nomes no trilho de navegação
Hedera, beter bekend as klimop (Engels: ivy), is ’n genus van 12 tot 15 spesies immergroen rankplante in die familie Araliaceae, wat inheems is aan Wes-, Sentraal- en Suid-Europa, Makaronesië, Noordwes-Afrika en oor Sentraalsuid-Asië oos tot Japan en Taiwan.
Op die grond is die klimop ’n dekplant wat nie hoër as 5 tot 20 cm hoog word nie. Teen oppervlakke soos mure, bome, en rotse kan hulle rank tot minstens 30 meter bo die grond. Klimoppe kan twee vorms blare hê: gelobde jong blare aan kruipende of klimmende plante en ongelobde, ouer blare aan plante wat in volle sonlig staan en hoog bo die grond uitgroei.
Die blomme is groenerig-geel en het vyf kroonblare. Hulle is ryk aan nektar. Die vrugte is groenerig-swart, donkerpers of soms geel bessies van 5 tot 10 mm breed met een tot vyf sade wat in die laat winter tot middel lente ryp word. Die sade word deur voëls versprei.
Die verskillende spesies se blare verskil van vorm en grootte, en sommige se vrugte lyk ook anders. Die volgende spesies word algemeen aanvaar; hulle word in twee groepe verdeel, na gelang van of die trigome aan die onderkant van die blare skub- of stervormig is:[1][2][3]
Die enigste hibried waarby klimoppe betrokke is, is die intergenetiese hibried × Fatshedera lizei, ’n kruising tussen Fatsia japonica en Hedera hibernica. Dit is in 1910 in Frankryk bekend gestel, en is nog nie weer suksesvol herhaal nie; dit word in omloop gehou deur vegetatiewe (aseksueel) voortplanting.[4][5]
Sommige klimopspesies het indringerplante geword in sekere gebiede soos dele van Noord-Amerika[6] en Australië.[7]
Die bessies is effens giftig vir die mens, maar hulle is baie bitter en vergiftiging kom dus selde voor. Die blare kan ’n allergiese reaksie veroorsaak by sommige mense wat ook vir onder meer wortels allergies is.
Die blare kan dof word as dit te veel sonlig kry en swart van te veel water. Rooimyte, blaaspootjies, plantluise, dopluise en roetskimmel kan voorkom.[8]
Die klimop se bessies.
Hedera canariensis.
Hedera algeriensis.
Hedera helix aan bome in Tsjeggië.
Hedera colchica se blare en blomme.
Hedera hibernica met bessies.
Hedera helix-blare, Bremerhaven.
Hedera helix se blomme.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Hedera.
Wikispecies het meer inligting verwant aan: Hedera
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
Hedera, beter bekend as klimop (Engels: ivy), is ’n genus van 12 tot 15 spesies immergroen rankplante in die familie Araliaceae, wat inheems is aan Wes-, Sentraal- en Suid-Europa, Makaronesië, Noordwes-Afrika en oor Sentraalsuid-Asië oos tot Japan en Taiwan.
Hedera, llamada comúnmente hiedra, ye un xéneru de la familia Araliaceae con 15 especies de plantes perennes, maderices y esguiladores.
A nivel del suelu progresen estendiéndose, nun superando los 5-20 cm d'altor. Sicasí cuando atopen una superficie apta pa engatar; árboles, roques o estructures realizaes pol home como valles, parés o enrexaos pueden superar los 30 m d'altor.
Les fueyes de les especies son de dos tipos: les xuveniles, que s'atopen nos tarmos trepadores, Forma de fueyes palmato lobulaes y les adultes, enteres y cordaes, nos tarmos florales que crecen a plenu sol, de normal a más de 2 m del suelu asitiaes sobre les copes d'árboles o roques. Los biltos tamién difieren, los mozos son espodaos y flexibles con pequeñes raigaños aérees pa xuntase a les superficies; los adultos son más gruesos, soportar por sigo solos y nun tienen raigaños.
Les flores son pequeñes, d'un color verdosu amarellentáu y arrexuntar n'inflorescencies terminales d'ente trés y cinco centímetros de diámetru por umbela. El so néctar ye una importante fonte d'alimentu tardío para abeyes y otros inseutos. El floriamientu producir a finales de branu y estiéndese a lo llargo de tol seronda.
Produz pequeños frutos carnosos d'unos 5 a 10 mm, verdinegros, púrpura escuru o mariellos (raramente) en forma de baga, con 1 a 5 granes que maurecen de finales del iviernu hasta mediaos de la primavera. Anque son venenoses pa los seres humanos, estes bagues formen parte de la dieta de munches aves, qu'en comiéndoles esvalixen les granes, contribuyendo asina a la so espansión.
Les fueyes sirven d'alimentu a gates de delles especies de Lepidoptera como la Phlogophora meticulosa, la Noctua janthina, la Odontopera bidentata, la Euplexia lucipara, la Idaea seriata (solo come hiedra), la Ourapteryx sambucaria y la Peribatodes rhomboidaria.
Son natives de los archipiélagos de la Macaronesia, nel Océanu Atlánticu al norte d'África ; del oeste, centru y sur d'Europa, el noroeste d'África, el centru sur d'Asia y l'este de Xapón.
Les hiedres son plantes de cultivu bien popular nos sos hábitats orixinarios, tantu pol so curiosu pa la vida selvaxe como pola so xamasca perenne, siendo particularmente valoraes pa la cobertoria de murios. Escoyéronse munchos cultivares pol so xamasca abigarráu y/o formes de fueya inusuales.
En zones de Norteamérica con iviernos relativamente nidios, delles especies considérense invasores, y pollo el so cultivu ta desaconseyáu en munches zones; N'Australia prodúcense problemes similares, cuando la so brengosa crecedera entepasa les llendes de los xardinos onde son cultivaes ya invaden árees monteses. Parte d'esti problema ye la falta de plagues naturales y enfermedaes que controlen la so puxanza, como nes sos árees natives.
Enforma s'argumentó sobre si los árboles cubiertos de hiedra resulten estropiaos o non; n'Europa'l consensu ye que nun afecta significativamente al árbol. Sicasí pueden competir polos nutrientes y l'agua, y los árboles con una pesada y trupa vexetación de hiedra pueden ser bien susceptibles a rompese pola mor del vientu.[ensin referencies]
Similares cuestiones aménense avera del dañu que puedan producir nos murios o parés. Considérase xeneralmente qu'el morteru de los murios ye impenetrable a los raigaños de la hiedra y nun va ser estropiáu; en realidá alcuéntrase asina protexíu de la climatoloxía, especialmente de l'agua. Pero les parés que carezan una perda de morteru sí pueden ser estropiaes, porque los raigaños enfusen nel morteru debilitáu, pudiendo rompelo; en dichos casos, una subsecuente retirada de les hiedras puede ser dificultosa, y causar dañu al muriu. Los morteros modernos, realizaos con cementu y poco cal son más resistentes que los antiguos, con solu arena y cal.[ensin referencies]
Yá dende antiguu, por ser una planta de fueya perenne acomuñó-ylo cola inmortalidá. Puede alcuéntrase en distintes decoraciones de vasíes cerámiques de l'Antigua Grecia. Taba acomuñada tamién a Dioniso, pos-y la atribuyía'l sanamientu de la embriaguez si llevar como guirlanda.[ensin referencies]
Consagrar al dios Atis, l'amante de Cibeles, representando'l ciclu continuu de vida, muerte y renacencia.[2]
Por ser coles mesmes una planta trepadora, y pola forma en que s'enxareya al crecer, tamién-y la acomuñar a una imaxe de fidelidá.[ensin referencies]
Por ser tóxicu y provocar vultures el zusmiu de hedera (por contener hederina, una lactona sesquiterpénica) si nun se trata, n'ocasiones, y dependiendo del contestu, podía llegar a tener una simboloxía demoníaca.[ensin referencies]
En cristoloxía, la hiedra ye asimilada a la cruz.[ensin referencies]
N'Italia, la hiedra ye'l símbolu del Partíu Republicanu Italianu.[ensin referencies]
El xéneru foi descritu por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 202. 1753.[3] La especie tipo ye: Hedera helix
Hedera: nome xenéricu dadu a la hiedra.
Fueya y frutos de Hedera helix
Hedera canariensis cv 'variegata'
Fueyes y flores de Hedera rhombea
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Hedera, llamada comúnmente hiedra, ye un xéneru de la familia Araliaceae con 15 especies de plantes perennes, maderices y esguiladores.
Daşsarmaşığı (lat. Hedera) — çətirçiçəklilər sırasının araliyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Daşsarmaşığı (lat. Hedera) — çətirçiçəklilər sırasının araliyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Hedera és un gènere de la família de les Araliaceae amb quinze espècies de plantes sempreverds, llenyoses i trepadores, conegudes com a heures.
Són nadiues dels arxipèlags de la Macaronèsia, a l'Oceà Atlàntic, al nord d'Àfrica; de l'oest, centre i sud d'Europa, del nord-oest d'Àfrica, del centre sud d'Àsia i de l'est del Japó. Són capaces d'ascendir, sobre la superfície d'arbres i roques, més de vint-i-cinc o trenta metres per sobre del nivell del sòl.
Ja des d'antic, per ser una planta de fulla perenne, se l'ha associat amb la immortalitat. Podem trobar-les a diferents decoracions d'atuells ceràmics de l'Antiga Grècia. Estava associada també amb Dionís, car els grecs li atribuïen la curació de l'embriaguesa si se la hi portava com a garlanda.
Per ser al mateix temps una planta trepadora, i per la forma com s'entrellaça en créixer, també se l'associava a una imatge de fidelitat.
Per ser tòxic i provocar vòmits el suc de l'hedera (per contenir hederina, una lactona sesquiterpènica) si no es tracta, a vegades, i depenent del context, podia arribar a tenir una simbologia demoníaca.
Hedera és un gènere de la família de les Araliaceae amb quinze espècies de plantes sempreverds, llenyoses i trepadores, conegudes com a heures.
Cydnebir erbyn hyn ddau fath o eiddew yng Nghymru, Prydain ac Ewrop. Fe'u hymdrinir yma gan amlaf yn gonfensiynol fel Hedera helix agg. oni welir rheswm i'w gwahaniaethu fel Hedera helix a H. hibernica.
Planhigyn prennaidd sy'n tyfu'n agos i'r pridd neu'n dringo yw Eiddew neu Iorwg (Lladin: Hedera).
Mae’r Eiddew (Iorwg) yn dringo trwy ddefnyddio gwreiddiau sy’n tyfu o’r coesyn. Dywed Wynne mai ond ychydig o neithdar sydd gan flodau’r eiddew ac fe gaiff y blodau eu peillio gan wybed fwyaf am nad oes arnynt angen llawer iawn o fwyd (er fod paill yn llawer mwy maethlon na neithdar!)[1].
Mae dau fath o ddail gan yr eiddew, y dail lled-grynion sy'n cynnal y blodau a'r ffrwythau, a'r dail â thri phigyn iddynt sydd yn anffrwythlon.
Barnwyd tan yn ddiweddar i'r eiddew ymrannu i ddwy is-rywogaeth, ond yn ôl y farn ddiweddaraf, fe'u hymrennir yn ddwy rywogaeth gyflawn Hedera helix is-rh. hibernica, eiddew/iorwg yr Iwerydd, a Hedera helix is-rh. helix, eiddew/iorwg cyffredin. .
Mae lle arbennig i’r eiddew H. helix agg. yn ecoleg y goedwig ac yng nghefn gwlad yn gyffredinol. Sail yr arbenigrwydd yma yw ei ffenoleg, ei dymor blodeuo yn yr hydref) a ffrwytho ffrwytho yn y gwanwyn), a’r ffaith ei fod yn fythwyrdd.
Ffenoleg
Mae’r eiddew yn blodeuo yn yr hydref ac yn ffrwytho yn y gwanwyn a thrwy hynny yn cynnig manteision ecolegol pwysig. Mae’r blodau felly yn cynnig paill i bryfed ar adeg pan fo paill fel arall yn brin. Yn yr un modd mae ffrwythau yn y gwanwyn yn cynnig bwyd maethlon i adar (ysguthanod, bronfreithod ayb.). Mae manteision hyn i’r pryfed ac i’r adar yn amlwg. Llai amlwg efallai yw’r manteision i’r planhigyn ei hunan. Mae’n debyg mai osgoi cystadleuaeth am wasgarwyr paill a hadau sydd i gyfrif am patrwm hyn.
Gwyrddni gaeaf
Mae’r eiddew yn un o’r ychydig blanhigion prennaidd yng Nghymru sydd yn cadw ei ddail drwy’r flwyddyn.
Mae’r Gorfanhadlen Eiddew (Orobanche hederae Ivy Broomrape) barasitig sy’n nodweddiadol o arfordir Cymru a de-orllewin Lloegr, yn sugno maeth o wreiddiau’r eiddew[1].
Dibynnir yn yr adran hon ar dystiolaeth safonol Ann Elizabeth Williams [2]
Y Llygaid a’r Glust:
‘’Dywedodd Mrs Margaret Jennie Thomas, Llwyncynhyrus, Llanymddyfri, mai plastr o ddaul iorwg neu eiddew wedi’u pwnio a roddwyd ar lugaid ei thad i dynnu’r boen pan dasgodd pyg berwedig drosto unwaith wrth iddo farcio defaid’’
‘’Defnyddid [llysiau pen tai] ar y cyd â dail eiddew yn ôl tystiolaeth o Ferthyr Tydfil: cymysgid sudd y ‘dail gerllysg’, fel y’u gelwid, gyda thrwyth ‘dail iddia’ wedi’i hidlo, ac ychwanegid ychydig o hufen at y cymysgedd cyn rhoi diferyn ohono yn y glust’’
Fel un o'r ychydig blanhigion prenaidd bythwyrdd cynhenid yng Nghymru (y gelynen Ilex aquifolium a'r ferywen Taxus baccata yw'r lleill) mae ei arwyddocad mewn llen gwerin yn deillio yn bennaf o'r ffaith bod ei ddail yn fythwyrdd.
Hedera helix is-rh. hibernicaiorwg yr IweryddegAtlantic ivy
Hedera helix is-rh. helixiorwgegcommon ivy
Cydnebir erbyn hyn ddau fath o eiddew yng Nghymru, Prydain ac Ewrop. Fe'u hymdrinir yma gan amlaf yn gonfensiynol fel Hedera helix agg. oni welir rheswm i'w gwahaniaethu fel Hedera helix a H. hibernica.
Planhigyn prennaidd sy'n tyfu'n agos i'r pridd neu'n dringo yw Eiddew neu Iorwg (Lladin: Hedera).
Břečťan (Hedera) je rod obsahující 12–15 druhů popínavých stálezelených rostlin a dřevin z čeledi aralkovitých, které se vyskytují v západní, střední a jižní Evropě, Makaronézii, severozápadní Africe a napříč středo-jižní Asií na východ od Japonska a Taiwanu.
Rostliny zůstávají na zemi plazivé a nepřekračují výšku 5–20 cm. Na povrchu vhodném pro šplhání, nevyjímaje stromy, přírodní skalky nebo člověkem vytvořené stavby, ať už dřevěné či kamenné, se mohou vyšplhat až 30 metrů nad zem.
Břečťany mají dva typy listů, dlanitě laločnaté určené k plazení nebo šplhání a srdčité listy na stoncích s květy, které mají volný přístup k slunečnímu záření, často vysoko v korunách stromů nebo na povrchu skalek 2 a více metrů nad zemí. Mladé a již dospělé výhonky se také liší, mladší jsou mnohdy užší, ohebné, popínající se menšími vzdušnými kořeny k povrchu, aby upevnily výhonek k podkladu (ať už ke kůře stromů nebo kameni), pozdější výhonky jsou již schopné se udržet samy a proto nepotřebují pomocné kořeny.
Samotné na nektar velmi bohaté květy jsou zeleno-žluté s pěti malými okvětními lístky, vyrůstají v okolíku od podzimu do zimy. Plody, které dozrávají obvykle mezi koncem zimy a počátkem jara, bývají zelené až černé, tmavě fialové nebo (vzácně) žluté bobule o průměru 5-10 milimetrů s jedním až pěti semeny. Bobule pak slouží jako potrava pro ptactvo, které roznáší do okolí semínka společně s trusem.
Jednotlivé druhy se liší především tvary listů, velikostí (hlavně u mladých lístků) i strukturou trichomů a v neposlední řadě nuancemi v barvě květů a plodů. Počet chromozomů se také liší mezi jednotlivými druhy, základní diploidní počet je 48, zatímco některé jsou tetraploidní s 96 a další hexaploidní se 144 a někdy až oktaploidní se 192 chromozomy.[1]
Břečťany se přirozeně vyskytují v oblasti Eurasie a severní Africe, některé druhy byly ale dovlečeny i do severní Ameriky, kde jsou řazeny mezi invazivní druhy.[2] Speciace břečťanu začala pravděpodobně u Středozemního moře.[2] Šíří se převážně pomocí ornitochorii. Hlavní ekologický význam břečťanů spočívá v produkci nektaru a plodů, přičemž oboje produkuje v době, kdy ostatních zdrojů plodů, či nektaru nedostatek.[3] Kupříkladu včela druhu Colletes hederae je kompletně závislá na břečťanech a celý její životní cyklus je s nimi provázán.[4] Plody břečťanu slouží jako potrava pro mnoho ptáků, mezi ně například patří drozdovití,pěnicovití a měkkozobí, naopak listy slouží jako potrava pro larvy některých druhů motýlů, kupříkladu blýskavce mramorované, blýskavce ostružníkové,osenici černolemé, žlutokřídleci střemchovému (který se živí výhradně na břečťanech), zejkovci dvojzubému, zejkovci bezovému a různorožci trnkovému.
Následovné druhy jsou široce uznávané a rozděleny do dvou skupin v závislosti na tvaru trichomů nacházejících se na spodní straně listů.[1][5][6]
Jednotlivé druhy břečťanu jsou často alopatrické a sobě blízko příbuzné a mnoho z nich je občasně považované jako pouhé varianty nebo poddruhy břečťanu popínavého (Hedera helix), který byl popsán jako první. Několik dalších druhů bylo popsáno v jižních oblastech původního Sovětského svazu, není na ně ovšem většinou botaniků brán zřetel.
Jediný potvrzený hybrid týkající se břečťanů je mezirodový hybrid Fatshedera lizei, kříženec mezi prodarou japonskou (aralkovité) a břečťanem irským (Hedera hibernica). Tento kříženec byl poprvé představen ve francouzských zahradách v roce 1910 a nebyl již nikdy znovu vyšlechtěn. Jeho existence je udržována vegetativním rozmnožováním.[7][8] Navzdory blízké příbuznosti mezi Hedera helix a Hedera hibernica (donedávna považováni za stejný druh), žádní kříženci těchto dvou druhů nebyli dosud nalezeni.[9] Hybridizace ovšem mohla hrát roli při evoluci některých druhů tohoto rodu.[1]
Pěstování břečťanu je populární díky jejich schopnosti se přizpůsobit široké škále podnebných podmínek, stálezeleným listům, či univerzálnosti díky nízkému vrůstu a schopnosti upínat se na fasády, ploty a pařezy stromů. Mnoho kultivarů se pro pestré žíhání a neobvyklé tvary listů využívá v zahradnictví jako dekorace.[7] Frank Lloyd Wright je často spojován s příslovím "Doktoři své omyly pohřbívají, architekti pokrývají břečťanem".[10]
Často se diskutuje na téma, zdali břečťany poškozují stromy, na které se pnou. V Evropě je poškozování zanedbatelné ačkoliv může docházet ke konkurenci co se týče vody a živin v okolní půdě. Zároveň jsou stromy obtěžkané břečťanovým porostem více náchylné k vývratům.[3] Škody a problémy jsou mnohem znatelnější v Severní Americe, kde je břečťan bez přirozených škůdců a chorob, který jinak brzdí jeho expanzivní růst. Mohutný nárůst na stromě může ohrozit jak jeho strukturální pevnost, tak i schopnost fotosyntézy, což povede buď přímo k úhynu nebo k dostatečnému oslabení, které využije případná choroba, či škůdce.
Existují obavy ohledně poškození skládaného kamene, cihel, kamenům s maltou a štukovaných omítek vzdušnými kořeny a přirůstáním kmínku k podkladu. Kamenná zeď, pokud je ponechána napospas břečťanu, může být vážně poškozena, či zničena není-li nijak udržována, na druhou stranu cihlová, maltovaná, či zeď s štukovanou omítkou jsou nejen v bezpečí před vzdušnými kořeny břečťanu, ale jsou i chráněny samotným břečťanem před nepříznivým počasím. Přesto, nachází-li se v fasádě trhlina či jiná nedokonalost, vzdušné kořeny mohou omítkou prorůst a zeď poškodit, následovné odstranění břečťanu je nejen obtížné, může i ještě více poškodit již tak narušenou vrstvu. Moderní malty často obsahují portlandský cement s malým obsahem vápna a jsou silnější než dříve používané malty složené pouze z písku a vápna. Štukované omítky a fasády mohou být poškozeny nejen po estetické stránce odstraněním břečťanu, ale mohou nastat i problémy s těsněním. Břečťan také způsobuje řadu problémů pro dřevěné budovy, kde pak škodu působí přímo, rozšiřováním škvír a puklin mezi prkny, čímž dochází k destabilizaci stavby nebo napomáhá dalšímu poškozovaní, kdy vzdušné kořeny narušují povrch dřeva a usnadňují pronikání vzdušné vlhkosti a hub, což má za následek urychlení procesu hniloby a následný rozpad.
Některé druhy břečťanu se staly jak velmi invazivními rostlinami, které ohrožují přirozeně se vyskytující se druhy, tak i plevelem v zahradách západních a jižních koutů Severní Ameriky s mírnější zimou. Břečťan totiž vytváří hustý, dusivý, stín snášející, stálezelený pokryv země, který se může rozšířit velmi rychle přes velké prostranství a vytlačit původní vegetaci díky podzemním kořenům i nadzemním výhonkům. V Kalifornii se běžně břečťan využívá jako okrasná rostlina, v ostatních státech USA jsou obyvatelé spíše odrazováni od jeho pěstování, a v některých oblastech je přímo zakázáno.[11] Podobné problémy existují i v Austrálii. V obou zemích se vůči suchu odolné severoafrické druhy H. canariensis,H. algeriensis a H. helix původně pěstovaly pouze v parcích, zahradách a okolo dálnic, následně se však staly vážným problémem v lesích u pobřeží. Na likvidaci invazivního břečťanu a obnovu původního ekosystému jsou spouštěny nákladné programy.[12]
Bobule břečťanu jsou pro lidi mírně jedovaté, vzhledem k jejich velmi hořké chuti však k otravám dochází jen velmi výjimečně. Listy obsahují terpen, saponin, a falcarinol, který může některým lidem způsobit alergickou reakci (kontaktní dermatitidu). Osoby kteří trpí touto alergií budou pravděpodobně také podobně reagovat na mrkev a další členy čeledi miříkovitých, protože také obsahují falcarinol. Došlo i k případu kdy byl schopen zahubit rakovinné buňky[13]
Jméno břečťan se také často používá jako obecné označení pro některé nepříbuzné rostliny jako například psí víno (loubinec trojlaločný z čeledi révovitých) nebo jedovatý břečťan (jedovatec kořenující z čeledi ledvinovníkovitých),
Kromě dnešních parků a zahrad našel břečťan své místo i v mnoha mýtech a lidových příbězích. Asi nejznámějším příkladem je spojení břečťanu s římským bohem vína Bacchem, který je často zobrazován vínem a věncem břečťanu, jenž sloužil jako protiváha k alkoholu, protože při svaření s vínem údajně vznikal odvar schopný zmírnit opilost návštěvníků oslav na počest právě boha vína. Toto spojení se zachovalo po dlouhou dobu neboť mnoho hostinců ve středověku mělo okolo vchodů ať už živý břečťan nebo alespoň jeho vyobrazení, jako symbol dobrého vína.
Břečťan se také často objevuje ve folklóru na Britských ostrovech, kde má ovšem poněkud rozpolcené postavení. Mnohdy břečťan obrůstající obydlí znamenal předpověď zničení obydlí a ztrátu dalšího majetku obyvatele onoho stavení. Na druhou stranu, a to tedy především v oblasti Skotské vysočiny, byly břečťanu přisuzovány ochranné schopnosti, hlavně proti čarodějnicím a různým uhranutím. Obyvatelé si pak nechali záměrně obrůstat obydlí břečťanovým porostem nebo alespoň symbolicky připevnili břečťanový výhon nade dveře.
Na Balkánském poloostrově měl břečťan podobnou funkci, kde byl používán k vyhledávání čarodějnic. Z něj se zde dokonce vyráběly nádoby na pití a pokud se žena odmítala z něj napít, byla prohlášena za čarodějnici.[14]
Břečťan popínavý na stromech poblíž Srbska, Česká republika
Listy a květy břečťanu Hedera colchica
Hedera hibernica s bobulemi
Listy břečťanu popínavého, Bremerhaven
Květenství břečťanu popínavého
V tomto článku byl použit překlad textu z článku Ivy na anglické Wikipedii.
{{Cite web}} označená jako k „pouze dočasnému použití“. {{Cite web}} označená jako k „pouze dočasnému použití“. {{Cite journal}} označená jako k „pouze dočasnému použití“. 
Obrázky, zvuky či videa k tématu břečťan ve Wikimedia Commons
Břečťan (Hedera) je rod obsahující 12–15 druhů popínavých stálezelených rostlin a dřevin z čeledi aralkovitých, které se vyskytují v západní, střední a jižní Evropě, Makaronézii, severozápadní Africe a napříč středo-jižní Asií na východ od Japonska a Taiwanu.
Vedbend (Hedera) er udbredt i Europa, Mellemøsten og Østasien. Det er stedsegrønne klatreplanter, (lianer), som klatrer ved hjælp af særlige klatrerødder. Her nævnes kun de arter, der er vildtvoksende i Danmark, eller som dyrkes her.
Arter
Adafal neɣ Tasuflalt (Assaɣ ussnan: Hedera) d tawsit n yimɣan izagiren (n lexla) neɣ yettwaẓẓun i wedlag, Dɣa talmest yettwassnen yakk tga d adafal imcebbeb
Tilmas tigejdanin gant d:
Adafal neɣ Tasuflalt (Assaɣ ussnan: Hedera) d tawsit n yimɣan izagiren (n lexla) neɣ yettwaẓẓun i wedlag, Dɣa talmest yettwassnen yakk tga d adafal imcebbeb
Blušć[1][2] (Hedera) jo rod ze swójźby aralijowych rostlinow (Araliaceae). W srjejźnej Europje nejwěcej znata družyna jo wšedny blušć (Hedera helix).
Eksistěrujo něźi šesć až źaseś (až 15) blušćowych družynow (Hedera); z wótstawkom nejwěcej rozdźělna družyny w Europje je wšedny blušć (Hedera helix). How jo lisćina:
Rozdźělenje wót Hedera canariensis do styri družynow: H. canariensis, H. algeriensis, H. azorica a H. maderensis jo wobzwadne.
Blušć (Hedera) jo rod ze swójźby aralijowych rostlinow (Araliaceae). W srjejźnej Europje nejwěcej znata družyna jo wšedny blušć (Hedera helix).
Tekst üüb Öömrang Efeuplaanten (Hedera) san 10 bit 15 plaantenslacher faan det famile Araliaceae. Uun Madeleuroopa käänt am fööraal di slach Hedera helix.
Efeuplaanten (Hedera) san 10 bit 15 plaantenslacher faan det famile Araliaceae. Uun Madeleuroopa käänt am fööraal di slach Hedera helix.
Lo genre Hedera de la familha de las Araliaceae compren d'espècias nombrosas de lianas, que l'èdra (var. gèira) comuna (Hedera helix).
L' Hedera helix (chiamata "èdira" 'n Sicilia) è na chianta, dâ famigghia di l'Araliacei, semprivirdi e arrampicanti cumuni ntê vòschira e ntê prati ma macari cultivata a scopu urnamintali. Ci havi rami viggitativi e ràdichi c'adirìscinu a sustegni comu rocci, àrvuli, ecc.
She lossreeyn 'uyghagh 'sy ghenus Hedera ee hibbin, as ish raisey harrish y thalloo ny croghey er biljyn as boallaghyn. T'ad roshtyn 25-30m er eaghtyr cooie. T'ad cur magh blaaghyn buighey-ghlassey anmagh 'syn 'ouyr , as t'adsyn nyn mee scanshoil da shellanyn as shey-chassee elley. She birrishyn beggey dooey y mess oc, as ga dy vel ad nieunagh da deiney, t'ad nyn mee scanshoil da ein. Ta'n rass goll er skeaylley liorish ein.
Ta saponin tree-terpeneagh as falcarinol ayns hibbin. Foddee falcarinol dooishtey freggyrt allerjagh.
Foddee hibbin jeeylley boallaghyn cloaie as fuyghagh, er y fa dy vel ny fraueyn thiolley stiagh ayndaue lesh croghey orroo. Foddee shen jannoo scoltyn beagh so-lhottey da emshir as, ayns fuygh, aase fungyssyn vees loauaghey eh.
She lossreeyn 'uyghagh 'sy ghenus Hedera ee hibbin, as ish raisey harrish y thalloo ny croghey er biljyn as boallaghyn. T'ad roshtyn 25-30m er eaghtyr cooie. T'ad cur magh blaaghyn buighey-ghlassey anmagh 'syn 'ouyr , as t'adsyn nyn mee scanshoil da shellanyn as shey-chassee elley. She birrishyn beggey dooey y mess oc, as ga dy vel ad nieunagh da deiney, t'ad nyn mee scanshoil da ein. Ta'n rass goll er skeaylley liorish ein.
Pêçek navên riwekên ku xwe li deran werdidin û dipiçikin. Ji bo ewê pê ra dibêjin pêçek, ya ku li deran dipiçike. Qolên pêçekê pir dirêj dibin dikanin dîwarên malekê bi temam bigirin. Bi zanistî 15 cureyên xwe hene. Hin cureyên xwe yên bi girnişên wek diranan in. Xwe bi wan diraninan xwe bi dîwaran digirin. Hin cureyên xwe yên bê girniş in û xwe li dar û beran weridin.
Seinik (latin.: Hedera) om äivoččiden ujelijoiden penzhiden heim. Mülütadas Aralijižed-sugukundha. Heim kogoneb 16 erikospäi.
Heimon kazmused oma levitadud Pohjoižen mapoliškon maiš hobedanke klimatanke, invazivine heim Pohjoižamerikas i Avstralijas. Seinik navedib pimitandad i venoid lämuzid. Voib sadas 30 m korktust maspäi.
Kazmuz om tetab Evropas amuižespäi, lugetihe Vakhan kazmuseks i panihe päl vencan sijas, ihastusen i armastusen emblem grekalaižil. Ottas unotest seinikan lehtesišpäi zelläks.
Kazmuz ujeleb i tartub ližajuril seinihe, puiden tüvihe da toižihe alusihe. Lehtesed oma varmdad, kahten sugun: änikoičijoil barboil — pit'kahkod kogonaižed vihandvauvhad, toižil barboil lehtesed oma muzavihandad saumoikahad labasižed.
Penehkod pakuižvihandad änikod kazdas kändasikš vai tophikš barban agjas sügüzel, om viž pölükäd änikos. Plod om must vihandanke, muzapururine vai harvoin pakuižen polhe marj 5..10 mm diametras, üks'..viž sement. Plodud oleldas küpsad keväden augotišele, lindud södas niid.
Seinik (latin.: Hedera) om äivoččiden ujelijoiden penzhiden heim. Mülütadas Aralijižed-sugukundha. Heim kogoneb 16 erikospäi.
D'Wantergréng (Hedera) ass eng ëmmergréng Planz aus der Famill vun den Araliaceae. An der Natur kënnt d'Wantergréng a klore Bëscher fir, op fielsege Plazen an et klëmmt laanscht Beem erop.
Wantergréng gëtt et an Nordafrika, op de Kanareschen Inselen, op den Azoren, op Madeira, an Europa, a China, am Himalaya an a Japan. D'Blieder kënne ganz sinn oder dräi bis fënnef Läppercher hunn. Wann d'Wantergréng jonk ass krécht et iwwer de Buedem, oder klëmmt laanscht alles erop wou et eng Upak fënnt, a seng Blieder si gedeelt. Et mécht an der Jugend och Adventivwuerzelen. Am Alter bilt et Traisch an et mécht kleng Bléien déi gréngelzeg-giel sinn. D'Friichten hunn d'Form vu klenge Bullen, déi en Duerchmiesser vu 4 bis 7 Millimeter hunn, déi vun de Vullen am Wanter gären als Fudder geholl ginn. Friichte kënne schwaarz, oder heiansdo och orangëfaarweg bis giel sinn.
Vum gemengen oder gewéinleche Wantergréng (Hedera helix) goufe vill Kultivare gezillt.
D'Wantergréng ka beim Kontakt d'Ursaach vun Hautentzündungen an Allergie sinn.
D'Wantergréng (Hedera) ass eng ëmmergréng Planz aus der Famill vun den Araliaceae. An der Natur kënnt d'Wantergréng a klore Bëscher fir, op fielsege Plazen an et klëmmt laanscht Beem erop.
Wantergréng gëtt et an Nordafrika, op de Kanareschen Inselen, op den Azoren, op Madeira, an Europa, a China, am Himalaya an a Japan. D'Blieder kënne ganz sinn oder dräi bis fënnef Läppercher hunn. Wann d'Wantergréng jonk ass krécht et iwwer de Buedem, oder klëmmt laanscht alles erop wou et eng Upak fënnt, a seng Blieder si gedeelt. Et mécht an der Jugend och Adventivwuerzelen. Am Alter bilt et Traisch an et mécht kleng Bléien déi gréngelzeg-giel sinn. D'Friichten hunn d'Form vu klenge Bullen, déi en Duerchmiesser vu 4 bis 7 Millimeter hunn, déi vun de Vullen am Wanter gären als Fudder geholl ginn. Friichte kënne schwaarz, oder heiansdo och orangëfaarweg bis giel sinn.
Vum gemengen oder gewéinleche Wantergréng (Hedera helix) goufe vill Kultivare gezillt.
D'Wantergréng ka beim Kontakt d'Ursaach vun Hautentzündungen an Allergie sinn.
Ο κισσός είναι γένος φυτών της οικογένειας Αραλιίδες (Araliacae) και ανήκει στην τάξη των σκιαδανθών (Umbelliferae) ή σελινωδών (Apiales). Το γένος κισσός (Hedera) περιλαμβάνει 2, ή σύμφωνα με άλλες ταξινομήσεις, 5 , 6 ή 16[1] είδη, ιθαγενή της Βόρειας Αφρικής, των Καναρίων νήσων , της Ευρώπης και της Ασίας. Το γνωστότερο στην Ελλάδα είναι το καλλιεργούμενο αλλά και αυτοφυές είδος Κισσός η έλιξ (Hedera helix), κοινά κισσός.
Είναι αειθαλής θάμνος, μακρόβιος, αναρριχώμενος ή έρπων και σπάνια δενδρύλλιο. Τα φύλλα του είναι τοποθετημένα εναλλάξ, με μακρύ μίσχο, ωοειδή, τριγωνικά, ρομβοειδή και καρδιόσχημα. Συχνά εμφανίζουν το φαινόμενο της ετεροφυλλίας. Αυτό σημαίνει ότι πάνω στο ίδιο φυτό υπάρχουν φύλλα με διαφορετικό σχήμα (ρομβοειδή και τρίλοβα ή πεντάλοβα). Ο αναρριχώμενος κισσός δημιουργεί μικρές εναέριες ρίζες (τις λεγόμενες απτικές ρίζες) , που συντελούν στη συγκράτηση του φυτού κατά την αναρρίχηση σε διάφορα υποστηρίγματα. Τα άνθη του είναι διγενή με 5 σέπαλα, 5 πέταλα, 5 στήμονες και πεντάχωρη ωοθήκη. Είναι διαταγμένα σε σφαιρικά σκιάδια, που μπορεί να είναι απλά ή να ενώνονται σε σύνθετες ταξιανθίες. Τα άνθη του δίνουν γύρη μέτριας αξίας και μέλι λευκό αρωματικό [2] που κρυσταλλώνει γρήγορα. Ο καρπός είναι ράγα, συνήθως μελανού χρώματος, με 2-5 σπέρματα.
Επίσης, λέγεται ότι ο Κισσός συμβολίζει ότι δύο ή και παραπάνω άτομα είναι για πάντα μαζί, από ότι ξέρουμε και έχουμε ακούσει, σε κάποιες χώρες από τα αρχαία χρονιά που θα σας αναφέρω πιο κάτω.
Εκτός από το γνωστό είδος Hedera helix το γένος περιλαμβάνει και τα ακόλουθα είδη:
Ο κισσός μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλο εύρος περιβαλλοντικών συνθηκών, όμως αναπτύσσεται καλύτερα σε ημισκιαζόμενες και σκιασμένες θέσεις, σε μέτρια υγρά, καλά στραγγιζόμενα, ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη. Οι κισσοί φυτεύονται για να αναρριχηθούν σε πέργολες, φράχτες και τοίχους [4]. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για κάλυψη εδάφων.
Ο κισσός ήταν γνωστός στην Ελλάδα από την εποχή του Ομήρου και ονομαζόταν «Διονύσιον», επειδή ήταν αφιερωμένος στο θεό Διόνυσο. Οι αρχαίοι Έλληνες στεφάνωναν με κισσό τα αγάλματα του Διονύσου, τους ποιητές και τους πότες, επειδή τον θεωρούσαν σύμβολο της αθανασίας και αντίδοτο για τον πονοκέφαλο από τη μέθη. Σε ορισμένες τελετές έδιναν στο Διόνυσο και το επώνυμο «Κισσός», επειδή όταν ήταν μωρό του φορούσαν [5] ένα στεφάνι από κισσό.
Εκτεταμένες αναφορές στον κισσό κάνει ο Θεόφραστος στο έργο Περί Φυτών Ιστορίαι, καθώς επίσης και ο Διοσκουρίδης, που τον θεωρεί πανάκεια για πολλές ασθένειες. Ο Θεόφραστος περιγράφει λεπτομερώς και ακριβέστατα τον κισσό. Μεταξύ άλλων τον χαρακτηρίζει φυτόν αείφυλλον, θαμνώδες, αποδενδρούμενον, αερόρριζον, οψίκαρπον, φιλόψυχρον, έμβιον, επαλληλόκαυλον… Αναφέρει επίσης ότι ο κισσός είναι πολυειδής, γράφοντας χαρακτηριστικά: «Τρία δε ουν φαίνεται τα μέγιστα, ο τε λευκός και ο μέλας, και τρίτον η έλιξ… η δε έλιξ εν μεγίσταις διαφοραίς… και ο κιττός, όταν άρχηται σπερμούσθαι μετέωρον έχει και ορθόν τον βλαστόν. Πολύρριζος μεν ουν άπας κιττός, συνεστραμμένος ταις ρίζαις και παχείαις…παραφύεται πάσι τοις δένδροις και αφαυαίνει παραιρούμενος την τροφήν. Λαμβάνει δε μάλιστα πάχος ούτος και αποδενδρούται και γίνεται αυτό καθ΄ αυτό κιττού δένδρον…»[6]
Ο κισσός είναι γένος φυτών της οικογένειας Αραλιίδες (Araliacae) και ανήκει στην τάξη των σκιαδανθών (Umbelliferae) ή σελινωδών (Apiales). Το γένος κισσός (Hedera) περιλαμβάνει 2, ή σύμφωνα με άλλες ταξινομήσεις, 5 , 6 ή 16 είδη, ιθαγενή της Βόρειας Αφρικής, των Καναρίων νήσων , της Ευρώπης και της Ασίας. Το γνωστότερο στην Ελλάδα είναι το καλλιεργούμενο αλλά και αυτοφυές είδος Κισσός η έλιξ (Hedera helix), κοινά κισσός.
Чырмоок (Convolvulus) - өсүмдүктөрдүн чырмооктор тукумунун уруусу.
Чөп же бадал. Мелүүн алкакта 250гө жакын, КМШ өлкөлөрүндө 30 (Кыргызстанда 8) түрү белгилүү. Айдоолордо талаа Ч. (С. arvensis) көп кездешет. Ал өтө зыяндуу отоо чөп. Сабагынын уз. 20 слвден 200 смге жетет, башка өсүмдүккө оролуп же жерге төшөлүп өсөт, гүлү мала кызыл, бир аз жыттуу, тамыры жерге 3 жче терең кирет. Отолгондон кийин тамырынан кайра өсөт. Бир өсүмдүктө 400дөн 1000ге чейин урук болуп, эгин жыйноодо данга аралашат. Чөбү башка тоют чөптөр менен аралашса зыянсыз, жалан өзү мал үчүн уулуу. Кыргызстандын бардык жеринде кездешет. Адырларда өскөн айрым түрлөрү малга жакшы тоют. Каршы күрөшүү чаралары: Ч-тун тамырын культиватор, жумшарткыч менен кыркып, айдоо жерди отоп туруу, эгинди сепкенден кийин гербицид чачуу, агротехниканы туура колдонуу.
ცურუ თაშნეშე სურუ (Hedera) — ჩანარეფიშ გვარი ცურუშობურეფიშ (არალიაშობურეფიშ) ფანიაშე. ღოღაია ბართვეფი რე, მიკაბუნალი ჯინჯეფით ჯალეფს, კირდეეფს, ჯაშ დო ქუაშ კიდალეფს რე ეჸუნაფილი. ცურუს იროწვანე ტყებიშობური გოსარსალერი ფურცელეფი უღუ, უკაჭულ ქორგა ბიბლათ აკოშაყარელი წვანე პიოლეფი, მოკვარკვალე, უჩა კანაკარი ცურუშ გუმნაღელი რე. ცურუ გოპირუას დამორჩილს იჭყანს დო ღურთუთა-ფურთუთაშა აგჷნძორენს. გუმნაღელი გუმუღუ ზოთონჯის. ცურუ დაორევული აბანეფიშ დო ტყალეფიშ ჩანარი რე.
გვარს 15 გვარობა რე, საქორთუოს ჩანს 3: კოლხური ცურუ (Hedera colchica) უმენტაშო ბჟადალ საქორთუოს რე გოფაჩილი, ბჟაეიოლ საქორთუოს ხვალე ქართლიშ რეგიონს რე, საქორთუოშ ფარგალეფს გალე — ჭანეთის დო ბალკანეთიშ ჩქონს. ცურუშ დიხას გოფაჩილი გუნაფალაშ ფურცელეფი ფსქელი რე, ფართე მარქვალიშობური, ჯინჯის გურიშობური, ოგუმნაღელე გუნაგალს — რომბიშობური. ცურუ კოლხურ დო წვიწვამ ტყალეფს ჩანს.
კავკაციური ცურუს (Hedera caucasigena) დოწეწილი სუმკუნთხურმარქვალიშობური ფურცელეფი უღუ, ნამუშ ჟილენჸურე ჩე ჯერღვეფი რე. გოფაჩილი რე ედომუშამ საქორთუოს, თაშნეშე კავკაციაშ, შქა ევროპაშ, სქირონაზუღაპიჯეთის, მორჩილ აზიაშ დო ირანიშ ტყალეფს. პასტუხოვიშ ცურუს (Hedera pastuchovii) დიხას გოფაჩილი გუნაფალა ფურცელეფი მოკვარკვალემარქვალიშობური რე, ედომუშამი ვარდა დოწეწილი, ღოღაია გუნაფალეი — მოგჷნძემარქვალიშობური. ცურუ ფურცელამ ტყალეფს ჩანს. საქორთუოს გოფაჩილი რე ქართლის (საგურამოშ ქჷნდჷრი) დო კახეთის, თაშნეშე აბხვადჷნა აზერბაიჯანს დო ირანს კასპიაშპიჯეთის. ცურუ სუმხოლო გვარობა ჯგირი მეთოფურე ჩანარი რე.
ცურუ თაშნეშე სურუ (Hedera) — ჩანარეფიშ გვარი ცურუშობურეფიშ (არალიაშობურეფიშ) ფანიაშე. ღოღაია ბართვეფი რე, მიკაბუნალი ჯინჯეფით ჯალეფს, კირდეეფს, ჯაშ დო ქუაშ კიდალეფს რე ეჸუნაფილი. ცურუს იროწვანე ტყებიშობური გოსარსალერი ფურცელეფი უღუ, უკაჭულ ქორგა ბიბლათ აკოშაყარელი წვანე პიოლეფი, მოკვარკვალე, უჩა კანაკარი ცურუშ გუმნაღელი რე. ცურუ გოპირუას დამორჩილს იჭყანს დო ღურთუთა-ფურთუთაშა აგჷნძორენს. გუმნაღელი გუმუღუ ზოთონჯის. ცურუ დაორევული აბანეფიშ დო ტყალეფიშ ჩანარი რე.
გვარს 15 გვარობა რე, საქორთუოს ჩანს 3: კოლხური ცურუ (Hedera colchica) უმენტაშო ბჟადალ საქორთუოს რე გოფაჩილი, ბჟაეიოლ საქორთუოს ხვალე ქართლიშ რეგიონს რე, საქორთუოშ ფარგალეფს გალე — ჭანეთის დო ბალკანეთიშ ჩქონს. ცურუშ დიხას გოფაჩილი გუნაფალაშ ფურცელეფი ფსქელი რე, ფართე მარქვალიშობური, ჯინჯის გურიშობური, ოგუმნაღელე გუნაგალს — რომბიშობური. ცურუ კოლხურ დო წვიწვამ ტყალეფს ჩანს.
კავკაციური ცურუს (Hedera caucasigena) დოწეწილი სუმკუნთხურმარქვალიშობური ფურცელეფი უღუ, ნამუშ ჟილენჸურე ჩე ჯერღვეფი რე. გოფაჩილი რე ედომუშამ საქორთუოს, თაშნეშე კავკაციაშ, შქა ევროპაშ, სქირონაზუღაპიჯეთის, მორჩილ აზიაშ დო ირანიშ ტყალეფს. პასტუხოვიშ ცურუს (Hedera pastuchovii) დიხას გოფაჩილი გუნაფალა ფურცელეფი მოკვარკვალემარქვალიშობური რე, ედომუშამი ვარდა დოწეწილი, ღოღაია გუნაფალეი — მოგჷნძემარქვალიშობური. ცურუ ფურცელამ ტყალეფს ჩანს. საქორთუოს გოფაჩილი რე ქართლის (საგურამოშ ქჷნდჷრი) დო კახეთის, თაშნეშე აბხვადჷნა აზერბაიჯანს დო ირანს კასპიაშპიჯეთის. ცურუ სუმხოლო გვარობა ჯგირი მეთოფურე ჩანარი რე.
Hedero (Hedera) estas genro en la familio Araliacoj. Ĝi konsistas el daŭrfoliaj arbedoj rampantaj aŭ grimpantaj per kroĉradiketoj sur arbojn, murojn kaj similajn (ili ne estas parazitaj plantoj). Ili havas manforme lobajn kaj forkformajn foliojn kaj kvinnombrajn, epiginajn, verdecajn florojn en umbelo. La poleno estas ofte tre venena.
La genro entenas proksimume dek speciojn. Ĝia nomo devenas de la latina haedere kies plej proksima traduko estas alligi.
Hederoj estas kultivataj por ornamo kaj por medicino, sed ĝi kreskas tute nature ĉefe en nesekaj habitatoj. Krome en historio hedero estis dediĉita de la antikvuloj al Bakĥo.
Hedero (Hedera) estas genro en la familio Araliacoj. Ĝi konsistas el daŭrfoliaj arbedoj rampantaj aŭ grimpantaj per kroĉradiketoj sur arbojn, murojn kaj similajn (ili ne estas parazitaj plantoj). Ili havas manforme lobajn kaj forkformajn foliojn kaj kvinnombrajn, epiginajn, verdecajn florojn en umbelo. La poleno estas ofte tre venena.
La genro entenas proksimume dek speciojn. Ĝia nomo devenas de la latina haedere kies plej proksima traduko estas alligi.
Huntz edo xira (Hedera generoa) 15 espezietako genero botaniko bat da, araliaceae familiakoa. Landare bizikorrak dira, betiberdeak eta zurkarak, herrestariak nahiz igokariak. Euskarririk izanez gero, hormetan, harkaitzetan nahiz zuhaitzetan gora hazten dira eta 25-30 metrotaraino igo daitezke. Euskarririk ezean, berriz, lur gainean zabaltzen dira.
Jatorriz Makaronesia (Atlantikoko uharteak), Europako mendebalde, erdialde eta hegoaldekoak, Afrikako ipar-mendebaldekoak, Asiako erdi-hegoaldekoak eta Japoniako ekialdekoak. Euskal Herrian dagoen generoaren ordezkari bakarra Hedere helix edo Huntz arrunta da, oso ugaria leku heze eta ospeletan.
Bi hosto mota dituzte: goranzko zurtoinetan palmatu gingildunak, eta lore-zurtoin emankorretan gingilik gabeko erronbo-formakoak, azken hauek eguzkitara jarriak eta normalean zuhaitzen adaburuan edo harkaitz goialdean kokatuak. Kimu gazteak eta helduak ere ezberdinak dira elkarren artean, horrela, kimu gazteak argalak eta malguak dira eta sustrai arrotzak dituzte igotzeko. Helduak, ostera, lodiak eta sustraigabeak dira.
Loreak txikiak dira eta udazkenaren amaieran banaka sortzen dira, 3–5 cmko diametroa duten ginbailetan elkartuta, berde-horixkak dira, eta nektar ugari dute, hau oso elikagai iturri berantiar garrantzitsua izaten da erleentzat eta beste intsektu batzuentzat; fruitu txikiak, baia beltzak, neguaren amaieran heltzen direnak eta hegazti askorentzat elikagai garrantzitsuak direnak. Gizakiarentzat pozoitsuak dira. Fruitu horiek jaten dituzten hegaztiek haziak barreiatzen dituzte. Hostoak lepidoptera bezalako beldarrek jaten dituzte, esate baterako Phlogophora meticulosa, Noctua janthina, Odontopera bidentata, Euplexia lucipara, Idaea seriata (huntza besterik ez du jaten), Ourapteryx sambucaria, Peribatodes rhomboidaria.
Espezieak oso alopatrikoak dira eta elkarrekiko harreman estuan daude, eta horregatik inoiz “hedera helix” espeziearen aldaeratzat edo azpiespezietzat jo dituzte. Bestalde, Errusiako hegoaldeko eremuetan zenbait espezie deskribatu dira, baina botanikari askok ez dituzte ontzat eman.
Asko landatzen dira, bai bere bizimodu basatiaren erakargarritasunagatik bai bere hosto betiberdeagatik. Azken urteotan hosto koloreanitzdunak eta forma ezohikoak landatu dira. Oso erabilgarriak dira hormak estali eta babesteko. Ipar Amerikako hainbat lekutan, ordea, inbaditzaile bihurtu da eta orain bere kultiboa arbuiatzen da eremu askotan. Antzeko arazoak ere Australian dituzte lorategietatik ihes egindako aleengatik. Gainera, eskualde horietan jatorrizko eremuetan landarearen zabalkuntza kontrolatzen duten izurrite naturalik eta gaixotasunik ez izateak arazoa areagotzen du..
Asko eztabaidatu da ea huntzak zuhaitzak kaltetzen dituenentz; horren gainean Europan onartuta dago zuhaitzei ez diela kalte handirik egiten, nahiz eta biek lehian egon lurra, elikagaiak eta ura lortzearren, eta begetazio dentso eta astuna duten zuhaitzek hausturak izan ditzakete haizeak eraginda.
Antzeko eztabaidak egoten dira hormetan egiten dituen kalteei buruz. Gehienbat onartuta dago morterozko horma batean ezin direla sartu huntzaren sustraiak eta ez duela kaltetuko eta gainera, tenperizaziotik babestuta egongo dela. Bana mortero galera duten hormetan sustraiak sar daitezke ahuldutako morteroan eta horma apurtuko dute. Huntzak erauztea korapilatsua izan daiteke eta hormari kaltea eragin. Egun porlanezko eta kare gutxiko morteroak sendoagoak dira areaz eta kareaz bakarrik egindakoak baino.
Hedera helix hostoak
Hedera helix baiak
Hedera colchica loreak
Hedera colchica hostoak
Huntz edo xira (Hedera generoa) 15 espezietako genero botaniko bat da, araliaceae familiakoa. Landare bizikorrak dira, betiberdeak eta zurkarak, herrestariak nahiz igokariak. Euskarririk izanez gero, hormetan, harkaitzetan nahiz zuhaitzetan gora hazten dira eta 25-30 metrotaraino igo daitezke. Euskarririk ezean, berriz, lur gainean zabaltzen dira.
Jatorriz Makaronesia (Atlantikoko uharteak), Europako mendebalde, erdialde eta hegoaldekoak, Afrikako ipar-mendebaldekoak, Asiako erdi-hegoaldekoak eta Japoniako ekialdekoak. Euskal Herrian dagoen generoaren ordezkari bakarra Hedere helix edo Huntz arrunta da, oso ugaria leku heze eta ospeletan.
Muratit[2] (Hedera) on kasvisuku araliakasvien (Araliaceae) heimossa. Siihen kuuluu määrittelytavasta riippuen toistakymmentä lajia, jotka kasvavat Euroopassa, Pohjois-Afrikassa ja Aasiassa.
Muratit ovat ainavihantia, ilmajuuriensa avulla tukea pitkin kiipeileviä ja suikertelevia köynnöskasveja. Lehdet pitkissä versoissa ovat vuorottaisia. Nuorissa oksissa ne ovat liuskaisia, mutta täyskasvuisilla yksilöillä ehytlaitaisia. Kellanvihreät, syksyllä avautuvat kukat ovat pallomaisissa, tiiviissä kukinnoissa. Kukat sisältävät runsaasti mettä, ja ne ovat tärkeää ravintoa myöhäissyksyn hyönteisille. Talvella kypsyvät hedelmät (6 mm) ovat mustia marjoja, ja ne ovat linnuille mieluista ravintoa. Ihmisille ne kuitenkin ovat myrkyllisiä.
Euroopassa yleisin laji on varjomuratti (Hedera helix), josta tunnetaan lukuisia muotoja. Arborescens on pistokkaista lisättävä pystykasvuinen muoto. Muratteja käytetään seinien, muurien ja pylväiden koristeluun, mutta usein myös maanpeitekasvina. Suomessa muratit eivät yleensä ole talvenkestäviä, mutta hyvän lumisuojan turvin ne voivat menestyä matalana kasvina ulkonakin tyydyttävästi. Suomen oloihin sopii parhaiten ulkona kasvatettavaksi Baltiasta kotoisin oleva lajike vironmuratti[3] (Hedera helix ’Baltica’).lähde? Lukuisista puutarhamuodoista varsinkin kirjavalehtiset lajikkeet ovat suosittuja ruukkukasveja.
Muratit (Hedera) on kasvisuku araliakasvien (Araliaceae) heimossa. Siihen kuuluu määrittelytavasta riippuen toistakymmentä lajia, jotka kasvavat Euroopassa, Pohjois-Afrikassa ja Aasiassa.
Muratit ovat ainavihantia, ilmajuuriensa avulla tukea pitkin kiipeileviä ja suikertelevia köynnöskasveja. Lehdet pitkissä versoissa ovat vuorottaisia. Nuorissa oksissa ne ovat liuskaisia, mutta täyskasvuisilla yksilöillä ehytlaitaisia. Kellanvihreät, syksyllä avautuvat kukat ovat pallomaisissa, tiiviissä kukinnoissa. Kukat sisältävät runsaasti mettä, ja ne ovat tärkeää ravintoa myöhäissyksyn hyönteisille. Talvella kypsyvät hedelmät (6 mm) ovat mustia marjoja, ja ne ovat linnuille mieluista ravintoa. Ihmisille ne kuitenkin ovat myrkyllisiä.
Euroopassa yleisin laji on varjomuratti (Hedera helix), josta tunnetaan lukuisia muotoja. Arborescens on pistokkaista lisättävä pystykasvuinen muoto. Muratteja käytetään seinien, muurien ja pylväiden koristeluun, mutta usein myös maanpeitekasvina. Suomessa muratit eivät yleensä ole talvenkestäviä, mutta hyvän lumisuojan turvin ne voivat menestyä matalana kasvina ulkonakin tyydyttävästi. Suomen oloihin sopii parhaiten ulkona kasvatettavaksi Baltiasta kotoisin oleva lajike vironmuratti (Hedera helix ’Baltica’).lähde? Lukuisista puutarhamuodoista varsinkin kirjavalehtiset lajikkeet ovat suosittuja ruukkukasveja.
Is géineas é an tEidhneán (Hedera) den bhFine Araliaceae. Tá 15 speiceas ann san bhfine seo, ina measc, plandaí adhmadacha duillsilteacha dreapadóireachta nó talamh-téaltaithe. Tá na plandaí seo dúchasach sna hOileáin Atlantaigh, in iarthar, i lár agus i ndeisceart na hEorpa, in iarthuaisceart na hAfraice agus thar lár-dheisceartach na hÁíse anoir ón tSeapáin.
Cuirtear an t-ainm “Gort” ar an seachtú litir den sean-aibítir Ghaeilge. Tugtar eidhneán nó eidheann ar an ngort sa nua-Ghaeilge.
Bršljan (lat. Hedera), biljni rod iz porodice brestanjevki (Araliaceae) kojemu pripada 17 vrsta[1] vazdazelenih grmastih penjačica. U Hrvatskoj je prisutna samo jedna vrsta Hedera helix, koja je porijeklom iz zapadne Europe, odakle se proširila na ostalu Europu, i dalje po svijetu.
Česta je uz zidove kuća i po napuštenim zdanjima, po kojima se penje i brzo širi. Ukloliko se nema po čemu penjati, puže po tlu. Često se sadi i kao ukrasna biljka. Za bršljan se kaže da može doživjeti i tisuću godina starosti.[2]
Ime roda Hedera dolazi od grčkog hedra (=sjedište, podloga, tlo), jer je korijenom čvrsto pripijena uz tlo.
Bršljan je otrovna, ali i ljekovita biljka. Može narasti do dvadeset metara, a penjući se uvis uza stabla, dosegne visinu i do 30 metara. Listovi su mu kožasti, sjajni, vrlo raznolika oblika. Cvjetovi su žućkasto-zeleni, otrovni, do 5 mm. u promjeru. Plod je crna boba, zrije u prolčjeće, a promjera je 8 do 20 mm. [3]
Bio je omiljena ukrasna biljka starih Rimljana.
stabla obrasla bršljanom, Češka
stara zgrada u New Yorku, obasla bršljanom
stabla na Cipru obrasla bršljanom H. pastuchovii
Bršljan (lat. Hedera), biljni rod iz porodice brestanjevki (Araliaceae) kojemu pripada 17 vrsta vazdazelenih grmastih penjačica. U Hrvatskoj je prisutna samo jedna vrsta Hedera helix, koja je porijeklom iz zapadne Europe, odakle se proširila na ostalu Europu, i dalje po svijetu.
Česta je uz zidove kuća i po napuštenim zdanjima, po kojima se penje i brzo širi. Ukloliko se nema po čemu penjati, puže po tlu. Često se sadi i kao ukrasna biljka. Za bršljan se kaže da može doživjeti i tisuću godina starosti.
Ime roda Hedera dolazi od grčkog hedra (=sjedište, podloga, tlo), jer je korijenom čvrsto pripijena uz tlo.
Bršljan je otrovna, ali i ljekovita biljka. Može narasti do dvadeset metara, a penjući se uvis uza stabla, dosegne visinu i do 30 metara. Listovi su mu kožasti, sjajni, vrlo raznolika oblika. Cvjetovi su žućkasto-zeleni, otrovni, do 5 mm. u promjeru. Plod je crna boba, zrije u prolčjeće, a promjera je 8 do 20 mm.
Bio je omiljena ukrasna biljka starih Rimljana.
Blušć[1] (tež efoj[1]; Hedera) je ród ze swójby aralijowych rostlinow (Araliaceae). W srjedźnej Europje najbóle znata družina je wšědny blušć (Hedera helix).
Eksistuje něhdźe šěsć hač dźesać (hač 15) blušćowych družinow (Hedera); z wotstawkom najbóle rozdźělna družiny w Europje je wšědny blušć (Hedera helix). Tu je lisćina:
Rozdźělenje wot Hedera canariensis do štyri družinow: H. canariensis, H. algeriensis, H. azorica a H. maderensis je dwělomne.
Blušć (tež efoj; Hedera) je ród ze swójby aralijowych rostlinow (Araliaceae). W srjedźnej Europje najbóle znata družina je wšědny blušć (Hedera helix).
Hedera (nomen botanicum a Linnaeo statutum) est genus plantarum scandentium vel serpentium, foliis perpetue virentibus, familiae Araliacearum attributum, quae fere 12–15 species comprehendit. Plantae huius generis naturá in Europa Media necnon Meridiana, Macaronesia, Africa boreoccidentali, Asia Media et Meridiana, Formosa, et Iaponia endemicae sunt.
Situs scientifici: Tropicos • Tela Botanica • GRIN • ITIS • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • WoRMS: Marine Species • Fossilworks • Plantes d'Afrique • Flora of China • USDA Plants Database 
Haec stipula ad biologiam spectat. Amplifica, si potes! Hedera (nomen botanicum a Linnaeo statutum) est genus plantarum scandentium vel serpentium, foliis perpetue virentibus, familiae Araliacearum attributum, quae fere 12–15 species comprehendit. Plantae huius generis naturá in Europa Media necnon Meridiana, Macaronesia, Africa boreoccidentali, Asia Media et Meridiana, Formosa, et Iaponia endemicae sunt.
Gebenė (Hedera) – aralijinių (Araliaceae) šeimos sumedėjusių lianų gentis. Auga Pietų, Vakarų, centrinėje Europoje, Šiaurės Afrikoje, centrinėje, pietų, rytų Azijoje. Auga ant uolų, medžių, pasiekia 25–30 m aukštį.
Pasaulyje yra apie 15 gebenių rūšių. Lietuvoje savaime auga tik viena rūšis.
Kitos rūšys:
Gebenė (Hedera) – aralijinių (Araliaceae) šeimos sumedėjusių lianų gentis. Auga Pietų, Vakarų, centrinėje Europoje, Šiaurės Afrikoje, centrinėje, pietų, rytų Azijoje. Auga ant uolų, medžių, pasiekia 25–30 m aukštį.
Hedera of klimop is een geslacht van kruipende of klimmende, groenblijvende planten uit de klimopfamilie (Araliaceae).
Het geslacht kent in de Lage Landen slechts één soort die in het wild voorkomt:
De planten komen van nature voor op de Atlantische eilanden, westelijk -, centraal - en zuidelijk Europa, Noordwest-Afrika, en via Zuid- en Midden-Azië oostelijk tot en met Japan. Op geschikte oppervlakten zoals van bomen en rotsen zijn ze in staat 25-30 m hoog te klimmen. De jongen scheuten zijn slank, flexibel en hebben kleine hechtwortels om zich vast te zetten op het oppervlak (boom of rots); de volwassen takken zijn dik, zelfdragend en zonder hechtwortels. Er zijn twee bladvormen: gelobde bladeren op jonge kruipende en klimmende loten en ongelobde bladeren op de volwassen, bloemdragende takken, die zich gewoonlijk ontwikkelen in de boomtoppen of aan de top van rotsen, waar ze volop blootgesteld worden aan het licht.
De kleine bloemen verschijnen in de late herfst in 3-5 cm grote schermen en zijn erg rijk aan nectar en daarmee een belangrijke late voedselbron voor bijen en andere insecten. De vruchten zijn kleine, zwarte bessen die aan het eind van de winter rijpen. Ze zijn giftig voor mensen, maar een belangrijke voedselbron voor vogels, die zo de zaden verspreiden.
De bladeren worden gegeten door de larven van een aantal Lepidoptera-soorten zoals de agaatvlinder (Phlogophora meticulosa), open-breedbandhuismoeder (Noctua janthe), getande spanner (Odontopera bidentata), levervlek (Euplexia lucipara), paardenbloemspanner (Idaea seriata, voedt zich uitsluitend met klimop), vliervlinder (Ourapteryx sambucaria) en taxusspikkelspanner (Peribatodes rhomboidaria).
De afzonderlijke soorten zijn nauw verwant en kunnen onderling kruisen. Ze worden soms wel als ondersoort van de eerst beschreven soort Hedera helix beschouwd. Naast de hieronder genoemde soorten zijn er nog andere beschreven in het zuidelijk deel van de voormalige Sovjet-Unie, maar de meeste botanici beschouwen deze niet als afzonderlijke soorten.
De klimop is populair als tuinplant vanwege de late lokkracht voor insecten en de decoratieve bladeren en bloemen, maar wordt ook vaak gebruikt als wintergroene erfafscheiding. Vooral voor het bedekken van lelijke muren zijn het gemakkelijke planten. Er zijn veel rassen met bijzondere kleuren of bladvormen. Bijzonder zijn de niet of zelden klimmende cultuurvormen die gestekt zijn van de volwassen bloeitakken. Ze vormen een struik en worden afhankelijk van de soort een halve - tot enkele meters hoog en breed.
Er is veel discussie geweest over de vraag of klimop bomen schade kan toebrengen. De consensus in Europa is dat de bomen er niet sterk onder lijden, wel is er enige concurrentie om voedsel en water en lopen de bomen een wat grotere kans op stormschade.
In Noord-Amerika zijn soorten als Hedera helix ingevoerd die ter plaatse een probleem vormen. Omdat de schimmels, insecten en andere plagen die de soorten in het gebied van herkomst in toom houden daar grotendeels ontbreken, komen ze er soms massaal voor en kunnen dan andere gewassen overgroeien en verdringen.
Klimop wordt soms als een probleem gezien voor metselwerk. Maar een muur met een mortel met cement als sterk bindmiddel kan door klimop niet of nauwelijks aangetast worden. Een zwakke (kalk-)mortel met reeds verweerde of beschadigde voegen kan versneld uitbreken als de scheuten in de voegen in volume toenemen. Anderzijds schermen de bladeren muren af voor eroderende regen- en vorstschade.
Hedera helix-bladeren
Hedera helix-bessen
Hedera colchica-bloemen
Hedera colchica-gebladerte
Tempelherrenhaus te Weimar
Hedera of klimop is een geslacht van kruipende of klimmende, groenblijvende planten uit de klimopfamilie (Araliaceae).
Het geslacht kent in de Lage Landen slechts één soort die in het wild voorkomt:
Gewone klimop (Hedera helix)De planten komen van nature voor op de Atlantische eilanden, westelijk -, centraal - en zuidelijk Europa, Noordwest-Afrika, en via Zuid- en Midden-Azië oostelijk tot en met Japan. Op geschikte oppervlakten zoals van bomen en rotsen zijn ze in staat 25-30 m hoog te klimmen. De jongen scheuten zijn slank, flexibel en hebben kleine hechtwortels om zich vast te zetten op het oppervlak (boom of rots); de volwassen takken zijn dik, zelfdragend en zonder hechtwortels. Er zijn twee bladvormen: gelobde bladeren op jonge kruipende en klimmende loten en ongelobde bladeren op de volwassen, bloemdragende takken, die zich gewoonlijk ontwikkelen in de boomtoppen of aan de top van rotsen, waar ze volop blootgesteld worden aan het licht.
De kleine bloemen verschijnen in de late herfst in 3-5 cm grote schermen en zijn erg rijk aan nectar en daarmee een belangrijke late voedselbron voor bijen en andere insecten. De vruchten zijn kleine, zwarte bessen die aan het eind van de winter rijpen. Ze zijn giftig voor mensen, maar een belangrijke voedselbron voor vogels, die zo de zaden verspreiden.
De bladeren worden gegeten door de larven van een aantal Lepidoptera-soorten zoals de agaatvlinder (Phlogophora meticulosa), open-breedbandhuismoeder (Noctua janthe), getande spanner (Odontopera bidentata), levervlek (Euplexia lucipara), paardenbloemspanner (Idaea seriata, voedt zich uitsluitend met klimop), vliervlinder (Ourapteryx sambucaria) en taxusspikkelspanner (Peribatodes rhomboidaria).
Multimedia w Wikimedia Commons Bluszcz (Hedera L.) – rodzaj roślin z rodziny araliowatych (Araliaceae Juss.). Zalicza się do niego około 15–16 gatunków występujących w Europie, Afryce Pn., na Wyspach Kanaryjskich i Azorskich, Maderze, Kaukazie oraz w zachodniej, centralnej i wschodniej Azji. W paleoekologii wskaźnik klimatu ciepłego. Gatunkiem typowym jest bluszcz pospolity (Hedera helix L.)[2].
Jeden z 41 rodzajów wyróżnianych w obrębie podrodziny Aralioideae Eaton w rodzinie araliowatych (Araliaceae). Rodzina ta należy do rzędu selerowców (Apiales) w obrębie grupy euasterids II wchodzącej w skład kladu astrowych (asterids) reprezentującego dwuliścienne właściwe (eudicots).
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa dereniowe (Cornidae Frohne & U. Jensen ex Reveal), nadrząd Aralianae Takht., rząd araliowce (Araliales Reveal), rodzina araliowate (Araliaceae Juss.), podrodzina Hederoideae Seem., plemię Hedereae Dumort., rodzaj bluszcz (Hedera L.)[3].
Niektóre gatunki zaliczane do tego rodzaju są czasem traktowane jako podgatunki czy odmiany gatunku H. helix, który był opisany jako pierwszy. Dlatego zalicza się do rodzaju od 5[4] do 16 gatunków[5]. W obrębie rodzaju wyróżnia się dwa klady. Jeden obejmuje gatunki diploidalne (w tym bluszcz pospolity) wraz z pochodzącymi od nich taksonami poliploidalnymi, których centrum zróżnicowania jest Makaronezja i zachodnia część basenu Morza Śródziemnego. Centrum różnicowania drugiej linii rozwojowej jest wschodnia część basenu Morza Śródziemnego oraz zachodnia część Azji[5].
Bluszcz (Hedera L.) – rodzaj roślin z rodziny araliowatych (Araliaceae Juss.). Zalicza się do niego około 15–16 gatunków występujących w Europie, Afryce Pn., na Wyspach Kanaryjskich i Azorskich, Maderze, Kaukazie oraz w zachodniej, centralnej i wschodniej Azji. W paleoekologii wskaźnik klimatu ciepłego. Gatunkiem typowym jest bluszcz pospolity (Hedera helix L.).
Murgrönsläktet (Hedera) är ett släkte i familjen araliaväxter[1] med 13 arter från Europa, Nordafrika och Asien.
Arter enligt Catalogue of Life[1]:
_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
Wikimedia Commons har media som rör Murgrönsläktet.
Wikispecies har information om Hedera.
Murgrönsläktet (Hedera) är ett släkte i familjen araliaväxter med 13 arter från Europa, Nordafrika och Asien.
Arter enligt Catalogue of Life:
Hedera algeriensis Hedera azorica Hedera canariensis Hedera caucasigena Hedera colchica Hedera cypria Hedera helix Hedera hibernica Hedera iberica Hedera maderensis Hedera maroccana Hedera nepalensis Hedera pastuchovii Hedera rhombea Hedera sinensis Hedera tauricaAjnfachowy efoj (ze mjym: Efeu (Hedera helix) – zorta źelinůw ze familije aralijowatych. Zarachowuje śe do ńigo 15 gatůnkůw, kere wystympujům we Ojropje, půłnocnyj Azyji, Kanaryjskich Wyspach, Azorach, Maderze, Kaukaźe a tyż we zachodńij, strzodkowyj a wschodńij Azyji.
Uowoce efoju sům kulate a czorne abo żůłte pestkowce, podane na borůwki. Majům uůne 3-5 źornůw.
Ivy çoğul ivies (Hedera) (Türkçe: Orman sarmaşığı), kışın yapraklarını dökmeyen, 12 ila 15 türü Avrupa, Kuzeybatı Afrika genelinde ve Asya'nın doğusunda özellikle Tayvan ve Japonya'da yetişen odunsu bitki.
Her zaman yeşil, 20-30 metreye kadar uzayarak, yerde veya kayalar üzerinde halı gibi yayılan ağaçlara tırmanan odunsu bir bitkidir. Vatanı Batı Asya Avrupa'dır. Türkiye'nin değişik orman bölgelerinde özellikle geniş yapraklı ağaç ormanlarında sık görülür. Orman ağaçları için zararlıdır. Kültüre de alınmış, alacalı ve küçük yapraklı formları da geliştirilmiştir Bahçe ve parklarda süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir.
En eski çağlardan itibaren bile iyi şifa kaynağı olarak bilinen bir çiçektir. Sıkça başvurulan orman sarmaşığı günümüzde eski zamandaki gibi rağbet görmemekle birlikte son dönemlerde bazı ilaçlarda etken madde olarak kullanılmaktadır. Yine çok faydalı olarak bilinen orman sarmaşığı çayı da bitkisi kadar fayda sağlamaktadır
Biti kaynar su ile haşlandıktan sonra, 8-10 dakika demlendikten süzülür biraz'cık bal ile tatlandırı lmalı'dır. Günce 1-2 bardak tavsiye edilir.!
Orman sarmaşığı çayı üst solunum yolları nezlesi ve iltihaplı kronik bronşite karşı kullanıla bilir. Safrakese'si romatizma ve gut karşıda kullanıla bilir.
İki çenekliler ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Ivy çoğul ivies (Hedera) (Türkçe: Orman sarmaşığı), kışın yapraklarını dökmeyen, 12 ila 15 türü Avrupa, Kuzeybatı Afrika genelinde ve Asya'nın doğusunda özellikle Tayvan ve Japonya'da yetişen odunsu bitki.
Her zaman yeşil, 20-30 metreye kadar uzayarak, yerde veya kayalar üzerinde halı gibi yayılan ağaçlara tırmanan odunsu bir bitkidir. Vatanı Batı Asya Avrupa'dır. Türkiye'nin değişik orman bölgelerinde özellikle geniş yapraklı ağaç ormanlarında sık görülür. Orman ağaçları için zararlıdır. Kültüre de alınmış, alacalı ve küçük yapraklı formları da geliştirilmiştir Bahçe ve parklarda süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir.
Плю́щ (Hedera L.), прочита́н[1][2] — рід з приблизно 15 видів рослин родини аралієвих (Araliaceae), що в'ються або стеляться по землі. Батьківщиною роду є острови Атлантичного океану, Західна Центральна і Південна Європа, Північно-західна Африка, Центральна та Південна Азія. На відповідних поверхнях (дерева і скелі), вони можуть збиратися на висоту до 25-30 м вище за рівень землі.
Плющ це — повзучий чагарник, що чіпляється своїми повітряними корінням за стіни, стовбури дерев та ін.
Невеликі квіти зібрані на верхівці гілок в щитки, головки або кісти. Квітка або зовсім не має приквіток а або з дуже маленькими приквітками.
Плід — чорна або жовтувата ягода, містить п'ять зерен.
Лікарською сировиною є плоди і листя плюща непальського, плюща ірландського (Н. hibernica) і плюща капустнолистого (Н. crenata). У листках і плодах цих плющів містяться сапоніни і гедерин. Препарати з плюща використовують як антисептик і в'язкий засіб, а також як блювотний і проносний засіб. Вважається, що плющі допомагають боротися з мозолями. У народній медицині настойки з листків і пагонів використовують при подагрі, захворюваннях печінки і жовчного міхура, при лікуванні ревматизму. Плющ звичайний (Н. helix) застосовують у гомеопатії.
Плющ звичайний (Hedera helix) — кучерява або ґрунтопокривна рослина, невибаглива, з довгими гнучкими стеблами, на стеблах повітряні корені-присоски. Листя шкірясте, глянсове, 5-лопатеве, з мережею світлих жилок. Існують також різновиди з листками різноманітної форми і візерунків. Квітки дрібні, непоказні, зеленувато-жовті можуть мати білу або кремову облямівку, зібрані в парасолеподібні суцвіття. Плоди — синьо-чорні ягоди. Нараховує майже 400 сортів. Для будинку підходять сорти із дрібними листками:
Рослина добре переносить тінь, однак його різновиди з яскравим забарвленням листочків слід вирощувати в добре освітленому місці, притіняючи від літнього пекучого сонця. При недостатньому освітленні або ураженні прямим сонячним промінням яскраве забарвлення листочків пропадає.
Плющ (хедера) віддає перевагу прохолодним приміщенням з температурою в зимовий час близько 10-15 °C, у літню пору близько 18 °C (може переносити і більш високі температури). Влітку рослину можна виносити на балкон, веранду, у сад. Добре переносить різкі коливання температури і протяги.
Плющ — вологолюбива рослина, тому у весняно-літній період полив повинен бути регулярним і досить рясним. Взимку якщо рослина утримується при кімнатній температурі необхідно поливати так само, як і влітку; якщо зимує в прохолодному місці — полив обмежений, але не допускаючи пересихання ґрунту.
При температурі вище 18 °C вимагає підвищеної вологості повітря. Взимку, якщо включене центральне опалення, регулярно обприскуйте листя.
Плющ звичайно вирощують у горщиках невеликих розмірів, і саме тому, для того щоб одержати гарну міцну рослину, його потрібно регулярно підживлювати. Навесні і влітку, у період активного росту, рослину підгодовують 2-3 рази на місяць, використовуючи при цьому спеціальні квіткові добрива. Взимку кількість підгодівель скорочують до 1 рази на місяць.
Молоді рослини пересаджують щорічно навесні, потім через 2-3 року в в ґрунт, складений з дернової і листової землі, торфу й піску (2:1:1:1). Горщики при посадці і пересадженні не повинні бути великими. На дно горщика встановлюють гарний дренаж для того, щоб земляний ком не перезволожувався.
У період інтенсивного зростання плющі сильно загущуються, тому навесні і восени видаляють відмерлі частини рослини і на 1/3 підрізають надмірно довгі пагони.
Для посадки плющів потрібна звичайна землесуміш з парникової і дернової з додаванням невеликої кількості листяної землі і піску, pH 6-6,7. Горщики при посадці і пересадці не повинні бути великими. Пересаджувати потрібно раз на 2-3 роки. Плющ легко розмножується верхівковими черенками протягом усього року. Укорінюються дуже швидко у воді, або в будь-якому субстраті. Після вкорінення висаджуються в горщики по декілька штук. Для того щоб рослина краще гілкувалася, кілька раз на рік проводять прищіпування. Якщо у вашій колекції є фатсія (рослина тієї ж родини), тоді можна прищепити кілька пагонів плюща на дорослу рослину. У результаті вийде дуже оригінальне «плакуче» деревце.[3]
Найчастіше плющ вражається щитівками, тріпсами, червоним павутинним кліщем. Вони поселяються по обидва боки листків, які потім деформуються, жовтіють і відмирають. Спочатку механічним шляхом видаляють паразитів за допомогою змоченого в мильному розчині тампону, кілька раз обмивають рослину сильним струменем води. Потім роблять обробку листків спеціальними препаратами, наприклад, карбофосом або актеліком (15-20 крапель на 1 л води).
Плю́щ (Hedera L.), прочита́н — рід з приблизно 15 видів рослин родини аралієвих (Araliaceae), що в'ються або стеляться по землі. Батьківщиною роду є острови Атлантичного океану, Західна Центральна і Південна Європа, Північно-західна Африка, Центральна та Південна Азія. На відповідних поверхнях (дерева і скелі), вони можуть збиратися на висоту до 25-30 м вище за рівень землі.
Dây thường xuân (Hedera) là chi thực vật có hoa trong họ Araliaceae.[2]. Ở Việt Nam có loài Hedera nepalensis (đồng nghĩa Hedera sinensis) với tên Việt là dây thường xuân.
Dây thường xuân (Hedera) là chi thực vật có hoa trong họ Araliaceae.. Ở Việt Nam có loài Hedera nepalensis (đồng nghĩa Hedera sinensis) với tên Việt là dây thường xuân.
Hedera L. (1753)
Типовой вид
Плющ, вилица[3] (лат. Hédera) — род растений семейства Аралиевые (Araliaceae).
Родовое научное название — Hedera — заимствовано Линнеем[4] у древних римлян.[5]
Макс Фасмер в Этимологическом словаре русского языка указывает, что слово плющ обычно сравнивается с плюю́, плева́ть ввиду неприятного вкуса растения. В то же время он приводит и мнение Шпехта, который сравнивает плющ с латыш. plauskas — перхоть, сербохорв. пљускē — сыпь, лит. plùskos — клочья волос, диалектным норв. flus, flusk, flustr — осколок, перхоть. Мнение Агрелля о происхождении слова от др.-инд. pucchás, -ám — хвост, прут Фасмер считает недостоверным.[6]
Это — ползучие кустарники, цепляющиеся своими придаточными корнями за стены, стволы деревьев и пр.
Стебли несут плотнокожистые листья двух родов: на нецветущих ветвях — тёмно-зелёные, угловато-лопастные, и на цветущих ветвях — светло-зелёные, цельные, ланцетовидные, продолговатые или яйцевидные. Прилистников нет.
Сравнительно небольшие цветки собраны на верхушке ветвей в щитки, головки или кисти. Цветок или вовсе не имеет прицветника или с очень маленьким прицветником. Чашечка едва развитая, цельнокрайняя или пятизубчатая; венчик пятилепестный, в почкосложении створчатый; тычинок пять, пестик с нижней, полунижней или верхней пятигнёздной завязью, с коротким столбиком, окружённым у основания мясистым диском.
Плод — чёрная или желтоватая ягода о трёх, четырёх, пяти семенах; семя с удлинённым зародышем в морщинисто-складчатом белке.
Встречаются плющи в странах с мягким климатом Северного полушария и в Австралии.
В культуре известно множество разновидностей типового вида и несколько разновидностей второго и третьего вида. Плющ любит тенистые места и невысокую температуру.
Он был известен в глубокой древности; у греков он служил эмблемой веселья и любви и считался растением Вакха; при торжествах и на пирах поэты украшали свои головы венком из плюща.
Плющ считается лекарственным растением (см. статью: Экстракт листьев плюща).
Плющ Пастухова (Hedera pastuchowii Woron.) охраняется, занесён в Красную книгу России.
Род Плющ включает 16 видов[7]:
見文內
常春藤属（Hedera）是五加科下的一个属，为常绿植物。分布于歐亞非及美洲北部。[1]
常春藤屬植物原產自歐亞大陸和北非，但後來被引入北美和澳大利亞。在一些引入地區其成爲了入侵物種。[2] 其種子由鳥類傳播。[2]
因為其開花結果時間與大多數植物不同，常春藤屬植物的花蜜和果實從而擁有了著極高的生態重要性。[3] 常春藤蜂（Colletes hederae）完全依靠常春藤的花蜜為生，其生命週期與常春藤屬植物的花期密切相關。[4] 其果實是許多鳥類諸如畫眉、黑頂林鶯和斑尾林鴿的食物，一些鱗翅目幼蟲也會以常春藤屬的葉子為食。[3]
以下是被廣泛認為屬於該屬的種，按照葉子背面的鱗片狀或星形鱗片分為兩類：[5][6]
其分佈地區基本不重疊，而實際上關於一些種是否應該劃爲常春藤（H. helix）的變種還有爭議。常春藤屬下的唯一雜交種是來自八角金盤和大西洋常春藤的× Fatshedera lizei。1910年這個雜交種首次出現於法國，現在依然有人工營養繁育的× Fatshedera lizei。[7][8] 此外，雖然Hedera helix和H. hibernica很相似，但它們兩者卻沒有雜交種。[9]
Psedera Neck.
種309種（シノニム含む）[2]
キヅタ属（木蔦属、学名：Hedera）はウコギ科の属の一つ。ラテン名のヘデラ (Hedera) と呼ぶことも多い。ブドウ科ツタ属のツタとは、別の目に属する。
ヨーロッパ、北アフリカ、アジアなどに分布し、日本にはキヅタが分布する。常緑のつる性植物で葉が美しいものがあり、観葉植物にされるものもある。繁殖は挿し木で行なう。
ツタには「他人の空似」が少なくない。秋に紅葉し、冬に落葉するツタはナツヅタ、常緑のキヅタは、フユヅタとも呼ばれる。ヤツデと同じウコギ科で、ヤツデに似て、五弁の花がかんざし状にかたまって咲く。
_(14780337601).jpg)
