrumu.
Grapefruit[1][2] (Citrus × aurantium, Syn. C. paradisi)[3] jo bom ze swójźby rutowych rostlinow (Rutaceae). Jo hybrid z oranže (Citrus × aurantium) a pampelmuzy (Citrus maxima).
ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • carnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • hendryška • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kšuška • kumkwat • kwětla • limeta • litśi • malina • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • pogjarzlina • rambutan • janske jagodki (běłe, cerwjene, carne) • ringlota • slěwka • tamarillo • třěšeń • słynica • winowa jagodka • wišnja
The grapefruit (Citrus × paradisi) is a subtropical citrus tree kent for its sour tae semi-sweet fruit, an 18t-century hybrid first bred in Barbados.[1] Whan foond, it wis named the "forbidden fruit";[2] an it haes an aa been misidentified wi the pomelo or shaddock (C. maxima), ane o the parents o this hybrid, the ither bein sweet orange (C. × sinensis).[3]
These evergreen trees uisually grow tae aroond 5–6 meters (16–20 ft) in hicht, tho thay can reak 13–15 metres (43–49 ft). The leafs is mirk green, lang (up tae 150 mm, 6 inch) an thin. It produces 5 cm (2 in) white fower-petaled flouers. The fruit is yellae-orange skinned an lairgely an oblate spheroid; it ranges in diameter frae 10–15 cm. The flesh is dividit in liths an is shilp, varyin in colour dependin on the cultivars, whilk include white, pink an reid pulps o varyin sweetness (generally, the reider varieties is sweeter). The 1929 US Ruby Red (o the Redblush variety) haes the first grapefruit patent.[4]
_white_bg.jpg)
|access-date= requires |url= (help) |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |month= ignored (help) Tekst üüb Öömrang Citrus × aurantium san citrusplaanten, diar iinkrüsagt wurden san tesken mandariinen (C. reticulata) an pampelmuusen (C. maxima):
Grapefruit (Citrus × aurantium, Syn. C. paradisi) jo bom ze swójźby rutowych rostlinow (Rutaceae). Jo hybrid z oranže (Citrus × aurantium) a pampelmuzy (Citrus maxima).
The grapefruit (Citrus × paradisi) is a subtropical citrus tree kent for its sour tae semi-sweet fruit, an 18t-century hybrid first bred in Barbados. Whan foond, it wis named the "forbidden fruit"; an it haes an aa been misidentified wi the pomelo or shaddock (C. maxima), ane o the parents o this hybrid, the ither bein sweet orange (C. × sinensis).
These evergreen trees uisually grow tae aroond 5–6 meters (16–20 ft) in hicht, tho thay can reak 13–15 metres (43–49 ft). The leafs is mirk green, lang (up tae 150 mm, 6 inch) an thin. It produces 5 cm (2 in) white fower-petaled flouers. The fruit is yellae-orange skinned an lairgely an oblate spheroid; it ranges in diameter frae 10–15 cm. The flesh is dividit in liths an is shilp, varyin in colour dependin on the cultivars, whilk include white, pink an reid pulps o varyin sweetness (generally, the reider varieties is sweeter). The 1929 US Ruby Red (o the Redblush variety) haes the first grapefruit patent.
Citrus × aurantium san citrusplaanten, diar iinkrüsagt wurden san tesken mandariinen (C. reticulata) an pampelmuusen (C. maxima):
Bateraapelsiinen (Citrus × aurantium, bateraapelsiinen-skööl) Clementiinen (Citrus × aurantium, clementiinen-skööl) Grapefruits (Citrus × aurantium, grapefruit-skööl) Aapelsiinen (Citrus × aurantium, aapelsiinen-skööl) Pomelos (Citrus × aurantium, pomelo-skööl) Satsumas (Citrus × aurantium, satsuma-skööl)
Nedovršeni članak Grejpfrut koji govori o biologiji treba dopuniti. prema pravilima Wikipedije.
Greyfûrt yan leymûna bihiştê yan jî pistan bûk[1], navê fêkiyekê ji çîna narincan e. Narinc çînek ji famîleya narincan e. Tehma wê tehlemiz e. Qaşilê wê zirave û tehl e.
Dara wê 6-15 metro bilind dibe. Pelê darê keskê tarî, biriqok, kevilane û heta 15 cm ne.
Greyfûrt yan leymûna bihiştê yan jî pistan bûk, navê fêkiyekê ji çîna narincan e. Narinc çînek ji famîleya narincan e. Tehma wê tehlemiz e. Qaşilê wê zirave û tehl e.
Greypfrut (Gitrus paradisi Macf.) — rutadoshlar oilasiga mansub doimiy yashil subtropik oʻsimlik; meva turi. Vatani — Hindiston. Yovvoyi holda uchramaydi. AQSH, Yaponiya, Hindiston. Gruziyada, Kavkazning Qora dengiz boʻylarida yetishtiriladi. Daraxti baland (15 m), novdalari tikanli, bargi yirik, tuxumsimon, yaltiroq. Issiqsevar va namsevar. Guli oq, mevasi yirik (250—600 g), diametri 15 sm gacha boradi, yakka holda yoki 2—15 donasi bir shingilda yetiladi, yassiroq, baʼzan dumaloq, tusi koʻkimtirsargʻish, eti shirali. Poʻsti qalin (1 sm atro-fida), mazasi nordon-chuchuk. Noyab.— dek. oylarida pishadi. Mevasi tarkibida 88—90% suv, 3,8—6,7% qand, 1,4—2,4% organik kislotalar, poʻstida 9,2—19% pektin moddalari; 100 g sharbatida 45 mg gacha S vitamini bor. Yangiligida yeyiladi, sharbat olinadi, kompot, murabbo tayyorlanadi. Hosildorligi 150 s/ga. Marsh sidlis, Dunkan, Foster, Sheddok, Gulripshskiy, gibrid № 1537 va b. navlari mashhur. Aksariyat trifoliatta payvand qilish bilan koʻpaytiriladi. G. agrotexnikasi apelsin, limon va b. sitrus oʻsimliklarnikiga oʻxshash. Oʻzbekistonda G. issiqxonalarda va tuvaklarda oʻstiriladi (qarang Sitrus mevalar).
Greypfrut (Gitrus paradisi Macf.) — rutadoshlar oilasiga mansub doimiy yashil subtropik oʻsimlik; meva turi. Vatani — Hindiston. Yovvoyi holda uchramaydi. AQSH, Yaponiya, Hindiston. Gruziyada, Kavkazning Qora dengiz boʻylarida yetishtiriladi. Daraxti baland (15 m), novdalari tikanli, bargi yirik, tuxumsimon, yaltiroq. Issiqsevar va namsevar. Guli oq, mevasi yirik (250—600 g), diametri 15 sm gacha boradi, yakka holda yoki 2—15 donasi bir shingilda yetiladi, yassiroq, baʼzan dumaloq, tusi koʻkimtirsargʻish, eti shirali. Poʻsti qalin (1 sm atro-fida), mazasi nordon-chuchuk. Noyab.— dek. oylarida pishadi. Mevasi tarkibida 88—90% suv, 3,8—6,7% qand, 1,4—2,4% organik kislotalar, poʻstida 9,2—19% pektin moddalari; 100 g sharbatida 45 mg gacha S vitamini bor. Yangiligida yeyiladi, sharbat olinadi, kompot, murabbo tayyorlanadi. Hosildorligi 150 s/ga. Marsh sidlis, Dunkan, Foster, Sheddok, Gulripshskiy, gibrid № 1537 va b. navlari mashhur. Aksariyat trifoliatta payvand qilish bilan koʻpaytiriladi. G. agrotexnikasi apelsin, limon va b. sitrus oʻsimliklarnikiga oʻxshash. Oʻzbekistonda G. issiqxonalarda va tuvaklarda oʻstiriladi (qarang Sitrus mevalar).
ʻOku ua ʻa e ngaahi ʻakau ʻoku ui ko e kola ʻi Tongá ni.
Ko e mohuku ko e ʻakau vaoa taʻefiemaʻu ʻaupito ia. ʻOku ui ko e ʻakau kovi ʻoku mafola mo tupu vao ʻe he palemia ʻi 1927 (lao fakalahi 1988, vahe 128) maʻa Haʻapai mo Vavaʻu, pea ʻi 1929 maʻa Niuatoputapu mo Tafahi.
Tokua naʻe ʻomi ʻa e ngaahi tenga ʻo e kola mohuku ki Tongá ni ʻi he kola hoosi.
ʻOku ua ʻa e ngaahi ʻakau ʻoku ui ko e kola ʻi Tongá ni.
Ko e fuʻu ʻakau lahi ia, ʻoku tatau mo e Citrus vulgaris, mo e hono foʻi fua, ʻoku meimei tatau mo e ngaahi moli kae siʻi ange mo e mahi ange. Ko e faʻahinga mohuku, ʻoku tui ʻe he kau saienisi ʻe taha ko e Sorghum sudanense ia, pea ʻikai ko e S. halepense. Ko hono ʻuhinga tatau ko e Andropogon halepensis. ʻOku ngāueʻaki foki maʻa e Sorghum bicolor, ko e faʻahinga kehe (pe tatau ?), ka meimei tatau ʻene ʻasi. Taimi ʻe niʻihi ʻoku ui foki ko hana, kā ko e mohuku kehe ia.Ko e mohuku ko e ʻakau vaoa taʻefiemaʻu ʻaupito ia. ʻOku ui ko e ʻakau kovi ʻoku mafola mo tupu vao ʻe he palemia ʻi 1927 (lao fakalahi 1988, vahe 128) maʻa Haʻapai mo Vavaʻu, pea ʻi 1929 maʻa Niuatoputapu mo Tafahi.
Mbalungi (Citrus × paradisi) ni mti wa jamii ya mchungwa unaozaa mabalungi.
Mabalungi
Makala hii kuhusu mmea fulani bado ni mbegu. Mdanzi au mdaranzi (Citrus aurantium) ni mti wa jamii ya mchungwa unaozaa madanzi (pia madaranzi).
Madanzi
Makala hii kuhusu mmea fulani bado ni mbegu. La melángura (Citrus x aurantium L.) è n’álbere da frutt de la famiglia de le Rutacee, che tè ne frutt che ze chiama che gl štéss nome.
È n’andiche íbbrede, faštima tra gl pomèle é gl mandarine, ma da siécule crésc comm a na spèce autònema é ze pò repreduce trámmete nniéšt é a capemuort.
Ne muare varietà de melángura suó cultevate pe ce cavà n’uogl essenziale che z’addòpra dénd a l’enduštria mbrefematòria. Pedecchiù tè assá prepietà mmedecenale.
La melángura (Citrus x aurantium L.) è n’álbere da frutt de la famiglia de le Rutacee, che tè ne frutt che ze chiama che gl štéss nome.
È n’andiche íbbrede, faštima tra gl pomèle é gl mandarine, ma da siécule crésc comm a na spèce autònema é ze pò repreduce trámmete nniéšt é a capemuort.
Ne muare varietà de melángura suó cultevate pe ce cavà n’uogl essenziale che z’addòpra dénd a l’enduštria mbrefematòria. Pedecchiù tè assá prepietà mmedecenale.
Pomeranca[1][2] (Citrus × aurantium) jo bom ze swójźby rutowych rostlinow (Rutaceae).
Pomeranca (Citrus × aurantium) jo bom ze swójźby rutowych rostlinow (Rutaceae).
U pumelu hè un arburu fruttiferu appartinente à u generu Citrus, è à a famiglia di e Rutaceae. U nome cumunu pumelu si pò riferisce tantu à a pianta ch'è à u so fruttu. Hè un anticu ibridu, prubabilmente trà l'aranciu dolce è u pumpelmu, ma da parechji seculi custituisce una spezia autonoma.
Hè un arburu sempreverde altu di solitu da 5 à 6 metri, ma pò ancu righjunghje i 13-15 metri. E so foglie sò di culore verde scuru, longhe (più ch'è 15 cm) è suttile. Produce fiori bianchi cumposti da quattru petali di 5 cm. U fruttu hè giallu, d'aspettu glubosu d'un diamitru di 10-15 cm è hè cumpostu da spichji incolori. Hè un di i più maiori trà i frutti di l'agrumi, sicondu solu à u pumpelmu, datu chì pò righjunghje faciule i dui kg di pesu, in u quale casu però ùn hè micca cunsumatu frescu, ma hè distinatu à l'industria per a pruduzzione di suchju. A buchja di u pumelu hè abbundantamente cuperta da a massa spungosa detta albedu chì hè però appena menu cumpatta ch'è quella di u limone. Per stu mutivu u fruttu ùn hà nè a cunsistenza di u limone, nè l'elasticità di l'aranciu, ciò chì u face à spessu parè ammaccatu.
Butanicamente ùn fù micca pussibule di distingue u pumelu da u Citrus maxima o pumpelmu, finu à u 1830, quandu li fù assignatu u nome di Citrus paradisi. E so urighjine ùn fubbenu micca determinate finu à u 1950, quandu u nome scentificu fù cambiatu in Citrus x paradisi.
Finu à pocu tempu fà, infatti, u pumelu era classificatu com'è un citrus uriginale, di u quale si suppunia ch'ellu era una sottuspezia ancu a varietà di frutti giganti cultivata per u più in Israele. Oghje invece hè cumunamente accittata a teuria sicondu a quale sò propriu sti frutti enormi, i pumpelmi, i veri citrus uriginale, mentre i pumeli ne sò antichi ibridi. L'ibridazione saria tantu luntana in u tempu per avè permessu u predominiu di i pumeli in e cultivazione finu à rende la guasi scumparsa di i progenitori. I mutivi di sta prifarenza stanu certamente in e "dote" ch'è l'ibridi anu ereditatu da i pianti d'urigine. Mentre u pumelu hà trasmissu u gustu è a succosità, l'aranciu ci hà cuntribuitu incù u vulume più minore è a forma appena appiattita. Ne hè risultatu u pumelu chì cunserva per appuntu tuttu u gustu di u pumpelmu, ma si prisenta in frutti chì di solitu ùn subraneghjanu micca in media u chilugrammu di pesu, mentre u pumelu pò pisà più di dece kilò. Inquantu dopu à a forma, l'ibridu hà assuntu quella arrutundita di l'aranciu, pirdendu u "cappellu" d'albedu chì face assumiglià i pumpelmi à gigantesche pere.
U pumelu hè l'unicu agrumu chì si suppone ch'ùn pruvenia micca da l'Asia sudurientale, ma da l'America Centrale. Si dice ch'ellu saria statu scupertu in u 1750, prubabilmente à Barbados o à e Bahamas. In realità hè plausibile ch'ellu sia statu purtatu da questi lochi in Florida, ma pare quantunque stranu ch'ellu aghji pussutu da quì righjunghje ancu u Mare Terraniu. Ùn ci sò date certe in prupositu, ma esiste ancu l'ipotesi ch'è u pumelu sia ghjuntu in Europa incù u so prugenitore, l'aranciu dolce, da l'Estremu oriente à traversu l'Asia per a Via di a seta, ciò chì cullucheria a so urigine in a patria di tutti l'altri agrumi. Hè quantunque vera ch'è in Europa era statu usatu à spessu solu com'è pianta ornamentale. U fruttu hè diventatu populare solu in u XIX seculu.
Oghje u pumelu si cultiveghja in u mondu sanu. Ne sò i maiori pruduttori i USA, incù culture in Florida è Texas. Hè cultivatu dinù in Corsica. In l'Italia Miridiunale, hè cultivatu oghje in l'agrumeti di a Piana di Catania, è di a Conca d'Oru in Sicilia.
Esistenu annantu à u marcatu molte varietà di pumelu, ma una in particulare assume una certa impurtanza. Si tratta di u pumelu rusulatu, chì a so culurazione deriveghja da una mutazione spuntanea di u pumelu giallu usservata in u Texas in u 1929 è stabilizata par via di irraghjamentu incù neutroni lenti. U novu fruttu hà ingeneratu moltu interessu trà i compradori, tantu da favurisce ulteriore ibridazione soprattuttu incù l'aranciu moru. Sò stati righjunti boni risultati: u fruttu diventa sempre più culuritu è sempre più dolce, è a buchja s'hè affinata. Avale u pumelu rosu hè cunsideratu solu una varietà di u pumelu giallu, ma puderia succede ch'ellu diventi prestu una spezia autunoma di citrus. Quessa dighjà successa incù e clementine: quandu una varietà righjunghje faciule certe qualità particulare ripetibile, mantinendu invariate e nove caratteristiche, l'ibridu assume u status di spezia sputica. Un si deve sminticà ch'è, sturicamente, listessu affare hè accadutu per l'aranciu è u limone.
Parechji studii evidinzieghjanu pruprietà antimicotiche, antimicrobiche è antibatteriche à ampiu spettru di u GSE (Grapefruit-Seed Extract)[1][2]. Incù una diluizione d'1:512 hè eliminata cumplittamente a tussicità di u suchju, rispettu à i cumuni antibiotichi, svulghjendu un'azzione selettiva chì culpisce i soli batterii chì ùn sò micca familiari à l'urganismu. À u microscopiu elettronicu s'hè evidinziatu ch'è in 15 minuti dapoi u cuntattu hè distrutta a membrana di u batteriu è liberatu ciò chì hè cuntenutu in u so cituplasma[3]
In u corsu di i studii, fù nutatu ch'è in i Stati interessati u cunsumu di suchju di pumelu com'è bivanda (cunsiderata moltu rinfriscante in lochi induve u clima era spessu moltu caldu) era bellu più altu ch'è in l'altri Stati; si righjistronu tuttu à fattu casi di persone chì cunsumavanu 1-2 galloni (equivalente à 4-8 litri) à u ghjornu di suchju di pumelu. Dopu à i studii, u misteru chì circundava a currelazione trà i dui aspetti (cunsumu di suchju di pumelu è fallimenti terapeutichi) fù svilatu.
Citazione vuota (aiuto)
'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.
U pumelu hè un arburu fruttiferu appartinente à u generu Citrus, è à a famiglia di e Rutaceae. U nome cumunu pumelu si pò riferisce tantu à a pianta ch'è à u so fruttu. Hè un anticu ibridu, prubabilmente trà l'aranciu dolce è u pumpelmu, ma da parechji seculi custituisce una spezia autonoma.
Tangelo (Citrus x tangelo) jo bom ze swójźby rutowych rostlinow (Rutaceae). Družyna jo hybrida z mandariny (Citrus reticulata) a grapefruita (Citrus x paradisi).
Tangelo jo pśecej zeleny bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 6 až do 9 m a šyrokosć wót až do 3 m.
Tangelo (Citrus x tangelo) jo bom ze swójźby rutowych rostlinow (Rutaceae). Družyna jo hybrida z mandariny (Citrus reticulata) a grapefruita (Citrus x paradisi).
Zoranj konmenn se yon plant kreyòl. Li nan fanmi plant Rutaceæ. Non syantifik li se Citrus aurantium L.
Zorany(j) [zorany anmè; zoranj gwo po; zoranj konmenn; zorany si]
Detay Το γκρέιπφρουτ (αγγλικά: Grapefruit, προφέρεται: [ˈɡɹeɪp.fɹuːt] ( ακούστε)) είναι οπωροφόρο δέντρο της τάξης των σαπινδωδών, του γένους κίτρος και της οικογένειας των ρουτιδών (εσπεριδοειδών), αγγειόσπερμο δικότυλο φυτό και καλλιεργείται για τον ομώνυμο καρπό του. Θεωρείται πολύ πιθανό ότι το γκρέιπ-φρουτ αποτελεί μετάλλαξη της φράπας.
Η καταγωγή του είναι από τη Τζαμάικα ενώ καλλιέργειες υπήρχαν στα νησιά Μπαρμπάντος το 1750.
Το ύψος του δέντρου φτάνει τα 5 μέτρα, έχει πυκνό φύλλωμα που αποτελείται από σκούρα πράσινα ή γυαλιστερά φύλλα. Κατά την περίοδο ανθοφορίας, στους άξονες των φύλλων φύονται μεγάλα άσπρα άνθη. Τα πέταλά τους μοιάζουν με της πορτοκαλιάς, αλλά είναι μεγαλύτερα. Ο καρπός είναι κίτρινου χρώματος όταν ωριμάσει και στο μέγεθος είναι μεγαλύτερος από αυτόν της πορτοκαλιάς. Πάντως το μέγεθος του ποικίλει ανάλογα με το είδος και τις συνθήκες καλλιέργειας, Η σάρκα του έχει κίτρινο, ροζ ή κόκκινο χρώμα, ανάλογα με την ποικιλία είναι μαλακή και χυμώδης και η γεύση της είναι γλυκόξινη. Η φλούδα είναι λεία και η γεύση της είναι έντονα πικρή.
Προκειμένου να παράγει καλούς καρπούς, το γκρέιπ φρουτ πρέπει να καλλιεργείται σε εδάφη αμμώδη και σχετικά γόνιμα. Η λίπανση όμως με διάφορα λιπάσματα ή κοπριά θεωρείται απαραίτητη. Τα δέντρα αποδίδουν εμπορικά εκμεταλλεύσιμους καρπούς κατά τον 3ο-5ο χρόνο μετά από τη φύτευση τους. Κάθε ενήλικο δέντρο έχει μεγάλη παραγωγικότητα, που μπορεί να φτάσει και τα 650 κιλά καρπού ανά δέντρο.
Το γκρέιπ-φρουτ έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, και είναι 3ο σε περιεκτικότητα στη συγκεκριμένη βιταμίνη μετά το πορτοκάλι και το λεμόνι. Τρώγεται σκέτο ως φρούτο, αν και περισσότερο καταναλώνεται σε χυμούς και συνήθως με την προσθήκη και άλλων φρούτων.
Η κυριότερη ποικιλία είναι η κίτρινη άσπερμη Μαρς Σίντλες. Άλλες ποικιλίες είναι η Πινκ Μαρς με ροζ σάρκα, η πολύσπερμη Φόστερ και η άσπερμη ποικιλία Τόμπσον.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός γκρέιπφρουτ και φράπας, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ και το Βιετνάμ.
Το γκρέιπφρουτ (αγγλικά: Grapefruit, προφέρεται: [ˈɡɹeɪp.fɹuːt] ( ακούστε)) είναι οπωροφόρο δέντρο της τάξης των σαπινδωδών, του γένους κίτρος και της οικογένειας των ρουτιδών (εσπεριδοειδών), αγγειόσπερμο δικότυλο φυτό και καλλιεργείται για τον ομώνυμο καρπό του. Θεωρείται πολύ πιθανό ότι το γκρέιπ-φρουτ αποτελεί μετάλλαξη της φράπας.
Η καταγωγή του είναι από τη Τζαμάικα ενώ καλλιέργειες υπήρχαν στα νησιά Μπαρμπάντος το 1750.
Η Κιτρέα η μυρτόφυλλος (Citrus myrtifolia) ή άλλως η ξινή μυρτόφυλλη νεραντζιά, είναι ένα είδος εσπεριδοειδούς (Citrus), με φύλλωμα παρόμοιο με εκείνο της κοινής μυρτιάς. Είναι συμπαγές δέντρο με μικρά φύλλα και χωρίς αγκάθια, που φτάνει το ύψος των τριών μέτρων και μπορεί να βρεθεί στη Μάλτα, Λιβύη, Λιγουρία, Τοσκάνη, Σικελία, Καλαβρία και τις περιφέρειες της Ιταλίας.
Οι καρποί του δέντρου μοιάζουν με μικρά πορτοκάλια. Είναι ξινοί ή πικροί και κοινώς ονομάζονται από τους Ιταλούς με την ονομασία, chinotto. Αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα αρωματικής γεύσης των περισσότερων Ιταλικών Αμάρι, του δημοφιλούς απεριτίφ Campari και σε αρκετές μάρκες ανθρακούχων αναψυκτικών, που γενικώς ονομάζονται «chinotto».
Η Κιτρέα η μυρτόφυλλος, ενίοτε φυτεύεται σε κήπους. Χάρις στον συμπαγή της όγκο, μπορεί επίσης να φυτευτεί σε γλάστρα ή άλλο δοχείο.
Η Κιτρέα η μυρτόφυλλος (Citrus myrtifolia) ή άλλως η ξινή μυρτόφυλλη νεραντζιά, είναι ένα είδος εσπεριδοειδούς (Citrus), με φύλλωμα παρόμοιο με εκείνο της κοινής μυρτιάς. Είναι συμπαγές δέντρο με μικρά φύλλα και χωρίς αγκάθια, που φτάνει το ύψος των τριών μέτρων και μπορεί να βρεθεί στη Μάλτα, Λιβύη, Λιγουρία, Τοσκάνη, Σικελία, Καλαβρία και τις περιφέρειες της Ιταλίας.
Οι καρποί του δέντρου μοιάζουν με μικρά πορτοκάλια. Είναι ξινοί ή πικροί και κοινώς ονομάζονται από τους Ιταλούς με την ονομασία, chinotto. Αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα αρωματικής γεύσης των περισσότερων Ιταλικών Αμάρι, του δημοφιλούς απεριτίφ Campari και σε αρκετές μάρκες ανθρακούχων αναψυκτικών, που γενικώς ονομάζονται «chinotto».
Η Κιτρέα η μυρτόφυλλος, ενίοτε φυτεύεται σε κήπους. Χάρις στον συμπαγή της όγκο, μπορεί επίσης να φυτευτεί σε γλάστρα ή άλλο δοχείο.
Η νεραντζιά, γνωστή και ως "πορτοκαλιά της Σεβίλης", είναι το εσπεριδοειδές δέντρο Κιτρέα η νεραντζέα (Citrus × aurantium). Στη δε Κύπρο, είναι γνωστό και με τις ονομασίες κιτρομηλιά ή ξινονεραντζιά. Μοιάζει πολύ με την πορτοκαλιά και η καταγωγή της είναι από το Βιετνάμ, αλλά σήμερα είναι πολύ κοινή και καλλιεργείται σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές και στις χώρες της Μεσογείου. Το δέντρο είναι ανθεκτικό τόσο στο ψύχος όσο και στην ξηρασία και είναι πολύ συνηθισμένο οι πορτοκαλιές, λεμονιές και μανταρινιές, να είναι εμβολιασμένες πάνω σε νεραντζιά.
Το νεράντζι ή πορτοκάλι της Σεβίλης, γνωστό στην Κύπρο ως κιτρόμηλο ή ξινονέραντζο, είναι ο καρπός της νεραντζιάς. Εξωτερικά μοιάζει με το πορτοκάλι, αλλά η διαφορά του είναι κυρίως στη γεύση, που είναι αρκετά πιο πικρή.
Είναι υβρίδιο του Citrus maxima (φράπα) και του Citrus reticulata (μανταρίνι).[2] Πολλές ποικιλίες νεραντζιών χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αιθέριων ελαίων και βρίσκονται ως άρωμα, όπου χρησιμοποιούνται είτε ως αρωματικό είτε ως διαλύτης. Η ποικιλία των πορτοκαλιών της Σεβίλης χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην παραγωγή μαρμελάδας.
Το νεράντζι χρησιμοποιείται επίσης στη βοτανοθεραπεία ως διεγερτικό και ως κατασταλτικό της όρεξης, λόγω του δραστικού συστατικού συνεφρίνη.[3][4] Τα συμπληρώματα από νεράντζι έχουν συνδεθεί με μια σειρά από σοβαρές παρενέργειες και θανάτους, και ως αποτέλεσμα αυτών οι ενώσεις καταναλωτών συμβουλεύουν το κοινό να αποφεύγει τη χρήση του καρπού για ιατρικούς λόγους.[5]
Αυτό το νεράντζι χρησιμοποιείται ως ρίζωμα (rootstock)[Σημ. 2] σε περιβόλια από γλυκές πορτοκαλιές.[10] Οι καρποί και τα φύλλα γίνονται αφρός και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σαπούνι.[10] Το σκληρό λευκό ή ανοικτό κίτρινο ξύλο του, χρησιμοποιείται στην ξυλουργική και στην Κούβα, κατασκευάζονται ρόπαλα του μπέιζμπολ.[10]
Η νεραντζιά επίσης καλλιεργείται ως καλλωπιστικό δέντρο σε πάρκα και πεζοδρόμια, κυρίως των μεγαλουπόλεων. Στα πεζοδρόμια του κέντρου της Αθήνας υπάρχουν αρκετές νεραντζιές.
Ο άγουρος καρπός του που ονομάζεται narthangai, χρησιμοποιείται ευρέως στην κουζίνα της νότιας Ινδίας, ιδίως στην μαγειρική των Ταμίλ. Γίνεται τουρσί, κόβοντάς το σε σπείρες και παστώνοντάς το στο αλάτι. Το τουρσί συνήθως καταναλώνεται με το γιαουρτόριζο (thayir sadam). Ο φρέσκος καρπός του, επίσης χρησιμοποιείται ευρέως σε pachadi.[Σημ. 3] Ο χυμός από τον ώριμο καρπό, επίσης χρησιμοποιείται ως μαρινάδα για τα κρέατα, σε κουζίνες στη Νικαράγουα, Κούβα, Δομινικανή και Αϊτή, όπως ήταν στο Περουβιανό σέβιτσε (ceviche)[Σημ. 4][11][12][13][14] έως τη δεκαετία του 1960. Ο φλοιός του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή πικρών ποτών (bitters). Στο Γιουκατάν (Μεξικό), είναι το κύριο συστατικό του κοτσινίτα πιμπίλ (cochinita pibil).[Σημ. 5][15]
Η Βελγική Witbier (λευκή μπύρα) παράγεται από σιτάρι με τον φλοιό του νεραντζιού. Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί χρησιμοποιούν το φλοιό του νεραντζιού στο ψωμί πιπερόριζας (pepparkakor), σε κάποιο Χριστουγεννιάτικο ψωμί και στο mämmi.[Σημ. 6] Χρησιμοποιείται επίσης στο σκανδιναβικό ζεστό κρασί (mulled wine ή glögg).[Σημ. 7] Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, το νεράντζι ή το κιτρόμηλον, αντιστοίχως, είναι από τα πιο περιζήτητα φρούτα που χρησιμοποιούνται στο γλυκό του κουταλιού και το δέντρο C. aurantium (νεραντζιά ή κιτρομηλιά) είναι δημοφιλές καλλωπιστικό φυτό. Σε ολόκληρο το Ιράν (όπου είναι κοινώς γνωστό ως narenj), ο χυμός χρησιμοποιείται ευρέως ως σάλτσα σαλάτας (salad dressing), παράγοντας όξυνσης στα βραστά κατσαρόλας και τουρσιά ή ως μαρινάδα. Τα νεαρά άνθη, συλλέγονται φρέσκα για την παρασκευή της περιζήτητης και με γλυκιά μυρωδιά, αρωματικής μαρμελάδας ("Bitter orange blossom jam" Morabba Bahar-Narendj) ή προστίθεται στην παρασκευή τσαγιού. Στην Τουρκία, ο χυμός των ώριμων καρπών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σάλτσα σαλάτας (salad dressing), κυρίως στην περιφέρεια της Κιλικίας.
Το εκχύλισμα από το νεράντζι (και τον φλοιό νεραντζιού) έχει κυκλοφορήσει στην αγορά ως συμπλήρωμα διατροφής παριστάνοντας πως δρα ως βοήθημα για την απώλεια βάρους και κατασταλτικό της όρεξης. Το νεράντζι περιέχει τυραμίνη (tyramine), μεταβολίτες Ν-Μεθυλτυραμίνης (metabolites N-Methyltyramine), οκτωπαμίνης (octopamine) και συνεφρίνης (synephrine),[16] ουσίες παρόμοιες με την επινεφρίνη (epinephrine), που ενεργούν στον υποδοχέα a1 adrenergic receptor ώστε να συστέλλονται τα αιμοφόρα αγγεία και να αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και τους καρδιακούς παλμούς.[17][18] Η p-Synephrine από μόνη της ή σε συνδυασμό με την καφεΐνη ή άλλες ουσίες, έχει αποδειχθεί μετριόφρονα, ότι έχει αυξήσει την απώλεια βάρους, σε αρκετές χαμηλής ποιότητας κλινικές δοκιμές.[19] Μετά από τις απαγορεύσεις στις ΗΠΑ, Καναδά και αλλαχού, για το φυτικό τονωτικό εφέδρα (ephedra), το νεράντζι έχει υποκατασταθεί σε φυτικά προϊόντα απώλειας βάρους "άνευ εφέδρας", από τους παρασκευαστές των συμπληρωμάτων διατροφής.[20] Όπως και στα περισσότερα συστατικά των διαιτητικών συμπληρωμάτων, το νεράντζι δεν έχει υποβληθεί σε επίσημες δοκιμές ασφαλείας, αλλά πιστεύεται ότι προκαλεί το ίδιο φάσμα των ανεπιθύμητων συμβάντων όπως και η εφέδρα (ephedra).[21] Αναφορές περιστατικών, έχουν συνδέσει τα συμπληρώματα νεραντζιού με εγκεφαλικά επεισόδια,[22][23] κυνάγχη[16] και ισχαιμική κολίτιδα.[24] Το Εθνικό Κέντρο για τη Συμπληρωματική και Ολοκληρωμένη Υγεία των ΗΠΑ (National Center for Complementary and Integrative Health), διαπίστωσε ότι "προς το παρόν υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ότι το νεράντζι είναι ασφαλέστερο να χρησιμοποιηθεί από ότι η εφέδρα."[4] Το νεράντζι ενδέχεται να έχει σοβαρές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα όπως οι στατίνες, κατά παρόμοιο τρόπο με το γκρέιπ φρουτ.[25]
Μετά από ένα περιστατικό στο οποίο ένας υγιής νεαρός άνδρας υπέστη έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή) που συνδέθηκε με το νεράντζι, μια περιπτωσιολογική μελέτη, βρήκε ότι οι κατασκευαστές των διαιτητικών συμπληρωμάτων, είχαν αντικαταστήσει την εφέδρα (ephedra) με τα ανάλογά της από το νεράντζι.[26]
Η νεραντζιά, γνωστή και ως "πορτοκαλιά της Σεβίλης", είναι το εσπεριδοειδές δέντρο Κιτρέα η νεραντζέα (Citrus × aurantium). Στη δε Κύπρο, είναι γνωστό και με τις ονομασίες κιτρομηλιά ή ξινονεραντζιά. Μοιάζει πολύ με την πορτοκαλιά και η καταγωγή της είναι από το Βιετνάμ, αλλά σήμερα είναι πολύ κοινή και καλλιεργείται σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές και στις χώρες της Μεσογείου. Το δέντρο είναι ανθεκτικό τόσο στο ψύχος όσο και στην ξηρασία και είναι πολύ συνηθισμένο οι πορτοκαλιές, λεμονιές και μανταρινιές, να είναι εμβολιασμένες πάνω σε νεραντζιά.
Το νεράντζι ή πορτοκάλι της Σεβίλης, γνωστό στην Κύπρο ως κιτρόμηλο ή ξινονέραντζο, είναι ο καρπός της νεραντζιάς. Εξωτερικά μοιάζει με το πορτοκάλι, αλλά η διαφορά του είναι κυρίως στη γεύση, που είναι αρκετά πιο πικρή.
Είναι υβρίδιο του Citrus maxima (φράπα) και του Citrus reticulata (μανταρίνι). Πολλές ποικιλίες νεραντζιών χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αιθέριων ελαίων και βρίσκονται ως άρωμα, όπου χρησιμοποιούνται είτε ως αρωματικό είτε ως διαλύτης. Η ποικιλία των πορτοκαλιών της Σεβίλης χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην παραγωγή μαρμελάδας.
Το νεράντζι χρησιμοποιείται επίσης στη βοτανοθεραπεία ως διεγερτικό και ως κατασταλτικό της όρεξης, λόγω του δραστικού συστατικού συνεφρίνη. Τα συμπληρώματα από νεράντζι έχουν συνδεθεί με μια σειρά από σοβαρές παρενέργειες και θανάτους, και ως αποτέλεσμα αυτών οι ενώσεις καταναλωτών συμβουλεύουν το κοινό να αποφεύγει τη χρήση του καρπού για ιατρικούς λόγους.
Ґрепфруйт, скорочено ґреп (Ботанічно Citrus paradisi або Citrus × paradisi), є субтропічне дерево плекане про свої цітрусовы плоды той самой назвы.
Ґрепфруйт быв першыраз обявленый на острові Барбадос в Карібскім морю, одкы быв одвезеный до Америкы. Ґреп ся пак плекав як окрасна рослина, як овоцина є але популарный аж од 19. стороча. Днесь познаме штири фаребны файты: білый, жовтый, ружовый і червеный.
Ґрепфруйты звычайно роснуть до вышкы 5-6 метрів, зрїдка аж 13-15 м. Листя суть тмаво зелены, довгы аж 150 мм, узкы і не опадують. Квіты мають 5 і суть великы асі 5 центіметрів. Плод - ґрепфруйт - мать жовту скорку і в діаметрї мать 10-15цм. Внутрїшня їдла часть є дїлена, єй фарба ся мінить од білой і ружовой аж по червену. Одрізняють ся і солодкостёв. Ґрепфруйтовый стром шторік родить аж 700 кусів ґрепів. Плекать ся в Бразілії, Ізраілї, Тексасї, Каліфорнії, на Флорідї або і в Турції і в Іспанії.
Ґрепфруйт обсягує богате множество вітамінів C, B1 і K, самый плод є наповненый благодарно пособлячіма природныма флавоноідами.
Ґрепфруйт, скорочено ґреп (Ботанічно Citrus paradisi або Citrus × paradisi), є субтропічне дерево плекане про свої цітрусовы плоды той самой назвы.
अंगूरफल या ग्रेपफ्रूट (वैज्ञानिक नाम: Citrus × paradisi) एक उपोष्णकटिबंधीय नींबूवंशी (सिट्रस) पेड़ है जो इसके खट्टे से लेकर खट्टे-मीठे और कुछ-कुछ कड़वे स्वाद वाले फलों के लिए जाना जाता है। संतरे (C. sinensis) और चकोतरे (C. maxima) के मेल से बनी यह संकर प्रजाति संयोग से ही अस्तित्व में आई जब सत्रहवीं शताब्दी में बारबाडोस में इन दो प्रजातियों को एशिया से यहाँ लाया गया था। जब इस संयोग का पता चला तो इस फल को "वर्जित फल" नाम दिया गया; और इसे चकोतरा की एक किस्म भी माना गया।
अंगूर की तरह गुच्छों (फल के समूहों) में विकसित होकर पेड़ से लटकने के कारण इसे अंगूरफल का नाम दिया गया।[1]
अंगूरफल का पेड़ सदाबहार होता है और लगभग 5-6 मीटर (16-20 फीट) की ऊंचाई तक बढ़ता है, हालांकि ये 13-15 मीटर (43-49 फीट) तक पहुंच सकते हैं। इसके पत्ते चमकदार गहरे हरे, लंबे (15 सेंटीमीटर (5.9 इंच)) और पतले होते हैं। इसके चार पंखड़ी वाले फूल 5 सेमी (2 इंच) आकार के होते हैं। इसके फलों का छिलका पीला-नारंगी रंग का होता है और आकार आम तौर पर आंशिक तिरछा-गोलाकार होता है; जिसका व्यास 10-15 सेमी (3. 9-5.9 इंच) का होता है। इसका गूदा फांकों में विभाजित और स्वभाव से अम्लीय होता है। गूदे का रंग और मिठास इसकी किस्म के आधार पर भिन्न हो सकते हैं, जहां गूदा सफेद, गुलाबी और लाल हो सकता है तो मिठास गूदे के रंग के अनुसार बदलती है आमतौर पर गूदा जितना लाल होता है स्वाद उतना ही मीठा होता हैं। 1929 में अमेरिकी रूबी रेड (रेडब्लश किस्म) को पहला अंगूरफल पेटेंट मिला था।[2]
अंगूरफल या ग्रेपफ्रूट (वैज्ञानिक नाम: Citrus × paradisi) एक उपोष्णकटिबंधीय नींबूवंशी (सिट्रस) पेड़ है जो इसके खट्टे से लेकर खट्टे-मीठे और कुछ-कुछ कड़वे स्वाद वाले फलों के लिए जाना जाता है। संतरे (C. sinensis) और चकोतरे (C. maxima) के मेल से बनी यह संकर प्रजाति संयोग से ही अस्तित्व में आई जब सत्रहवीं शताब्दी में बारबाडोस में इन दो प्रजातियों को एशिया से यहाँ लाया गया था। जब इस संयोग का पता चला तो इस फल को "वर्जित फल" नाम दिया गया; और इसे चकोतरा की एक किस्म भी माना गया।
अंगूर की तरह गुच्छों (फल के समूहों) में विकसित होकर पेड़ से लटकने के कारण इसे अंगूरफल का नाम दिया गया।
तीतो सुन्तला, सेभिल सुन्तला, खट्टा सुन्तला, बिगाराड सुन्तला, वा मुरब्बा सुन्तलाले निम्त्र रूख र यसको फललाई जनाउँछ। यो दक्षिणपूर्व एशियामा जन्मजात छ र मानवद्वारा विश्वका धेरै भागहरूमा फैलिएको छ।
तीतो सुन्तला, सेभिल सुन्तला, खट्टा सुन्तला, बिगाराड सुन्तला, वा मुरब्बा सुन्तलाले निम्त्र रूख र यसको फललाई जनाउँछ। यो दक्षिणपूर्व एशियामा जन्मजात छ र मानवद्वारा विश्वका धेरै भागहरूमा फैलिएको छ।
நரந்தம் வாசனை திரவியங்களுக்காகவம், அதன் சுவைக்காகவும் பயன்படுத்தப்படுகிறது. தென்னிந்தியாவில் நரந்தங்காயை ஊறுகாயாக செய்து சாப்பிடுகின்றனர்.
இதன் மலர் பற்றிய செய்திகள் சங்கப்பாடல்களில் உள்ளன.
நரந்தம் வாசனை திரவியங்களுக்காகவம், அதன் சுவைக்காகவும் பயன்படுத்தப்படுகிறது. தென்னிந்தியாவில் நரந்தங்காயை ஊறுகாயாக செய்து சாப்பிடுகின்றனர்.
ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು (ಕನ್ನಡ:ಹುಳಿಕಂಚಿ ಹಣ್ಣು ಅಥವಾ ಕಂಚಿಹಣ್ಣು) (Grapefruit) - (paradisi)ಒಂದು ಸಿಟ್ರಸ್ ಪರಾಡಿಸಿ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಮತ್ತು ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ವಲಯದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಸಿಟ್ರಸ್ (ಹುಳಿ) ತನ್ನ ಒಗರು ಹಣ್ಣಿಗೆ ಹೆಸರಾಗಿದೆ,18 ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇದರ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ತಳಿ ಸುಧಾರಿತ ಜಾತಿಯ ಹಣ್ಣನ್ನು ವೆನುಜುಲದ ದ್ವೀಪ ಬಾರಬಡೊಸ್ ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲು [೧]ಬೆಳೆಯಲಾಯಿತು. ಮೊದಲು ಕಂಡ ಈ ಹಣ್ಣನ್ನು "ನಿಷಿದ್ದ [೨]ಹಣ್ಣು "ಎಂದು ಹಣ್ಣು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತಲ್ಲದೇ ಇದನ್ನು ಚಕ್ಕೊತಾ ಅಥವಾ ಚಕ್ಕೊತಾ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಸಿಟ್ರಸ್ (C. ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಾ ),ಕೂಡಾ ಇದೇ ತಳಿಯ ಹಣ್ಣಿನ ಜಾತಿಯಾಗಿದ್ದು ಮತ್ತೊಂದೆಂದರೆ ಸಿಹಿ ಕಿತ್ತಳೆ (C. × ಸಿನೆಸಿಸ್ )
ಈ ನಿತ್ಯ ಹಸಿರು ಗಿಡಗಳು 5–6 metres (16–20 ft)ಸುಮಾರಾಗಿ ಎತ್ತರ,ಮತ್ತು ನಮಗೆ ನಿಲುಕುವ 13–15 metres (43–49 ft)ಸಸ್ಯವರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಎಲೆಗಳು ಕಪ್ಪು ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಉದ್ದವಾಗಿ ಮತ್ತು 5 cm (2 in)ತೆಳುವಾಗಿರುತ್ತವೆ. (ಸುಮಾರು 150 mm, ಅಥವಾ 6 ಇಂಚಗಳು )ಇದು ನಾಲ್ಕು ದಳಗಳ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಬಿಡುತ್ತವೆ. ಈ ಹಣ್ಣು ಹಳದಿ-ಕಿತ್ತಳೆ ತೊಗಟೆಯ ಬಹುವಾಗಿ ಗುಂಡಗಿರುವ ಕೊಂಚ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಕಾರಾದ್ದಾಗಿದೆ;ಇದು ಸುಮಾರು 10-15ರ ವ್ಯಾಸದ ಅಳತೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳತಿರುಳು ಆಮ್ಲೀಯದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಾಣುತ್ತದೆ,ಅದನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಸಿಹಿ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ.ಇದು ಬಿಳಿ,ತಿಳಿಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ತಿರಳನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತದೆ. [೩]US ನ ರಬ್ವಿ ರೆಡ್ 1929ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಹಕ್ಕು ಸ್ವಾಮ್ಯ ಪಡೆದ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣಾಗಿದೆ.(ಕೆಂಪು [೩]ಜಾತಿಯದು)
ಈ ಹಣ್ಣು 19 ನೆಯ ಶತಮಾನದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪಡೆದ ಈ ಹಣ್ಣು ಮೊದಲು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಸಸ್ಯವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತಿತ್ತು. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಇದನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಪ್ರಧಾನ ಪ್ರದೇಶವಾಯಿತು.ಫ್ಲೊರಿಡಾ,ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ಅರಿಝೋನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯಾದ ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಯಿತು. ಸ್ಪ್ಯಾನಿಶ್ ನಲ್ಲಿ ಈ ಹಣ್ಣನ್ನು ಟ್ರೊರಂಜಾ ಅಥವಾ ಪೊಮೆಲೊ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣಿನ ಪ್ರಾಚೀನ ಜಾತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆಂದರೆ ಜಮೈಕನ್ ಸಿಹಿ ಕಿತ್ತಳೆ (ಸಿಟೃಸ್ ಸೈನೆಸಿಸ್ )ಇನ್ನೊಂದು ಪೊಮೆಲೊ (ಸಿ.ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಾ ) ಏಷ್ಯಯನನ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ತಳಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಹಣ್ಣಿನ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಇದರ ಮೂಲವನ್ನು "ಕ್ಯಾಪ್ಟೇನ್ [೪]ಶಡ್ಡಾಕ್ "ಪೊಮೆಲೊ ಬೀಜಗಳನ್ನು ತಂದು ಅವುಗಳನ್ನು ಜಮೈಕದಲ್ಲಿ ಬೆಳಸಿದ ಮೊದಲ ಹಣ್ಣು ಎಂದು [೫]ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಹೈಬ್ರೀಡ್ ತಳಿ [೧]ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಹೈಬ್ರೀಡ್ ಹಣ್ಣನ್ನು 1750ರಲ್ಲಿ ವೆಲ್ಶಮನ್ ,ರೆವ್.ಗ್ರಿಫಿತ್ ಹುಗ್ಸ್ ದಾಖಲಿದ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಬಾರ್ಬಡೊಸ್ ನಿಂದ ತಂದಿದ್ದರು [೬]ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಸದ್ಯ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣನ್ನು "ಬಾರ್ಬಡೊಸ್ ನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳೆಂದು" [೭]ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ ಕೌಂಟ್ ಒಡೆಟ್ಟೆ ಫಿಲಿಪ್ಪೆ ಎಂಬಾತನು 1823 ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ತಂದಿದ್ದು ಅದನ್ನೀಗ ಸೇಫ್ಟಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ತಳಿಗಳನ್ನು ಬೆಳಸಲಾಯಿತು,ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಟ್ಯಾಂಜೆಲೊ (1905),ಮಿನ್ನಿಯೊಲಾ (1931),ಮತ್ತು ಸ್ವೀಟೆ (1984) ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಸ್ವೀಟೆ ತಳಿಯು ಸಣ್ಣ ಅನುವಂಶೀಯ ಮತ್ತು ಇನ್ನುಳಿದವು ಪೊಮೆಲೊಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನ ಗುಣದವಾಗಿದ್ದವು.
ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣನ್ನು ಮೊದಲು ಶ್ಯಾಡಕ್ ಅಥವಾ ಶಾಟಕ್ ಎಂದು 1800 ನೆಯ ವರ್ಷದ ವರ್ಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತಿತ್ತು. ಅದರ ಪ್ರಸಕ್ತ ಹೆಸರು ತನ್ನ ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿನ ಆಕಾರಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ,ಇದರ ಇನ್ನೊಂದು ತಳಿಯು ಅದೇ ರೂಪದ ದ್ರಾಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ [೮]ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ 1830 ರ ವರೆಗೆ ಇದನ್ನು ಪೊಮೆಲೊದಿಂದ ಬೇರೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ.ಆಗ ಇದಕ್ಕೆ ಸಿಟ್ರಸ್ ಪ್ಯಾರಾದಿಸಿ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಮೂಲಗಳನ್ನು 1940 ರ ವರೆಗೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಬದಲಿಸಿದ ಸಿಟ್ರಸ್ × ಪ್ಯಾರಾದಿಸಿ "×" ಎಂಬ ಸಂಜ್ಞೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಎಂದು [೯][೧೦]ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು.
ರಬಿ ರೆಡ್ ಸ್ವಾಮ್ಯವು 1929ರಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಯಶಸ್ವು ಪಡೆಯಿತು,ಇದು ನಂತರ ತಿಳಿ ಗುಲಾಬಿ ಬಣ್ಣದ ಜಾತಿಯ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ಆವಿಷ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ರಬಿ ರೆಡ್ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ಹೊಸ ರೂಪ ಪಡೆದು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಯಶಸ್ಸು ಕಂಡಿತು. ಕೆಂಪು ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ರಬಿ ರೆಡ್ ನಿಂದ ಆರಂಭ ಪಡೆದು ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ನ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಲಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿತು.ಆಗ ಕಳಪೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ದ್ರಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕಿ ಕೇವಲ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ವಿಕಿರಣವನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು,ಆಗ ಕೆಂಪಗಿನ ಬಣ್ಣ ಮಾಸಿದಂತಾಗಿ ತಿಳಿ [೧೧]ಗುಲಾಬಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದವು.ರಿಯೊ ರೆಡ್ ಪ್ರಕಾರವು ಸದ್ಯ (2007)ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ನ ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣು ರಿಯೊ ಸ್ಟಾರ್ ಮತ್ತು ರಬಿ-ಸ್ವೀಟ್ ಎಂಬ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಚಿನ್ಹೆಯನ್ನು ಪಡೆದವು.ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಇದನ್ನು"ರೆಡೆಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ಚೊಯಿಸ್ "ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.
ದಿ ಫ್ಲೊರಿಡಾ ಡಿಪಾರ್ಟ್ ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಸಿಟ್ರಸ್ ಹೇಳುವ ಪ್ರಕಾರ "ಫ್ಲೊರಿಡಾ ಗುಣಮಟ್ಟದ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳೆಂದರೆ,ರಬಿ ರೆಡ್ ,ಪಿಂಕ್ ,ಥೊಂಪ್ಸನ್ ,ಮಾರ್ಶ್ ಮತ್ತು ಡಂಕನ್ ಇತ್ಯಾದಿ. ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣುಗಳ ಸುಗ್ಗಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಕ್ಟೊಬರ್ ನಿಂದ ಜೂನ್ "ವರೆಗೆ [೧೨]ಇರುತ್ತದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ಪೊಮೆಲೊ ಉತ್ಪಾದನೆಗಳಿಗೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮೊದಲಿದ್ದರೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಚೀನಾ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಾ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮುಂದಿವೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ಹಲವಾರು ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ,ಅದನ್ನು ಅದರ ಬಣ್ಣದ ಮೇಲಿಂದ ಗುರುತಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದರ ಹೊರ ತೊಗಟೆಯ ಮೇಲಿಂದ ಇದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ,ಇದು ಅದರ ಫಲಿತ ಮತ್ತು ತಳಿಯ ಸಂಬಂಧಕ್ಕೆ [೧೩]ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇಂದು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ತಳಿಗಳೆಂದರೆ ಕೆಂಪು,ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ತಿಳಿ ಗುಲಾಬಿ ಇವುಗಳು ತಮ್ಮೊಳಗಿನ ತಿರುಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ ಹಣ್ಣಿನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರ ವಾಸನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅತ್ಯಧಿಕ ಆಮ್ಲೀಯ ಮತ್ತು ಹುಳಿಯಿಂದ ಸಿಹಿ ಮತ್ತು ಕಟು ಹುಳಿ ಒಗರಿನ ರುಚಿ [೧೩]ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಮೆರಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ,ಗಂಧಕ-ಟ್ರೆಪೆನ್ ಹೊಂದಿರುವ ರಾಸಾಯನಕವು ಹಣ್ಣಿನಲ್ಲಿನ ರುಚಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ,ಇನ್ನುಳಿದ ಸಿಟ್ರಿಕ್ ಅಥವಾ ಆಮ್ಲೀಯ ಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಈ ಗುಣ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.ಆದ್ದರಿಂದ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಇದಕ್ಕಿಂತ [೧೪]ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ರಾಸಾಯನಿಕ ಔಷಧಿಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ,ಇದು ಸಂಯುಕ್ತಗಳ ಹೆಚ್ಚಳದ ಮೇಲೆ ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪೊಲಿಫೆನೊಲ್ ಗಳ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದಾಗ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ಫ್ಲೆವೊನೊನ್ ನಾರಂಜಿನ್ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ಇನ್ನುಳಿದ ಫರ್ನೊಕ್ಲೊಮಾರಿಯನ್ಸ್ ಸಂಯುಕ್ತಗಳಾದ ಬೆರ್ಗಾಮೊಟಿನ್ ಮತ್ತು ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಸಿಬೆರ್ಗಾಮೊಟಿನ್ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರೊಟೀನ್ ಐಸೊಫಾರ್ಮ್ CYP3A4ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಸಣ್ಣ ಅಂಗಾಂಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು,ಅಲ್ಲದೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಔಷಧಿ ಪ್ರಮಾಣವು CYP3A4 ಸಂಯುಕ್ತ ಕೂಡಾ ಇದರಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಿಣ್ವಗಳ ಮೂಲಕ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ತಾನು ಬಳಸುವ ಔಷಧಿಗಳಿಗೆ ವೈವಿಧ್ಯತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ತನ್ನ ಜೈವಿಕ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು [೧೫][೧೬][೧೭][೧೮][೧೯]ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣಿನಲ್ಲಿರುವ ದ್ರವದ ಮೇಲೆ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇದರ ಮೂಲ ಪ್ರಮಾಣದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು 1989ರಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದರು. ಇದರ ಮೂಲಕ ಪರಿಣಾಮಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಪರಿಶ್ರಮ ವಹಿಸಲಾಯಿತು,ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದ ಔಷಧೀಕರಣದಿಂದ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು [೨೦]ಹೇಳಲಾಯಿತು.
ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣಿನ ದ್ರವವು ಮೊದಲಿಗೆ ತನ್ನ ಔಷಧಿ ಗುಣವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದೆ,ಅದು ಎಟೊಪೊಸೈಡ್ ನೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆತಾಗ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಲಾಗದು,ಒಂದು ಕೆಮೊಥೆರಪಿ ಔಷಧಿ,ಕೆಲವು ಬೆಟಾ ಬ್ಲಾಕರ್ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಅತಿ ರಕ್ತದೊತ್ತಡ ಮತ್ತು ಸೈಕ್ಲೊಸ್ಪೊರೈನ್ (ಮೂರ್ಛೆ)ತಡೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಇಲ್ಲಿ ಇದರ ಅಂಶಗಳ ಅಗತ್ಯ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ,ಆದರೆ ಕೆಲವು ಅಂಗಗಳ ಜೋಡಣೆಯಾದ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ನಿರಾಕರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭವೂ [೨೧]ಇಲ್ಲದಿಲ್ಲ.
ಇನ್ನುಳಿದ ಹಣ್ಣುಗಳಂತೆ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣಿನಲ್ಲೂ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನಾರಿಂಜಿನ್ ಇರುತ್ತದೆ.ಇದು 72 ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಅಂದರೆ ಆ ಔಷಧಿ ಪಡೆದ ನಂತರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ CYP3A4 ಮೇಲೆ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯ ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದು. ಇದು ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಸಮಸ್ಯೆದಾಯಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಯಾಕೆಂದರೆ ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣು ಕೇವಲ 4 oz ಪ್ರಮಾಣದ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಪಡೆದು ನಾರಿಂಜಿನ್ ಒಳಗೊಳ್ಳಲು CYP3A4 ನ್ನು ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳಿಸಲು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿಯು ಹಲವಾರು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶಗಳ ಮೂಲವಾಗಿದೆ,ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಫಿಟೊಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ಗಳು ಆರೋಗ್ಯಪೂರ್ಣ ಆಹಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು [೧೩][೨೨]ವಿಟಾಮಿಮ್ ಸಿ ನ ಉತ್ತಮ ಮೂಲ,ಇದು ಫೈಬರ್ [೨೩]ಪೆಕ್ಟಿನ್ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ,ಮತ್ತು ತಿಳಿ ಗುಲಾಬಿ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಜಾತಿಗಳು ಆಂಟಿಆಕ್ಸಿಡಂತ್ ಲಿಕೊಪೆನೆ [೧೩][೨೪]ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ದ್ರಾಕ್ಷಿಯು [೧೩][೨೫]ಕೊಲೆಸ್ಟ್ರಾಲ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಗುಣ ಹೊಂದಿದೆ.ಬೀಜಗಳಿಗೆ ಆಂಟಿಆಕ್ಸಿಡಂಟ್ [೨೬]ಗುಣವಿದೆ. [೨೭]ದ್ರಾಕ್ಷಿಯು "ದ್ರಾಕ್ಷಿಯ ಹಣ್ಣಿನ ಆಹಾರ"ದ ಪ್ರಧಾನ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ,ಹಣ್ಣಿನ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದ ಗ್ಲಿಕೆಮಿಕ್ ಸೂಚ್ಯಾಂಕ ಇರುವುದರಿಂದ ದೇಹದ ಪಚನಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸರಳ ಮತ್ತು ಸುಗಮವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದೇಹದ ಕೊಬ್ಬಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಸಹಾಯ [೨೭]ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣುಗಳ ಬೀಜದ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ(GSE)ಪ್ರಬಲ ಆಂಟಿಮೈಕ್ರೊಬೈಯಲ್ ಶಕ್ತಿ ಮೂಲಗಳಿವೆ,ಇವು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ಫಂಗಿಗಳ ವಿರುದ್ದ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಹೇಳಿವೆ. ಆದರೂ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ಫಂಗಿ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಈ ತಿರುಳು ಹೇಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಇನ್ನೂ ತಿಳಿಯಲಾಗಿಲ್ಲ. ಅಧಿಕವಾಗಿ ಈ ತಿರುಳನ್ನು GSE ಹಲವಾರು ಉತ್ಪಾದಕರು ಸಂಯುಕ್ತವನ್ನಾಗಿ ಪ್ರಿಸರ್ವೇಟಿವ್ ಆಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.ಆಂಟಿಮೈಕ್ರೊಬೈಯಲ್ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಈ ತಿರುಳಿನ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತಿವೆ.ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಈ ಸಂಯುಕ್ತಗಳಲ್ಲಿನ ಅಶುದ್ಧತೆಯು ಸಿಂಠೆಟಿಕ್ ಪ್ರಿಸರ್ವವೇಟಿವ್ಸ್ (ಸಂರಕ್ಷಕಗಳು)[೨೮][೨೯][೩೦][೩೧][೩೨]ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳ ಮತ್ತು ಹಾರ್ಮೊನ್ ಗಳ ನವೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನ ರಸವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಹಾರ್ಮೊನ್ ಮೂಲದ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಕಾರಕಗಳ ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೆ ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಪರಿಣಾಮ ಇದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಸರಿದೂಗಿಸಲು ಕಿಣ್ವಗಳ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 2007 ರ ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರತಿದಿನ ಒಂದು ಕಾಲು ಕಿಲೊದಷ್ಟು ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ಸೇವನೆಯು ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಸ್ತನ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಗೆ 30% ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.ಇದು ಋತುಮತಿ ನಂತರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದು. ಈ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ [[CYP3A4{/0) ಈ ಎಂಜೈಮ್ ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಬರುವುದರಿಂದ ಇದು {0}ಎಸ್ಟ್ರೊಜಿನ್]] ನನ್ನು [೩೩]ಹೊರಹಾಕುತ್ತದೆ. ಆದರೆ 2008 ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು ತಿನ್ನುವುದರಿಂದ ಸ್ತನಗಳ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅಪಾಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ ಇದರಿಂದ ಅಪಾಯವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ,ಹಾರ್ಮೊನ್ ಥೆರಪಿಯನ್ನು ಬಳಸದ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು [೩೪]ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪೊಲಿಮೈನ್ ಅಂದರೆ ಸ್ಪೆರ್ಮಿಡೈನ್ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು ಇದು ಮುಪ್ಪಿನ ಸಂಕೇತಕ್ಕೆ ದಾರಿಯಾಗಲಿದೆ. ಇದು ಜೀವಕೋಶಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆ,ಅಂಗಾಂಶಗಳ ಪರಿಶುದ್ದತೆಗೆ ಅವುಗಳ ಪ್ರಬುದ್ದತೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುತ್ತದೆ,ಬಿದ್ದು ಹೋಗುವ ಜೀವಕೋಶಗಳ ನಿಗಾವಹಿಸಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪೆರ್ಮೈಡೈನ್ ನನ್ನು ನೀಡುವುದರಿಂದ ಅವುಗಳ ಜೀವಾವಧಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ,ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅದಲ್ಲದೇ ಸ್ಪೆರ್ಮೈಡೈನನ್ನು ಇಲಿಗಳ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಬೆರೆಸಿದಾಗ ಅದರ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಜೀವಾವಧಿಯು ತನ್ನ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ತೋರಿದ್ದು ಕಾಣಿಸಿತು.ಅದೇ ರೀತಿಯ ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿನ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಇವುಗಳ ಜೀವಿತಾವಧಿಯೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದು [೩೫]ಕಾಣಿಸಿದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನ ರಸ. ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನ ರಸವನ್ನು ಸೇವಿಸುವುದರಿಂದ ಮೂತ್ರಕೋಶದ ಕಲ್ಲುಗಳ ರಚನೆಯಾಗಬಹುದೆಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೂ ಇದೆ. ಪ್ರತಿದಿನ ಸುಮಾರು 8 ಔನ್ಸ್ ಕಪ್ ನಷ್ಟು ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನ ರಸ ಕುಡಿಯುವುದರಿಂದ 44% ರಷ್ಟು ಮೂತ್ರಕೋಶದ ಕಲ್ಲುಗಳ ಸಂಭವವಿದೆ ಎಂದುಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ..
ಕೊಸ್ಟಾ ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅತೆನಾಸ್ ನಲ್ಲಿ ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣುಗಳ ಹುಳಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕುದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಹೀಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಿಹಿಯಾಗಿಸಲಾಗುವುದು.ಇವುಗಳನ್ನು ಡಲ್ಸೆ ಡೆ ಲೆಚೆ ಸೇರಿಸಿ ಒಂದು ಪಾನೀಯ ತಯಾರಿಸಿ ಅದನ್ನು ಟೊರೊಂಜಾ ರೆಲ್ಲೆನಾ ರಸ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.(ಇದರಲ್ಲಿ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣುಗಳಿರುತ್ತವೆ)
ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಪೊಮೆಲೊ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನ ಕವಚದ ಕೋಶ ಅಥವಾ ತೊಗಟೆಯನ್ನು ಸುವಾಸನಾ ಪರಿಮಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ,ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಅದರ ಪರಿಮಳಕ್ಕಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ [೩೬]ಮೆಚ್ಚುತ್ತಾರೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣನ್ನು ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಔಷಧಿಯಾದ ಫಾರ್ಮಾಕೊಡೈನಾಮಿಕ್ಸ್ ನಲ್ಲೂ ಉಪಯೋಗಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ಕೆಲವು ಪರಿಣಾಮಗಳು ಚಯಾಪಚಯದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ,ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದ ಸೇವನೆಯನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ,ಇದು ವೆಚ್ಚವನ್ನು [೩೭]ಉಳಿಸಬಹುದು.
_white_bg.jpg)
_white_bg.jpg)
_white_bg.jpg)
|access-date= requires |url= (help) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |month= ignored (help) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |month= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು (ಕನ್ನಡ:ಹುಳಿಕಂಚಿ ಹಣ್ಣು ಅಥವಾ ಕಂಚಿಹಣ್ಣು) (Grapefruit) - (paradisi)ಒಂದು ಸಿಟ್ರಸ್ ಪರಾಡಿಸಿ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಮತ್ತು ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ವಲಯದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಸಿಟ್ರಸ್ (ಹುಳಿ) ತನ್ನ ಒಗರು ಹಣ್ಣಿಗೆ ಹೆಸರಾಗಿದೆ,18 ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇದರ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ತಳಿ ಸುಧಾರಿತ ಜಾತಿಯ ಹಣ್ಣನ್ನು ವೆನುಜುಲದ ದ್ವೀಪ ಬಾರಬಡೊಸ್ ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಬೆಳೆಯಲಾಯಿತು. ಮೊದಲು ಕಂಡ ಈ ಹಣ್ಣನ್ನು "ನಿಷಿದ್ದ ಹಣ್ಣು "ಎಂದು ಹಣ್ಣು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತಲ್ಲದೇ ಇದನ್ನು ಚಕ್ಕೊತಾ ಅಥವಾ ಚಕ್ಕೊತಾ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಸಿಟ್ರಸ್ (C. ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಾ ),ಕೂಡಾ ಇದೇ ತಳಿಯ ಹಣ್ಣಿನ ಜಾತಿಯಾಗಿದ್ದು ಮತ್ತೊಂದೆಂದರೆ ಸಿಹಿ ಕಿತ್ತಳೆ (C. × ಸಿನೆಸಿಸ್ )
ಈ ನಿತ್ಯ ಹಸಿರು ಗಿಡಗಳು 5–6 metres (16–20 ft)ಸುಮಾರಾಗಿ ಎತ್ತರ,ಮತ್ತು ನಮಗೆ ನಿಲುಕುವ 13–15 metres (43–49 ft)ಸಸ್ಯವರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಎಲೆಗಳು ಕಪ್ಪು ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಉದ್ದವಾಗಿ ಮತ್ತು 5 cm (2 in)ತೆಳುವಾಗಿರುತ್ತವೆ. (ಸುಮಾರು 150 mm, ಅಥವಾ 6 ಇಂಚಗಳು )ಇದು ನಾಲ್ಕು ದಳಗಳ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಬಿಡುತ್ತವೆ. ಈ ಹಣ್ಣು ಹಳದಿ-ಕಿತ್ತಳೆ ತೊಗಟೆಯ ಬಹುವಾಗಿ ಗುಂಡಗಿರುವ ಕೊಂಚ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಕಾರಾದ್ದಾಗಿದೆ;ಇದು ಸುಮಾರು 10-15ರ ವ್ಯಾಸದ ಅಳತೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳತಿರುಳು ಆಮ್ಲೀಯದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಾಣುತ್ತದೆ,ಅದನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಸಿಹಿ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ.ಇದು ಬಿಳಿ,ತಿಳಿಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ತಿರಳನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತದೆ. US ನ ರಬ್ವಿ ರೆಡ್ 1929ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಹಕ್ಕು ಸ್ವಾಮ್ಯ ಪಡೆದ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣಾಗಿದೆ.(ಕೆಂಪು ಜಾತಿಯದು)
ಈ ಹಣ್ಣು 19 ನೆಯ ಶತಮಾನದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪಡೆದ ಈ ಹಣ್ಣು ಮೊದಲು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಸಸ್ಯವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತಿತ್ತು. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಇದನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಪ್ರಧಾನ ಪ್ರದೇಶವಾಯಿತು.ಫ್ಲೊರಿಡಾ,ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ಅರಿಝೋನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯಾದ ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಯಿತು. ಸ್ಪ್ಯಾನಿಶ್ ನಲ್ಲಿ ಈ ಹಣ್ಣನ್ನು ಟ್ರೊರಂಜಾ ಅಥವಾ ಪೊಮೆಲೊ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
Aranzu (Citrus aurantium) de sa Familia Rutacee. Arvure e frutu. Arvure de una deghina de metros de altaria, chi creschede in sas regiones de su Mediterraneu. Cun ramos ispinosos. Fozas sempre irdes, coriattas. Fiores biancos, minoreddos e profumados. Su fruttu est tundu e a ispijos, cun buccia de colore arantzone, gustosu po mandigare, o po faghere s'arantzada.
Liin Bambeelmo (Af-Ingiriis: grapefruit; Af-Carabi: زنباع) waa midho ka mid ah khudaarta gaar ahaan qoyska liinta. Midhaha geedka liin bambeelmadu waa mid ka weyn dhamaan noocyada kala duwan ee liinta, waxayna leedahay biyo badan oo dhanaan iyo macaan iskugu jira. Liin bambeelmadu waa geed la isku talaalay oo markii ugu horeeysay si shil ah la iskugu talaalay liin macaan iyo geedka Bomelo ee laga helo koonfurbari Aasiya. Gasiirada Barbados ee Kaariibiyaanka ayaa si lama filaan ah nin beeroole ahi iskugu talaalay geedka liin macaanta iyo bomela halkaasi ooy ka soo baxdey liin bambeelmadu.[1] Markii ugu horeeysay ee la arkey waxa ka soo baxay talaalkaasi waxaa loo bixiyey "khudaartii la xaaraantinimeeyay" (forbidden fruit);[2] waxaana loo fahmey ineey tahay bomelo sumoowday.[3]
Wadanka Soomaaliya waxaa aad uga baxa liin bambeelmada. Gobolada koonfurta waxay aad ugu caan yihiin beeraha liin bambeelmada iyo muuska oo labadoodaba loo dhoofiyo caalamka.
Geedka liin bambeelmadu markuu si fiian u koro wuxuu gaadhaa dherer dhan 5–6 meter (16–20 fiit), in kastoo kuwa ugu dhaadheeri gaadhaan ilaa 13–15 m (43–49 ft). Intaas waxaa dheer, caleemaha geedkani waa kuwo waligood-cagaar ah, balbalaadhan oo dhumucdoodu le'eg tahay 15 sentimeter (5.9 inji). Markuu geedku gaadho qaangaadh wuxuu bixiyaa ubax 5 senitmitir (2 inji) baladhkiisu dhan yahay. Midhaha liin bambeelmadu waa mid leh midab huruud-oranji ah, waxayna u sameeysan tahay qaab wareegsan oo sida goobada oo kale ah midaasi oo dhumucdeedu tahay 10–15 cm (3.9–5.9 in).
Midhaha liin bambeelmada waxay leedahay hilib furfuran oo leh midababo kala duwan midaasi oo ku xidhan meesha laga qodo, cimilada iyo nafaqada carada; waxaana midabada ugu badan cadaan, buni (pink) iyo casaan. Sidoo kale liin bambeelmadu waxay leedahay asiidh badan, iyo fiitamiin-Sii badan, iyo dhadhan macaan ah.[4]
Taariikh ahaan liin bambeelmadu waxay ka soo jeedaa ama waalid u ah liin macaanta iyo geedka bomelo oo labadooduba asal ahaan ka soo jeedaa gobolada koonfurbari ee qaarada Aasiya.
Geedaha liin qarbooshta waxaa markii ugu horeeysay ka bixi jirtey deegaanada cimilada kulul ee wadanka Ciraaq iyo Iiraan, waxaana la dhaqan jirey geedkan tan ilaa ilbaxnimadii Baabiyloon[5] taasi oo hada laga joogo dhowr kun oo sano.[6]
Geedaha liin qarbooshta waxaa markii ugu horeeysay ka bixi jirtey deegaanada cimilada kulul ee wadanka Ciraaq iyo Iiraan, waxaana la dhaqan jirey geedkan tan ilaa ilbaxnimadii Baabiyloon[5] taasi oo hada laga joogo dhowr kun oo sano.[7] Dhamaan noocyada liintu waxay ka soo tafiirmeen geedka "genus" ee Saynis ahaan loo yaqaano Sitrus. Taasi micnaheedu waa in dhamaan noocyada kale (sida Liin Dhanaanta, Liin Qarbooshta iyo Liin Bambeelmada) ka soo tafiirmeen geedka Jenus ee liin macaanka.[8]
Sida lagu xusay taariikhda geedka liinta waxaa markii ugu horeeysay lagu isticmali jirey koonfurta wadanka Shiinaha oo la aaminsan yahay ineey tahay meesha ay asal ahaan ka timidey, iyo deegaano ka mid ah wadanada Koonfurbari Aasiya. Waxaa beerashada geedka la dadku bilaabeen ilaa 2500 sano C.H (Ciise Hortii).[9]
Dhinaca qaarada Yurub waxaa la sheegay in nooc liin dhanaanta ah lagu isticmaali jirey wadanka Talyaaniga taasi ooy ka sameeyn jireen daawooyinka iyo walaxaha la isku dhayo. Waxay liintu aad ugu fiday qeybaha kale ee qaarada Yurub qiyaastii qarnigii 16aad, wakhtigaasi oo beerashada liintu aad u koobnayd.
Waxaa qaaradaha Ameerika soo gaadhsiiyay liinta sahamiyayaashii boqortooyada Isbayn. Kiristofer Kolumbus ayaa la aaminsan yahay inuu geedka liinta ka beeray agagaarka deegaanka loo yaqaano Hispaniola.[10]
Liin bambeelmo la kala jaray
Liin bambeelmo
sanadkii 1750 wakhtiyadii geedka loo yaqaanay "khudaaa xaaranta" ah
Liin bambeelmo midab caadaan ah leh
Liin bambeelmo baxaysa
Liin bambeelmo buni ah
Liin bambeelmo qeyb laga dhilay
Liin Bambeelmo (Af-Ingiriis: grapefruit; Af-Carabi: زنباع) waa midho ka mid ah khudaarta gaar ahaan qoyska liinta. Midhaha geedka liin bambeelmadu waa mid ka weyn dhamaan noocyada kala duwan ee liinta, waxayna leedahay biyo badan oo dhanaan iyo macaan iskugu jira. Liin bambeelmadu waa geed la isku talaalay oo markii ugu horeeysay si shil ah la iskugu talaalay liin macaan iyo geedka Bomelo ee laga helo koonfurbari Aasiya. Gasiirada Barbados ee Kaariibiyaanka ayaa si lama filaan ah nin beeroole ahi iskugu talaalay geedka liin macaanta iyo bomela halkaasi ooy ka soo baxdey liin bambeelmadu. Markii ugu horeeysay ee la arkey waxa ka soo baxay talaalkaasi waxaa loo bixiyey "khudaartii la xaaraantinimeeyay" (forbidden fruit); waxaana loo fahmey ineey tahay bomelo sumoowday.
Wadanka Soomaaliya waxaa aad uga baxa liin bambeelmada. Gobolada koonfurta waxay aad ugu caan yihiin beeraha liin bambeelmada iyo muuska oo labadoodaba loo dhoofiyo caalamka.
Lilála lya ngai lizalí mbuma mpé nzeté, lizalí lindímo. Mbuma óyo ezalí ngai tǒ tɛ́.
The United States is the top producer of grapefruit and pomelo followed by China and South Africa.
Nzeté ya lilála lya ngai
Lilála lya ngai rosé
Lilála lya ngai ya Kalifonia ya Sidi
Lilála lya ngai lizalí mbuma mpé nzeté, lizalí lindímo. Mbuma óyo ezalí ngai tǒ tɛ́.
Citrus myrtifolia, the myrtle-leaved orange tree, is a species of Citrus with foliage similar to that of the common myrtle. It is a compact tree with small leaves and no thorns which grows to a height of three metres (10 ft) and can be found in Malta, Libya, the south of France, and Italy (primarily in Liguria, typically Savona, and also in Tuscany, Sicily, and Calabria).
The fruit of the tree resemble small oranges. It has a bitter flavor and is commonly called by its Italian name, chinotto (Italian pronunciation: [kiˈnɔtto]). It is an essential flavoring agent of most Italian amari, of the popular Campari apéritif, and of several brands of carbonated soft drinks that are generically called "chinotto".
Citrus myrtifolia is sometimes planted in gardens. Due to its compactness, it can also be planted in a pot or other container.
Citrus myrtifolia, the myrtle-leaved orange tree, is a species of Citrus with foliage similar to that of the common myrtle. It is a compact tree with small leaves and no thorns which grows to a height of three metres (10 ft) and can be found in Malta, Libya, the south of France, and Italy (primarily in Liguria, typically Savona, and also in Tuscany, Sicily, and Calabria).
The fruit of the tree resemble small oranges. It has a bitter flavor and is commonly called by its Italian name, chinotto (Italian pronunciation: [kiˈnɔtto]). It is an essential flavoring agent of most Italian amari, of the popular Campari apéritif, and of several brands of carbonated soft drinks that are generically called "chinotto".
Citrus myrtifolia is sometimes planted in gardens. Due to its compactness, it can also be planted in a pot or other container.
Chinotto at the Botanical Garden of the Brissago Islands
Bigarado aŭ amara oranĝo estas planto el la genro citruso (Citrus) el Rutacoj. Ĝia kompleta botanika nomo estas hodiaŭ Citrus × aurantium L. . Citrus × aurantium estas hibrido inter pampelmuso (Citrus maxima) kaj mandarino (Citrus reticulata),[1] Verŝajne ĝi ekestis en suda Ĉinio. Variaĵo estas la Daidajo.
La frukto similas al oranĝo, sed estas amara kaj pli malgranda. La nomo “amara oranĝo” estas uzata ankaŭ por Poncirus trifoliata, la „trifolia oranĝarbo“.
Bigarado estas ĝis 10 m alta ĉiamverda arbo kun ronda krono. La branĉoj havas en la foliakseloj dornojn, kiuj estas maldikaj kaj mallongaj. Ili povas esti ĝis 10 cm longaj ĉe junaj, rapide kreskantaj branĉoj.
La ovalaj folioj havas mildan, tamen iom oblongan finon. La bazo estas rondigita ĝis kojnforma. La folitigo longas 2 ĝis 3 cm kaj estas korforme plilarĝigita. La folioj havas oleglandojn, la odoro de la oleo (Petitgrain) estas agrabla.
La blankaj floroj odoras forte. kvin ĝis dekdu procentoj de la floroj havas nur stamenojn, sed ne gineceo.
La fruktoj estas rondecaj kaj brilas en matura stato oranĝkolore. La fruktŝelo estas pli dika kaj malpli glata ol tiu de oranĝo. La ekstera flava parto de la ŝelo estas facile forigebla. La interno de la frukto konsistas el 10 ĝis 12 segmentoj. Multaj varioj enhavas multnombrajn semojn. La fruktkarno estas acida, la blanka tavolo sub la ŝelo, mezokarpo, kaj la haŭtoj inter la segmentoj gustas amare. La centra akso de la matura frukto estas kava. Rikolttempo ĉe la Mediteraneo estas januaro ĝis februaro.
La ekstera fruktŝelo estas uzata por fari oranĝaton kaj el la tuta frukto estas farata marmelado. Krome ŝelo kaj suko estas uzataj por fari likvoron Curaçao kaj en Italio kaj Malto la bigaradan limonadon Aranciata Amara kaj Kinnie.
La bigarado liveras tri gravajn odoraĵojn por fari parfumon:
Sinefrino estas substanco el bigarado, kiu estas uzata kiel grasoforbruliganco. Hesperidino estas farata el sekigitaj fruktoj.
Ĝin oni uzas kiel aldonaĵo por plibonigi la guston kaj odoron de teo [2] .
Carl von Linné elektis por bigarado la sciencan nomon Citrus aurantium. Hodiaŭ oni scias, ke temas pri kruciĝo. Tial aldonigas X kiel signo por hibridoj: Citrus × aurantium.
Bigarado aŭ amara oranĝo estas planto el la genro citruso (Citrus) el Rutacoj. Ĝia kompleta botanika nomo estas hodiaŭ Citrus × aurantium L. . Citrus × aurantium estas hibrido inter pampelmuso (Citrus maxima) kaj mandarino (Citrus reticulata), Verŝajne ĝi ekestis en suda Ĉinio. Variaĵo estas la Daidajo.
La frukto similas al oranĝo, sed estas amara kaj pli malgranda. La nomo “amara oranĝo” estas uzata ankaŭ por Poncirus trifoliata, la „trifolia oranĝarbo“.
Daidajo[1] (japana: 橙, 臭橙; ĉina: 酸橙; korea: 광귤, gwanggyul; latina: Citrus aurantium L.), estas azia variaĵo de amara oranĝo. La nomo daidai origine signifis diversaj generacioj kaj alludas al tio, ke la frukto restas sur la arbo dum pluraj jaroj, se ĝi ne estas plukita. La koloro de la frukto refariĝas verda en printempo.
Daidajo devenas el Himalajo. Ĝi distribuiĝis al la valo de la rivero Jangzio kaj pli poste al Japanio.
La frukto estas tre amara kaj kutime ne manĝata, sed la sekigitan ŝelon oni uzas kiel tradician rimedon por digestado.
Daidajo (japana: 橙, 臭橙; ĉina: 酸橙; korea: 광귤, gwanggyul; latina: Citrus aurantium L.), estas azia variaĵo de amara oranĝo. La nomo daidai origine signifis diversaj generacioj kaj alludas al tio, ke la frukto restas sur la arbo dum pluraj jaroj, se ĝi ne estas plukita. La koloro de la frukto refariĝas verda en printempo.
Daidajo devenas el Himalajo. Ĝi distribuiĝis al la valo de la rivero Jangzio kaj pli poste al Japanio.
La frukto estas tre amara kaj kutime ne manĝata, sed la sekigitan ŝelon oni uzas kiel tradician rimedon por digestado.
La grapfruktujo aŭ paradiza citruso (Citrus paradisi) estas arbeto de la genro citruso estiĝinta en Antiloj sekve de kompleksa hibridado inter pampelmusujo kaj oranĝujo, nun vaste kultivata en Ameriko, la mediteraneaj regionoj kaj Sud-Afriko por ties frukto, la grapfrukto.[1]
La grapfrukto multe similas al pampelmuso (Citrus maxima = Citrus grandis) kaj estas duontropika citrusfrukto. La grapfrukto ekestis el kruciĝo de pampelmuso kun oranĝo (Citrus sinensis). La hodiaŭaj grapfruktspecioj pli kaj pli similas al pampelmuso. Kelkaj konataj specioj estas: Duncan, Foster, Thompson, Ruby Red, Marsh.
La grapfruktujo plejofte altas 5 ĝis 6 m, sed kelkfoje povas atingi alton de 15 m. La folioj estas maldikaj kaj malhelverdaj, kaj fariĝas 15 cm longaj. La floroj estas blankaj. La frukto havas flavan ŝelon kaj diametron de 10 ĝis 15 cm. La sarkokarpo estas flava aŭ roza pulpo dividita en segmentoj.
Ĝis la fino de la 19-a jarcento la grapfrukto estis kultivata kiel dekoracia planto. Nur post tio ankaŭ la manĝado de la frukto laŭmodiĝis.
Grapfruktoj havas reciprokan influon je diversaj drogoj kaj bremsas la efikon de kelkaj enzimoj. Ili ankaŭ estas uzataj en sveltiĝaj dietoj, pro la supozo ke ili favoras la metabolon kaj bruligon de grasoj.
Estas danĝere uzi la drogon Terfenadine trinkinte grapfruktan sukon.[mankas fonto]
Unu praulo de la grapfrukto estis la jamajka dolĉa oranĝo (Citrusa sinensis), antikva hibrido de Azia deveno. La alia estis pampelmuso (C. maxima). Legendo pri la deveno de frukto diras, ke kapitano Shaddock[2] alportis pampelmusajn semojn al Jamajko kaj bredis la unuan frukton.[3] Tamen, ĝi verŝajne devenis kiel natureokazanta hibrida.
La grapfruktujo aŭ paradiza citruso (Citrus paradisi) estas arbeto de la genro citruso estiĝinta en Antiloj sekve de kompleksa hibridado inter pampelmusujo kaj oranĝujo, nun vaste kultivata en Ameriko, la mediteraneaj regionoj kaj Sud-Afriko por ties frukto, la grapfrukto.
La grapfrukto multe similas al pampelmuso (Citrus maxima = Citrus grandis) kaj estas duontropika citrusfrukto. La grapfrukto ekestis el kruciĝo de pampelmuso kun oranĝo (Citrus sinensis). La hodiaŭaj grapfruktspecioj pli kaj pli similas al pampelmuso. Kelkaj konataj specioj estas: Duncan, Foster, Thompson, Ruby Red, Marsh.
La grapfruktujo plejofte altas 5 ĝis 6 m, sed kelkfoje povas atingi alton de 15 m. La folioj estas maldikaj kaj malhelverdaj, kaj fariĝas 15 cm longaj. La floroj estas blankaj. La frukto havas flavan ŝelon kaj diametron de 10 ĝis 15 cm. La sarkokarpo estas flava aŭ roza pulpo dividita en segmentoj.
Ĝis la fino de la 19-a jarcento la grapfrukto estis kultivata kiel dekoracia planto. Nur post tio ankaŭ la manĝado de la frukto laŭmodiĝis.
Grapfruktoj havas reciprokan influon je diversaj drogoj kaj bremsas la efikon de kelkaj enzimoj. Ili ankaŭ estas uzataj en sveltiĝaj dietoj, pro la supozo ke ili favoras la metabolon kaj bruligon de grasoj.
Estas danĝere uzi la drogon Terfenadine trinkinte grapfruktan sukon.[mankas fonto]
Minneola estas citrushibrido el grapfrukto 'Duncan' kaj mandarino 'Dancy' kiel gepatroj. Tiuj hibridoj el grapfukto kaj mandarino havas la nomon tangelo. La mineolo estis enkodukita en la jaro 1931 fare de United States Department of Agriculture Horticultural Research Station (“Usona Agrikulura Departemento Hortikultura Esplorstacio”) en Orlando.
La arbo estas alta kompare al aliaj citrusoj. La folioj estas grandaj kun rimarkeble longaj pintoj.
La frukto estas 8 – 10 cm granda. La ŝelo estas glata kun fajnaj cikatroj, malheloranĝkolora. La frukto estas facile senŝeligebla. Interne la frukto havas 10 ĝis 12 segmentoj. La centra akso estas mallarĝa kaj kava. La oranĝkolora karno estas tre suka kaj dolĉa kun amareta acido. Enestas 7 – 12 semoj, kiuj interne estas verdaj.
Mineolo bezonas polonadon, alikaze ĝi produktas nur malmultajn fruktojn. Rikolttempo estas inter decembro kaj februaro.
Minneola estas citrushibrido el grapfrukto 'Duncan' kaj mandarino 'Dancy' kiel gepatroj. Tiuj hibridoj el grapfukto kaj mandarino havas la nomon tangelo. La mineolo estis enkodukita en la jaro 1931 fare de United States Department of Agriculture Horticultural Research Station (“Usona Agrikulura Departemento Hortikultura Esplorstacio”) en Orlando.
Citrus myrtifolia, popularmente denominado naranjo moruno en España y chinotto en Italia,[1][2] es un árbol perteneciente al grupo de los cítricos y procedente de China.[3] Durante un tiempo ha sido considerado como una variedad de naranjo amargo y denominado Citrus aurantium L. var myrtifolium, sin embargo debido a las numerosas diferencias entre ambos, actualmente se considera una especie independiente con el nombre de Citrus myrtifolia.[4]
El árbol es de pequeño tamaño y no suele sobrepasar los 4 metros de altura.[4] Crece con lentitud y generalmente se propaga en jardinería mediante injertos. Tiene hojas pequeñas lanceoladas, simples, alternas, coriáceas y levemente onduladas que recuerdan a las del Myrtus communis o arrayán, las flores son blancas muy olorosas y abundantes. Los frutos son pequeños, amarillos o anaranjados y persisten varios meses en la planta.[5][6]
El fruto comestible se parece mucho a la naranja (Citrus sinensis ) en color y forma, pero es mucho más pequeño,[7] siendo aproximadamente del tamaño de una aceituna grande. El quinoto es un cítrico bastante resistente al frío.
El nombre inglés "kumquat" deriva del cantonés kamkwat (en chino, 金橘; pinyin, jīnjú; jyutping, gām gwāt; literalmente, ‘naranja mandarina dorada’).[8]
El árbol crece hasta tres metros de altura y se encuentra en varias regiones de Italia (Liguria, especialmente en Savona donde se introdujo y donde se inició el consumo de la popular bebida italiana, Toscana, Sicilia y Calabria) y Francia. (Riviera francesa).
Citrus myrtifolia a veces se planta en jardines. Debido a su tamaño compacto, también se puede plantar en una maceta u otro recipiente.[4]
En italiano el chinotto debe su nombre a China, lugar de donde habría sido importado a finales del siglo XVI o principios del siglo XVII por alguien de Livorno o Savona. Sin embargo, según algunos investigadores, la planta se originaría en el Mar Mediterráneo, donde se habría desarrollado a raíz de una mutación de la yema de la naranja amarga. En este caso el nombre solo podría significar que es una fruta de "tipo chino". Actualmente, no hay noticias sobre ningún tipo de cultivo de chinotto en los países Asia. Fuera de Italia (Liguria, Toscana, Sicilia y Calabria), su presencia se limita a la Costa Azul francesa.
La planta produce pequeños frutos amargos, tradicionalmente utilizados para producir mermeladas, fruta confitada y jarabes.
En Europa era tradicional, a finales de 1800 y hasta 1918, (la llamada Belle époque), un uso extensivo de frutos inmaduros (1-2,5 cm de diámetro), parcialmente tratados para reducir el sabor amargo y el jarabe en soluciones azucaradas; se consumían junto con bebidas alcohólicas (como los vinos con absenta), como aperitivo. El producto enlatado sigue a la venta. Los frutos, de los que hubo cultivos extensos en Italia (principalmente en la Riviera de Liguria), se exportaron a varios países europeos.
El zumo de quinoto es un componente de muchas bebidas digestivas y amargas. Sin embargo, la mayor parte se utiliza para la producción de la bebida del mismo nombre, conocida en Italia como chinotto y en Malta como kinnie . El quinoto también es un componente esencial de la bebida amarga italiana Amaro, de algunos digestivos y del popular licor Campari.[9]
Hodgson nombra cuatro variedades diferentes:
.
Citrus myrtifolia, popularmente denominado naranjo moruno en España y chinotto en Italia, es un árbol perteneciente al grupo de los cítricos y procedente de China. Durante un tiempo ha sido considerado como una variedad de naranjo amargo y denominado Citrus aurantium L. var myrtifolium, sin embargo debido a las numerosas diferencias entre ambos, actualmente se considera una especie independiente con el nombre de Citrus myrtifolia.
El árbol es de pequeño tamaño y no suele sobrepasar los 4 metros de altura. Crece con lentitud y generalmente se propaga en jardinería mediante injertos. Tiene hojas pequeñas lanceoladas, simples, alternas, coriáceas y levemente onduladas que recuerdan a las del Myrtus communis o arrayán, las flores son blancas muy olorosas y abundantes. Los frutos son pequeños, amarillos o anaranjados y persisten varios meses en la planta.
El fruto comestible se parece mucho a la naranja (Citrus sinensis ) en color y forma, pero es mucho más pequeño, siendo aproximadamente del tamaño de una aceituna grande. El quinoto es un cítrico bastante resistente al frío.
Greibipuu (Citrus × paradisi) on ruudiliste sugukonda tsitruse perekonda kuuluv igihaljas viljapuu.
Puu kasvab 7–10 meetri kõrguseks. Võra on ümar. Jämedaim teadaolev greibipuu tüvi on olnud 2,4-meetrise läbimõõduga. Noored oksad on kaetud ogadega. Munajad lehed on nahkjad ja läikivad, tumerohelised, õhukesed ja kuni 15 cm pikad. Õied on valged, nelja kroonlehega.
Pikemalt artiklis Greip
Greibipuu vili on greip. Vili sarnaneb väliselt apelsiniga, kuid on suurem ja kollasem. Kujult ümmargune, lapik või pirnikujuline. Läbimõõt tavaliselt 10–15 cm. Koor 1 cm paks, kahvatukollane või roosa. Keskelt võib vili olla kas täis või poolõõnes.
Viljaliha asub 11–14 mõrkja kilega eraldatud segmendis. Viljaliha on lõhnav, väga mahlane, kollane, roosakas või punakas, maitselt hapukas, magus või mõrkjas. Kasvatatakse nii seemnetega kui seemneteta sorte. Ühes viljas võib olla kuni 90 teravatipulist kuni 1,25 cm pikkust seemet. Viljad kasvavad kobarates. On leitud isegi kuni 20 viljast koosnevaid kobaraid.
Greibipuu on pomelipuu ja apelsinipuu hübriid.
Kuigi kuulujutu järgi tõi keegi kapten Shaddock esimesena pomeliseemneid Jamaicale ja aretas esimesena greibipuu, on tõenäolisem, et esimene greibipuu tekkis loodusliku hübriidina.
Esimest korda kirjeldas greipi 1750 Barbadost uurinud pastor ja loodusteadlane Griffith Hughes, kes nimetas seda "keelatud viljaks"[1]. Kuni 19. sajandini tunti seda vilja nimetusega shaddock või shattuck. Tänapäeval peetakse greibipuud üheks Barbadose seitsmest imest.
Krahv Odette Philippe viis greibipuu 1823 Floridasse. Kuni 1830. aastateni ei eristatud greibi- ja pomelipuud ning alles seejärel sai greibipuu endale eraldi teadusliku nime Citrus paradisi. Kuid alles 1940. aastatel avastati, et greibipuu on apelsini- ja pomelipuu hübriid, ning talle anti tänapäevane teaduslik nimekuju, mis sisaldab ×-märki, mis tähistab hübriidset päritolu. Greibipuu edasisel ristamisel on aretatud tangelo (1905) ja sweetie (1984).
1929 patenteeriti greibisort Ruby Red. Sellest sai esimene greibisort, mida saatis suur põllumajanduslik edu. Aastakümneid kasvatati USA lõunaosas üksnes Ruby Redi ja valged greibisordid tõrjuti alaväärtuslikena kõrvale. Punane greip sai Texase tunnuspuuviljaks.
Praegu kasvatatakse greibipuud peamiselt Ameerika Ühendriikide lõunaosas, kust tuleb ligi 70% maailmatoodangust. 1971. aastal toodeti maailmas 3,1 miljonit tonni greipe. Praeguseks kasvatatakse greipe lisaks nende algkodule Lääne-India saarestikus veel Jaapanis, Ees-Indias ja mujal[viide?].
Greibipuu (Citrus × paradisi) on ruudiliste sugukonda tsitruse perekonda kuuluv igihaljas viljapuu.
Pomerantsipuu ehk mõruapelsinipuu (Citrus aurantium) on ruudiliste sugukonna tsitruse perekonda kuuluva heitlehiste lehtpuude liik.
Kasvab umbes 10 meetri kõrguseks. Lehed tumerohelised, munajad, oksad kaetud pikkade ogadega. Viljad meenutavad apelsini, ent on pisemad ja tumedamad.
Kasvab looduslikult Loode-Indias ja Hiinas. Kasvatatakse peamiselt Indias ja Vahemere maades.
Kultiveeritkase kõikides Kagu-Aasia riikides, Vahemere maades, Kesk- ja Lõuna-Ameerikas, Kariibi mere saartel jm.
Väikse apelsinitaolise ereda oranžikas-punase vilja liha on mõrkjashapu. Mahlast saab väga head marmelaadi, samuti karastusjooke.
Pomerantsi koorest pressitud pomerantsiõli sarnaneb apelsiniõliga, kuid on mõru ja seda kasutatakse likööritööstuses. Parfümeeria ja meditsiini jaoks saab õli ka lehtedest, noortest võrsetest ja valmimata viljadest. Pomerants on meditsiinis laialt tuntud isutekitava vahendina. Tsitruseliste õitest, eriti aga pomerantsipuu õitest, saadakse Lõuna-Prantsusmaal väärtuslikku nerooliõli, mis läheb parfümeeriatööstusse.
Aasiast jõudis pomerantsipuu 1002. aastal Sitsiiliasse[1].
Pomerantsipuu ehk mõruapelsinipuu (Citrus aurantium) on ruudiliste sugukonna tsitruse perekonda kuuluva heitlehiste lehtpuude liik.
Tangelopuu ehk greipiinipuu (Citrus × tangelo) on ruudiliste sugukonda tsitruse perekonda kuuluv viljapuu.
Tangelopuu pärineb teadaolevalt Jamaicalt.
Ristlusvanemad on Citrus reticulata × Citrus × paradisi.
Tangelopuu võib sirguda 5–7 m kõrguseks.
Tangelopuu vili on tangelo ehk ugli.
Tangelopuu ehk greipiinipuu (Citrus × tangelo) on ruudiliste sugukonda tsitruse perekonda kuuluv viljapuu.
Laranja mingots (Citrus aurantium) garrazkien generoko zuhaitz baten fruitua da.
Genetikoki, arabisagar arbolaren eta mandarinondoaren hibrido bat da.[2] Laranja mingotsetik lurringintzan asko erabiltzen den esentzia ateratzen da eta marmelada ere egiten dute.
Laranja mingots (Citrus aurantium) garrazkien generoko zuhaitz baten fruitua da.
Genetikoki, arabisagar arbolaren eta mandarinondoaren hibrido bat da. Laranja mingotsetik lurringintzan asko erabiltzen den esentzia ateratzen da eta marmelada ere egiten dute.
Pomelo edo arabisagar (Citrus x paradisi) Rutaceae familiako zuhaitza eta fruitua da.
Ingelesez eta beste zenbait hizkuntzetan, pomelo hitza Citrus maxima espeziea izendatzeko erabiltzen da, eta ez Citrus x paradisi espezierako.
Zuhaitza laranjondoaren antzekoa da, eta haren neurria izan dezake (4-6 m). Hosto ugari ditu, berde ilun distiratsuak. Loreak zuriak dira, laranjarenak baino handixeagoak. Fruitua horia edo laranja kolorekoa da, eta laranja ertain bat baino bi aldiz handiagoa.
Jateko ona da; ur ugari izaten du, eta zapore garratzekoa da. C bitamina asko du, laranjak eta limoiak bezala. Jamaikan sortua dela uste da, hibrido gisa, Citrus maxima pomeloaren aldaera gisa.
Pomelo edo arabisagar (Citrus x paradisi) Rutaceae familiako zuhaitza eta fruitua da.
Ingelesez eta beste zenbait hizkuntzetan, pomelo hitza Citrus maxima espeziea izendatzeko erabiltzen da, eta ez Citrus x paradisi espezierako.
Zuhaitza laranjondoaren antzekoa da, eta haren neurria izan dezake (4-6 m). Hosto ugari ditu, berde ilun distiratsuak. Loreak zuriak dira, laranjarenak baino handixeagoak. Fruitua horia edo laranja kolorekoa da, eta laranja ertain bat baino bi aldiz handiagoa.
Jateko ona da; ur ugari izaten du, eta zapore garratzekoa da. C bitamina asko du, laranjak eta limoiak bezala. Jamaikan sortua dela uste da, hibrido gisa, Citrus maxima pomeloaren aldaera gisa.
Le chinotto (prononcer [kiˈnɔtto]), ou chinois, ou petit chinois, ou encore chinette[1], est un petit agrume amer produit par un arbre originaire de Chine, une variété de bigaradier (Citrus aurantium var. myrtifolia). Son nom est dû à son origine géographique[2].
L'arbre croît jusqu'à trois mètres de haut et peut être trouvé dans différentes régions d'Italie (Ligurie, notamment à Savone où il fut introduit et où débuta la consommation de la boisson populaire italienne, Toscane, Sicile et Calabre) et de France (Côte d'Azur).
Le chinotto est un élément essentiel de la composition de boisson amère italienne Amaro, de certains digestifs, de la liqueur populaire le Campari ainsi que de la boisson le chinotto.
Le chinotto (prononcer [kiˈnɔtto]), ou chinois, ou petit chinois, ou encore chinette, est un petit agrume amer produit par un arbre originaire de Chine, une variété de bigaradier (Citrus aurantium var. myrtifolia). Son nom est dû à son origine géographique.
Toradh ciotrasach is ea an tseadóg, agus í 10-25 cm ar trastomhas, comhchruinn nó piorrachruthach, le craiceann scothghlas/buí is laíon milis bándearg nó buí. Craiceann tanaí nó liathdhearg ar chuid de na cineálacha. Fástar sna trópaicí iad den chuid is mó. Dúchasach do Bharbadós mar hibrid nádúrtha a tharla de thaisme idir an oráiste milis agus an pomaló.
A laranxeira amarga[1] ou laranxeira aceda (Citrus × aurantium), é unha árbore cítrica da familia das Rutáceas. É un híbrido entre Citrus maxima e Citrus reticulata.[2] Moitas variedades de laranxa amarga úsanse polo seu aceite esencial, para perfume e saborizante, ou como medicinais. Utilízase tamén coma portaenxertos doutras especies cítricas.
É unha árbore perennifolio que acada unha altura de 7–8 m, espiños axilares e agudos. Follas de 50-115 x 30–55 mm, elípticas, cor verde escura brillante e recendentes, con pecíolo alado, ás obovadas. Flores bisexuais, en cimas axilares, brancas e moi recendentes (flor de laranxeira).[3] Pétalos carnosos e glandulares. Estames 20-24. Froito globoso, de 7 x 7,5 cm, aplanados na base e o ápice; Pela cando madura, glandular e áspera. Eixo oco. Polpa amargo-aceda.[4]
Citrus × aurantium é un dos padróns utilizados para especies cítricas de valor comercial. É resistente a calcaria, a condicións de asfixia radical e ás xeadas. Tamén ten unha resistencia media a condicións de salinidade no solo e á seca, isto último polo seu sistema radical profundo e medianamente ramificado.[5] En canto ás doenzas, a laranxeira amarga é tolerante a Phytophtora sp. e a Armillaria mellea, mais susceptíbel ao nematodo Tylenchulus semipenetrans.[6] É ademais tolerante a exocorte, ao virus da psoríase dos cítricos e ao viroide da cachexia-xiloporose dos cítricos, porén susceptíbel ao virus da tristeza dos cítricos.[6]
O tamaño da froita dos cultivares enxertados sobre laranxeira amarga é algo menor que sobre limoeiro rugoso (Citrus × jambhiri), mais maior que sobre mandarineiro Cleopatra (Citrus × reshni). Tanto os sólidos solúbeis como a acidez titulábel do zume dos froitos obtidos sobre pé de laranxeira amarga son elevados. Esta característica, xunto coa súa tolerancia moderada a Phytophtora, fixo da laranxeira amarga o portaenxerto preferido en países tropicais onde o virus da tristeza dos cítricos non é un factor limitante.[5]
O extracto de laranxa amarga (e o seu zume) úsase en suplemento dietario, como axuda para control da obesidade e como un supresor do apetito, aínda que sen control profesional pode ser extremadamente perigoso. A laranxa amarga contén sinefrina máis coñecida como fenilefrina, un fármaco semellante á efedrina, mais que actúa só como estimulante adrenérxico (alfa) cun posíbel risco de choque isquémico e hipertensión.
Tamén se adoita utilizar con fins terapéuticos a fenilefrina en anticatarrais como vasoconstritor para o control das secrecións nasais.
O aceite esencial das flores é tranquilizante, hipnótico suave, espasmolílico. O aceite esencial do pericarpo ten efecto antiespasmódico, lixeiramente sedante e hipnótico; os flavonoides confírenlle propiedades como vitamínico P (aumenta o ton das paredes venosas, reduce a permeabilidade e aumenta a resistencia capilar. Os principios amargos actúan como tónico, aperitivo, eupéptico e colagogo. A pectina é a parte branca entre a pela e a froita. Confírelle propiedades demulcentes e hipocolesterolemiantes. A pela de laranxa amarga, polo seu característico cheiro e sabor (amargo-aromático), constitúe un dos mellores correctores organolépticos, para enmascarar os cheiros e sabores desagradábeis doutras drogas.
Pericarpo: inapetencia, dispepsias hiposecretoras, espasmos gastrointestinais, disquinesias hepatobiliares, colecistite, diarreas, síndrome do intestino irritábel. Varices, flebite, hemorroides, debilidade capilar, edemas, diarreas, hiperlipemias.
Flores, follas: ansiedade, insomnio, distonías neurovexetativas, tose nerviosa.[7]
Citrus aurantium foi descrita por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum 2: 782–783. 1753.[4]
A laranxeira amarga ou laranxeira aceda (Citrus × aurantium), é unha árbore cítrica da familia das Rutáceas. É un híbrido entre Citrus maxima e Citrus reticulata. Moitas variedades de laranxa amarga úsanse polo seu aceite esencial, para perfume e saborizante, ou como medicinais. Utilízase tamén coma portaenxertos doutras especies cítricas.
O pomelo[1] (Citrus × paradisi), é unha árbore da familia das rutáceas cultivada pola súa froita cítrica. É un híbrido, probablemente producido de forma espontánea entre a Citrus maxima e a laranxeira doce (Citrus × sinensis) nas plantacións do mar Caribe ao redor do século XVII.
O froito, chamado tamén pomelo[2], é un hesperidio globoso ou apenas piriforme, de ata 15 cm de diámetro. Está recuberto dunha tona grosa, carnosa, despegada do endocarpo, de cor amarela ou rosácea, con glándulas oleosas pequenas e moi aromáticas. Ten de 11 a 14 carpelos, firmes, moi xugosos, doces ou ácidos segundo a variedade, separados por paredes membranosas de característico sabor amargo que conteñen polpa de cor que vai da amarela pálida á vermella moi intensa. As sementes son escasas, de ata 1,25 cm de longo, normalmente poliembriónicas, lisas, elípticas ou apicadas, brancas por dentro.
Os principais países produtores deste cítrico son os EUA, Arxentina, Cuba, Israel, Chipre, Mozambique, México e Suráfrica.
O pomelo (Citrus × paradisi), é unha árbore da familia das rutáceas cultivada pola súa froita cítrica. É un híbrido, probablemente producido de forma espontánea entre a Citrus maxima e a laranxeira doce (Citrus × sinensis) nas plantacións do mar Caribe ao redor do século XVII.
Gorka naranča (kisela naranča, seviljska naranča, lat. Citrus × aurantium), biljna vrsta iz roda agruma (Citrus). Biljka je porijeklom iz jugoistočne Azije, a danas je raširena po cijelom svijetu. Na Mediteran su je donijeli Arapi u 10. stoljeću, a u Hrvatskoj je ima najviše na južnodalmatinskim otocima i oko Dubrovnika.
Stablo je visoko, guste krošnje i bodljikavih grana. Cvijet je nešto veći od cvijeta slatke naranče (C. sinensis), latice su bijele. Plod gorke naranče okusa je sličnog grejpfrutu, i koristi se za izradu sokova, sirupa, likera i marmelada u Britaniji. Okus je kiselkastogorkast, i sirovi plodovi se ne jedu. Upotrebljava se kora naranče koja se pod pritiskom kandira u rastvoru šećera.
Gorka naranča je ljekovita. U tradicionalnoj kineskoj medicini koristi se za liječenje bolova u grudima, a na Zapadu za poboljšanje probave i cirkulacije. neki od aktivnih sastojaka su sinefrin, hesperidin, hordenin, oktopamin i tiramin.[1]
Plodovi
Plodovi
Krošnja sa plodovima
Mlađe stablo
Gorka naranča (kisela naranča, seviljska naranča, lat. Citrus × aurantium), biljna vrsta iz roda agruma (Citrus). Biljka je porijeklom iz jugoistočne Azije, a danas je raširena po cijelom svijetu. Na Mediteran su je donijeli Arapi u 10. stoljeću, a u Hrvatskoj je ima najviše na južnodalmatinskim otocima i oko Dubrovnika.
Grejp ili Grejpfrut je tropska biljka iz roda agruma gorkoga okusa.
Plod je zimzelenog drveta koje uobičajeno raste do 6 metara u visinu, ali može doseći i trostruko veću visinu. Plodovi grejpa narastu do 15 centimetara u promjeru, a imaju žutu ili narančastu boju kore.
Najveći proizvođači ovog voća su; SAD, Kina i Južnoafrička Republika.
To je agrum bogat bioflavonoidima koji zajedno s vitaminom C jačaju slabe desni, arterije i kapilare. Uz navedene sastojke, to je voće koje sadrži i mnogo folne kiseline, nužne za rast stanica, stoga je grejp izuzetno važan za djecu i mlade u razvoju. Grejp ili sok od grejpa mogu biti opasni po zdravlje u kombinaciji s lijekovima, jer grejp može pojačati djelovanje lijeka do te mjere da se čini da je bolesnik uzeo prekomjernu dozu lijeka, dok je u drugim slučajevima djelovanjem naringina, tvari koja se nalazi u grejpu, došlo do smanjene apsorpcije lijeka iz krvi. [1] Od vitamina grejp sadrži: vitamin C (34 mg što čini 43%RDA), tiamin (0,04 mg što čini 4% RDA), riboflavin (0,02 mg što čini 1,4% RDA), pantotenska kiselina (0,25 mg što čini 3%RDA), vitamin B6 (0,04 mg što čini 2,5% RDA) i vitamin A (46 mcg što čini 5% RDA).[2]
Grejp ili Grejpfrut je tropska biljka iz roda agruma gorkoga okusa.
Plod je zimzelenog drveta koje uobičajeno raste do 6 metara u visinu, ali može doseći i trostruko veću visinu. Plodovi grejpa narastu do 15 centimetara u promjeru, a imaju žutu ili narančastu boju kore.
Najveći proizvođači ovog voća su; SAD, Kina i Južnoafrička Republika.
To je agrum bogat bioflavonoidima koji zajedno s vitaminom C jačaju slabe desni, arterije i kapilare. Uz navedene sastojke, to je voće koje sadrži i mnogo folne kiseline, nužne za rast stanica, stoga je grejp izuzetno važan za djecu i mlade u razvoju. Grejp ili sok od grejpa mogu biti opasni po zdravlje u kombinaciji s lijekovima, jer grejp može pojačati djelovanje lijeka do te mjere da se čini da je bolesnik uzeo prekomjernu dozu lijeka, dok je u drugim slučajevima djelovanjem naringina, tvari koja se nalazi u grejpu, došlo do smanjene apsorpcije lijeka iz krvi. Od vitamina grejp sadrži: vitamin C (34 mg što čini 43%RDA), tiamin (0,04 mg što čini 4% RDA), riboflavin (0,02 mg što čini 1,4% RDA), pantotenska kiselina (0,25 mg što čini 3%RDA), vitamin B6 (0,04 mg što čini 2,5% RDA) i vitamin A (46 mcg što čini 5% RDA).
Grapefruit[1][2] (Citrus × aurantium, Syn. C. paradisi)[3] je štom ze swójby rutowych rostlinow (Rutaceae). Je hybrid z oranže (Citrus × aurantium) a pamplmuzy (Citrus maxima).
ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • brusnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • holanska jahodka • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kosmačka • krušwa • kumkwat • kwětla • liči • limeta • malena • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • rambutan • janske jahodki (běłe, čerwjene, čorne) • ringlota • slowka • tamarillo • třěšeń • truskalca • winowa jahodka • wišnja
Grapefruit (Citrus × aurantium, Syn. C. paradisi) je štom ze swójby rutowych rostlinow (Rutaceae). Je hybrid z oranže (Citrus × aurantium) a pamplmuzy (Citrus maxima).
Pomeranča[1][2] (Citrus × aurantium) je štom ze swójby rutowych rostlinow (Rutaceae).
Pomeranča (Citrus × aurantium) je štom ze swójby rutowych rostlinow (Rutaceae).
Tangelo (Citrus x tangelo) je štom ze swójby rutowych rostlinow (Rutaceae). Družina je hybrid z mandariny (Citrus reticulata) a grapefruita (Citrus x paradisi).
Tangelo je přecozeleny štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 6 hač do 9 m a šěrokosć wot hač do 3 m.
Tangelo (Citrus x tangelo) je štom ze swójby rutowych rostlinow (Rutaceae). Družina je hybrid z mandariny (Citrus reticulata) a grapefruita (Citrus x paradisi).
Daidai (Jepang: 橙, 臭橙; Tionghoa: 酸橙; Korea: 광귤, gwanggyul), adalah sebuah ragam Asia dari jeruk pahit. Daidai berasal dari Pegunungan Himalaya. Buah tersebut menyebar ke kawasan lembah Yangzte dan kemudian ke Jepang.
Terdapat dua jenis utama, 臭橙 (kabusu) dan 回青橙 (kaiseito), dan kaiseito memiliki buah yang berukuran lebih kecil ketimbang kabusu di Jepang.[1]
Daidai (Jepang: 橙, 臭橙; Tionghoa: 酸橙; Korea: 광귤, gwanggyul), adalah sebuah ragam Asia dari jeruk pahit. Daidai berasal dari Pegunungan Himalaya. Buah tersebut menyebar ke kawasan lembah Yangzte dan kemudian ke Jepang.
Jeruk pahit merupakan salah satu tumbuhan berbunga anggota marga Citrus dari suku Rutaceae (suku jeruk-jerukan). Anggotanya berbentuk pohon dengan buah yang berdaging dengan rasa masam yang segar, meskipun banyak di antara anggotanya yang memiliki rasa manis. Buah ini biasanya digunakan untuk minyak atsiri, parfum, dan minuman.
Jeruk pahit merupakan salah satu tumbuhan berbunga anggota marga Citrus dari suku Rutaceae (suku jeruk-jerukan). Anggotanya berbentuk pohon dengan buah yang berdaging dengan rasa masam yang segar, meskipun banyak di antara anggotanya yang memiliki rasa manis. Buah ini biasanya digunakan untuk minyak atsiri, parfum, dan minuman.
Limau gedang (Citrus × paradisi) adalah sebuah pohon sitrus subtropis yang dikenal karena buahnya yang memiliki rasa asam dan semi-manis. Limau gedang adalah sebuah hibrida yang bermula di Barbados ketika sebuah persilangan yang tak disengaja terjadi antara dua spesies yang diperkenalkan, jeruk manis (C. sinesis) dan pomelo atau shaddock (C. maxima), keduanya diperkenalkan dari Asia pada abad ketujuh belas.[1] Ketika ditemukan, buah tersebut dianggap sebagai "buah terlarang";[2] dan juga secara salah paham dikira pomelo.[3]
China adalah produsen limau gedang dan pomelo teratas, disusul oleh Amerika Serikat dan Meksiko.
Tujuh produsen limau gedang (termasuk pomelos) teratas — 2012 Negara Produksi (metrik ton) Catatan kakiLimau gedang (Citrus × paradisi) adalah sebuah pohon sitrus subtropis yang dikenal karena buahnya yang memiliki rasa asam dan semi-manis. Limau gedang adalah sebuah hibrida yang bermula di Barbados ketika sebuah persilangan yang tak disengaja terjadi antara dua spesies yang diperkenalkan, jeruk manis (C. sinesis) dan pomelo atau shaddock (C. maxima), keduanya diperkenalkan dari Asia pada abad ketujuh belas. Ketika ditemukan, buah tersebut dianggap sebagai "buah terlarang"; dan juga secara salah paham dikira pomelo.
Il Citrus myrtifolia, comunemente detto chinotto, è un agrume del genere Citrus (famiglia Rutaceae). La sua origine non è esattamente accertata. Prevale l'opinione che si tratti di una mutazione dell'arancio amaro che col tempo si è sviluppata nella specie oggi conosciuta.
L'albero raggiunge al massimo i 3 metri e ha rami spesso diritti con ramificazioni brevi e compatte. Le foglie sono piccole, coriacee, e ricordano quelle del mirto, da cui il termine specifico derivato dal latino.
Unico tra i citrus, il chinotto è privo di spine.
Il fiori sono piccole zagare bianche che crescono sia in gruppi alle estremità dei rami, sia pure con singoli fiori vicini allo stelo. Questo particolare rende la pianta molto piacevole a vedersi, per cui viene spesso coltivata in vaso come pianta ornamentale.
I frutti, arancioni nella maturità, sono piccoli e schiacciati ai poli, hanno un succo molto amaro e acido. Come la maggior parte degli agrumi, anche i chinottini possono aspettare a lungo sulla pianta prima di venir colti. Sembra anzi che al chinotto spetti il primato, dato che si dice possa rimanere sul ramo fino a due anni. Normalmente i frutti maturano alla metà di giugno. La pianta teme il freddo.
Il chinotto deve il suo nome alla Cina, luogo da cui sarebbe stato importato verso la fine del '500 o all'inizio del '600 da un livornese o savonese. Secondo alcuni ricercatori invece la pianta sarebbe originaria del Mar Mediterraneo dove si sarebbe sviluppata a seguito di una mutazione gemmaria dell'arancio amaro. In questo caso il nome potrebbe significare soltanto che si tratta di un frutto "di tipo cinese". Attualmente, non ci sono notizie su alcun tipo di coltivazione del chinotto nei paesi asiatici. All'infuori dell'Italia (Liguria, Toscana, Sicilia e Calabria), la sua presenza si limita alla Costa Azzurra francese.
La pianta produce piccoli frutti amari, tradizionalmente usati per produrre marmellate, canditi e sciroppi.
In Europa fu tradizionale, alla fine del 1800 e fino al 1918, (la cosiddetta Belle époque), un uso esteso dei frutti immaturi (1-2,5 cm di diametro), parzialmente trattati per ridurre il sapore amaro e sciroppati in soluzioni zuccherine; furono consumati assieme a bevande alcoliche (come i vini all'assenzio), come aperitivo; il prodotto sciroppato è ancora in vendita. I frutti, dei quali esistevano estese coltivazioni in Italia (principalmente nella Riviera Ligure), erano esportati in vari paesi europei.
Il succo di chinotto è componente in molte bevande digestive e in amari. La maggior parte di esso viene comunque impiegata per la produzione dell'omonima bevanda, conosciuta in Italia appunto come chinotto e a Malta come kinnie.
Il Chinotto di Savona è Presidio di Slow Food.[1] Dato il rischio di estinzione della pianta, dal 2014 il Comune di Quiliano ha avviato un'operazione di piantagione estensiva presso il Parco di San Pietro in Carpignano.[2]
Il Citrus myrtifolia, comunemente detto chinotto, è un agrume del genere Citrus (famiglia Rutaceae). La sua origine non è esattamente accertata. Prevale l'opinione che si tratti di una mutazione dell'arancio amaro che col tempo si è sviluppata nella specie oggi conosciuta.
Aurantium, vulgo arantium, arancium (a nomine Arabico نارنج nāranǧ, a Persico نارنگ nārang, a Sanscrito नारङ्ग nāraṅga) vel citrangulus (f.), est arbor fructifera in genere cui nomen est Citrus. Binomine appellata est Citrus × aurantium a Linnaeo anno 1753.[1] Fructus eius, quibus sapor est amarus, eisdem nominibus appellantur, quibus tamen aliquando 'pomum' aut 'malum' anteponitur. Aurantium saepe confunditur cum Citro sinensi, cuius fructibus tamen sapor est suavior.
Aurantii primam mentionem in litteris Europaeis occidentalibus nobis fecit scriptor de rebus Siculis Hugo Falcandus, in Epistola ad Petrum Panormitanum ante annum fere 1189 Latine conscripta, qui poma eius Siculo usus nomine arengias appellat.[2] Eodem fere tempore Theodorus Balsamon arborem aurantia ferentem (νεράντζα) Constantinopoli olim florentem, causa glaciei mortuam, carmine lamentat.[3] Haud multo post scriptor Francicus Iacobus Vitriacensis, in sua Historia Hierosolymitana post annum 1219 incepta, citrum aurantium sic describit:
Utrumque nomen ex Arabico نارنج (nāranǧ) derivatum est, utrumque quadam ratione primam litteram n praetermisit.
In saeculis sequentibus, linguis variis vernaculis intervenientibus, multa alia nomina Latina eadem stirpe apparebant, pleraque primā quoque n omissā, sicut arangium, arancium, arantium, nonnulla quidem primā vocali in au commutatā, ut ex auro orta videantur, sicut aurangium, aurancium, aurantium, aliqua quoque primā n servatā, sicut narangium, narancium, narantium, nerantium, pauca etiam litterā a praepositā, sicut anarantium, anerantium, fortasse a nomine Arabico cum articulo definito al- addito: النارنج (an-nāranǧ). Nonnulla horum nominum terminationibus quoque femininis in -a utuntur. Horum omnium in scriptis Latinis creberrime inveniuntur nomina aurantium, arantium et arancium.[5]
Invenitur praeterea nonnumquam nomen novum citrangulus (f. = arbor) vel citrangulum (n. = fructus), quod significet fere "citrus cuius angit sapor."
Speciei hybridae Citrus × aurantium varietates permultae coluntur quae in greges tres dividere licet, videlicet
Ex aurantiis derivatur hybrida Citrus × limon.
Situs scientifici: Tropicos • GRIN • ITIS • Plant List • NCBI • Biodiversity • Plant Name Index • Plantes d'Afrique • Flora of China • INPN France • USDA Plants Database Aurantium, vulgo arantium, arancium (a nomine Arabico نارنج nāranǧ, a Persico نارنگ nārang, a Sanscrito नारङ्ग nāraṅga) vel citrangulus (f.), est arbor fructifera in genere cui nomen est Citrus. Binomine appellata est Citrus × aurantium a Linnaeo anno 1753. Fructus eius, quibus sapor est amarus, eisdem nominibus appellantur, quibus tamen aliquando 'pomum' aut 'malum' anteponitur. Aurantium saepe confunditur cum Citro sinensi, cuius fructibus tamen sapor est suavior.
Malum paradisi, anno 1830 sub forma speciei nomine Citrus paradisi Macfad. descripta, recentius sicut hybrida C. × paradisi, est grex varietatum arborum cultarum generis Citri. Fructus flavi, rotundi, magni, comeduntur et ad succum producendum adhibentur. Varietas antiquissima in insula Barbata orta est e parentibus C. × sinensis et C. maxima, ibique anno 1750 descripta est. Hodie in multis civitatibus sub climate tropico provenit.
Vide "Citrus × paradisi" apud Vicispecies. Malum paradisi, anno 1830 sub forma speciei nomine Citrus paradisi Macfad. descripta, recentius sicut hybrida C. × paradisi, est grex varietatum arborum cultarum generis Citri. Fructus flavi, rotundi, magni, comeduntur et ad succum producendum adhibentur. Varietas antiquissima in insula Barbata orta est e parentibus C. × sinensis et C. maxima, ibique anno 1750 descripta est. Hodie in multis civitatibus sub climate tropico provenit.
Tangelo est grex varietatum arborum fructiferarum quae ad genus citrorum pertinent. E parentibus C. x paradisi et C. reticulata ortae sunt. Sub forma speciei hybridae Citrus × tangelo anno 1975 a Ioanne Ingram et Haroldo Moore descriptae sunt. Fructus satis magnos, rotundos sed difformes producunt et propter eos coluntur.
Haec stipula ad biologiam spectat. Amplifica, si potes! Tangelo est grex varietatum arborum fructiferarum quae ad genus citrorum pertinent. E parentibus C. x paradisi et C. reticulata ortae sunt. Sub forma speciei hybridae Citrus × tangelo anno 1975 a Ioanne Ingram et Haroldo Moore descriptae sunt. Fructus satis magnos, rotundos sed difformes producunt et propter eos coluntur.
Greipfrutinis citrinmedis (lot. Citrus paradisi) – rūtinių (Rutaceae) šeimos citrinmedžių (Citrus) genties augalų rūšis.
Diploidinis chromosomų rinkinys turi 18 chromosomų (2n = 18), yra triploidinių (3n = 27) ir tetraploidinių formų (4n = 36).
Savo tėvynėje medis užauga iki 6-15 m aukščio, Lietuvoje - tik 1-2 m.
Žydi vasario–balandžio, pakartotinai - rugsėjo–spalio mėn. Žiedai su 3-5 vainiklapiais, apie 30 mm skersmens, kvapūs. Vaisiai - greipfrutai.
Laukinių greipfrutų forma neaptikta. Jie kilę iš Amerikos šiltų šalių, ten jų daugiausiai ir auginama. Pirmą kartą augalas paminėtas apie 1750 m. Barbadose. Manoma, kad jis sukurtas kryžminant didįjį citrinmedį (Citrus maxima) su apelsininiu citrinmedžiu (Citrus aurantium). Į Floridą (JAV) atvežtas 1823 m.
1905 m., kryžminant greipfrutinį citrinmedį, sukurtas tangelinis citrinmedis (Citrus×tangelo) (angl. tangelo), 1931 m. – mineola (angl. minneola), 1984 m. – hibridas, anglišku pavadinimu žinomas kaip sweetie. Mineolos ir Sweetie lietuviški pavadinimai dar nesukurti – jų nėra Lietuvos terminų banke [1].
Maždaug iki 1830 metų botanikai greipfrutinio citrinmedžio neskyrė nuo didžiojo citrinmedžio (Citrus maxima), bet apie 1830 m. greipfrutiniam citrinmedžiui davė pavadinimą Citrus paradisi. Tik apie 1940 m. buvo nustatyta, kad greipfrutinis citrinmedis yra hibridas, todėl botaninis jo pavadinimas buvo pakeistas į Citrus×paradisi.
Lietuvoje auginamas kaip dekoratyvinis augalas sodų oranžerijose, šviesiose patalpose, kambariuose.
Greipfrutų žievelių eterinis aliejus nuo seno žinomas dėl savo aromato ir yra naudojamas aromoterapijoje.
Palyginus nesenai sužinota, kad greipfrutai ir jų sultys sąveikauja su vaistais, neretai stiprindami vaistų veikliųjų medžiagų veikimą. Greipfrutuose yra naringino ir bergamotino (angl. bergamottin), kurie inhibuoja citochromo P450 izoformą CYP3A4 kepenyse. Dėl šio baltymo slopinimo greipfrutai stiprina buspirono (Buspar, angl. buspirone), kofeino, keleto statino (angl. statin) darinių (pvz., simvastatino), terfenadino (angl. terfenadine), felodipino (angl. felodipine), nifedipino (angl. nifedipine), verapamilo, estradiolio, takrolimo (angl. tacrolimus), dekstrometorfano (angl. dextromethorphan), benzodiazepinų (angl. benzodiazepines), ciklosporino (angl. ciclosporin ar cyclosporine) veikimą [1]. Šis nepageidautinas greipfrutų poveikis buvo aptiktas tiriant keletą mirčių dėl vaistų perdozavimo.
Greipfrutinis citrinmedis (lot. Citrus paradisi) – rūtinių (Rutaceae) šeimos citrinmedžių (Citrus) genties augalų rūšis.
Diploidinis chromosomų rinkinys turi 18 chromosomų (2n = 18), yra triploidinių (3n = 27) ir tetraploidinių formų (4n = 36).
Karčiavaisis citrinmedis (lot. Citrus aurantium, angl. Bitter orange) – rūtinių (Rutaceae) šeimos citrinmedžių (Citrus) genties augalų rūšis.
Karčiavaisio citrinmedžio vaisius – aitrusis apelsinas. Vikiteka
Greipfrūts (Citrus × paradisi) ir subtropu zemēs audzēts citrusaugu hibrīdsuga. Tos iegūst, krustojot pomelo un saldo apelsīnkoku. Nav zināma precīza greipfrūtu izcelsme, bet tiek uzskatīts, ka tos sāka audzēt 19. gadsimta beigās Karību jūras reģionā.
2009. gadā vislielākā greipfrūtu raža tika ievākta Ķīnā (2,77 miljoni tonnu).[1] Nākamās lielākās valstis pēc ievākto greipfrūtu ražas ir Amerikas Savienotās Valstis (1,18 miljoni tonnu), Meksika (395 tūkstoši tonnu), Dienvidāfrika (370 tūkstoši tonnu), Izraēla (249 tūkstoši tonnu), Indija (194 tūkstoši tonnu), Turcija (191 tūkstotis tonnu), Argentīna (150 tūkstoši tonnu) un Kuba (122 tūkstoši tonnu).[1]
Greipfrūts (Citrus × paradisi) ir subtropu zemēs audzēts citrusaugu hibrīdsuga. Tos iegūst, krustojot pomelo un saldo apelsīnkoku. Nav zināma precīza greipfrūtu izcelsme, bet tiek uzskatīts, ka tos sāka audzēt 19. gadsimta beigās Karību jūras reģionā.
2009. gadā vislielākā greipfrūtu raža tika ievākta Ķīnā (2,77 miljoni tonnu). Nākamās lielākās valstis pēc ievākto greipfrūtu ražas ir Amerikas Savienotās Valstis (1,18 miljoni tonnu), Meksika (395 tūkstoši tonnu), Dienvidāfrika (370 tūkstoši tonnu), Izraēla (249 tūkstoši tonnu), Indija (194 tūkstoši tonnu), Turcija (191 tūkstotis tonnu), Argentīna (150 tūkstoši tonnu) un Kuba (122 tūkstoši tonnu).
Rūgtais apelsīns jeb pomerance (Citrus × aurantium) ir rūtu dzimtas citrusaugs. Tiek saukts arī par skābo vai Seviljas apelsīnu. Tā dabiskais izplatības areāls ir Dienvidaustrumāzija, bet mūsdienās to kultivē arī citās pasaules malās. Rūgtais apelsīns ir pampelmūzes un mandarīna hibrīdaugs.
Rūgtā apelsīna augļus izmanto kulinārijā, īpaši marmelādes gatavošanā, ēteriskas eļļas iegūšanai, kas tālāk tiek izmantotas smaržu ražošanā. Eļļu izmanto arī liķieru ražošanā.
Daidai (Jepun: 橙, 臭橙; Cina: 酸橙; Korea: 광귤, gwanggyul), adalah sejenis oren pahit Asia. Nama daidai, asalnya bermaksud beberapa generasi (dan ditulis sebagai 代代 atau 代々), berasal daripada buah-buahan yang tinggal di atas pokok itu selama beberapa tahun jika tidak dipetik. Warna buah ini kembali kepada hijau pada musim bunga.
Daidai berasal dari Himalaya. Ia tersebar ke rantau lembah Yangtze dan kemudian ke Jepun.
Buahnya sangat pahit, dan biasanya tidak dimakan, tetapi kulit yang kering digunakan dalam Kampo (perubatan Cina yang disesuaikan di Jepun), di mana ia dipanggil kijitsu (枳実). Ia digunakan sebagai tonik ekspektoran dan pencernaan.[1]
Perkataan asli Jepun untuk warna oren, daidai-iro, berasal dari nama buah ini. Ia digunakan sebagai hiasan dalam sambutan Tahun Baru Jepun. Daidai diletakkan di atas timbunan kek mochi bulat, dipanggil kagami mochi. Penggunaan ini dipercayai sejak zaman Edo.[2]
Ia masih belum diletakkan sebagai spesies sebenar oleh Senarai Tanaman.[3]
Daidai (Jepun: 橙, 臭橙; Cina: 酸橙; Korea: 광귤, gwanggyul), adalah sejenis oren pahit Asia. Nama daidai, asalnya bermaksud beberapa generasi (dan ditulis sebagai 代代 atau 代々), berasal daripada buah-buahan yang tinggal di atas pokok itu selama beberapa tahun jika tidak dipetik. Warna buah ini kembali kepada hijau pada musim bunga.
Daidai berasal dari Himalaya. Ia tersebar ke rantau lembah Yangtze dan kemudian ke Jepun.
Limau gedang (Citrus × paradisi) (bahasa Inggeris: grapefruit) ialah pokok sitrus subtropika dikenali dengan buahnya yang masam hingga separuh manis. Ia adalah buah kacuk abad ke-18 pertama kali dibiakkan di Barbados.[1]
Pokoknya yang malar hijau ini biasanya tumbuh mencapai ketinggian 5–6 meter (16–20 kaki) namun ada juga yang boleh tumbuh setinggi 13–15 m (43–49 kaki). Daunnya panjang (sehingga 15 sentimeter / 5.9 inci), nipis dan berwarna hijau terang. Bunga yang dihasilkan berkelopak empat putih berukuran 5 sm (2 in). Buahnya berbentuk sfera jingga-kekuningan berdiameter dari 10 hingga 15 sm (3.9–5.9 in). Isi buahnya bersegmen and berasid dengan warnanya berbeza mengikut kultivar dari putih, merah jambu hingga ke merah dengan tahap kemanisan yang berbeza (secara umumnya, isi buah yang merah akan lebih manis rasanya). Kultivar limau gedang yang pertama kali dipatenkan adalah "1929 US Ruby Red" (daripada jenis Redblush).
China merupakan negara pengeluar limau gedang dan limau bali yang paling utama disusuli oleh Amerika Syarikat dan Mexico.
Negara pengeluar limau gedang (termasuk limau bali) yang terbanyak — 2012 Negara Pengeluaran (tan metrik) Nota kaki
Turki 243,267 
_by_Zhao_Lingrang_(%E8%B6%99%E4%BB%A4%E7%A9%B0).jpg)
_white_bg.jpg)
_white_bg.jpg)
_white_bg.jpg)
_white_bg.jpg)
;_flowering_and_fruiting_stem_Wellcome_V0044760.jpg)
.jpg)
.jpg)
|access-date= memerlukan |url= (bantuan) Limau gedang (Citrus × paradisi) (bahasa Inggeris: grapefruit) ialah pokok sitrus subtropika dikenali dengan buahnya yang masam hingga separuh manis. Ia adalah buah kacuk abad ke-18 pertama kali dibiakkan di Barbados.
Grapefrukt er ei lysegul, litt flatrunda sitrusfrukt som er omtrent dobbelt så stor som ein appelsin. Ho kan ha rosa til gult fruktkjøt og varierande grad av bitter smak. Namnet kjem av engelsk grape, 'drue', fordi fruktene heng som druer i klasar på treet.[1] Frukta kan etast som ho er eller pressast til jus.[2]
Grapefrukttreet kan bli 4,5 til 6 meter høgt. Blada er mørkegrøne og glatte. Blomane er store og kvite. Planten dannar store frukter som typisk har ein diameter på 10-15 m, dobbelt så store som ein typisk appelsin. Fruktkjøtet er saftig og har ein typisk mildt sur eller bitter smak. Det kan vera gult, rosa eller raudt på farge.[3] Skalet er som regel gult, men kan også vera grønt også på mogne frukter.[4]
Trea ber frukt tidleg. Dei kan ventast å bera avlingar 4-6 år etter å ha blitt planta ut.[3] Fruktene bruker på den andre sida lang tid på å mogna, mellom 8 og 13 månader. Mogne frukter kan halda seg friske på treet i fleire månader, og kan då veksa seg større, men dette hindrar ny blomstring. Innhaustinga kan gå føre seg heile året i visse klima.[4]
Grapfrukttreet er ein nokså ny hybrid i sitrusslekta. Ein reknar med at det oppstod som ei naturleg kryssing mellom appelsin og pomelo i Karibia, mest truleg på Barbados ein gong på 1600-talet.[5] Planten blei spreidd vidare til Florida tidleg på 1800-talet. Medan han opphavleg mest var ein prydplante, blei grapefrukt stadig vanlegare å eta mot slutten av hundreåret.[6] Grapefrukt blei etterkvart dyrka i stor skala i Florida, andre amerikanske delstatar og i Karibia.[6] I dag er USA den største grapefruktprodusenten i verda, med det meste av produksjonen i Florida, California og Texas.[2]
På 1900-talet spreidde både bruk og produksjon av grapefrukt seg til andre delar av verda, og ein byrja også å produsera jus og hermetisk og frosen grapefrukt.[6] I 2008 var dei største produsentlanda USA, Kina, Mexico, Sør-Afrika og Israel.[4]
Grapefrukt inneheld noko mindre C-vitamin enn appelsinar, med eit innhald på rundt 35 mg/100 gram etande vare.[1] Den bitre smaken kjem av bitterstoffa naringin og kinin. Grapefrukt er elles rik på mineral.[2]
Vassinnhaldet ca. 90 % og tilførsel av energi ca. 130 kJ.[1]
Det finst mange variantar av grapefrukt, både med og utan steinar. Fruktkjøtet kan vera lyst («blondt») eller raudt.[2] Grapefruktvariantar med raudleg fruktkjøt er gjerne mildare i smaken enn variantar med bleikare fruktkjøt.[1]
Nokre variantar med lyst fruktkjøt er Marsh, Duncan, Oroblanco, Goldens, Wheeney, Sweetie og Melogold. Vanlege variantar med rosa fruktkjøt er Foster, Henderson (eller Henderson Ruby), Marsh Pink (eller Thompson), Ray Ruby, Redblush (også kalla Ruby, Ruby Red, Ruby Sweet og Henninger) og Shambar. Variantar med djuprosa eller raudt fruktkjøt er Rio Red (eller Rio Star), Flame og Star Ruby (også kjend som Sunrise eller Jaffa Sunrise).[4]
Sweetie er ei kryssing mellom bleik grapefrukt og pomelo. Dette er ei frukt med gulgrøn farge og steinfritt fruktkjøtt med søt, fyldig smak.[1]
Ugli stammar truleg frå både grapefrukt, appelsin og tangerin. Fruktene er grovpora, gulgrøne, runde og ujamne på fasongen, og kan ha brune flekkar slik at dei ser «stygge» ut (engelsk ugly). Fruktkjøtet er guloransje, saftig og smakfullt.[1]
|vol= ignored (|volume= suggested) (hjelp) Grapefrukt er ei lysegul, litt flatrunda sitrusfrukt som er omtrent dobbelt så stor som ein appelsin. Ho kan ha rosa til gult fruktkjøt og varierande grad av bitter smak. Namnet kjem av engelsk grape, 'drue', fordi fruktene heng som druer i klasar på treet. Frukta kan etast som ho er eller pressast til jus.
Pomerans (Citrus aurantium) er eit tre i sitrusslekta og frukta på treet. Pomeransar kan også kallast bitterappelsin eller chinotto. Fruktene er gule og kuleforma, med tjukt skal ytst. Dei er hole inst. Fruktkjøtet er svært bittert på smak og inneheld mykje stein.
Treet stammar frå Asia, men er vanleg dyrka mellom anna i middelhavslanda, der det blei innført for nær 1000 år sidan. Fruktene heng på treet svært lenge, og treet kan plantast i hagar og parkar som prydtrer.
Pomerans blir ikkje eten naturell, men heile frukta kan brukast til marmelade. Skalet har ein skarp aromatisk smak og kan brukast til kandisering (sjå sukat), likør (som curaçao og cointreau) eller gin. Av blomane kan ein vinna ut neroliolje, som blir brukt i parfyme.
Planten oppstod som ein hybrid mellom Citrus maxima (pomelo) og Citrus reticulata (mandarin).[1] Pomerans er sjølv opphav til sitrushybridar som klementin (kryssa med mandarin) og bergamott (kryssa med limett).
Pomerans (Citrus aurantium) er eit tre i sitrusslekta og frukta på treet. Pomeransar kan også kallast bitterappelsin eller chinotto. Fruktene er gule og kuleforma, med tjukt skal ytst. Dei er hole inst. Fruktkjøtet er svært bittert på smak og inneheld mykje stein.
Treet stammar frå Asia, men er vanleg dyrka mellom anna i middelhavslanda, der det blei innført for nær 1000 år sidan. Fruktene heng på treet svært lenge, og treet kan plantast i hagar og parkar som prydtrer.
Pomerans blir ikkje eten naturell, men heile frukta kan brukast til marmelade. Skalet har ein skarp aromatisk smak og kan brukast til kandisering (sjå sukat), likør (som curaçao og cointreau) eller gin. Av blomane kan ein vinna ut neroliolje, som blir brukt i parfyme.
Planten oppstod som ein hybrid mellom Citrus maxima (pomelo) og Citrus reticulata (mandarin). Pomerans er sjølv opphav til sitrushybridar som klementin (kryssa med mandarin) og bergamott (kryssa med limett).
Costo artìcol a l'é mach në sbòss. Da finì.
Da finì.
Da finì.
Costo artìcol a l'é mach në sbòss. Da finì.
DistribussionDa finì.
NotissieDa finì.
Costo artìcol a l'é mach në sbòss. Da finì.
Da finì.
A l'é n'antich ìbrid, miraco tra ël Citrus sinensis (përtugal) e ël Citrus grandis (pomelo). Da finì.
Costo artìcol a l'é mach në sbòss. Da finì.
DistribussionDa finì.
NotissieA l'é n'antich ìbrid, miraco tra ël Citrus sinensis (përtugal) e ël Citrus grandis (pomelo). Da finì.
A laranja-azeda, laranja-da-terra[1] ou laranja kunzite (Citrus aurantium) é uma espécie de citrino da família Rutaceae.[2] Contém vitamina C, minerais como o potássio e fibras alimentares como a pectina.
Outras espécies com usos similares: Citrus medica L. (cidra).
Estudos clínicos mostram que componentes do citrus aceleram o metabolismo, promovendo um maior gasto de calorias e, consequentemente, a queima de estoques de gordura. Apesar de ter uma ação próxima à da efedrina (Ephedra sinica), proibida por acelerar os batimentos cardíacos e a pressão arterial, aumentando o risco de insônia, infarto e derrame, essas substâncias extraídas da laranja amarga são mais seguras. A laranja se liga a receptores encontrados no tecido gorduroso, ativando o metabolismo e a queima de gordura sem interferir no sistema cardiovascular.
Associado à prática de exercício físico, os benefícios vêm em dobro: além da queima de gordura gerar mais energia, o citrus estimula a liberação de adrenalina, que é uma substância estimulante , melhorando a performance e ganhando mais massa magra, desde que o treinamento inclua sessões de musculação. O citrus também deixa os aminoácidos mais acessíveis para a formação da proteína.
2. FERRO, D. Fitoterapia: conceitos clínicos. São Paulo: Atheneu, 2008.
3. ARBO, M.D. Avaliação toxicológica de p-sinefrina e extrato de Citrus aurantium L. ( Rutaceas). Monografia. (Pós Graduação em ciências Farmacêuticas). Faculdade de Farmácia da Universidade Federal do Rio Grande do Sul, 2008.
A laranja-azeda, laranja-da-terra ou laranja kunzite (Citrus aurantium) é uma espécie de citrino da família Rutaceae. Contém vitamina C, minerais como o potássio e fibras alimentares como a pectina.
Outras espécies com usos similares: Citrus medica L. (cidra).
Grapefruit alebo hovorovo grep[1] je plod citrónovníka rajského (lat. Citrus paradisi).
Grapefruit bol prvýkrát objavený na ostrove Barbados v Karibskom mori, odkiaľ bol odvezený do Ameriky. Ide o kríženca jamajskej odrody pomaranča (Citrus sinensis) a indonézskeho pomela (C. maxima). Grep sa potom pestoval ako okrasná rastlina, ako ovocie je však populárny až od 19. storočia. Dnes poznáme štyri farebné formy: biely, žltý, ružový a červený.
Grapefruity zvyčajne rastú do výšky 5-6 metrov, zriedkavo až 13-15 m. Listy sú tmavo zelené, dlhé až 150 mm, úzke a neopadávajú. Kvety majú 5 okvetných lístkov a sú veľké asi 5 cm. Plod - grapefruit - má žltú šupku (exokarp) a v priemere má 10-15 cm. Vnútorná dužina je delená na oddiely, jej farba je premenlivá, od bielej a ružovej až k červenej. Líšia sa aj sladkosťou. Grapefruitový strom ročne rodí až 700 kusov grepu. Pestuje sa v Brazílii, Izraeli, Texase, Kalifornii, na Floride alebo aj v Turecku a v Španielsku.
Grapefruit obsahuje vysoké množstvo vitamínu C, B1 a K, samotný plod je nabitý blahodárne pôsobiacimi prírodnými flavonoidmi. Grep zvyšuje obranyschopnosť organizmu, zlepšuje krvný obeh, znižuje hladinu cholesterolu v krvi a jeho častá konzumácia znižuje riziko rakoviny pľúc a žalúdka. Horká chuť grapefruitu zvádza na použitie cukru, ale toto spojenie nie je príliš vhodné, pretože grapefruit s cukrom v žalúdku kvasí.
Tabuľka udáva dlhodobo priemerný obsah živín, prvkov, vitamínov a ďalších nutričných parametrov zistených v čerstvých plodoch grapefruitu.[2]
Zložka Jednotka Priemerný obsah Prvok Priemerný obsah (mg / 100 g) Zložka Priemerný obsah (mg / 100g) Voda g / 100 g 89,0 Na 3 vitamín C 36 Bielkoviny g / 100 g 0,8 K 200 vitamín D 0 Tuky g / 100 g 0,1 Ca 23 vitamín E 0,19 Cukry g / 100 g 6,8 Mg 9 vitamín B6 0,03 Celkový dusík g / 100 g 0,13 P 20 vitamín B12 0 Vláknina g / 100 g 1,3 Fe 0,1 karotén 0,017 Mastné kyseliny g / 100 g stopy Cu 0,02 tiamín 0,05 Cholesterol g / 100 g 0 Zn stopy riboflavín 0,02 Energie kJ / 100 g 126 Mn stopy niacín 0,3
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Grapefruit
Tento článok je čiastočný alebo úplný preklad článku Grapefruit na českej Wikipédii.
Mineola (lat. Mineola Tangelo) je druh tropického citrusového ovocia. Nazýva sa tiež "Medový zvonček" a to pre svoju charakteristickú stopku, pripomínajúcu zvonček [1]. Pochádza zo Severnej Ameriky, z Floridy[2], kde sa aj pestuje. Ide o vyšľachtený hybrid medzi Grapefruitom Duncan a Mandarínky Dance[3]. Vznikla krížením v roku 1897 a 1898 [4] a do praxe sa dostala v roku 1931 [5][6] čoskoro sa tešila obrovskej popularite pre svoju chuť a nízky obsah jadierok. Jej príbuzným druhom je Tangelo, pochádzajúce z Číny, kde sa pestuje už 3500 rokov. Mineola je vyšľachtená odroda citrusu Tangelo a taktiež sa jedná o hybrid kríženia mandarínky a pomela.
Mineola má väčšínou obvod 23 centimetrov. Pripomína svojim vzhľadom iné citrusové ovocia, predovšetkým pomaranče, s ktorým má však niekoľko odlišností:
Mineola sa pestuje predovšetkým na severnej pologuli, kde dozrieva od decembra do januára. Úrodu znášajú každý druhý rok. Znášajú vysoké teploty a málo vlahy, ale nie sú chladu vzdorné. Opeľovaná býva inými druhmi citrusmi, aby zniesla väčšiu úrodu.
Mineola je známa vysokým obsahom vitamínu C a draslíka. Neobsahuje žiadne tuky ani cholesterol. Pomáha pri horúčkach a rôznych účinných ochoreniach, má tiež protirakovinové účinky.
Mineola (lat. Mineola Tangelo) je druh tropického citrusového ovocia. Nazýva sa tiež "Medový zvonček" a to pre svoju charakteristickú stopku, pripomínajúcu zvonček . Pochádza zo Severnej Ameriky, z Floridy, kde sa aj pestuje. Ide o vyšľachtený hybrid medzi Grapefruitom Duncan a Mandarínky Dance. Vznikla krížením v roku 1897 a 1898 a do praxe sa dostala v roku 1931 čoskoro sa tešila obrovskej popularite pre svoju chuť a nízky obsah jadierok. Jej príbuzným druhom je Tangelo, pochádzajúce z Číny, kde sa pestuje už 3500 rokov. Mineola je vyšľachtená odroda citrusu Tangelo a taktiež sa jedná o hybrid kríženia mandarínky a pomela.
Grenivka (tudi grapefruit; znanstveno ime Citrus x paradisi) je drevo iz rodu Citrus (družina rutičevk) in njegov sadež. Je plod davnega križanja, verjetno med mandarino in pomelom, a že stoletja uspeva kot samostojno drevo, ki se razmnožuje s potaknjenci in cepljenjem.
Do nedavnega je bila grenivka klasificirana kot originalna vrsta citrusa, ki je zavzemala tudi podvrsto velikanskih sadežev, ki rastejo pretežno v Palestini. Danes je splošno sprejeta teorija, po kateri so prav te velikanke originalni citrusi, grenivke pa njih križanci. Križanje sega tako daleč v preteklost, da so grenivke kar izpodrinile svoje prednike, imenovane pomelo. Za te v našem jeziku ni niti imena, saj se njih gojenje ni razširilo do nas. Glavni razlog za »pozabo« pomela je v tem, da so mu grenivke popolnoma enake po okusu in sočnosti. Od mandarine je križanec prejel drugi dve lastnosti. Prva je vsekakor velikost in teža: medtem ko doseže pomelo tudi 10 kg, se grenivka v povprečju ustavi pod kilogramom. Druga lastnost, ki jo je grenivka podedovala po mandarini, je sploščeno okrogla oblika: pomelo namreč ni okrogel, pač pa je podoben hruški in ves ožji del je večinoma napolnjen z belo spužvasto maso, ki je pri drugih agrumih le pod olupkom.
Grenivka velja za edinega med agrumi, ki ni doma v jugovzhodni Aziji, temveč v Centralni Ameriki (Barbados ali Bahami). Verjetno je res odtod prišla na Florido, a težko bi si predstavljali, da je grenivka prišla iz teh krajev tudi v Sredozemlje. Ni sicer gotovih podatkov, a lahko sklepamo, da je tudi ta sadež pripotoval v Evropo preko Azije po karavanskih poteh, skupaj s svojim prednikom – mandarino.
Zgodovina grenivke se pričenja šele leta 1830, ko so jo priznali kot samostojno vrsto agrumov, a vse do leta 1950 ni bilo mogoče znanstveno utemeljiti, da gre dejansko za križanec. Kljub temu je grenivka med najvažnejšimi predstavniki agrumov.
Čeprav poznamo danes mnogo varietet grenivke, gre v glavnem za samo dve vrsti, to so rumena ali navadna grenivka in rdeča ali rožnata grenivka. Slednja je sicer le križanec s pomarančo, a je na trgu kmalu zbudila zanimanje kupcev, zato so strokovnjaki skušali ohraniti in poglobiti njene posebnosti. Tako je prišlo do uveljavitve rožnate grenivke, podobno kot se je zgodilo pred leti s klementino: ko postane varieteta toliko razširjena in predvsem toliko obstojna, da se brez problema razmnožuje z istimi lastnostmi, zadobi status vrste. Rožnato grenivko trenutno še vedno prištevamo k navadnim grenivkam, ker se v glavnem razlikuje od rumenih varietet le po barvi. So pa že na trgu rožnate grenivke, ki se razlikujejo tudi po okusu in celo po obliki olupka. Ti sadeži so zaradi intenzivnih križanj z rdečimi pomarančami (predvsem tipa moro) čedalje slajši in olupek postaja tanjši. Zna biti, da se rožnata grenivka v kratkem uveljavi kot samostrojna vrsta citrusov.
Grenivka je drevo, ki se je včasih gojilo v okrasne namene, saj lahko doseže tudi 15 metrov višine. Ima dolge veje in ozke temnozelene liste podolgovate oblike, ki lahko dosežejo preko 15 cm. Tudi cvetovi so veliki in prijetno dišeči. Danes se drevo goji skoraj izključno v nasadih za pridobivanje sadežev, zato ne zraste več kot 5 do 6 metrov visoko. Sad je rumene barve, okrogle oblike, včasih nekoliko sploščen ob peclju, s premerom okoli 15 cm. Je največji med agrumi, ki se gojijo za pridobivanje plodov, saj lahko tehta tudi preko 2 kg, a v tem primeru sadež ne pride na trg, temveč se uporabi v industriji sokov. Olupek je debelo podložen z belo spužvasto maso, ki je pa nekoliko redkejša kot na primer pri limoni. Zato sad ni tako trd kot limona, pa tudi ne tako elastičen kot pomaranča, kar mu včasih daje videz, da je potolčen. Uporablja se predvsem kot sveže sadje in v živilski industriji za pridobivanje sokov.
V zdravilstvu je grenivka danes najbolj čislan sadež, saj praktično ni bolezni, pri kateri naj ne bi pomagala. Gre seveda za trenutno modo, a v resnici je grenivka dragocen pripomoček pri raznih težavah. Tako se na primer svetuje pri raznih vrstah notranjih obolenj, pa tudi v primeru navadnih prebavnih motenj. Uveljavil se je rek: Grenivka naredi red v želodcu. Poleg tega so raziskovalci ugotovili nizke glicemične vrednosti grenivke, kar jo je povišalo v razred neobhodno potrebnih živil. Zaradi teh lastnosti so se kmalu pojavile razne teorije o dietetični vrednosti grenivke, kar je privedlo do neštetih diet na njeni podlagi. Vsekakor, čeprav je neizpodbitna bodisi prehrambena važnost kot tudi razkužilna sposobnost grenivke, je treba njeno današnjo priljubljenost na tržišču pripisati v dobri meri le reklamnim posegom proizvajalcev.
Ko se je ta sadež pojavil v Evropi, so ga najprej skušali primerjati z limono in z njenimi zdravilnimi učinkovanji. Tako so na primer ugotovili, da se sok odlično obnese, ko ga dodamo kavi, podobno kot limonin sok. Kava z limono je bila namreč zdravilo, ki so ga nekdanji zdravniki priporočali v primeru glavobola. Limonin sok je namreč nekakšen naravni ojačevalec kofeina in tako »ojačena« kava je imela že analgetično moč današnjih tablet.
Ko so ugotovili, da je v tem pogledu grenivka enakovredna limoni, so se z vnemo lotili nadaljnjih raziskav. Dejansko so dognali, da vsebuje grenivka nekatere sestavine (bergamotin, naringenin), ki pospešujejo učinkovanje kafeina. Baje sok deluje podobno tudi na razna mamila. O tem se razvija v zadnjih desetletjih neskončna debata in prerekanje, predvsem v Ameriki. Nekateri izvedenci zagovarjajo stališče o veliki moči grenivke, ki naj bi bila sposobna pričarati »umetni raj« z nižjo uporabo mamila. Ti ljudje istočasno svarijo uporabnike mamil, naj ne uživajo grenivk skupno z mamili, ker bi to povzročalo predoziranje, oziroma jih učijo, kako pravilno odmerjati mamilo s sadom. Nasprotniki te teorije trdijo, da gre vendar le za sadje in da je vse skupaj le reklama za čim večjo prodajo grenivk, ki bi imela tudi skriven namen, da z visokovitaminsko hrano pomaga nesrečnim zasvojencem, da dalj časa živijo in torej kupujejo mamila.
Grenivka (tudi grapefruit; znanstveno ime Citrus x paradisi) je drevo iz rodu Citrus (družina rutičevk) in njegov sadež. Je plod davnega križanja, verjetno med mandarino in pomelom, a že stoletja uspeva kot samostojno drevo, ki se razmnožuje s potaknjenci in cepljenjem.
Kinoto (znanstveno ime Citrus x aurantium myrtifolia, italijansko Chinotto [ki'nɔt:o]) je agrum iz rodu Citrus (družina Rutaceae). Strokovnjaki si niso edini o njegovem izvoru. Prevladuje mnenje, da gre za mutacijo v razvoju grenke pomaranče, ki je s časom privedla do današnje obstojne in strokovno opredeljene varietete.
Kinoto je grm, 2 do 3 metre visok, ki zelo počasi raste in ne prenese nizkih temperatur. Vejevje je gosto in strnjeno. Listi so majhni, usnjati, suličaste oblike, podobni mirtinim listom (odtod tudi latinsko ime). Edini med citrusi je brez trnjev. Cvetovi so majhni in močno dišeči, morda najlepši med vsemi citrusi, ker rastejo bodisi v socvetju kot tudi osamelo ob veji, kar ustvarja zelo prijeten videz. Plodovi so popolnoma okrogli ali malo sploščeni pri peclju in merijo največ 5 cm v premeru. So žive rumeno-oranžne barve in rastejo večinoma v skupinah po več sadov, kakor nekakšni veliki grozdi. Okus je kisel in grenak. Kakor ostali agrumi, tudi kinoto ostane dolgo časa zrel na veji. V tem smislu se menda lahko pohvali s prvenstvom, saj naj bi lahko počakal na obiranje tudi do dve leti.
Po imenu sodeč izvira kinoto iz Kitajske, a trenutno ni na razpolago podatkov o njegovem gojenju na Daljnem Vzhodu. Izročilo pravi, da so ga od tam prinesli v Sredozemlje ligurski mornarji nekje v šestnajstem stoletju. Nekateri raziskovalci pa menijo, da je rastlina avtohtona v Sredozemskih deželah, morda Toskani, kjer se je pojavila kot mutacija v poganjkih grenke pomaranče. Ime naj bi v tem primeru pomenilo samo, da je sadež podoben Kitajcu, kar bi bilo po italijanski filologiji sprejemljivo. Danes uspeva kinoto predvsem v Italiji (Ligurija) in na sosednji francoski obali.
Sadež se uporablja za kandite, marmelade in sirupe. Sok kinota je prisoten malone v vseh italijanskih digestivnih pijačah, ki so znane pod skupnim imenom amari. Največ se kinoto uporablja za izdelovanje istoimenske brezalkoholne pijače. Po vsem svetu je beseda kinoto večinoma poznana prav samo kot napitek, medtem ko je zadevni sadež praktično neznan.
Zanimiva je zgodovina te pijače. Na trgu se je pojavila kmalu po zaključku druge svetovne vojne, ko jo je začela italijanska živilska industrija proizvajati skupaj z oranžado kot nekakšen simbol blaginje. To so bili prvi znaki povojne ekonomske rasti, ko so si ljudje lahko začeli privoščiti kaj več kot čisto vodo na mizi. Kinoto je kmalu postal najbolj priljubljena pijača, ki so jo proizvajali nešteti manjši privatniki. Seveda to ni moglo trajati dolgo, saj se je pojavila tudi v Italiji Coca-Cola, ki je po okusu zelo blizu kinotu, in majhni proizvajalci so se morali umaknili pred ekonomsko velesilo. Pijača kinoto je praktično izginila in nasade tega agruma so preusmerili v gojenje okrasnih rastlin. V devetdesetih letih 20. stoletja se je med italijansko mladino pojavilo protiameriško gibanje, ki se je hotelo otresti vsakega vpliva ZDA na domače navade, zato se je najprej obregnilo ob Coca-Colo. Tako je spet prišel v modo kinoto. Gibanje je bilo precej uspešno in spet so se pojavili proizvajalci te domače pijače. Stvar je šla tako daleč, da je začela pred nekaj leti proizvajati kinoto ena največjih italijanskih firm med proizvajalci brezalkoholnih pijač, San Pellegrino (Nestlè), takoj za njo še Coca-Cola pod imenom Fanta Chinotto. Leta 2005 je na tržišče prišla tudi Cockta Chinotto, z okusom rdeče pomaranče in kinota.
Kinoto (znanstveno ime Citrus x aurantium myrtifolia, italijansko Chinotto [ki'nɔt:o]) je agrum iz rodu Citrus (družina Rutaceae). Strokovnjaki si niso edini o njegovem izvoru. Prevladuje mnenje, da gre za mutacijo v razvoju grenke pomaranče, ki je s časom privedla do današnje obstojne in strokovno opredeljene varietete.
В плодах содержатся углеводы, органические кислоты (лимонная, яблочная, салициловая, галловая), гликозиды (гесперидин, изогесперидин и др.), относящиеся к группе веществ с Р-витаминной активностью.
В листьях, ветках, молодых стеблях и незрелых плодах содержится эфирное масло (петигреневое померанцевое масло). Выход эфирного масла из свежих цветков 0,1—0,2 %, из кожуры плодов — 1,2—2 % (на сырую массу). В состав масла входят камфен, β-пинен, дипентен (и лимонен), L-линалоол, D-α-терпинеол, нерол, гераниол, сесквитерпены. Масло из кожуры плодов по запаху напоминает лимонное, а по составу и свойствам — апельсиновое. В составе масла обнаружены α-лимонен (97—98 %), α-пинен, оцимен, мирцен, терпинеол, D-камфен, D-линалоол, нерол, фарнезол, неролидол и другие соединения.
Эфирное масло из цветков (неролиевое масло) очень приятного запаха. В его состав входят лимонен, сложные эфиры линалоола и гераниола, а также метиловый эфир антраниловой кислоты, придающий маслу нежнейший аромат.
Эфирное масло из кожуры зрелых плодов (померанцевое масло) содержит мирцен, лимонен, γ-терпинен, фелландрен, α- и β-пинены, камфен и другие вещества.
Эфирное масло незрелых плодов, как и масло из свежих цветков, получают перегонкой с водяным паром или способом анфлеража (экстракции жирным маслом). Эфирное масло из кожуры получают путём прессования без нагревания.
Померанцевый цветок, или флёрдоранж — традиционная часть свадебного букета и подвенечного убора невесты[4], символ девичьей невинности[5]. Настой из цветков — померанцевая вода — в старину был популярен как ароматный напиток, а также применялся в парфюмерии.
Из измельчённой корки зрелых плодов (лат. Pericarpium Aurantii) готовят настойки, используемые как средство, повышающее аппетит или в качестве корригенса при производстве других лекарственных форм.
Незрелые плоды померанца («померанцевые орешки» 5—15 мм в диаметре), самопроизвольно опадающие с дерева, являются сырьём для получения эфирного масла, используемого в ликёро-водочной промышленности.
Плоды померанца применяются в медицине, а неролиевое и петигреновое эфирные масла из цветков и листьев используются для приготовления мармелада, засахаренных корок и прохладительных напитков и входят в качестве основной составной части во многие цветочные композиции в парфюмерии; в кондитерской и других отраслях пищевой промышленности употребляются также настои цветков.
Изображение померанца используется в гербе города Ломоносова (до 1948 — Ораниенбаум, нем. Oranienbaum - померанцевое дерево[6]), пригороде Санкт-Петербурга:
«В серебряном поле оранжевое дерево с его плодами».
В плодах содержатся углеводы, органические кислоты (лимонная, яблочная, салициловая, галловая), гликозиды (гесперидин, изогесперидин и др.), относящиеся к группе веществ с Р-витаминной активностью.
В листьях, ветках, молодых стеблях и незрелых плодах содержится эфирное масло (петигреневое померанцевое масло). Выход эфирного масла из свежих цветков 0,1—0,2 %, из кожуры плодов — 1,2—2 % (на сырую массу). В состав масла входят камфен, β-пинен, дипентен (и лимонен), L-линалоол, D-α-терпинеол, нерол, гераниол, сесквитерпены. Масло из кожуры плодов по запаху напоминает лимонное, а по составу и свойствам — апельсиновое. В составе масла обнаружены α-лимонен (97—98 %), α-пинен, оцимен, мирцен, терпинеол, D-камфен, D-линалоол, нерол, фарнезол, неролидол и другие соединения.
Эфирное масло из цветков (неролиевое масло) очень приятного запаха. В его состав входят лимонен, сложные эфиры линалоола и гераниола, а также метиловый эфир антраниловой кислоты, придающий маслу нежнейший аромат.
Эфирное масло из кожуры зрелых плодов (померанцевое масло) содержит мирцен, лимонен, γ-терпинен, фелландрен, α- и β-пинены, камфен и другие вещества.
Эфирное масло незрелых плодов, как и масло из свежих цветков, получают перегонкой с водяным паром или способом анфлеража (экстракции жирным маслом). Эфирное масло из кожуры получают путём прессования без нагревания.
苦橙（學名：Citrus × aurantium），又稱酸橙、塞維亞柑橘，是柚（Citrus maxima）与橘（Citrus reticulata）的杂交种，屬芸香科柑橘属植物。
栽培品种玳玳花（Citrus × aurantium Amara）开白花，香气浓郁。
苦橙源於地中海。早於古希臘時代，已被古希臘人用作芳香療法的殺菌劑，和植物療法的鎮靜劑。到了17世紀，法國、意大利一帶，開始利用苦橙來提煉精油，以作生產香水用。而此種精油，法語稱「Petit Grain」。
苦橙可用作提煉精油，以作香水之原料。其衍生出的橙花油（Neroli）被用作古龍水為基礎香使用；而在提煉橙花油過程中，也產生了具香味的苦橙花水。至於苦橙的枝葉，以及未成熟的果實，也可用作提取苦橙葉精油。
苦橙也可用作藥用植物，以作為興奮劑和抑制食慾用。
植株
果實
维基百科中的醫療相关内容仅供参考，詳見醫學聲明。如需专业意见请咨询专业人士。 苦橙（學名：Citrus × aurantium），又稱酸橙、塞維亞柑橘，是柚（Citrus maxima）与橘（Citrus reticulata）的杂交种，屬芸香科柑橘属植物。
栽培品种玳玳花（Citrus × aurantium Amara）开白花，香气浓郁。
分類 界 : 植物界 Plantae 門 : 被子植物門 Magnoliophyta 綱 : 双子葉植物綱 Magnoliopsida 目 : ムクロジ目 Sapindales 科 : ミカン科 Rutaceae 属 : ミカン属 Citrus 種 : ダイダイ C. aurantium 学名 Citrus aurantiumダイダイ（橙、学名：Citrus aurantium）は、ミカン科ミカン属の常緑樹、およびその果実。柑橘類に属する。別名、ビターオレンジ。
インド、ヒマラヤが原産。日本へは中国から渡来した[2][3]。果実は春になると再び緑色に戻る[3]。また、ヨーロッパへも伝わり、ビターオレンジとして栽培されている。
日本では静岡県の伊豆半島や和歌山県の田辺市が主産地。その多くは正月飾り用であったが、近年は消費が落ち込んでいたため、ポン酢などに加工されるようになった。なお、萩市では夏ミカンのことをダイダイと言う[4]。
高さ4-5mになる常緑小高木で枝には刺がある。初夏に白い花が咲き、冬に果実が黄熟する。果実の色は橙色と呼ばれる。葉柄は翼状になっており、葉身との境にくびれがある[3]。果実は冬を過ぎても木から落ちず、そのまま木に置くと2-3年は枝についている[3]。この特徴から「だいだい（代々）」と呼ばれるようになったとされ[3]、また、「回青橙」とも呼ばれる[5]。
.jpg)
酸味と苦味が強いため、直接食するのには適さない。マーマレードおよび調味料、漢方薬の材料として利用される。果汁は酸味が強く風味がいいことからポン酢の材料としても好まれる[6]。
北欧では、クリスマスのときに飲む温めたワインの「グロッグ」にダイダイを用いる。スウェーデンのレシピの特徴は使うスパイスの種類にあり、起源は風味の落ちたワインを調味するためである[7]。またあらかじめ干しぶどうを湯で戻し、アーモンドとともに小さなグラスに入れて準備しておいて、供する時にそこにホットワインを注ぐ点はスウェーデンならではという。グラスがとても小さい背景に家々を回ってふるまってもらう、この国の伝統的なグロッグ・パーティーの習わしがある[7]。
漢方では、果実の皮を乾燥させたものを橙皮（とうひ）といい、去痰薬・健胃薬として用いられたり、香りづけに用いられる。また、未熟果実を乾燥させたものを枳実（きじつ）といい、芳香性苦味健胃、去痰、排膿、緩下薬として用いられる。
ダイダイの皮と果実はシネフリンという化合物を含み[2]。これは生薬の麻黄（エフェドラ）に含まれる成分（エフェドリン）と類似の構造をもつ。交感神経・副交感神経混合型興奮作用を有していることから、この成分を加工したものが「シトラス」という名称でアメリカでダイエット用の健康食品として使用されているが、エフェドラと同様の作用を示すことから、副作用報告も出ている[8][出典無効]。なお、「体脂肪を燃焼する」、「運動機能を向上させる」などの、ヒトでの有効性については、信頼できるデータが十分ではない[2]。
精油を採取した部分で呼び名が異なる。これらは香料として香水や化粧品、食品等に使用される。アロマテラピーにも用いられる。
ダイダイは耐寒性が強く、普通に植えた場合は枯れてしまう種類の柑橘類を接ぎ木で育てる時に根側をこれにすることで、寒い地域でも他の柑橘類を育てられるようになる[10]。
日本では、名前が「代々」に通じることから縁起の良い果物とされ、鏡餅などの正月の飾りに用いられる。 見かけはよく正月の飾りには使えるものの、食べるのに酸味と苦みが強いという特徴から、見掛け倒しの武将を指して「橙武者」と呼ぶことがある（薄田兼相など）。
この項目は、果物に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（プロジェクト:植物／Portal:果物）。
쓴귤(-橘)은 운향과의 과일 나무(상록 소교목)이다. 귤속의 잡종 재배식물로, 포멜로(C. maxima)와 감귤나무(C. reticulata) 간의 자연 교잡을 통해 생겨났다. 비터오렌지(bitter orange)라고도 불린다. 동아시아에서 자라는 것을 광귤(daidai)로, 유럽에서 자라는 것을 쓴귤(aurantium)로 불러 구분하기도 하며, 구분하지 않고 통틀어 쓴귤(비터오렌지)로 부르기도 한다. "스위트오렌지" 또는 그냥 "오렌지"로 불리는 당귤나무와 유전적으로 아주 유사하지만,[1] 열매가 달지 않고 오히려 쓴맛이 나서 식용하기 어렵다. 중국이 기원인 것으로 추측되며, 열대 및 아열대 지역에서 널리 재배된다.[2]다나카 체계 등에서는 식물학적 종(Citrus × aurantium L.)으로 보기도 한다.[3][4]
열매 단면
쓴귤(-橘)은 운향과의 과일 나무(상록 소교목)이다. 귤속의 잡종 재배식물로, 포멜로(C. maxima)와 감귤나무(C. reticulata) 간의 자연 교잡을 통해 생겨났다. 비터오렌지(bitter orange)라고도 불린다. 동아시아에서 자라는 것을 광귤(daidai)로, 유럽에서 자라는 것을 쓴귤(aurantium)로 불러 구분하기도 하며, 구분하지 않고 통틀어 쓴귤(비터오렌지)로 부르기도 한다. "스위트오렌지" 또는 그냥 "오렌지"로 불리는 당귤나무와 유전적으로 아주 유사하지만, 열매가 달지 않고 오히려 쓴맛이 나서 식용하기 어렵다. 중국이 기원인 것으로 추측되며, 열대 및 아열대 지역에서 널리 재배된다.다나카 체계 등에서는 식물학적 종(Citrus × aurantium L.)으로 보기도 한다.
