Hedera

Ten artykuł dotyczy rodzaju roślin. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. Multimedia w Wikimedia Commons

Bluszcz (Hedera L.) – rodzaj roślin z rodziny araliowatych (Araliaceae Juss.). Zalicza się do niego około 15–16 gatunków występujących w Europie, Afryce Pn., na Wyspach Kanaryjskich i Azorskich, Maderze, Kaukazie oraz w zachodniej, centralnej i wschodniej Azji. W paleoekologii wskaźnik klimatu ciepłego. Gatunkiem typowym jest bluszcz pospolity (Hedera helix L.)^[2].

Morfologia

Łodyga

Pnącza wspinają się dzięki drobnym korzeniom przybyszowym, tworzącym się na płonnych pędach.

Liście

Pojedyncze, zimozielone, skrętoległe. Charakterystyczne dla rodzaju jest występowanie u wszystkich gatunków liści dwupostaciowych – na pędach kwitnących liście są zawsze bez klap, na pędach wegetatywnych są klapowane lub grubo ząbkowane.

Kwiaty

Drobne, zebrane w szczytowe, półkoliste baldachogrona. Obupłciowe, 5-krotne, zielonkawożółte. Działek kielicha 5, całobrzegich lub ząbkowanych. Płatków korony 5, krótkich, klapowanych. Pręcików i owocolistków po 5. Zalążnia 5-komorowa, szyjka słupka zrośnięta. Kwiaty są miododajne.

Owoce

Okrągłe, czarne lub żółte pestkowce podobne do jagód, zawierające 3-5 nasion. Dojrzewają wiosną lub latem następnego roku po kwitnieniu.

Systematyka

Pozycja systematyczna rodzaju

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)^[1]

Jeden z 41 rodzajów wyróżnianych w obrębie podrodziny Aralioideae Eaton w rodzinie araliowatych (Araliaceae). Rodzina ta należy do rzędu selerowców (Apiales) w obrębie grupy euasterids II wchodzącej w skład kladu astrowych (asterids) reprezentującego dwuliścienne właściwe (eudicots).

Pozycja systematyczna według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa dereniowe (Cornidae Frohne & U. Jensen ex Reveal), nadrząd Aralianae Takht., rząd araliowce (Araliales Reveal), rodzina araliowate (Araliaceae Juss.), podrodzina Hederoideae Seem., plemię Hedereae Dumort., rodzaj bluszcz (Hedera L.)^[3].

Podział rodzaju

Niektóre gatunki zaliczane do tego rodzaju są czasem traktowane jako podgatunki czy odmiany gatunku H. helix, który był opisany jako pierwszy. Dlatego zalicza się do rodzaju od 5^[4] do 16 gatunków^[5]. W obrębie rodzaju wyróżnia się dwa klady. Jeden obejmuje gatunki diploidalne (w tym bluszcz pospolity) wraz z pochodzącymi od nich taksonami poliploidalnymi, których centrum zróżnicowania jest Makaronezja i zachodnia część basenu Morza Śródziemnego. Centrum różnicowania drugiej linii rozwojowej jest wschodnia część basenu Morza Śródziemnego oraz zachodnia część Azji^[5].

Gatunek flory Polski^[6]

• bluszcz pospolity (Hedera helix L.)

Inne gatunki (wybór)

• bluszcz chiński (Hedera sinensis Tobler 1912) – Chiny.
• bluszcz japoński (Hedera rhombea (Miq.) Bean 1914) – Japonia, Korea, Chiny, Tajwan.
• bluszcz kanaryjski (Hedera canariensis Willd. 1808) – Wyspy Kanaryjskie, Madera, Azory, północna Afryka, Portugalia.
• bluszcz kolchidzki (Hedera colchica K. Koch 1859) – wschodnia Turcja i Kaukaz.
• bluszcz himalajski (Hedera nepalensis K. Koch) – Afganistan, Himalaje, Chiny, Tajwan, Japonia.
• bluszcz Pastuchowa (Hedera pastuchowii G. Woron. 1932) – Kaukaz i Iran.

Zastosowanie

• Roślina ozdobna: niektóre gatunki, w szczególności bluszcz pospolity są uprawiane w domach jako rośliny doniczkowe, a także w ogrodach jako pnącze lub rośliny okrywowe.

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o bluszczu Zobacz hasło bluszcz w Wikisłowniku

Przypisy

Bibliografia

1. Władysław Bugała: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991. ISBN 83-09-00013-8.
2. Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12029-0.