nomes no trilho de navegação
Regular passage visitor and winter visitor?
Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO.
'''Emberiza hortulana ye una especie d'ave paseriforme de la familia de los escribanos (Emberizidae), que se distribúi per bona parte d'Europa, África y del oeste d'Asia. Ta amenazada en diez países europeos onde la so población envalórase ente 10.000.000 y 32.000.000 exemplares.[1] Ye una especie monotípica, ye dicir ensin subespecies descrites.[2]
Ye un ave pequeña que mide ente 15 y 16,5 cm. Tien un porte espodáu más qu'otros escribanos. Tien un picu llargu. El so plumaxe ye pardu llistáu en mantu, nales y cola. La so cabeza y gargüelu ye de color azul grisaceo. El banduyu hasta la cloaca ye naranxa.[3]
El machu tien colores más vivos que la fema y los mozos. Amás el so banduyu y cabeza son llisos, ente qu'en fema y moces estes zones tán llistaes.[3]
Estrémase abondo d'otros escribanos, anque'l escribán cenicientu y el cabecigrís son bastante paecíos.[3]
El so reclamu sueli ser un "tsi"-"sli" metálicu. Tien delles estrofes normales más. El so cantar varia ente les zones, sobremanera ente'l sur y el norte d'Europa.[3]
Ye una especie migradora, ye braniza n'Europa y oeste d'Asia y envierna n'África tropical.[3]
Habita n'espacios abiertos con vexetación esvalixada, y en zones de cultivu.[3]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO. '''Emberiza hortulana ye una especie d'ave paseriforme de la familia de los escribanos (Emberizidae), que se distribúi per bona parte d'Europa, África y del oeste d'Asia. Ta amenazada en diez países europeos onde la so población envalórase ente 10.000.000 y 32.000.000 exemplares. Ye una especie monotípica, ye dicir ensin subespecies descrites.
Vioù brean ortolan. Ar brean ortolan a zo un evn bihan, Emberiza hortulana an anv skiantel anezhañ.
L'hortolà (Emberiza hortulana) és un ocell de l'ordre dels passeriformes que sembla estar en regressió als Països Catalans.
La femella fa un niu a terra, entre matolls, i al maig-juny hi pon 4 o 5 ous, els incuba durant 12 dies i alimenta la niada amb l'ajut del pare, fins que els petits deixen el nial als 10-13 dies. De vegades fan dues covades.[1]
Menja grans i fulles, i també insectes quan s'escau l'etapa reproductiva.
En qualitat de nidificador està molt localitzat en punts diversos del territori, sempre en zones muntanyenques obertes, amb arbres i arbusts dispersos, que estiguin envoltades de vinyes, camps llaurats o prats.
Habita tota l'Europa continental, excepte la Bretanya i la meitat sud de la península Ibèrica, on és accidental, i hiverna a l'Àfrica oriental. També viu a l'oest d'Àsia.
És estiuenc als Països Catalans.
És una espècie en regressió en deu països europeus, encara que la població total per a tot Europa és de 400.000-600.000 parelles. Entre 1960 i 1980 va desaparèixer de 17 departaments francesos i en altres set va minvar-ne la població (la població d'hortolans a França l'any 1992 era al voltant de les 15.000 parelles). Les raons d'aquesta davallada són degudes a la pèrdua del seu hàbitat natural, a la reducció de les àrees de cria, als canvis soferts pels paisatges agrícoles i la caça (al departament francès de les Landes, per exemple, són abatuts cada any 50.000 hortolans, és a dir, deu vegades la població total d'hortolans d'Alemanya, Bèlgica i els Països Baixos).
L'hortolà (Emberiza hortulana) és un ocell de l'ordre dels passeriformes que sembla estar en regressió als Països Catalans.
Aderyn a rhywogaeth o adar yw Bras gerddi (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: breision gerddi) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Emberiza hortulana; yr enw Saesneg arno yw Ortolan bunting. Mae'n perthyn i deulu'r Breision (Lladin: Emberizidae) sydd yn urdd y Passeriformes.[1] Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain ac mae i'w ganfod yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn E. hortulana, sef enw'r rhywogaeth.[2] Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn Asia, Ewrop ac Affrica.
Mae'r bras gerddi yn perthyn i deulu'r Breision (Lladin: Emberizidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
Rhestr Wicidata:
rhywogaeth enw tacson delwedd Bras Brewer Spizella breweri Bras coed Spizella arborea
-front_01.JPG)
Aderyn a rhywogaeth o adar yw Bras gerddi (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: breision gerddi) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Emberiza hortulana; yr enw Saesneg arno yw Ortolan bunting. Mae'n perthyn i deulu'r Breision (Lladin: Emberizidae) sydd yn urdd y Passeriformes. Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain ac mae i'w ganfod yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn E. hortulana, sef enw'r rhywogaeth. Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn Asia, Ewrop ac Affrica.
Strnad zahradní (Emberiza hortulana) je středně velký monotypický druh[2][pozn. 1] pěvce z čeledi strnadovitých.
Velikosti vrabce (délka těla 15–16,5 cm). Sameček má zelenavě šedou hlavu s černými proužky, světle žlutý oční kroužek, vous a hrdlo, načervenalý zobák a nohy. Kostřec a spodinu těla má skořicově hnědé, křídla, ocas a hřbet tmavěji hnědé s černými podélnými skvrnami. Samice a mladí ptáci mají zbarvení šatu bledší, na temeni a hrudi jsou tmavě podélně proužkovaní. Ve všech šatech je jedním z nejdůležitějších poznávacich znaků žlutý kroužek kolem oka a načervenalý zobák.[3] Ve svatebním šatu má sameček široký šedý pruh na hrudi a sytě hnědooranžové břicho a boky. [4]
Hlasový projev: Jednoduchá opakovaná melodie „ti-ti-ti-tá“ (na rozdíl od strnada obecného je poslední slabika snížena), vábení je jemnější než u strnada obecného, „jiiih“, také „cip“, „cih-ip“ atp.[5][6][7]
Druh s evropsko-turkestánským typem rozšíření. Tažný, zimuje převážně v tropické Africe (putuje tam zpravidla jednotlivě a v noci), v menší míře i na jihu Arabského poloostrova. Zpět se vrací koncem dubna a začátkem května. Od 50. let 20. století ve většině Evropy ubývá.[2] Hnízdí v nižších polohách v kulturní krajině, na jihu areálu také v horských oblastech, často i nad 1500 m n. m.[8] Těžiště jeho výskytu v Evropě leží v Turecku a v Rusku. Početnost v sousedním Polsku se pohybuje mezi 150 000 a 300 000 páry.[9]
V České republice zahnízdil strnad zahradní poprvé kolem roku 1860. Později se rozšířil do nižších poloh celé země; vrcholu dosáhlo jeho rozšíření v polovině 20. století, kdy byl místy nejhojnějším druhem strnada. Od konce 50. let se začala jeho početnost dramaticky snižovat, z řady oblastí zcela vymizel. Birdlife International uvádí početnost 100–200 párů, ovšem autoři Atlasu hnízdního rozšíření ptáků v České republice 2001–2003 odhadují celkovou početnost v letech 2001–2003 na pouhých 80–160 párů[10]. Centrem jeho výskytu v ČR zůstávají severozápadní Čechy (hnědouhelné vysýpky v Podkrušnohoří[10]), oblast Polabí a jižní Morava.[9]
Vyskytuje se jednotlivě, po hnízdění v malých hejnech, sedává na stromeh, pobíhá po zemi, let je rychlý, vlnitý. Hnízdí v otevřené krajině s poli a remízky, stromořadími kolem cest, na teplých stráních s keři, na vinicích a v sadech i na okrajích světlých lesů. Hnízdí dvakrát ročně, od května do července. Hnízdo staví samička na zemi v trávě i na poli nebo těsně nad zemí, většinou ze suchých trav, kořínků, žíní a chlupů. Na 4–5 (3–6) bělavých až narůžovělých vajíčkách s šedavými skvrnkami a řidce roztroušenýmí tečkami a čárkami (velikosti 19,9 × 15,6 mm) sedí samička sama a sameček ji krmí. Inkubační doba je 11–13 dnů. O mláďata se starají oba rodiče. Mladí ptáci opouštějí hnízdo ve věku 12–13 dnů a o 8–12 dnů později jsou již plně samostatná. V době hnízdění bývá strnad zahradní značně plachý. Většinou je monogamní, ale jsou známy i případy polygamie.[2][3]
Potrava: Patrně převážně živočišná, zastoupená hmyzem a pavouky či jinými členovci a drobnými plži. Zejména v mimohnízdním období se živí také semeny a výhonky trav. Potravu sbírá nejen na zemi, ale i na stromech.[2][3]
V Červeném seznamu ČR (2003 i 2017) je zařazen v kategorii CR – kriticky ohrožený druh.[3][11]
Strnad zahradní (E. hortulana) byl nazýván také „ortolan“, „ortulán“. Původ rodového jména je nejistý. Nejasný je již původ praslovanského „strьnadъ“ („strъnadъ“) – slovo může mít původ zvukomalebný podle hlasových projevů, příp. může pocházet z indoevropského „k’ri(m)-n-ōd-“ „kdo jí zrní“. Od substantiva „strnad“ je odvozeno sloveso „vystrnadit“, které vzniklo patrně podle řevnivosti samců v době hnízdění.[12] Hovorové expresivní sloveso „vystrnadit“ znamená „přimět k odchodu“, „dostat ven“, „vypudit“, „vyhnat“ (např. „Nechtěl, aby ho vystrnadili z bytu.“).[13]
BOHÁČ, Ondřej. Strnad zahradní (Emberiza hortulana) – 20. 5. 2017 Opava, Czech Republic. In: Youtube [online]. Publikováno 20. 5. 2017 [cit. 16. 11. 2017]. Dostupné z: https://www.youtube.com/watch?v=2iqGUULRhPI
Obrázky, zvuky či videa k tématu strnad zahradní ve Wikimedia Commons
Galerie strnad zahradní ve Wikimedia CommonsStrnad zahradní (Emberiza hortulana) je středně velký monotypický druh pěvce z čeledi strnadovitých.
Denne artikel omhandler fuglearten hortulan. For andre betydninger, se hortulan Hortulanen (Emberiza hortulana) er en fugleart i familien værlinger. Arten er udbredt i størstedelen af Europa, Tyrkiet og Iran samt mod øst gennem Rusland til Mongoliet. Den 16 centimeter store hortulan yngler ofte i haver eller på tilsvarende steder som gulspurven, hvor den lever af insekter og frø.[1] I Danmark træffes kun trækkende fugle, især om foråret, idet hortulanen ikke yngler i det nordvestlige Europa.
Hortulanen har siden oldtiden været en yndet spisefugl i Sydeuropa. I det sydvestlige Frankrig fanges årligt mange fugle, når de raster på vej til overvintringsområdet i Afrika syd for Sahara.
Hortulanen (Emberiza hortulana) er en fugleart i familien værlinger. Arten er udbredt i størstedelen af Europa, Tyrkiet og Iran samt mod øst gennem Rusland til Mongoliet. Den 16 centimeter store hortulan yngler ofte i haver eller på tilsvarende steder som gulspurven, hvor den lever af insekter og frø. I Danmark træffes kun trækkende fugle, især om foråret, idet hortulanen ikke yngler i det nordvestlige Europa.
Der Ortolan (Emberiza hortulana) ist eine Vogelart aus der Familie der Ammern (Emberizidae). Der Ortolan wird auch Gartenammer genannt.
Das Männchen hat einen graugrünen Kopf, eine gelbe Kehle und gelbe Augenringe. Die Unterseite ist zimtbraun. Die Weibchen können durch eine mattere Kopffärbung von den Männchen unterschieden werden. Die Jungvögel sind eher unscheinbar gefärbt. Der Ortolan unterscheidet sich von anderen Ammern, wie dem Goldammer, auch in seiner Form. So ist der Schwanz (im Gegensatz zum Goldammer) gerade abgeschnitten, und die Flügel sind länger und schmaler. Der Körperbau ist eher schlank. Der Ortolan kann mit dem Grauortolan (Emberiza caesia) verwechselt werden, der in Europa jedoch nur als Sommergast in der Region um Griechenland sowie in der Türkei vorkommt. Der Grauortolan hat aber einen graueren Kopf. Mit einer Länge von 17 cm und einem Gewicht von 20 bis 28 g hat der Ortolan ungefähr die Größe eines Haussperlings. Er ernährt sich von Samen und Insekten.
Der Ortolan ist ein ausgesprochener Zugvogel. Er überwintert im subtropischen Afrika nördlich der Sahelzone im Bereich südlich von Marokko und in Äthiopien. Nach fünf Monaten Aufenthalt kehrt er im April oder Mai ins Brutgebiet zurück. Der Ortolan bewohnt als Sommergast große Teile des europäischen Kontinents. Eine Ausnahme bilden einige Teile Spaniens, das westliche Frankreich, Dänemark, die meisten Gebiete Norwegens sowie Island und Großbritannien. In Norddeutschland bildet der Landkreis Lüchow-Dannenberg einen Schwerpunkt mit knapp 900 Revieren (Stand 1999).[1] In Süddeutschland hat er am Maindreieck (Unterfranken) seine letzten Reviere mit einem Bestand von ca. 300 singenden Männchen (Stand 2003). In Tirol gibt es das Ortolanvorkommen Silz–Haiming–Stams, derzeit einziges bekanntes regelmäßiges Brutgebiet in Österreich und europäisches Vogelschutzgebiet (Natura 2000 Typ A ⊙47.26083333333310.920277777778).[2] In der Schweiz gibt es nur noch einzelne Paare im Wallis.
Der Ortolan hat eine Vorliebe für trockenwarme Standorte (z. B. terrassierte Weinberge, Trockenrasen, Kulturflächen und Felsensteppe). Er bevorzugt eher offene Flächen mit vereinzelten Büschen zur Deckung. In Mainfranken waren es früher die ausgedehnten Streuobstäcker (mit den Obstbäumen als Singwarte). Er brütet hauptsächlich in Getreideäckern entlang von Windschutzstreifen und Waldrändern und in den letzten Streuobstquartieren. Eine Singwarte in der Nähe (zirka 20 m) der Bruthabitate ist in der Regel zwingend erforderlich.
Der Ortolan singt meistens von Busch- oder Baumspitzen sowie von Telegraphenleitungen. In Franken sind seine Singwarten Obsthochstämme sowie Eichen in Windschutzstreifen und an Waldrändern mit vorgelagerten Äckern. Oft singt er auch im Flug. Der Gesang klingt ungefähr wie „zri-zri-zri-zri-djü-djü-djü“ oder „ridri-dri-dri-jööj“. Ortolanmännchen verfügen jeweils über 2–4 verschiedene Strophen. Bei Erregung rufen sie „psip“ oder „psie“, oft abwechselnd mit einem Ruf „djüb“. Der Gesang ist in der Regel regionaltypisch. Das heißt, man kann zum Beispiel polnische Ortolane von fränkischen Ortolanen am Gesang unterscheiden. Dort, wo benachbarte Gesangsdialekte aufeinandertreffen, kommen mit gewisser Regelmäßigkeit auch Mischsänger vor, die den einen als auch anderen Dialekt alternierend vortragen (alternative Dialektmischsänger; ADMS) und/oder ihre Dialekt kennzeichnenden Elemente in einer Strophe kombinieren (Kombinations-Dialektmischsänger; CDMS). Beispielsweise können entlang des Ortolan-Rundweges im Brandenburger Naturpark Nuthe-Nieplitz, zwischen Stücken und Körzin, Vertreter der Dialektpopulation des Flämings, der Lausitz einschließlich deren Mischsänger „Fläming-Lausitz“ gehört werden.[3]
Der Ortolan ist ein Bodenbrüter, der zweimal im Jahr brütet. Das Nest (Bodenmulde) besteht aus Halmen, Gräsern und Moosen sowie Haaren und feineren Gräsern zur Polsterung. Das Weibchen legt 4–6 Eier, die in der Farbe stark variieren. Diese werden 10–14 Tage bebrütet. Die Nestlingsdauer beträgt 10–15 Tage.
In Franken brütet der Ortolan hauptsächlich im Getreide und in der Regel nur einmal im Jahr (Mainfranken am Maindreieck). Die Nestpolsterung ist hier eine „Matte“ aus feinen Wurzeln.
Die Art ist als solche nicht gefährdet (IUCN Least Concern),[4] allerdings nimmt ihr Bestand regional ab. In den Bundesländern Niedersachsen und Bremen ist der Ortolan seit 2015 als stark gefährdet eingestuft.[5] In der Roten Liste der Brutvögel Deutschlands von 2020 wird die Art in der Kategorie 2 als „stark gefährdet“ geführt. Ihr deutscher Brutbestand wird für das Jahr 2016 auf 7.500 bis 11.500 Reviere geschätzt.[6]
Besonders die immer weiter fortschreitende Biotopzerstörung setzt der Art stark zu. In Franken geschieht dies besonders durch die jahrzehntelange Rodung der Obstbäume auf Ackerland (Streuobstäcker), Flurbereinigung und Veränderung der Anbaumethoden bei den Feldfrüchten. In der Schweiz sank die Zahl von rund 200 im Jahr 1996 auf 7 im Jahr 2009.[7]
Bei der Beurteilung der Gefährdung des Ortolans gilt es jedoch zu bedenken, dass Deutschland, Österreich und die Schweiz im Bereich der westlichen Verbreitungsgrenze der Art liegen und Ortolane besonders im Westen dieser Länder nie häufig waren oder immer schon fehlten.
Der Gesang des Ortolans soll Ludwig van Beethoven zur Fünften Symphonie inspiriert haben.
Ortolane gelten trotz strenger Fangverbote in Südfrankreich als Delikatesse („Fettammer“).[8]
Der Asteroid des äußeren Hauptgürtels (8966) Hortulana ist nach dem Ortolan benannt (wissenschaftlicher Name: Emberiza hortulana). Zum Zeitpunkt der Benennung des Asteroiden am 2. Februar 1999 befand sich die Grauammer auf der niederländischen und europäischen Roten Liste gefährdeter Vögel.[9]
Der Ortolan (Emberiza hortulana) ist eine Vogelart aus der Familie der Ammern (Emberizidae). Der Ortolan wird auch Gartenammer genannt.
De nôtfink (Emberiza hortulana; Nederlânsk: ortolaan) is lid fan de famylje goarsfûgels (Emberizidae). Yn West-Europa wurdt de fûgel allinne yn de simmer sjoen, omdat er besuden de Sahara oerwintert. De fûgel mei graach oer it lytsskalige agraryske lânskip sa't dat yn Nederlân net mear bestiet, mar noch wol yn Mids- en Súd-Europa.
It mantsje ûnderskiedet him fan de oare Goarsfûgels mei in griisgrienige kop, in giele burdstreek en syn oranje ûnderkant. De nôtfink is 15-16 cm lang, hat in spanwiidte fan 22-26 cm en waacht 21-27 gram. Lykas oare lytse fûgels libbet er mar koart, sa'n 2 oant 3 jier. De nôtfink yt foaral ynsekten en rûpen, mar ek sied sa as nôtkerrels.
De nôtfink is suver útstoarn yn Nederlân. Trekfûgels út Sweden wurde fral yn it neijier, mar ek yn april en maaie, noch wol sjoen troch betûfte fûgeltsjeminsken.[1]
Begjin 20e iuw kaam de nôtfink noch rûnom yn Nederlân foar. Om 1950 hinne wiene der noch 1200-1700 pearkes. Yn 1975 waard it bestân rûsd op 190-225 pear en om 1990 wiene der noch mar 30. It oantal briedpearen nei 2000 giet hinne en wer tusken de 0 (yn 2001, 2005 en 2006) en 2.[2] De soart stiet (noch) as 'feilich' op de ynternasjonale IUCN-reade list. De soarte is earst yn 2004 as tige bedrige op de Nederlânske reade list set.
Sûnt septimber 2007 is it fangen fan nôtfinken yn Frankryk ferbean.[3] De nôtfink stiet yn de bylage III fan de Konvinsje fan Bern.
De nôtfink (Emberiza hortulana; Nederlânsk: ortolaan) is lid fan de famylje goarsfûgels (Emberizidae). Yn West-Europa wurdt de fûgel allinne yn de simmer sjoen, omdat er besuden de Sahara oerwintert. De fûgel mei graach oer it lytsskalige agraryske lânskip sa't dat yn Nederlân net mear bestiet, mar noch wol yn Mids- en Súd-Europa.
Алаг хөмрөг, Emberiza hortulana, нь Хөмрөгийнхөн овгийн шувуу юм. Тэд Европ болон Азид тархан нутаглах ба өвөл болоход Африкийн халуун дулаан газар өвөлждөг.
Алаг хөмрөг 16 см урт, 20-25 гр жинтэй. Гадаад байдал нь Алтан хөмрөгтэй төстэй ч толгой нь тод шар биш ногоовтор саарал байна. Жиргэх дуу нь адил төстэй юм.
Тэд үүрээ газар, намхан бут сөөгөнд засдаг. Гол идэш тэжээл нь ургамлын үр бөгөөд ангаахайгаа тэжээх үед хорхой шавьж ангуучилна. Өдгөө нийт 400,000-600,000 хос бий гэсэн тооцоотой.
Алаг хөмрөг, Emberiza hortulana, нь Хөмрөгийнхөн овгийн шувуу юм. Тэд Европ болон Азид тархан нутаглах ба өвөл болоход Африкийн халуун дулаан газар өвөлждөг.
Градинарската стрнарка или градинарската овесарка (науч. Emberiza hortulana) е врапчевидна птица овесарка од фамилијата на стрнарките Emberizidae, група, која современите авторитети ја издвоија од фамилијата на зебите Fringillidae. Распространета е речиси низ цела Европа и западна Азија, вклучувајќи ја и Македонија. Таа е птица преселница која зимува во тропска Африка.
Градинарската стрнарка е долга 16 см и тежи 20-25 грама, а по надворешен изглед личи на жолтогрлата стрнарка, но ѝ недостасува светлата обоеност. На пример, главата на градинарската е зеленикавосива, немасто светложолта. Песната е слична, монотоно чрчорење.
Живеалиштето на оваа птица се нивите, ораниците, полињата со пченка и сл. Живее и во лозовите насади, но не се храни со грозје.
Гнездото го сместува на земја или во грмушка близу до земја, а јајцата се прошарани со линии слични на влакненца. Обично се храни со семиња, но додека ги храни младенчињата се храни со инсекти.
Во Франција, оваа птица се смета за специјалитет. Еден начин за брзо гоење на птицата е со затварање во темна кутија со просо, што ја принудува да се храни постојано.
Ритуалот на јадење, пак, бил да ја покријат главата и лицето со голема салфетка и на тој начин да се почувствува полниот вкус и мирис на храната. [2]
Исто така, во 1996 година, прошталната вечера на Франсоа Митеран содржела специјално подготвена ваква птица.[3]
Ловот на градинарската стрнарка е забранет во Франција 1999 година, но законот слабо се применувал и се смета дека околу 50.000 птици биле убиени секоја година. Во 2007 година, под притисок на Француската лига за заштита на птиците и Европската унија, француската влада вети дека ќе се спроведе директивата на ЕУ за заштита на оваа птица.[4][5]
.jpg)
|date= (помош) Градинарската стрнарка или градинарската овесарка (науч. Emberiza hortulana) е врапчевидна птица овесарка од фамилијата на стрнарките Emberizidae, група, која современите авторитети ја издвоија од фамилијата на зебите Fringillidae. Распространета е речиси низ цела Европа и западна Азија, вклучувајќи ја и Македонија. Таа е птица преселница која зимува во тропска Африка.
Цыкъан (лат-бз. Emberiza hortulana) — кӀырыкъ лъэпкъым щыщ лӀэужьыгъуэщ.
Щхьэщыгур, пщэр щхъуэ-гъуэбжафэщ, жьэгъум гъуэжь ӀэпапӀэ хэлъщ, бгъэр, ныбэ щӀагъыр гъуэщ, тхыцӀэр гъуэбжафэщ, нэхъуреягъхэр тэхущ. Анэр нэхъ фагъуэщ.
Мы лӀэужьыгъуэр куэду щыӀэщ Еуропэм, КъухьэпӀэ Азиэм, Ищхъэрэ-КъухьэпӀэ Африкэм. Къаукъазым щыбэгъуащ. Мэлъэтэж. Абгъуэ щӀыгъуэм щыплъагъунущ гъурц жыг зэрызхэр зэрыт губгъуэхэм, псыхъуэ хуитхэм, мэз кусэхэм, жыг хадэхэм.
Һарытамаҡ турғай (лат. Садовая овсянка, лат. Emberiza hortulana)— һоло турғайҙары ғаиләһенән ҡошсоҡ.
Турғай ҙурлыҡ. Яңғыҙ ҙа, парлашып та, күмәкләшеп тә йөрөйҙәр. Ерҙә сүпләнә. Ата ҡоштоң башы һәм түше аҡһыл һоро. Тамағында сағыу һары табы бар. Кәүҙәһенең ҡалған өлөшө көрән ҡауырһынлы. Арҡаһынан нәҙек өҙөк һыҙыҡтар үтә. Ҡара-көрән ҡойроғоноң ике яғында аҡ һыҙыҡтар бар. Инә ҡоштоң төҫө тоноғораҡ, түшендә буй һыҙыҡтар бар. һоло турғайынан тик тамағы һары булыуы менән айырыла.
Тауышы көсһөҙ генә: «сик-сик». һайрауы яңғырауыҡлы: «тййү-тййү-тййүррр».
йылға буйҙарында, һирәк ағаслы һәм ҡыуаҡлы асыҡ урындарҙа йәшәй. Бөжәктәр, үлән орлоҡтары менән туҡлана. Күсмә ҡош. Киң генә таралған. Ояһы ерҙә була. Ҡара таплы 4-6 бөртөк һорғолт аҡ йомортҡаһы була.
Һарытамаҡ турғай (лат. Садовая овсянка, лат. Emberiza hortulana)— һоло турғайҙары ғаиләһенән ҡошсоҡ.
The ortolan (Emberiza hortulana), also called ortolan bunting, is a Eurasian bird in the bunting family Emberizidae, a passerine family now separated by most modern scholars from the finches, Fringillidae. The genus name Emberiza is from Alemannic German Embritz, a bunting. The specific hortulana is from the Italian name for this bird, ortolana.[2] The English ortolan is derived from Middle French hortolan, "gardener".[3]
The ortolan is served in French cuisine, typically cooked and eaten whole. Traditionally diners cover their heads with their napkin, or a towel, while eating the delicacy. The bird is so widely used that its French populations dropped dangerously low, leading to laws restricting its use in 1999. In September 2007, the French government announced its intent to enforce long-ignored laws protecting the bird.[4][5]
The ortolan bunting was described by the Swedish naturalist Carl Linnaeus in 1758 in the tenth edition of his Systema Naturae and retains its original binomial name of Emberiza hortulana.[6] The species is monotypic.[7] A molecular phylogenetic study of the buntings published in 2008 found that the ortolan bunting is most closely related to Cretzschmar's bunting (Emberiza caesia).[8]
The ortolan bunting is 16–17 cm (6.3–6.7 in) in length and has a wing-span of 23–29 cm (9.1–11.4 in).[9] In appearance and habits it much resembles its relative the yellowhammer, but lacks the bright colouring of that species; the ortolan's head, for instance, is greenish-grey, instead of a bright yellow. The song of the male ortolan resembles that of the yellowhammer.
A native of most European countries and western Asia, it reaches as far north as Scandinavia and beyond the Arctic Circle, frequenting cornfields and their neighbourhoods. It is an uncommon vagrant in spring, and particularly autumn, to the British Isles.
It was spotted at Kenjar Coastal Karnataka, India, in November 2018 and photographed by Birdwatchers. Some birders commented that it is the first photographic record of an ortolan bunting in India.[10]
Ortolan nests are placed on or near the ground.
The maximum age recorded is six years and ten months for a bird found dead in Switzerland.[11]
Seeds are the natural diet, but beetles and other insects are taken when feeding their young.
For centuries, a rite of passage for French gourmets was the eating of the Ortolan. These tiny birds—captured alive, force-fed, then drowned in Armagnac—were roasted whole and eaten that way, bones and all, while the diner draped his head with a linen napkin to preserve the precious aromas and, some believe, to hide from God.
The birds are caught with nets set during their autumn migratory flight to Africa. They are then kept in covered cages or boxes. The birds react to the dark by gorging themselves on grain, usually millet seed, until they double their bulk. The birds are then thrown into a container of Armagnac, which both drowns and marinates the birds.[13][14]
The bird is roasted for eight minutes and then plucked. The consumer then places the bird feet first into their mouth while holding onto the bird's head. The ortolan is then eaten whole, with or without the head, and the consumer spits out the larger bones. The traditional way French gourmands eat ortolans is to cover their heads and face with a large napkin or towel while consuming the bird. The purpose of the towel is debated. Some claim it is to retain the maximum aroma with the flavour as they consume the entire bird at once, others have stated "Tradition dictates that this is to shield – from God’s eyes – the shame of such a decadent and disgraceful act",[13] and others have suggested the towel simply hides the consumers spitting out bones.[15] This use of the towel was begun by a priest, a friend of Jean Anthelme Brillat-Savarin.[16]
At one time, the island of Cyprus formed a chief depot for the export of ortolans, which were pickled in spices and vinegar and packed in casks containing from 300 to 400 each. In the early 20th century, between 400 and 500 casks were annually exported from Cyprus.[17]
Ortolan hunting was banned in France in 1999, but the law was poorly enforced and it is thought that up to 50,000 ortolans were illegally killed each year during the autumn migration: mostly birds from breeding grounds in Finland and the Baltic area. According to France's League for the Protection of Birds, France's ortolan population fell 30% between 1997 and 2007.[21] In 2007, the French government vowed to strictly enforce some existing rules about banning the practice, with the maximum fine set at €6,000 (£4,800 or $6,728). Killing and cooking ortolans is banned across the EU. In 2007, the pressure from France's League for Protection of Birds and from the European Union resulted in the French government promising to enforce the EU directive protecting the ortolan. After several years of active citizen watch revealing little if any change in the field situation,[22][23][24] the local representative of the government repeated this statement in 2016.[25]
European Union member states prohibit:[26]
As of 2018, the overall Ortolan bunting's population is listed by the IUCN as Least Concern (LC).
The ortolan (Emberiza hortulana), also called ortolan bunting, is a Eurasian bird in the bunting family Emberizidae, a passerine family now separated by most modern scholars from the finches, Fringillidae. The genus name Emberiza is from Alemannic German Embritz, a bunting. The specific hortulana is from the Italian name for this bird, ortolana. The English ortolan is derived from Middle French hortolan, "gardener".
The ortolan is served in French cuisine, typically cooked and eaten whole. Traditionally diners cover their heads with their napkin, or a towel, while eating the delicacy. The bird is so widely used that its French populations dropped dangerously low, leading to laws restricting its use in 1999. In September 2007, the French government announced its intent to enforce long-ignored laws protecting the bird.
La Hortulano (Emberiza hortulana) estas birdo el la grupo de emberizoj el la ordo de paseroformaj birdoj kaj genro de la familio de Emberizedoj kiu iam estis enmetitaj en Fringedoj. La komuna nomo de la birdo estas de franca deveno, el la latina hortulanus, la ĝardenista birdo, (el hortus, ĝardeno).
Ĝi estas indiĝena de plej parto de landoj de Eŭropo kaj okcidenta Azio kaj la Hortulano estas migranta kiu foriras aŭtune al tropika Afriko, kaj revenas fine de aprilo aŭ komence de majo. Ties distribuado tra ties reprodukta teritorio ŝajne estas tre surloka; oni diras, ke en Francio ĝi preferas vitejajn distriktojn; sed ĝi certe ne manĝas vinberojn, kaj krome ĝi troviĝas same en landoj kie ne estas vitejoj. Ili alvenas tiom norden kiom ĝis Skandinavio kaj eĉ trans la Arkta Cirklo, kaj ĉeestas maizejojn kaj ties najbarejoj. Ĝi estas nekomuna vaganto en printempo kaj ĉefe aŭtune en la Brita Insularo.
Ili loĝas en malferma kamparo kun disaj arboj aŭ arbustoj, arbarbordoj kaj fruktoĝardenoj. En la sudaj montaroj ili okupas zonojn ĝis 2.000 m. Norde de ties granda distribuareo ili reproduktiĝas sporade.
La Hortulano estas 16 cm longa kaj pezas 20 al 25 g. Laŭ aspekto kaj kutimaro ĝi multe similas al sia parenco, la Flava emberizo, sed ĝi ne havas la brilflavan koloron de tiu specio; la kapo de la Hortulano ekzemple estas verdecgriza, anstataŭ brilflava, kaj en ĝi rimarkindas rozkolora beko, tre helflava okulringo ĉirkaŭ tre nigra okulo kaj flavaj gorĝo kaj mustaĉa strio. La dorso estas bruna strieca je nigro kaj la flugilplumoj estas nigrecaj kun brunaj bordoj. La pugo estas senmarka bruna kaj la vosto nigreca. La brusto estas griza kiel la kapo sed iom pli hela kaj flankoj kaj ventro estas ruĝecbrunaj al helbrunaj. La kruroj estas ruĝecaj. Junulo estas tre senkolora kaj strieca, sed montras la rozkoloran bekon kaj la helan okulringon. Ĝi estas specio tre simila al la Rustemberizo, sed tiu havas ruĝajn gorĝon kaj mustaĉan strion anstataŭ flavajn.
La iome monotona kanto de la masklo similas al tiu de la Flava emberizo kaj estas tipe emberiza, mallonga kaj melankolia, longdaŭra ĝis kelkaj horoj, elsendita el roko, kaj tiele li permesaas homan alproksimiĝon. Post la alveno de la masklo al la reprodukta teritorio, venas la ino. La nestoj de Hortulano situas sur aŭ ĉegrunde; la 4 aŭ 5 ovoj apenaŭ montras la harŝajnajn markojn tiom karakterajn de ovoj de plej parto de emberizoj. Kovado daŭras 11 aŭ 12 tagoj. Dume la ino ricevas manĝon de la masklo, senmove.
Semoj kaj burĝonoj estas ties natura dieto, sed ili manĝas skarabojn kaj aliajn insektojn dum idomanĝigado.
Tiu specio estas en malpliiĝo en almenau dek eŭropaj landoj, kvankam la totala populacio estas ĉirkaŭkalkulata je 400,000-600,000 paroj.
En Francio ĝi malaperis el 17 departementoj inter 1960 kaj 1980, kaj ties nombroj falis en aliaj 7 departementoj. La ĉirkaŭkalkulo de 1992 por la franca populacio estas de nur 15,000 paroj.
La kialoj proponitaj por tiu forta malpliiĝo estas habitata degradado, malpliiĝo de nestolokoj, kaj ŝanĝoj en agrikultura pejzaĝo. Ĉasado (ĉefe en Landes) respondecas pri kaptado de ĉirkaŭ 50,000 birdoj jare (dekoble de la populacio de Hortulano de Germanio, Belgio kaj Nederlando).
Ĝi estas protektata specio en Eŭropo kaj ties vendo estas kontraŭleĝa en Francio, sed Gaskonoj ankoraŭ ĉasas ilin fine de somero por dikigi ilin. Tiu praktiko estas politike tikla kaj unu el la kialoj de la regiona sukceso de partioj kiaj tiuj de Ĉasado - Peskado - Naturo - Tradicio.
Septembre de 2007 la Franca Registaro anoncis sian klopodon plifortigi delonge neatentitajn leĝojn protektantajn tiujn birdojn.[1][2]
La Hortulano estas unu el la pladoj de la franca kamparkuirarto. Ĝi estas nune kontraŭleĝe vendi ilin en Francio - sed ne manĝi ilin.
„ Dum jarcentoj, rito de paso por francaj gourmets estis manĝo de Hortulano. Tiuj malgrandaj bird oj - kaptitaj vivaj, perforte manĝigataj, poste dronitaj en Armagnac - estis entere rostitaj kaj manĝataj tute ostoj inklude, dum la vespermanĝanto kovras sian kapon per tuko por konservi la aprezatan odoron kaj, laŭ kelkaj, kaŝiĝi el dio. ”— The Wine Spectator Hortulanoj kutime estis perrete kaptataj en grandaj nombroj, kaptivigitaj en artefarite lumigita, aŭ malhela ĉambro por rompi ties manĝokutimojn kaj manĝigataj per kutima aveno kaj milio. Rapide ili enorme dikiĝas kaj estis tiam mortigataj por la franca kuirarto de gourmetoj.
France la vorto ortolan, Hortulano, estas uzata kiel preskaŭ sinonimo de emberizo; tiele ortolan-de-neige estas la Neĝemberizo (Plectrophenax nivalis), la ortolan-de-riz estas la rizbirdo aŭ Rizovora dolikonikso de Nordameriko (Dolichonyx oryzivorus), fama pro ties gusto. Sed la nomo aplikiĝas al aliaj birdoj multe pli malproksimaj, kiel la ortolan de kelkaj Antiloj, kie oni parolas la francan, estas eta grundokolombo de la genro Chamaepelia.
En Eŭropo (ĉefe en Italio) la beccafico (figomanĝanto) kunhavas kun la Hortulano la plej altajn honorojn de kuirarto, kaj tiele simile kunhavas ankaŭ tro elastan signifon. La vera beccafico estas la Ĝardensilvio (la Motacilla salicaria de Linnaeus, la Sylvia borin de modernaj fakuloj); sed en Italio ĉiu ajn mildabeka malgranda birdo kiu povus esti kaptata ĉu per kaptilo aŭ per reto en ties aŭtuna migrado ricevas tiun nomon en merkatoj kaj kuirvendejoj. La beccafico tamen ne estas artefarite dikigita, kaj tiele ĝi estas preferata de kelkaj sensitivaj gustumantoj anstataŭ la Hortulano.
Iam franca vespermanĝanto Hortulanojn kovris siajn kapon kaj vizaĝon per granda tablotuko por la gastronomia estetika deziro absorbi la maksimuman odoron kun la gusto. Tiu poste fama uzo de bantuko estis komencata de pastro, amiko de Jean Anthelme Brillat-Savarin.[3]
Lasta manĝo de François Mitterrand inkludis tiun speciale preparitan birdon kiu estis kontraŭleĝe preparata kaj manĝata tiam.[4]
"The Feast of Ortolans" (La Festo de Hortulanoj, 1937) estas unuakta teatraĵo de Maxwell Anderson kie vespermanĝo de francaj nobeloj estas interrompita de invitito kiu priskribas terure akurate la futuron al ĉiu ĉeestanto pro la venonta revolucio. Ŝajne ĝi estas bazata sur vera okazintaĵo.
En 1976 Craig Claiborne, kuirkritikisto de New York Times, faris venkan aĉeton per 300 dolaroj en aŭkcio por vespermanĝo por du personoj, donaco de American Express, je iu ajn restoracio tutmonda kie ablas pagi per Amex. Claiborne elektis Chez Denis en Parizo por manĝo de 4000 dolaroj kiu inkludis pladon de hortulanoj. Tio aperis en ĉefpaĝa rakonto, kio okazigis polemikon. [1]
La Hortulano (Emberiza hortulana) estas birdo el la grupo de emberizoj el la ordo de paseroformaj birdoj kaj genro de la familio de Emberizedoj kiu iam estis enmetitaj en Fringedoj. La komuna nomo de la birdo estas de franca deveno, el la latina hortulanus, la ĝardenista birdo, (el hortus, ĝardeno).
El escribano hortelano (Emberiza hortulana) es una especie de ave paseriforme de la familia de los escribanos (Emberizidae), que se distribuye por buena parte de Europa, África y del oeste de Asia. Está amenazada en diez países europeos donde su población se estima entre 10.000.000 y 32.000.000 ejemplares.[1] Es una especie monotípica, es decir sin subespecies descritas.[2]
Es un ave pequeña que mide entre 15 y 16,5 cm. Tiene un porte esbelto más que otros escribanos. Tiene un pico largo. Su plumaje es pardo listado en manto, alas y cola. Su cabeza y garganta es de color azul grisáceo. El vientre hasta la cloaca es naranja.[3]
El macho tiene colores más vivos que la hembra y los jóvenes. Además su vientre y cabeza son lisos, mientras que en hembra y jóvenes estas zonas están listadas.[3]
Se diferencia bastante de otros escribanos, aunque el escribano ceniciento y el cabecigrís son bastante parecidos.[3]
Su reclamo suele ser un "tsi"-"sli" metálico. Tiene varias estrofas normales más. Su canto varia entre las zonas, sobre todo entre el sur y el norte de Europa.[3]
Es una especie migradora, es estival en Europa y oeste de Asia e inverna en África tropical.[3]
Habita en espacios abiertos con vegetación dispersa, y en zonas de cultivo.[3]
Los escribanos asados constituyen un plato casi legendario de la gastronomía francesa, muy apreciados por gourmets y aficionados tanto por su sabor como por el ritual que rodea a estas aves. Las aves eran capturadas con redes colocadas durante su vuelo migratorio otoñal hacia África. Luego de atrapados, se mantenían en jaulas o cajas cubiertas. Las aves reaccionan a la oscuridad atiborrándose de granos, generalmente semillas de mijo, hasta que doblan su volumen. Luego, las aves se arrojan a un recipiente de armagnac, que ahoga y marina las aves.[5][6] El ave se asa durante ocho minutos y luego se despluma.
El procedimiento para degustar el hortelano sigue un ritual muy preciso. El comensal ha de cubrir su cara con una servilleta grande de lino blanco, que le impide ver y ser visto mientras come el ave con sus manos. Cada ave se coge por su cabeza, y el comensal pone las patas del ave en su boca, y procede a comérselas. El hortelano se come entero, con y sin cabeza, y los huesos más grandes se escupen. Se debate el propósito de la servilleta. Algunos afirman que es para retener el máximo aroma con el sabor mientras consumen todo el ave a la vez. Otros sostienen que "la tradición dicta que es para proteger - de los ojos de Dios - la vergüenza de un acto tan decadente y vergonzoso",[5] y otros han sugerido que la servilleta simplemente oculta a los consumidores escupiendo huesos.[7] La leyenda afirma que el uso de la servilleta fue iniciado por un sacerdote, amigo de Jean Anthelme Brillat-Savarin.[8]
La caza de hortelanos está actualmente prohibida en toda la Unión Europea ante la peligroso descenso de las poblaciones de hortelanos, y su consumo es, en principio, ilegal. En el pasado la isla de Chipre era el principal exportador de hortelanos, que se conservaban en vinagre y especias y se empaquetaban en toneles que contenían de 300 a 400 cada uno. A principios del siglo XX, se exportaban anualmente entre 400 y 500 toneles de Chipre. En la actualidad no se produce. Pese a todo, el consumo de hortelanos sigue rodeado de gran misticismo y secretismo. La Cena de los tres emperadores en 1867 incluyó hortelanos fritos sobre tostadas entre sus 16 platos. En 1995, la última comida de Nochevieja del expresidente francés François Mitterrand incluyó este ave, cuyo consumo era ya entonces ilegal. [5]
El escribano hortelano (Emberiza hortulana) es una especie de ave paseriforme de la familia de los escribanos (Emberizidae), que se distribuye por buena parte de Europa, África y del oeste de Asia. Está amenazada en diez países europeos donde su población se estima entre 10.000.000 y 32.000.000 ejemplares. Es una especie monotípica, es decir sin subespecies descritas.
Põldtsiitsitaja (Emberiza hortulana) on linnuliik tsiitsitajalaste sugukonnast tsiitsitaja perekonnast.
Põldtsiitsitaja on levinud Euraasias Hispaania põhjaosast, Prantsusmaast ja Skandinaaviast kuni Mongoolia ja Afganistanini. Ta on rändlind. Talvitub põhiosas Aafrikas.
Üldpikkus 15–16,5 cm. Vanalinnud sarnased, mõlemal kollakas kurgualune ning kollakasroosa rind ja kõhualune. Emaslinnu ja noorlinnu pugualal ja pealael on tume triibustus. Kutsehüüd on vii-üt ja jük. Laul on varieeruv, mahedakõlaline ja tüüpiliselt kõlab kui trii-trii-trii trütrütrü. Lauluperiood kestab saabumisest kuni juuli alguseni.
Asustab kuiva kultuurmaastikku, kus leidub üksikult või rühmadena kasvavaid puid. Eelistab mosaiikset maastikku liivastel ja savikatel pinnastel. [1]
Pesa ehitab emaslind. Pesa koosneb kõrtest ja peentest taimejuurtest, sisevooderdises on jõhve ja karvu. Kurnas 4–5 muna. Haub peamiselt emaslind. Poegi toidavad mõlemad vanalinnud peamiselt putukate, kuid ka pugus eelnevalt pehmendatud seemnetega. Pojad lahkuvad pesast lennuvõimetutena üle nädala vanustena. Põldtsiitsitaja pesitseb kaks korda suve jooksul. [2]
Pesitsusajal sööb valdavalt putukaid, muidu peamiselt umbrohtude seemneid.
Põldtsiitsitaja on Eesti faunas suhteliselt uus tulija, teda on siin kohatud alates 19. sajandi lõpust. Esimene pesitsemine tehti kindlaks 1896. aastal Saaremaal. 20. sajandi esimesel kümnendil leidus teda vaid läänesaartel ja mandri läänerannikul. [3] 1910–1920 asustas põldtsiitsitaja Harjumaa, ja tema levikupilt laienes iseäranis 1930.–1950. aastatel. [4] Viimastel aastakümnetel on liigi arvukus tunduvalt kahanenud. 1990ndate algul hinnati liigi pesitsusaegset arvukust 5000 – 10 000 paarile [3]. Praegune hinnang on 300–600 paari. [5]
Põldtsiitsitaja saabub meile aprilli lõpul – mai algul, lahkub augustis-septembris. Rändab üksikult või väikeste salkadena.
Põldtsiitsitaja on Eestis II kaitsekategooria liik.
Põldtsiitsitaja (Emberiza hortulana) on linnuliik tsiitsitajalaste sugukonnast tsiitsitaja perekonnast.
Berdantza miarritza (Emberiza hortulana) emberizidae familiako hegazti paseriformea da, Europan, mendebaldeko Asian eta Afrika tropikalean bizi dena[1].
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. Berdantza miarritza (Emberiza hortulana) emberizidae familiako hegazti paseriformea da, Europan, mendebaldeko Asian eta Afrika tropikalean bizi dena.
Peltosirkku (Emberiza hortulana) on maatalousympäristön lintu. Se viihtyy suurten peltoaukeiden metsä- ja pensaikkosaarekkeissa. Se on muuttolintu, joka saapuu Suomeen toukokuussa ja lähtee elo–syyskuussa. Lajin kanta on romahtanut 20 vuodessa kymmenesosaan entisestä.[2]
Koirailla vatsa on vaalean ruosteenpunainen. Selässä on punaruskeita, valkeita ja mustia alueita. Päässä ja rinnassa vaaleankeltaiset kurkku ja viiksijuovat erottuvat selvästi. Silmän ympärillä on keltainen rengas. Naaraiden värit ovat hailakammat kuin koiraiden. Peltosirkun pituus on 16–17 cm ja paino 23–26 g. Koiras on hieman kookkaampi.
Peltosirkun laulu on kaunis, lyhyt säe, jota koiras esittää tavallisesti tolpan päässä, sähkölangalla tai puun tai pensaan latvassa. Lentoääni on kuulas ”tsi-ly”, ja sitä voi kuulla elokuiselta yötaivaalta, sillä peltosirkku on yömuuttaja. Tavallinen ääni on myös ”blt”, joka on kuin veteen putoavasta pisarasta syntyvä ääni. Varoitusääni on itsepintaisen jankuttava kivitaskua muistuttava ”hji”.
Vanhoilla peltosirkuilla on täydellinen sulkasato heinä–elokuussa. Jotkut yksilöt keskeyttävät sulkasadon syysmuuton ajaksi, jolloin osa kyynärsulista voi jäädä vaihtumatta.
Vanhin suomalainen rengastettu peltosirkku on ollut 4 vuotta 7 kuukautta 14 päivää vanha. Vanhin eurooppalainen on ollut norjalainen vähintään 5 vuoden 10 kuukauden ikäinen yksilö.
Peltosirkku elää koko Suomessa Lappia lukuun ottamatta, mutta on taantunut erittäin voimakkaasti viimeisinä vuosikymmeninä. Erityisen jyrkästi laji on taantunut ainakin Turun seudulla.[3]Esiintymisalue kattaa pääosan Euroopasta ja Aasian länsiosia Mongoliaan saakka. Suomalaiset peltosirkut talvehtivat ilmeisesti trooppisessa Afrikassa. Ne muuttavat Välimeren yli, ja niitä on pyydystetty ruoaksi valtavia määriä kaikissa rantavaltioissa ja saarilla.
Peltosirkkujen tyypillisimmät elinympäristöt ovat hakkuuaukeat, laidunmaat ja viljavainiot.
Peltosirkku pesii maassa heinikon kätkössä. Touko–kesäkuussa naaras munii 4–6 munaa, joiden haudontaan aikaa kuluu noin 11–12 päivää. Poikaset lähtevät lentokyvyttöminä pesästä vähän yli kymmenen päivän ikäisinä ja oppivat parin päivän päästä lentämään. Emot ruokkivat niitä noin kolmen viikon ikäisiksi asti.
Peltosirkut syövät siemeniä, matoja, toukkia ja hyönteisiä.
Varsinkin Ranskassa peltosirkun syömistä pidetään gastronomisena nautintona – tosin sen pyydystäminen, ostaminen ja syöminen on laitonta. Määräyksiä kuitenkin rikotaan rutiininomaisesti. Kuuluisin esimerkki on presidentti François Mitterrand. Eturauhassyövästä kärsinyt presidentti tiesi kuolemansa olevan lähellä ja järjesti elämänsä viimeisen juhla-aterian 31.12.1995. Herkkujen joukossa oli myös peltosirkkua. Sirkku oli viimeinen ruokalaji, jonka hän nautti ennen kuin kuoli viikkoa myöhemmin. Myös useat muut gastronomit ovat kehuneet peltosirkkujen makua, mm. Alexis Soyer (”herkkusuun hurmio… gastronomian transsendenssi”) ja August Escoffier (”liha on mureaa, hienostunutta ja mehukasta ja maultaan ensiluokkaista”).
Peltosirkkujen perinteinen valmistustapa on barbaarinen. Pienet linnut pyydystetään elävänä ja niitä pidetään pimeässä laatikossa (tai sokaistaan), niin että ne ahmivat jatkuvasti jyviä. Kun lintu on paisunut huomattavasti normaalia suuremmaksi, hukutetaan sirkku armanjakkiin, kynitään ja paahdetaan. Peltosirkkujen päät katkaistaan (tai purraan) irti ja ne syödään luineen päivineen lautasliinan alla – piilossa Jumalalta, jotta moinen ahneus ja julmuus ei tulisi tämän tietoon. Toinen selitys liinan alla syömiselle on se, että näin herkulliset tuoksut ja aromit tulevat paremmin aistituksi. Useamman kuin yhden peltosirkun syömistä pidetään kohtuuttomana, mutta Mitterrand söi vielä toisenkin.Lähteet
Kirjallisuutta
Aiheesta muualla
Peltosirkku (Emberiza hortulana) on maatalousympäristön lintu. Se viihtyy suurten peltoaukeiden metsä- ja pensaikkosaarekkeissa. Se on muuttolintu, joka saapuu Suomeen toukokuussa ja lähtee elo–syyskuussa. Lajin kanta on romahtanut 20 vuodessa kymmenesosaan entisestä.
Emberiza hortulana
Le bruant ortolan (Emberiza hortulana) ou simplement ortolan, est une espèce d'oiseaux de la famille des embérizidés.
Cette espèce qui fréquente les paysages semi-ouverts[1],[2] a vu ses populations s'effondrer dans de nombreux pays[3], dont en France où la liste rouge de 2016 des espèces menacées le classe comme « en danger », que ce soit comme nicheur ou comme migrateur[4]. C'est l'une des espèces qui a régressé le plus vite depuis la fin du XXe siècle en Europe[5].
L'espèce Emberiza hortulana a été décrite par le naturaliste suédois Carl von Linné en 1758[6].
C'est un petit oiseau chanteur, mesurant de 16 à 16,5 centimètres de longueur, pour une envergure comprise entre 24 et 27 centimètres et une masse allant de 19 à 27 grammes[7]. Le mâle a le dessous du corps rosâtre, la poitrine et la tête verdâtre, la gorge jaune, le dos brun-roux rayé de noir, les ailes brun-noir liserées de roux et coupées transversalement de deux fines barres blanches, le bec rose à marron clair et les pattes roses à brun jaune. Un cercle orbital jaune entoure chaque œil marron foncé.
La femelle est plus terne que le mâle. Le plumage hivernal est également beaucoup plus terne et clair.
♂
♀
♂
Le chant joue un rôle important chez cette espèces territoriale, qui se montre aussi capable d'imiter le chant d'autres espèces, et d'imiter d'autres dialectes au sein de sa propre métapopulation[8].
Son aire de répartition s'étend à travers la steppe eurasienne occidentale et de l'écozone paléarctique occidentale (rare en Europe de l'Ouest). En France, le bruant ortolan est commun dans le Midi. Il migre en automne notamment au Sahel, du Sénégal à l'Éthiopie. Grand migrateur, il peut facilement parcourir plus de 7 000 km.
L'ortolan est une espèce typique des paysages semi-ouverts[9].
Au printemps le bruant ortolan apprécie pour nicher et se nourrir (et souvent comme habitat de substitution des milieux préhistoriques semi-ouverts) les mosaïques écopaysagères complexes, qu'il trouve par exemple dans régions rocheuses ou riches dans les fourrés, haies, vergers, cultures avec bosquets et clairières forestières[10]. Il recherche les mosaïques assez serrées de prés, prairies et petits champs d'agriculture extensive, et vignobles, parsemées de perchoirs. Il est présent jusqu'à 2 000 mètres d'altitude, mais préfère les régions à climat estival sec et plutôt chaud, et de type continental plutôt qu'atlantique.
Cet oiseau utilise aussi volontiers la forêt incendiée comme habitat de substitution pour nidifier[11],[12]).
Il hiverne dans les milieux tropicaux semi-ouverts, de type savanes (ainsi des ortolans de Suède ont été suivis jusqu'aux savanes de régions montagneuses du Mali et de Guinée, après avoir traversé les cols pyrénéens puis le détroit de Gibraltar, ou la Méditerranée à l'est de l'Espagne[13]).
L'une de ses espèces sympathiques (dans certains habitats) est le bruant jaune (Emberiza citrinella)[14]
Il se nourrit de graines et de petits invertébrés.
Lorsqu'il fait suffisamment chaud, le couple construit un nid de végétaux dans un endroit protégé et la femelle y pond de 4 à six œufs blanchâtres, mouchetés de brun. Leur taille a pour valeurs extrêmes : 18,0-22,5 millimètres × 14,3-17,0 millimètres[15]. Les deux partenaires défendent le nid chacun leur tour et ne le laissent jamais sans surveillance. C'est la femelle qui s'occupe de l'incubation durant 12 à 13 jours[15]. Les petits quittent le nid à l'âge de 13 jours.
Chez l'ortolan, les dates de migration de printemps peuvent varier selon l'âge et le sexe[16]
Le statut de conservation de l'ortolan est de « préoccupation mineure » (LC) pour l'Union internationale pour la conservation de la nature[17]. Son aire de répartition est cependant grandement morcelée dans l'ouest de l'Europe, et il a localement disparu ou fait l'objet de menaces dans plusieurs régions.
Le bruant ortolan a été désigné « oiseau de l'année » en 1984 par les ornithologues européens, et un symposium lui a été consacré en 1992 à Vienne.
Il est en régression dans au moins dix pays d'Europe, de l'Europe du sud à la Finlande[18].
On estime la population totale à 400 000 / 600 000 couples. En Suisse où il était cantonné aux vallées, il n'en restait en 2005 que deux grandes populations et quelques petits noyaux relictuels[19]. En 2009 certains le jugent proche de l'extinction dans le pays[20].
Alors qu'on a récemment montré (dont en Norvège grâce à une analyse et classification automatisée des enregistrements de chants d'oiseaux[21],[22]) qu'il existe des sous-populations régionales d'ortolans, par exemple identifiables par des chants (« dialectes ») différents[23],[24],[25], l'agriculture industrielle a causé un effondrement du patrimoine génétique de l'espèce.
Bien qu'en zone méditerranéenne il ait localement pu profiter de paysages (r)ouverts par des incendies de forêt[26], l'espèce a disparu de 17 départements en 30 ans, de 1960 à 1990 et diminué dans 7 autres ; en 1992, sa population y était estimée à 15 000 couples et a continué à décliner depuis car l'espèce a disparu de nombreuses régions où elle était autrefois présente[27].
Cette forte régression a deux grandes causes :
D'autres causes secondaires sont possibles, dont la pollution sonore localement (les oiseaux chanteurs utilisent des vocalisations spécifiques pour attirer leur partenaire sexuel, alerter, défendre leur territoire[30] ; ils se font moins bien entendre sur les territoires devenus bruyants, à proximité d'autoroutes par exemple) ; le saturnisme aviaire par ingestion de grenaille de plomb ;
Il est protégé depuis 1999, après quelques décennies de statut juridiquement flou[31] : l’article L411-1 du Code de l’Environnement[32] et l’arrêté du 29 octobre 2009[33] établissent qu'à ce titre sont interdits, sur tout le territoire national et en tout temps, la destruction d’individus ainsi que, qu’ils soient vivants ou morts, leur transport, leur utilisation, leur détention, leur mise en vente, leur vente ou leur achat. L'article L415-3[34] précise que les infractions à ces dispositions sont passibles de deux ans d’emprisonnement et de 150 000 € d’amende. Pourtant, en Aquitaine et notamment dans le département des Landes, l'espèce reste abondamment capturée[réf. souhaitée] à la fin de l'été à l'aide de matoles et d'individus captifs, dits «appelants», dont la voix sert d'attractif. Une fois ainsi capturés vivants, les ortolans sont engraissés plusieurs semaines en captivité, puis tués (par noyade dans l'armagnac selon la tradition), puis vendus, et consommés.
Depuis qu'il est protégé, selon les données du Programme STOC (qui le suit depuis 2001 au niveau national), sa population ne remonte pas mais semble s'être stabilisée de 2001 à 2008 (alors que d'autres oiseaux des champs ont continué à décliner comme ils le font depuis 20 ans (1989 → 2009) : Pipit farlouse (-65%) ; Tarier des prés (-76%) ; Linotte mélodieuse (-71%) ; Pouillot siffleur (-65%) ; Gobemouche gris (-57%) ; Bouvreuil pivoine (-63%) [35]. Fin 2016, après la publication d'une évaluation (cofinancée par la Fédération des chasseurs des Landes[36]) concluant que le nombre d'ortolan migrant vers le sud via la France avait décru de 20 à 30% en moins de 15 ans (entre 2000 et 2014), et après avoir que l'Union européenne ait sommé plusieurs fois la France de faire respecter l'interdiction de le chasser[37], la Commission européenne a décidé d'attaquer la France devant la Cour de justice de l'Union européenne (en décembre 2016)[38]. Parallèlement, l'espèce apparaît sur la liste rouge nationale des oiseaux nicheurs menacés, en France, à partir de septembre 2016[39],[40]. Une étude du Muséum national d'histoire naturelle datant de 2016 a conclu à un déclin de population de 20 à 30 % entre 2000 et 2014[41], mais sans risque d'extinction mondiale.
Le déclin se poursuit dans les années 2010 : les données 2009-2012 de l'atlas national des oiseaux nicheurs concluaient à la présence en France de 5 000 à 8 000 couples, surtout présents dans le sud du pays, soit un effondrement de 68% par rapport à l’estimation précédente datée (en 2002) : 10 000 à 40 000 couples[42]. De son côté l'enquête nationale sur les oiseaux nicheurs a conclu à un déclin de 50% pour la période 2001-2014 [43]. Une estimation fournie pour l'art. 12 rapports s'est montrée surestimés car basée sur une extrapolation optimiste d'une partie des données semi-quantitatives finales collectées lors des travaux sur l'atlas (2009-2012), avant le calcul de taille de la population nationale fait en 2014[44]. Pour ces raisons depuis 2015 « l'espèce est désormais classée en danger le la Liste rouge française (UICN France et MNHN en préparation) »[42].
En mai 2019, peu après que la Cour de cassation ait confirmé l’absence de tolérance pour la chasse à l’ortolan,[45] une étude publiée par Science Advances confirme la menace sur l'espèce. Parmi plusieurs scénarios, le plus optimiste porte le risque d’extinction à 66% d’ici 100 ans si l'on arrive soit à réduire le braconnage de moitié, soit le diminuer de 15 000 oiseaux/an (une étude a estimé à 30 000/an le nombre d’ortolans tués en France, nombre correspondant à celui sollicité en 2013 par les chasseurs dans une demande de dérogation)[36]. « L’arrêt de la chasse donnerait en moyenne deux fois plus de chances à l’ortolan de s’en sortir », mais note Frédéric Jiguet[46], « il faudrait changer le modèle agricole ».
L'ortolan est célèbre pour être un mets de gourmet dès l'époque romaine[47] et est ensuite réservé aux rois et grands de ce monde. Rabelais évoquait déjà ses qualités gustatives dans Le Quart Livre[48] et Alexandre Dumas en offre plusieurs recettes dans son Grand livre de la cuisine paru en 1873[49]. Selon Francine Claustres, il était jadis servi dans une coquille saint-jacques, puis plus tardivement dans une cassolette. En effet, il est très recherché pour sa chair délicate, assez grasse du fait d'un gavage spontané. Capturé dans des pièges appelés matoles, l'ortolan était mis en galère c'est-à-dire enfermé dans une petite boîte carrée percée de seulement deux trous ; l'un servant d'auge à mil et l'autre de baquet d'eau. L'ortolan cherchant à s'enfuir par les orifices, se gave de lui-même. La tradition veut qu'après avoir été engraissé trois semaines[47] exclusivement au millet blanc, il soit noyé dans de l'armagnac, rôti et réduit dans la bouche, lentement, sans presque mâcher, et sans rien recracher en bouillie d'os, de chair et de sang. Traditionnellement, les consommateurs d'ortolans se mettent un linge sur la tête pour mieux concentrer les fumets avec un grand verre de vin rouge[50].
En 1765, l'Encyclopédie de Diderot et d'Alembert décrit ainsi la gastronomie liée à cet oiseau :
« Ortolan (Diète et Cuis.) : on ne mange ordinairement cet oiseau qu’après l’avoir engraissé dans des volières. Lorsqu’il y a été nourri un certain temps, il ne paraît plus qu’un petit peloton de graisse. On le met rôti, ou après l’avoir fait tremper pendant une ou deux minutes, dans du bouillon ou du jus bouillant ; car il est si délicat, que cette courte application d’une chaleur légère suffit pour le cuire parfaitement. On pourrait aussi facilement l’enfermer dans des coques d’œufs de poule bien réunies, le cuire dans l’eau ou sous la cendre, et répéter à peu de frais, une des magnificences de Trimalcion, qui est un jeu de festin assez plaisant. On l’assaisonne avec le sel, le poivre et le jus de citron : malgré ce correctif, il est peu de personnes qui puissent en manger une certaine quantité sans les trouver fastidieux : mais si on n’en mange que deux ou trois, on les digère communément assez bien, c’est-à-dire pourtant les estomacs accoutumés aux viandes délicates ; car l’ortolan est éminemment et exclusivement consacré aux sujets de cet ordre. Les manœuvres et les paysans ne sauraient s’en accommoder[51]. »
Cette pratique traditionnelle, du braconnage à la consommation et le cas échéant la vente au prix fort[52], est un sujet politique sensible et l'une des raisons du succès régional de mouvements politiques comme CPNT. Plusieurs personnages de la sphère politique ne cachaient pas leur goût pour la consommation d'ortolans : ainsi, François Mitterrand en aurait fait (en 1995, avant la protection de l'espèce mais alors qu'elle était déjà non chassable) son dernier réveillon approvisionné par Henri Emmanuelli[31], grand défenseur de cette pratique[53]. D'après Pierre Bergé, ce repas aux ortolans aurait en fait eu lieu l'année précédente, le 31 décembre 1994[54].
Emberiza hortulana
Le bruant ortolan (Emberiza hortulana) ou simplement ortolan, est une espèce d'oiseaux de la famille des embérizidés.
Cette espèce qui fréquente les paysages semi-ouverts, a vu ses populations s'effondrer dans de nombreux pays, dont en France où la liste rouge de 2016 des espèces menacées le classe comme « en danger », que ce soit comme nicheur ou comme migrateur. C'est l'une des espèces qui a régressé le plus vite depuis la fin du XXe siècle en Europe.
A escribenta das hortas,[2] ou escribente hortelán[3], de nome científico Emberiza hortulana, é unha ave da familia das Emberizidae.
É unha ave duns 16,5 centímetros de lonxitude e 25 gramos de peso. OS machos presentan unha cabeza gris cunha carúncula ocular marela. A gorxa e queixo son tamén amarelos. O lombo e a rabadilla son pardos, namentres a parte inferior do corpo é cor canela. As femias e xoves son máis discretos e con cores máis esluídas.
É unha ave frecuente nas zonas de agro con árbores dispersas. Tamén se atopa en extensións agrarias amplas e de secaño. Xeralmente o seu límite de distribución son os 1500 metros de altitude, aínda que excepcionalmente pode chegar ós 2000 metros. Aliméntase de sementes e insectos.
O período de cría vai de maio a xullo, facendo unha posta de 4-6 ovos. O niño, con forma de cunca, adoita estar preto do chan. O tempo de incubación é de 13 días. Os polos permanecen no niño entre 9 e 13 días trala eclosión.
De abril a setembro é unha ave común en Asia Menor, o Cáucaso e en toda Europa, excepto nas Illas Británicas, o sur da Península Ibérica, o sur de Suecia e amplas zonas de Francia, Alemaña e os Países Baixos. Hiberna na África Tropical. A migración realízaa polas noites.
A escribenta das hortas, ou escribente hortelán, de nome científico Emberiza hortulana, é unha ave da familia das Emberizidae.
L'ortolano (Emberiza hortulana Linnaeus, 1758) è un uccello della famiglia degli Emberizidi.[2]
Gli uccelli immaturi invece mancano delle tonalità verdastre; parti superiori castano rossiccio con diffuse striature bruno nerastre. Inferiormente si osservano: gola e petto bruno giallastro striato di nerastro; restanti parti inferiori bianco-sporco soffuso di rossiccio; fianchi striati. Becco bruno rosato, conico ed appuntito con “dente palatale” poco accentuato. Zampe bruno rosato, sottili e munite di unghiette alquanto ricurve.
Per quanto riguarda il dimorfismo sessuale, la femmina adulta ha le parti superiori più brunastre e scarso o nullo verde su capo. Inoltre, il verde manca anche sul collo ed alto petto, che sono striati di bruno nerastro. Parti inferiori da bruno caldo a castano rossiccio sbiadito con striature bruno nerastre.
L'indole dell'ortolano è prettamente tranquilla e schiva. L'uccello si manifesta solamente con il canto (del maschio) durante il periodo riproduttivo e successivamente è difficile l'individuazione in quanto si rifugia nella vegetazione. Si differenzia dagli altri Zigoli per il fatto di avere una tolleranza verso gli altri membri dei branchetti nel quale si riunisce, e verso i quali evita contese, frequenti nelle altre specie della sua famiglia. Si adatta piuttosto bene alla cattività sebbene, nei primi tempi, il suo comportamento diventi irrequieto, fatto che non gli impedisce di mangiare moltissimo. La maggior parte degli Ortolani ingabbiati tendono ad ingrassare fortemente, indipendentemente dalle dimensioni dell'aviario che li ospita. Si è verificato che, ad eccezione dei casi in cui questo “ingrassamento” sia favorito con ogni mezzo per scopi alimentari, nei restanti gli allevatori cercavano di escogitare diete atte ad evitare l'eccessiva pinguedine dei loro ospiti. Come per molti altri uccelli, il canto dell'Ortolano presenta varianti geografiche («dialetti») anche all'interno della popolazione di una stessa Nazione.
L'alimentazione dell'Ortolano è simile a quella delle specie alle quali era accorpato prima delle diverse opere di classificazione. Gli Zigoli, come i Cardinalini e altri, sono infatti granivori. Tuttavia, a differenza degli altri passeriformi citati, questa specie è molto più selettiva riguardo ai semi con cui si nutrono, prediligendo quelli delle piante monocotiledoni. L'uccello sguscia i semi con l'aiuto della lingua e dei muscoli mascellari. La dieta è integrata da bacche e insetti (come altri piccoli invertebrati) con i quali viene maggiormente nutrita la prole appena nata.
L'ortolano è un migratore transahariano in quanto sverna nell'Africa sub-sahariana ad una latitudine compresa soprattutto tra i 5° ed i 10° N. Comincia gli spostamenti verso le regioni più calde alla fine del mese di Agosto e all'inizio di Settembre. La maggior parte degli avvistamenti di uccelli in svernamento riguardano le aree dell'Africa occidentale ed orientale. Piccole quote di uccelli svernanti sono state rinvenute anche in Arabia meridionale e l'Italia meridionale (Sicilia). Altri esemplari svernano poi nell'Asia sud-occidentale, trovandosi nel periodo riproduttivo in Asia Minore e Siberia Meridionale.
La maggior parte degli individui parte per nidificare, nel mese di Maggio ma altri arrivano nelle regioni più miti anche alla fine di Aprile. Queste regioni sono principalmente rappresentate da Europa, siberia meridionale e africa settentrionale; è degno di nota il fatto che l'Ortolano talune volte si spinga fino al circolo polare artico. L'esodo emigratorio avviene in piccoli gruppi generalmente composti da poche unità fino a circa una decina o isolatamente, sia nelle ore crepuscolari che in quelle diurne con una netta preferenza per le prime ore del giorno; col sole cocente lo spostamento si ferma. Il viaggio verso i luoghi di svernamento viene talvolta compiuto in unione ai Prispoloni conservando però una netta distinzione specifica attraverso gruppi omogenei.
Ha un volo agile ed elaborato negli spostamenti su corte distanze; sostenuto e leggermente ondulato sui percorsi più lunghi.
La migrazione dell'Ortolano avviene nel periodo di riproduzione. Esso infatti, spostatosi in Europa nella stagione calda, nidifica da Maggio a Luglio. Il nido viene costruito dalla femmina, e il maschio si limita ad osservarla e seguirla. L'ubicazione è varia, dipendendo dall'habitat scelto per riprodursi. Nel terreno spoglio, il nido viene costruito in piccole depressioni, che poi verranno ricoperte con erbe secche, mentre all'interno si trovano imbottiture di era e crini vegetali. Invece nei terreni coltivati, viene costruito ai piedi di piante che offrono riparo. L'Ortolano in ogni caso, rispetto agli zigoli (al quale è molto simile) ha una difesa più blanda del territorio, ciò rispecchia la sua natura tranquilla e pacifica.
Emberiza hortulana ricopre la ecozona paleartica, è diffusa quindi in Europa, Asia e Africa settentrionale. In Europa il suo areale va dai 66° di latitudine nord al bacino del Mediterraneo, approssimativamente è compreso nell'area interessata dall'isoterma di Luglio dei 15/30°; non è presente come nidificante, nelle Isole Britanniche, Islanda ed altre isole mediterranee, salvo rare eccezioni.
È nota come specie migratoria transahariana, ciò significa che nella stagione invernale a partire dal periodo compreso tra la fine di agosto e metà settembre si trova in Africa subsahariana e in India dove si sposta per lo svernamento. Nella stagione più calda invece si può localizzare in Europa, e nelle regioni dell'emisfero boreale isotermiche, come Africa settentrionale e Asia minore dove arriva generalmente nel mese di maggio.
In Italia si comporta da estivante, ed è anche uno svernante irregolare per quanto riguarda questa regione, dove raramente si trovano esemplari che trascorrono anche l'inverno, come si è verificato in Sicilia. La specie si riproduce irregolarmente tra le regioni del Nord e del Centro Italia dove compare fino al Molise ed alla Campania settentrionale. Si hanno invece sporadiche e limitate presenze nelle località montane più adatte della Basilicata e Calabria occidentali.
Gli ortolani amano le pianure, anche moderatamente rocciose, e zone aperte con eventuali presenze di boschetti e tratti cespugliati. Il suo habitat è piuttosto vasto in quanto ricopre anche i depositi alluvionali, gole, burroni e pendii ripidi. Inoltre frequenta, le aree coltivate dall'uomo, tranne quelle caratterizzate da agricoltura intensiva. Predilige, dunque, ambienti caldi e asciutti e sui rilievi montuosi si stabilisce preferenzialmente nel versante meridionale. Occupa infatti una fascia altitudinale molto vasta: dal livello del mare, fino ai 2000 m s.l.m. Costruisce nidi e si alimenta sul terreno (talvolta preferendo il riparo della vegetazione), ma lo si trova canticchiare anche su rocce, arbusti e talvolta sulle sommità degli alberi (vedi immagine). È in forte declino come nidificante, attualmente non a causa della pressione venatoria (uccello protetto, che comunque emigra prima dell'apertura della caccia), ma dell'intensificazione dell'agricoltura che elimina le zone incolte come boschetti e siepi; non è stata accertata, invece, la diminuzione del successo riproduttivo.
Le zone europee maggiormente interessate dalla presenza dell'Ortolano sono: Bulgaria con 10.000-10.000 esemplari, Finlandia 150.000-200.000, Francia 10.000-23.000 Grecia 20.000-30.000, Polonia 60.000-120.000 recentemente molto numeroso come nel secolo scorso (Tomialoic', 1990), Svezia 25.000-100.000 Turchia 1.000.000-10.000.000 Russia 10.000-100.000, Spagna 200.000-225.000.
Questa specie rimane, nonostante le leggi vigenti che ne vietano la cattura dal 1999,[3] una prelibatezza gastronomica del sud-ovest della Francia, in particolare dell'Aquitania. Essi vengono catturati vivi con reti apposite, fissate durante il volo migratorio autunnale verso l'Africa; vengono quindi tenuti in piccole gabbie o scatole, coperte da un telo. Questi uccelli reagiscono all'oscurità della gabbia rimpinzandosi di grano, e vengono solitamente nutriti con semi di miglio bianco fino a raddoppiare la loro mole. Gli ortolani adeguatamente ingrassati vengono quindi annegati nell'Armagnac e successivamente in questa acquavite marinati, con l'aiuto di specifici contenitori.[4][5]
Una volta terminata la marinatura, l'uccello viene arrostito e spennato. L'ortolano viene quindi mangiato intero, comprese le viscere e l'Armagnac ancora presente nei polmoni, tenendolo per la testa (o per il becco), sputando poi le ossa più grandi. Tradizionalmente i buongustai francesi usano coprirsi la testa e il viso con un tovagliolo o un fazzoletto mentre consumano l'uccello. Il motivo di questa usanza è discusso, alcuni sostengono che serva a godere al massimo degli aromi sprigionati mentre consumano tutto l'uccello in una volta, altri hanno suggerito che serva a celare l'operazione di rimozione delle ossa dalla bocca.[6] Un terzo significato meno pratico e più spirituale vorrebbe che il fazzoletto serva a "Nascondersi dagli occhi di Dio per la vergogna di una tale disonorevole e deprecabile crudeltà".[4]
Un tempo, l'isola di Cipro costituiva uno dei depositi principali per l'esportazione di ortolani, che venivano marinati in spezie e aceto e confezionati in botti contenenti ognuna da 300 a 400 esemplari trattati. All'inizio del XX secolo, tra le 400 e le 500 botti venivano esportate annualmente da Cipro.[7]
L'ortolano (Emberiza hortulana Linnaeus, 1758) è un uccello della famiglia degli Emberizidi.
Sodinė starta (lot. Emberiza hortulana, angl. Ortolan Bunting, vok. Ortolan) – startinių (Emberizidae) šeimos paukštis. Dydis 80-95 mm. Patino galvos ir kaklo viršus pilkas, rusvo atspalvio. Nugarinė dalis ryškiai ruda, su tamsiomis dėmėmis. Apatinė kūno dalis rūdžių spalvos, šonai šviesesni. Patelės yra blankesnių spalvų nei patinai.
Gyvena nedideliuose miškeliuose, laukuose. Lietuvoje reta rūšis, įrašyta į Lietuvos Raudonają knygą.
Sodinė starta (lot. Emberiza hortulana, angl. Ortolan Bunting, vok. Ortolan) – startinių (Emberizidae) šeimos paukštis. Dydis 80-95 mm. Patino galvos ir kaklo viršus pilkas, rusvo atspalvio. Nugarinė dalis ryškiai ruda, su tamsiomis dėmėmis. Apatinė kūno dalis rūdžių spalvos, šonai šviesesni. Patelės yra blankesnių spalvų nei patinai.
Gyvena nedideliuose miškeliuose, laukuose. Lietuvoje reta rūšis, įrašyta į Lietuvos Raudonają knygą.
Dārza stērste (Emberiza hortulana) ir neliela auguma stērstu dzimtas (Emberizidae) putnu suga, kas sastopama Eirāzijā un Āfrikā.[1] Ģeogrāfisko variāciju nav.[2]
Eiropā dārza stērste izplatīta fragmentāri, vairāk tās austrumu daļā, sākot no Polijas un Somijas. Austrumos sastopama līdz Altajam un Mongolijas ziemeļrietumiem. Dienvidos areāls iesniedzas Turcijā, Irākas ziemeļos un Irānā gar Kaspijas jūru, sasniedzot Kopetdaga kalnus. Ziemo Āfrikā uz dienvidiem no Sahāras.[1][3]
Dārza stērste Latvijā vietām ir diezgan parasta ligzdotāja, bet izplatība nevienmērīga. Vairāk sastopama rietumu daļā. Migrācijas laikā dārza stērste Latviju arī caurceļo, bet skaits nav liels.[3]
Dārza stērste ir neliela auguma, slaids dziedātājputns ar relatīvi garu, spēcīgu knābi un apaļu galvu.[4][5] Ķermeņa garums 15—17 cm, spārnu plētums 23—29 cm, svars 18—30 g.[4][5][6]
Apspalvojums ķermeņa augšpusē abiem dzimumiem pelēkbrūns ar tumšāk brūnām svītriņām. Spārnu lidspalvas sarkanbrūnas. Acis tumši brūnas, ap acīm dzeltens gredzens (kas tēviņiem ir košāk dzeltens). Knābis rozīgi brūns ar melnu galu, kājas rozīgi brūnas. Tēviņam ir gaiši pelēkzaļa galva un krūšu augšējā daļa, pakakle dzeltena, vaigi dzeltenzaļi ar košāk dzeltenām "ūsām", vēders rudi brūns. Mātītei vēders dzeltenīgi brūns ar tumšāk brūnām svītriņām.[4][6] Jaunie putni līdzīgi mātītei, bet to apspalvojums ir tumšāks ar vairāk svītriņām.[5][6]
Dārza stērste ir gājputns. Ligzdošanai labprātāk izvēlas reģionus ar kontinentālāku klimatu — pēc iespējas vairāk saulainu dienu un mazāk lietainu. Izplatības ziemeļu reģionos galvenokārt uzturas lauksaimniecības teritorijās, kurās ir viegla augsne un nenotiek pārāk intensīva saimniekošana. Svarīgi, lai tuvumā būtu daži koki vai krūmi. Mežu teritorijās apmetas mežmalās, meža lauču vai ceļu tuvumā. Izplatības dienvidu reģionos uzturas klinšainās, atklātās vietās ar dažiem krūmiem, līdz 2400 m virs jūras līmeņa.[1] Rudens migrācija parasti sākas augusta vidū.[1] Pārlidojumi tiek veikti nakts laikā.[4]
Ligzdošanas laikā dārza stērste galvenokārt barojas ar bezmugurkaulniekiem, piemēram, skudrām, tauriņiem un sienāžiem. Barību meklē gan uz zemes, gan koku un krūmu lapotnē. Īpaši iecienīti ir ozoli (kukaiņu meklēšanai) un priedes (sēklu lasīšanai). Ārpus vairošanās sezonas galvenokārt barojas ar sēklām.[1][5]
Dārza stērstes veido monogāmus pārus.[6] Ligzdošanas sezona ilgst no aprīļa vidus līdz jūnija sākumam. Ligzdu būvē mātīte no salmiem, zāļu stiebriem, lapām un saknītēm. No iekšpuses izklāta ar smalkākiem stiebriņiem, saknītēm un matiem. Tā parasti atrodas uz zemes, paslēpta labības vai kartupeļu laukā, vai zem kada krūma zariem.
Dējumā ir 3—6 olas (biežāk 4—5 olas). Inkubācijas periods ilgst 11—12 dienas. Perē un par mazuļiem rūpējas abi vecāki, lai gan perē galvenokārt mātīte, bet tēviņš aizsargā ligzdu no iespējamiem ienaidniekiem. Jaunie putni ligzdu atstāj 10—13 dienu vecumā, lidot sāk pēc apmēram četrām dienām.[1][4][5][6]
Dārza stērste (Emberiza hortulana) ir neliela auguma stērstu dzimtas (Emberizidae) putnu suga, kas sastopama Eirāzijā un Āfrikā. Ģeogrāfisko variāciju nav.
De ortolaan (Emberiza hortulana) is een lange-afstandstrekker en een lid van de familie der gorzen (Emberizidae). De soort komt voor in kleinschalige landbouwlandschappen waar houtwallen en graangewassen een belangrijke rol spelen. Hij heeft daarom in grote delen van Europa te lijden onder de schaalvergroting en homogenisering van de landbouw.[2] In Nederland en België is de ortolaan als broedvogel uitgestorven.[3] De soort overwintert in delen van West-Afrika en Oost-Afrika.[4]
De ortolaan bereikt een lengte van 15 à 16,5 cm. Het mannetje van de ortolaan onderscheidt zich van de andere gorzen door zijn grijsgroene kop, een gele oogring, keel en baardstreep en zijn oranjebruine onderzijde. De rug is bruinig met opvallende donkere strepen. Het vrouwtje lijkt op het mannetje maar heeft een grauwer gekleurde kop en bruinige onderzijde.[5] De ortolaan heeft een vleugellengte van 23–29 cm en weegt tussen de 20 en 28 gram.[6]
In delen van Griekenland en Turkije overlapt het broedgebied van de ortolaan met de gelijkende bruinkeelortolaan (Emberiza caesia). De bruinkeelortolaan broedt er vaak op zonnige, droge hellingen met rotsblokken, gras en doornige struiken. Als beide soorten in hetzelfde gebieden aanwezig zijn, broedt de bruinkeelortolaan vaak (maar niet altijd) op lagere hoogte, meestal beneden de 1.350 m. Het volwassen mannetje van de bruinkeelortolaan onderscheidt zich van de ortolaan door zijn diep roestrode buik, keel en baardstreep en zijn borst en kop zijn blauwgrijs in plaats van groengrijs. De bruinkeelortolaan heeft een witte in plaats van gelige oogring. Het vrouwtje is wat moeilijker te onderscheiden van een vrouwelijke ortolaan, maar heeft eerder een lichtbruine in plaats van gelige baardstreep en een wat warmer bruin gekleurde buik.[5]
De steenortolaan (Emberiza buchanani) lijkt ook sterk op de ortolaan en de broedgebieden van de twee soorten overlappen in het oosten van Turkije en Armenië.[7] De soort broedt daar op berghellingen en hoge plateaus (meestal boven 2000 m) en heeft daarmee dezelfde voorkeuren qua biotoop als de ortolaan in die contreien heeft. De mannelijke steenortolaan heeft echter geen grijze borstband. De rug is bij beide geslachten grauw en nauwelijks gestreept en hebben een wittige in plaats van oranjebruine stuit. De vrouwelijke ortolaan heeft een lichtelijk gestreepte borst, iets dat bij de vrouwelijke steenortolaan niet voorkomt. Steenortolanen hebben net als bruinkeelortolanen een witte (geen gele) oogring.[5]
De ortolaan voedt zich voornamelijk met insecten en ongewervelden, waaronder rupsen. Eet ook zaden zoals graankorrels; vooral na het broedseizoen.[8]
Het legsel bestaat uit 3-5 eieren die tussen mei en juni worden gelegd. De eieren zijn lichtblauw tot lichtbruin en hebben donkerbruine vlekken. De eieren worden 11 à 12 dagen geïncubeerd en na het uitkomen blijven de jongen nog 12 à 13 dagen in het nest. Circa vier dagen na het uitvliegen zijn de jongen zelfstandig. Het nest van de ortolaan wordt op de grond gebouwd, soms ook laag in bosjes of in bomen.[8] Normaal gesproken één legsel per jaar; soms een tweede legsel of een legsel ter vervanging als het eerste mislukt is. Broedt vaak in losse clusters van enkele broedparen.[9]
De ortolaan is de enige lange-afstandstrekker die de Sahara oversteekt binnen de familie der gorzen (Emberizidae).[9] Hij is in de broedgebieden te vinden tussen eind april en begin september. Het noordelijke deel van het broedgebied bevindt zich in Zweden en Finland en vanaf het oosten van Duitsland, via de gematigde klimaatzone van Rusland richting Siberië. Het zuidelijke deel van het broedgebied omvat de noordelijke delen van het Iberisch Schiereiland, het midden en zuiden van Frankrijk, oostwaarts door Italië, de Balkan, Griekenland, Turkije en de Kaukasus. De dichtstbijzijnde bolwerken bevinden zich in het Wendland in het oosten van Nedersaksen. In Duitsland wordt het bestand momenteel geschat op 10.500 à 16.000 paren.[10]
De ortolaan overwintert in zowel West- als Oost-Afrika. De kern van het West-Afrikaanse overwinteringsgebied ligt in Guinee waar ze algemeen zijn op Mont Nimba en grote dichtheden worden bereikt in de hooglanden van Fouta Djallon. In de laatstgenoemde zijn groepen van circa 200 individuen waargenomen. Ook het Lomagebergte en het Tingi Hills Forest Reserve in Sierra Leone behoren tot de kern van het West-Afrikaanse overwinteringsgebied. De soort wordt hier op hoogten tussen de 800 en 1800 meter waargenomen. De soort overwintert voornamelijk in open, kort en (gedeeltelijk) afgebrande graslanden, akkers, rotsige hellingen en kleine velden omgeven door droog bosland. Trekt daar vaak op met boompiepers (Anthus trivialis), langsnavelpiepers (Anthus similis) en zevenstrepengorzen (Emberiza tahapisi). Grotere aantallen overwinteren echter in het Ethiopisch Hoogland in Ethiopië en Soedan, op een hoogte tussen de 900 en 3000 m. De geprefereerde biotoop is daar gelijk aan dat in het westen van Afrika.[4]
Ortolanen die in het noordwesten en midden van Europa broeden trekken in zuidwestelijke richting weg en overwinteren in West-Afrika, van Mauritanië tot Nigeria. De broedgebieden worden in de loop van augustus en september verlaten. Ortolanen die gedurende de najaarstrek in Europa worden gevangen hebben lage vetreserves, wat indiceert dat ze snel door Centraal-Europa heen trekken en pas in het zuidwesten van Europa hun vetreserves proberen op te krikken. In Marokko passeren de meeste ortolanen tussen september en begin oktober en in Mauritanië vooral in begin oktober. Ortolanen zijn zeldzaam ten zuiden van 16° NB voor het midden van november en zeldzaam ten zuiden van 12° NB voor december, wat suggereert dat ze redelijk lang blijven pleisteren in de Sahel nadat ze de woestijn zijn overgestoken. Ortolanen blijven in de nabijheid van de Sahara totdat er geen voedsel meer beschikbaar is, alvorens ze hun eindbestemming bereiken. Dit is een fenomeen dat ook in andere zangvogels is waargenomen, zoals bij de fitis (Phylloscopus trochilus). De West-Afrikaanse overwinteringsgebieden worden tussen december en maart bezet. Broedvogels uit Oost-Europa en Rusland overwinteren in Oost-Afrika. In de Europese broedgebieden zijn ze opnieuw tussen eind april en midden mei te verwachten.[4]
In Nederland kwam de ortolaan aan het begin van de 20e eeuw nog voor ten oosten van de lijn Oost-Groningen, Hilversum en Zeeuws-Vlaanderen. Een afname trad al vanaf 1950 in toen er nog 1200-1700 paartjes in Nederland broedden. In het midden van de jaren 70 van de vorige eeuw was het bestand geslonken tot ongeveer 125 broedparen. De laatste bolwerken bevonden zich in Noord-Brabant, rondom Blerick en Grubbenvorst in Noord-Limburg en in de omgeving van Winterswijk in de Achterhoek. In 1994 waren er nog enkele broedparen over en sinds 1998 is er nog slechts twee keer in Nederland gebroed.[3] De soort kende in België een soortgelijke situatie waar er in de jaren 50 van de vorige eeuw nog vele honderden voorkwamen. In 1989 was dat aantal geslonken tot slechts vier broedparen. Het laatste bolwerk bevond zich in de oude boerenlandschappen van de Belgische Kempen.[11] De ortolaan is dan ook praktisch als broedvogel uitgestorven in Nederland en België. Trekvogels uit Zweden worden vooral in het najaar, maar ook in april en mei nog wel waargenomen.[12]
De soort is in 2004 als ernstig bedreigd op de Nederlandse Rode Lijst gezet.[13] In 2016 staat de soort als "verdwenen op de Nederlandse Rode Lijst. De soort staat als uitgestorven op de Vlaamse Rode Lijst.[14]
In Zwitserland staat de ortolaan ook op de rand van uitsterven, met nog zeven overgebleven individuen in 2009. Deze bevonden zich op rotsachtige zuidelijke hellingen in de gemeente Leuk, kanton Wallis. Kwamen in de jaren 80 van de vorige eeuw ook nog voor in de kantons Genève en Graubünden.[15]
Ook in Finland is de achteruitgang goed gedocumenteerd. De afname van de ortolaan in Finland begon pas tussen de jaren 70 en jaren 80 van de vorige eeuw. De achteruitgang gaat het hardst in het noorden en oosten van Finland en minder hard in het westen en zuiden, waar de meeste ortolanen voorkomen. In het zuidelijke gebied werd een afname van 72% gemeten tussen 1984 en 2002 en gaat nog altijd door. Aan het eind van de jaren 80 werd het bestand tussen de 150.000 en 200.000 broedparen geschat, wat de op één na grootste populatie, na Spanje in Europa was. De huidige populatiegrootte wordt op 30.000 paren geschat.[2]
Voor zover bekend is de Oost-Europese populatie nog stabiel en de enige substantiële toename werd gemeld in Catalonië. Omdat de populatie hier wel in staat is om toe te nemen, is het aannemelijk dat de kwaliteit van de West-, Centraal- en Noord-Europese landbouwgebieden als broedbiotoop achteruit gaat. Ook is het daarom waarschijnlijk dat problemen in het overwinteringsgebied slechts een marginale rol spelen.[9]
De soort staat (nog) als niet bedreigd op de internationale Rode Lijst van de IUCN.[1]
De ortolaan kwam in de omgeving van Winterswijk voor op de kleinschalige essen waarop rogge, gerst, haver, aardappelen en voederbieten werden verbouwd. Ze broedden daar in de oude eikenhoutwallen of in oude eiken langs lanen die het akkergebied doorkruisen. De Winterswijkse populatie liep door tot in Westfalen, waar de soort ook hard onderuit is gegaan.[16] De gevaren liggen bij de verandering in het landgebruik, die tegenwoordig grootschaliger is en minder gewassen bevat. De maïsteelt is catastrofaal voor de ortolaan. In het oosten van Duitsland, waar nog wel ortolanen broeden, worden ze net als voorheen in Winterswijk gezien in kleinschalige akkergebieden langs oude eikenalleeën; soms ook bosranden langs akkers. Kleinschalige elementen als zandweggetjes en braakliggende akkerranden lijken ook zeer belangrijk te zijn.[10] In bosrijke gebieden van Fennoscandinavië en Rusland broedt de soort langs bosranden, open plekken in bossen en kapvlakten. In Zuid-Europa en de Kaukasus worden ruige, met struiken begroeide berggebieden bewoond tot een hoogte van 2.400 m.[17] Komt in zowel de natuurlijke als agrarische delen van zijn verspreidingsgebied voor in warme, zonnige gebieden, met een droge bodem en een jaarlijkse neerslag beneden de 600–700 mm.[9]
De roep is een metalig sli-e en tju. Beide roepjes worden vaak om en om met een interval van twee seconden ten gehore gebracht. Ook een plat, klikkend plett indien opgejaagd. De zang is een melodieus, echoënd srü-srü-srü-srü-dru-dru-dru of sja-sja-sja-drü-drü. Regionale variatie is mogelijk.[5]
De ortolaan is ingedeeld in Annex I van de Vogelrichtlijn van de Europese Unie. Daarom moeten de lidstaten ervoor zorgen dat de soort beschermd wordt. Dit houdt onder andere in dat het opzettelijk doden of vangen van de ortolaan, alsook het schade toebrengen aan de nesten en het weghalen van de eieren verboden is.[8] Het Duitse Committee Against Bird Slaughter bracht in 2012 de illegale jacht onder de aandacht van het Europees Parlement, nadat het de illegale activiteiten in Frankrijk in kaart had gebracht. De bescherming van de ortolaan wordt vooral in het Franse departement Landes niet nageleefd en de lokale autoriteiten tolereren de massale vangst openlijk. De ortolanen worden in het najaar gevangen en vetgemest, om vervolgens in december doorverkocht te worden aan restaurants voor een prijs tussen de €100,- en €150,-. Ze worden vervolgens voor €300,- opgediend.[18] Jaarlijks worden er in Frankrijk ca. 30.000 ortolanen in de periode augustus/september gestroopt.[19]
De traditie om ortolaan te eten komt uit de Zuid-Europese landen. De dieren worden levend in armagnac verdronken en vervolgens in een hete oven geroosterd. Het eten van de ortolaan werd er vroeger (en door sommigen nog steeds) als een delicatesse beschouwd.[19] De Duitse ornitholoog Hermann Schlegel omschreef de ortolanenvangst als volgt: "Op plaatsen waar ze tijdens de trek talrijk waren werden ze met slagnetten gevangen. In een kooi werden ze dan 's nachts bij kaarslicht in enkele dagen vetgemest met gierst, vervolgens met een steek van een stopnaald in het achterhoofd gedood, geplukt doch niet ontweid, en met rode zijden strikjes om de hals in spanen doosjes verzonden".[20]
In maart 2013 riep Europa de Fransen nogmaals op te stoppen met het nog steeds door de overheid oogluikend toestaan van deze illegale vogelvangst. Voorzitter van de Franse dierenbescherming, Pierre Athanaze, zegt een regeringsdocument te hebben onderschept, waarin staat dat de politie de jagers met rust moet laten.[21] In juni 2016 gaf de Europese Commissie Frankrijk nog twee maanden de tijd om maatregelen tot verbetering te treffen. Door de Franse houding zouden de inspanningen van andere landen voor het behoud van de ortolaan hun nut voor een belangrijk deel verliezen.[22]
De ortolaan staat ook op Appendix III van de Conventie van Bern.[23]
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Emberiza hortulana op Wikimedia Commons. 
Nederlandstalige Wikisource.De ortolaan (Emberiza hortulana) is een lange-afstandstrekker en een lid van de familie der gorzen (Emberizidae). De soort komt voor in kleinschalige landbouwlandschappen waar houtwallen en graangewassen een belangrijke rol spelen. Hij heeft daarom in grote delen van Europa te lijden onder de schaalvergroting en homogenisering van de landbouw. In Nederland en België is de ortolaan als broedvogel uitgestorven. De soort overwintert in delen van West-Afrika en Oost-Afrika.
Hortulan (Emberiza hortulana) er ein fugl i busksporvfamilien som lever i Noreg, men er kritisk trua (lista som CR på norsk raudliste 2006).
Hortulan (Emberiza hortulana) er ein fugl i busksporvfamilien som lever i Noreg, men er kritisk trua (lista som CR på norsk raudliste 2006).
Hortulan (Emberiza hortulana) er en fugl i buskspurvfamilien. Hortulanen blir ca. 16 cm lang og veier mellom 20 og 26 gram. Hannen har olivengrått hode og bryst, lysegul strupe og skjeggstripe og lys ring rundt øyet. Nebbet er lyserødt og buken orangebrun. Hunnen ligner på hannen, men har mindre klare farger og mørkstreket bryst og isse. Hortulanens sang minner om gulspurvens, men er kortere og langsommere.
Hortulanen er i hovedsak frøspiser, men kan også ta smådyr. Ungene fôres gjerne med insekter. Spillkorn er viktig føde for hortulanen rett etter ankomst om våren, og senere på året hentes mye insekter i kornåkre. Alle norske hekkeplasser ligger ved dyrket mark.
Hortulan var tidligere knyttet til kulturlandskapet, men hekker nå bare på brannfelt, hogstfelt, torvmyrer og noen nydyrkingsområder. I Norge er hortulanen nå en svært sjelden hekkefugl. I Norge hekker arten i et kjerneområde i Hedmark. I tillegg hekket noen få par i Oppland og Akershus inntil nylig.[3] I Norge står hortulan på den nasjonale rødlisten i kategorien "kritisk truet".[2] Hovedårsaken til en fortsatt bestandsnedgang er trolig at bestanden er liten og isolert. Den norske bestanden var i 2006 på bare 110 syngende hanner.
En tilsvarende tilbakegang har funnet sted over store deler av Europa. Hortulanens utbredelse strekker seg fra Europa østover gjennom Russland til Mongolia og sør til Middelhavet og Lilleasia. Nedgangen ellers i Europa skyldes trolig i stor grad endringer i jordbruket. Færre husdyr, mindre beitemark, færre kantsoner og mer sprøyting er negativt for hortulanen. Av andre negative faktorer kan bruk av kvikksølvbeiset korn (som antagelig forårsaket krakket på 1950-tallet), endringer i klimaet i Europa, tørke i overvintringsområdene i Afrika og fangst, ha bidratt til bestandsnedgangen.
Helt siden romertiden har hortulaner blitt fanget under høsttrekket og fôret opp til de er smellfeite. Hortulaner blir fortsatt betraktet som en delikatesse og storstilt fangst foregår fremdeles enkelte steder ved Middelhavet. Det er beregnet at omtrent 50 000 hortulaner blir fanget hvert år bare i den sørvestre delen av Frankrike.[trenger referanse] Frankrike krever dispensjon fra EUs fugleverndirektiv under henvisning til at det dreier seg om «tradisjonell» fangst.[trenger referanse]
Hortulan (Emberiza hortulana) er en fugl i buskspurvfamilien. Hortulanen blir ca. 16 cm lang og veier mellom 20 og 26 gram. Hannen har olivengrått hode og bryst, lysegul strupe og skjeggstripe og lys ring rundt øyet. Nebbet er lyserødt og buken orangebrun. Hunnen ligner på hannen, men har mindre klare farger og mørkstreket bryst og isse. Hortulanens sang minner om gulspurvens, men er kortere og langsommere.
Scientìfich: Emberiza hortulana
Piemontèis : ...
Italian : Ortolano
Órdin: ---
Famija: ---
Géner: ---
Àutri nòm an piemontèis: ...
A l'é n'osel.
Da finì.
Da finì.
Emberiza hortulana
Multimedia w Wikimedia Commons Ortolan[3], trznadel ortolan (Emberiza hortulana) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny trznadli (Emberizidae), zamieszkujący większość Europy i zachodnią Azję. W zachodniej Europie występuje wyspowo, nie na całym obszarze. W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu, choć rozmieszczony nierównomiernie i miejscowo może być liczny[4]. Przeloty IV–V i VIII–IX, zimuje w Afryce. Monotypowy.
Drugi człon nazwy naukowej hortulana pochodzi od łacińskiego słowa hortus – ogród[5].
Wielkości wróbla. Długość ciała 15–16 cm, masa ciała około 25 g[5]. U samca głowa popielata, występuje żółty wąs i śliniak. Grzbiet rdzawobrązowy z czarnobrązowymi plamkami. Strona brzuszna cynamonowobrązowa, pierś zielonkawoszara. Dziób jest czerwonawy, oczy i nogi brązowe. Samice ubarwione bardziej blado, z prążkowaną piersią. Są nieznacznie mniejsze od samców, także ich obrączka oczna wykazuje mniejsze rozmiary[5].
W odróżnieniu od innych trznadli, ortolan odbywa dwa pierzenia. W lipcu wymieniają wszystkie pióra, zaś na przedwiośniu jedynie drobne pióra okrywowe, dzięki czemu samce przybierają swoje ozdobne barwy[5].
W Europie gniazduje niemal na całym kontynencie, z wyjątkiem byłych republik nadbałtyckich i północnych części Skandynawii. Do tego obszary lęgowe występują od Palestyny i Turcji po Iran i Mongolię. Zimowiska leżą na południe od obszarów lęgowych, jednak w południowej Europie miejscami występują cały rok (miejsca ptaków lęgowych zajmują wtedy zimujące ptaki z północy). Wiele europejskich ortolanów zimuje w Afryce na południe od Sahary, zaś azjatyckich na Półwyspie Arabskim i w Indiach[5].
Występuje na obszarach nizinnych. W Polsce nieliczny ptak lęgowy o nierównomiernym zasięgu. W ostatnich latach liczebność wzrosła do niekiedy kilku par na kilometr kwadratowy[5].
Ptaki przybywają z zimowisk pod koniec kwietnia lub na początku maja. Sezon lęgowy rozpoczyna się na początku maja. Gniazdo umieszczone jest na ziemi pośród gęstej roślinności; buduje je samica. Przy gnieździe ptaki są bardzo płochliwe. Zniesienie liczy około 5 jaj. Inkubacja trwa 12–14 dni. Młode pozostają w gnieździe przez blisko dwa tygodnie. Ortolan wyprowadza jeden lub dwa lęgi w sezonie. Odlatuje w sierpniu[5].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[6]. W starożytnym Rzymie mieszkańcy łapali drobne ptaki, w szczególności potrzosy i ortolany, w celach spożywczych. We Włoszech poczynania te są kontynuowane[5]. W Polsce występuje 20% populacji ortolanów z całej Unii Europejskiej (stan w 2015)[7].
Ortolan, trznadel ortolan (Emberiza hortulana) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny trznadli (Emberizidae), zamieszkujący większość Europy i zachodnią Azję. W zachodniej Europie występuje wyspowo, nie na całym obszarze. W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu, choć rozmieszczony nierównomiernie i miejscowo może być liczny. Przeloty IV–V i VIII–IX, zimuje w Afryce. Monotypowy.
Drugi człon nazwy naukowej hortulana pochodzi od łacińskiego słowa hortus – ogród.
A sombria ou hortulana[1](Emberiza hortulana) é uma ave da família Emberizidae. Identifica-se pela cabeça esverdeada, com um "bigode" amarelo e pelo ventre avermelhado, sendo que a plumagem dos machos é mais vistosa durante a época de reprodução.
A sua alimentação consiste essencialmente de sementes, grãos, insectos e larvas [2].
É uma ave migradora que nidifica na Europa e inverna em África.
Em Portugal ocorre sobretudo em zonas de altitude, frequentemente de dificil acesso, o que, juntamente com o facto de ser pouco tolerante da presença humana, explica que seja por vezes difícil de observar, apesar de não ser rara. É uma das espécies estivais mais tardias em Portugal, e prefere zonas abertas, frequentadas por gado e com a presença de rochas. Entre Maio e Agosto surge em quase todas a zonas serranas acima dos 800 metros localizadas a norte do Tejo. As melhores zonas de observação são no Parque Nacional da Peneda-Gerês, em particular no Planalto da Mourela, entre Covelães e Pitões das Júnias, e entre Pitões das Júnias e Tourém; na Serra da Estrela, onde é mais abundante; e na Serra de Leomil. Durante a migração de Outubro, também na zona de Sagres (Vila do Bispo) é comum ver a Sombria. Outros locais onde é possível encontrar a Sombria incluem as Serras do Alvão, Marão, Montesinho e no Parque Natural do Douro Internacional[2].
Calcula-se que existam em Portugal poucos milhares de casais, apesar do Livro Vermelho dos Vertebrados de Portugal classificar a espécie como DD (informação insuficiente). Na Europa como um todo, a espécie é considerada pela BirdLife International como depauperada devido ao seu declínio histórico acentuado [2].
A espécie é monotípica (não são reconhecidas subespécies).
A sombria ou hortulana(Emberiza hortulana) é uma ave da família Emberizidae. Identifica-se pela cabeça esverdeada, com um "bigode" amarelo e pelo ventre avermelhado, sendo que a plumagem dos machos é mais vistosa durante a época de reprodução.
A sua alimentação consiste essencialmente de sementes, grãos, insectos e larvas .
É uma ave migradora que nidifica na Europa e inverna em África.
Em Portugal ocorre sobretudo em zonas de altitude, frequentemente de dificil acesso, o que, juntamente com o facto de ser pouco tolerante da presença humana, explica que seja por vezes difícil de observar, apesar de não ser rara. É uma das espécies estivais mais tardias em Portugal, e prefere zonas abertas, frequentadas por gado e com a presença de rochas. Entre Maio e Agosto surge em quase todas a zonas serranas acima dos 800 metros localizadas a norte do Tejo. As melhores zonas de observação são no Parque Nacional da Peneda-Gerês, em particular no Planalto da Mourela, entre Covelães e Pitões das Júnias, e entre Pitões das Júnias e Tourém; na Serra da Estrela, onde é mais abundante; e na Serra de Leomil. Durante a migração de Outubro, também na zona de Sagres (Vila do Bispo) é comum ver a Sombria. Outros locais onde é possível encontrar a Sombria incluem as Serras do Alvão, Marão, Montesinho e no Parque Natural do Douro Internacional.
Calcula-se que existam em Portugal poucos milhares de casais, apesar do Livro Vermelho dos Vertebrados de Portugal classificar a espécie como DD (informação insuficiente). Na Europa como um todo, a espécie é considerada pela BirdLife International como depauperada devido ao seu declínio histórico acentuado .
Strnádka záhradná[3] (lat. Emberiza hortulana) je druh spevavca z čeľade strnádkovité. Hniezdi v západnej palearktíde. Na Slovensku je to veľmi vzácny hniezdiaci spevavec, hniezdenie alebo pravdepodobné hniezdenie bolo zistené v 0,20 % mapovacích kvadrátov. Počas obdobia migrácie bola zistená v 2,60 % mapovacích kvadrátov.[4] Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov strnádka záhradná patrí medzi najmenej ohrozené druhy, trend celkovej populácie je klesajúci, stavy klesajú kvôli deštrukcii biotopov, v Európe bol v rokoch 1980 – 2013 zistený prudký pokles populácie.[1]
Odhadovaný počet hniezdiacich párov v rokoch 1980 – 1999 bol 0 – 5. Veľkosť populácie i územie na ktorom sa vyskytovala mali nejasný trend. Ekosozologický status v roku 1995 I - nezaradený. V roku 1998 EN:A1,B1,D, EN - ohrozený. V roku 2001 EN - ohrozený.[5] Európsky ochranársky status SPEC2 - druhy, ktorých globálne populácie sú koncentrované v Európe, ale majú tam nevhodný ochranársky status. Stupeň ohrozenia V - zraniteľný druh.[4]
Odhadovať počet hniezdiacich párov v rokoch 2008 – 2012 nebolo možné pre nedostatok údajov. Krátkodobý trend i veľkosť územia na ktorom hniezdila za posledných 12 rokov (2000 – 2012) aj z pohľadu dlhodobého trendu od roku 1980 (1980 – 2012) boli neznáme.[6] V roku 2014 CR B2ab(v) + c(iv); D - kriticky ohrozený.[2][7][8]
Pár, ilustrácia
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Strnádka záhradná
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Strnádka záhradná
Strnádka záhradná (lat. Emberiza hortulana) je druh spevavca z čeľade strnádkovité. Hniezdi v západnej palearktíde. Na Slovensku je to veľmi vzácny hniezdiaci spevavec, hniezdenie alebo pravdepodobné hniezdenie bolo zistené v 0,20 % mapovacích kvadrátov. Počas obdobia migrácie bola zistená v 2,60 % mapovacích kvadrátov. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov strnádka záhradná patrí medzi najmenej ohrozené druhy, trend celkovej populácie je klesajúci, stavy klesajú kvôli deštrukcii biotopov, v Európe bol v rokoch 1980 – 2013 zistený prudký pokles populácie.
Ortolansparv (Emberiza hortulana) är en fågel i familjen fältsparvar. Trivialnamnet och dess vetenskapliga namn ortolan och hortulana härstammar från latinets hortulus, vilket ungefär betyder "trädgårdsfågeln" från hortus, som betyder "trädgård".
Ortolansparven är en slank fältsparv, med ganska lång stjärt, ganska litet rundat huvud och en rätt lång och svagt krökt näbb.[2] Den mäter 15-16,5 cm på längden[2] och väger 17-28 gram[3]. I alla dräkter har den en tydlig gulvit orbitalring, kraftigt mörkstreckad mantel på gråbrun botten, och gråbrun rygg och övergump. De breda tertialbrämen är rödbruna och bredare på mitten.
Både honan och hanen har gult tydligt mustaschstreck och strupe. Juvenilen får denna gula ton först i juli/augusti. Den adulta hanens huvud, hals och bröst är askgrå med olivgrön anstrykning, buken brunröd och ryggen gråaktigt rödbrun med kraftiga svartaktiga streck. Adult hona och hane i första vinterdräkt är fint mörkstreckad på hjässan, strupsidan och bröstet (som är ljusare än hanens) och det olivgrå bröstbandet är smalt eller otydligt.[2]
Under höstflytten uppträder den ofta i mindre flockar.
Sången liknar gulsparvens, men är mera avrundad, ren och djup. Den har en typiskt ringande ton och kan låta som ett eko.[4] En strof kan skrivas sry-sry-sry-sry, dry dry dry. De ekande tonerna är ofta lägre.
Ortonlansparven är en flyttfågel som förekommer som häckfågel i merparten av länderna i Europa och i västra Asien så långt österut som Mongoliet. Den häckar också i Mindre Asien och österut till Iran.[5] Den övervintrar i tropiska Afrika och återvänder till sina häckningsområden från slutet av april till början av maj. Över stora delar av sitt utbredningsområde förekommer den mycket lokalt. Dess häckningsområde når så långt norrut som Skandinavien och norr om polcirkeln. I Europa förekommer den inte som häckfågel i Storbritannien och Danmark,[6] men under flytten, som sker nattetid, passerar den regelbundet Danmark och södra Storbritannien. Arten har även sällsynt observerats på Island, Färöarna, Kanarieöarna, Seychellerna och i Indien.[5]
I Sverige anländer ortolansparven under första hälften av maj. Den häckar lokalt, främst utmed Norrlandskusten, och söderut till Mälardalen. Den häckar även sällsynt i södra Sverige. De skandinaviska fåglarna flyttar redan i augusti-september och övervintrar i västra Afrika söder om Sahara.[6]
Ortolansparven häckar dels på lägre nivåer i jordbruksbygd med hagmarker och buskar och på hyggen, men i södra Europa, Turkiet och Kaukasus även i bergstrakter på höjder över 1500 meter över havet.[2]
Hanarna anländer häckningsområdena i genomsnitt 5-6 dagar före honorna.[4] I häckningsområdet finns det ofta flera sjungande hanar inom hörhåll från varandra. Honan bygger boet som placeras i en buske eller vid en dikesren. Boet består av torra strån och är ofta fodrat med rottrådar, hår och tagel. Kullen består av 4 till 6 ägg som är 20 millimeter stora, av varierande färg med mörkare fläckar. Äggen ruvas av honan i 11 till 14 dagar.[3] Under tiden hjälper hanen till med matningen. Ungarna matas med insekter av båda föräldrarna och lämnar boet efter 10-12 dagar.
Den födosöker mest på marken och lever främst av frön som den ofta söker på torra marker med kortvuxen vegetation.[3] Under häckningsperioden tar den även skalbaggar och andra insekter.[3]
Arten har ett mycket stort globalt häckningsområde och trots att populationstrenden är negativ, den minskar i minst 19 europeiska länder,[6] så anser IUCN inte att minskningen är så pass allvarlig att den är hotad, utan kategoriserar arten som livskraftig (LC).[1] Den är nationellt utdöd i Nederländerna och Belgien.[5]
Ortolansparven har minskat i Europa under hela 1900-talet som ett resultat av den omfattande jakten som bedrivits under höstflyttningen i södra Europa. Trots att lagar tillkommit som förbjuder denna småfågeljakt i hela EU har jakten fortsatt på flera platser framför allt i sydvästra Frankrike.
Frankrike förbjöd jakt på ortolansparv 1999, men lagen tillämpades dåligt. Enligt den franska grenen av Birdlife International (LPO) sjönk den franska populationen av ortolansparv med 30%, mellan 1997 och 2007. [7]
2007 utlovade den franska regeringen att striktare tillämpa EU:s direktiv om ett jakt- och fångstförbud. Detta efter påtryckningar från både EU och franska LPO. [8] Det högsta bötesbeloppet ligger på 6000 euro (drygt 61000 SEK).
Det är i Europeiska unionen förbjudet att:[9]
Andra skäl till den negativa populationstrenden är habitatförstörelse som resultat av det moderniserade jordbruket och sviterna av 1950, 1960 och 1970-talets utsläpp av miljögifter som kvicksilver.[6]
Den svenska populationen beräknades 2005 till cirka 12 500 könsmogna individer. Under 1800-talet hade arten en vidsträckt utbredning över hela landet. Skandinavien populationen har minskat kraftigt under en lång tid och i Sverige kategoriseras den idag som sårbar (VU) av ArtDatabanken.[6]
Ortolansparven har i södra Europa, och främst inom det franska lantliga köket, ansetts som en delikatess och där traditionellt jagats i stor utsträckning under fågelns höstflyttning till Afrika. Traditionellt fångas fåglarna i nät och hålls sedan i täckta burar eller lådor, där de får äta upp sig på spannmål, vanligtvis hirs. Denna tradition finns beskriven sedan romartiden men idag är jakten förbjuden i hela EU.
Ett klassiskt recept beskriver hur fågeln avlivas genom att dränkas i Armagnac och sedan rostas för att ätas hel med benen först. [10]
Enligt tradition har franska gourmander, medan de ätit fågeln, täckt både händer och ansikte med en stor servett eller handduk. Syftet är omdiskuterat. Vissa säger att det är för att uppleva smaken, några har hävdat att det är ett sätt att skydda sig mot Guds ögon, som annars skulle se den dekadenta och skamliga akten.[7] Andra menar att handduken bara finns där för att dölja att matgästen spottar ut benen.[11] Det sägs att en präst som var vän till Jean Anthelme Brillat-Savarin var den första att börja använda handduk.[12]
I Colettes kortroman Gigi från 1944 lär faster Alicia ut huvudpersonen hur man äter ortolansparvar på rätt sätt. När den franske presidenten François Mitterrand intog sin sista måltid 1996 stod ortolansparv på menyn. [13]
Wikimedia Commons har media som rör ortolansparv.
Ortolansparv (Emberiza hortulana) är en fågel i familjen fältsparvar. Trivialnamnet och dess vetenskapliga namn ortolan och hortulana härstammar från latinets hortulus, vilket ungefär betyder "trädgårdsfågeln" från hortus, som betyder "trädgård".
Bayağı Kirazkuşu (Emberiza hortulana), Kirazkuşugiller (Emberizidae) familyasına ait bir ötücü kuş türü. Günümüzde bazı araştırmacılar tarafından İspinozgiller (Fringillidae) familyasında sınıflandırılmıştır. Ayrıca çinte[1][2], bayağı çinte[1], ortolan[2][3][4], kirazkuşu[4][5][6] olarak da adlandırılır. Bu kuşun genel adı Fransızcadır. Kuşun bilimsel adı, Latince'de hortulanus, "bahçıvan kuşu" anlamına gelir. (Bu kelime de "hortus" kelimesinden türemiştir. "hortus", "bahçe" demektir.)
Avrupa ülkelerinin birçoğunda ve Batı Asya'da yerel bir kuştur. Sonbaharda tropikal Afrika'ya göçer ve Nisan sonu ya da Mayıs başında geri döner. Dağılımı üreme alanıyla paralellik gösterir ve oldukça yereldir. Bunun için de türün dağılımının saptanması oldukça zordur. Fransa'da bağları tercih ettiği söylenmektedir. Fakat kesinlikle asmalardan beslenmez. Ve diğer ülkelerde de eşit olarak üzüm bağlarında bulunup bulunmadığı meçhuldür. İskandinavya'nın kuzey uçlarına ve Kutup Dairesi'nin ötesine kadar uzanır. Mısır tarlalarına ve komşu tarlalara dadanır. Britanya Adaları'nda ilkbaharda ve özellikle sonbaharda nadir görünür.
Bayağı Kirazkuşu 16 cm uzunluğunda ve 20-25 g ağırlığındadır. Görünüş ve alışkanlık olarak Sarı Kirazkuşu'na çok benzer. Fakat tür olarak parlak renklerden yoksundur; örneğin Bayağı Kirazkuşu'nun kafası parlak sarı yerine yeşilimsi gridir. Erkeğin oldukça tekdüze şarkısı Sarı Kirazkuşu'nunkine benzer.
Bayağı kirazkuşu yuvaları yerde ya da yere yakın yerlerde bulunur. Birçok kirazkuşunda olduğu gibi yumurtalarda nadiren çizgili işaretler görülür.
Doğal rejimini tohumlar oluşturur. Fakat yavrularını beslerken kanatlı böcekler ve diğer böcekleri de yer.
Bu türün sayısı en az on Avrupa ülkesinde azalmaktadır. Buna rağmen türün toplam popülasyonu 400,000-600,000 çift olarak tahmin edilmektedir.
Fransa'da 1960-1980 yılları arasında 17 bölümde yok olmuşlar, diğer 7 bölümdeyse sayıları oldukça azalmıştır. 1992 yılındaki tahmini Fransa popülasyonu 15,000 çifttir.
Bu hızlı gerilemenin nedenleri doğal ortamlarının tahrip edilmesi, yuvalama alanlarının azalması ve tarım arazilerindeki değişiklikler olarak gösterilmektedir. Avcılık (özellikle Landes bölgesinde) yılda 50,000 kuşun yok olmasının sorumlusudur. (Bu sayı Almanya, Belçika ve Hollanda'nın Bayağı Kirazkuşu popülasyonunun 10 katıdır.)
Bu tür Avrupa'da korunan türler arasındadır ve Fransa'da satışı yasadışıdır. Fakat Gaskonya bölgesinde yaz sonunda semirdiği zaman hala yakalanmaktadır. Bu uygulama politik olarak hassastır ve en önemli sebeplerinden biri de "Avcılar ve Balıkçılar" gibi grupların yöresel başarılarıdır.
Eylül 2007'de Fransız hükümeti en sonunda türün zorlayıcı kanunlarla korunmasının ve bu kanunların 8 yıl süresince kanun kitaplarında yer almasının planlandığını duyurdu.
Virtual Birds'de Bayağı kiraz kuşu kuşunun kuş sesi bulunur. Bayağı Kirazkuşu (Emberiza hortulana), Kirazkuşugiller (Emberizidae) familyasına ait bir ötücü kuş türü. Günümüzde bazı araştırmacılar tarafından İspinozgiller (Fringillidae) familyasında sınıflandırılmıştır. Ayrıca çinte, bayağı çinte, ortolan, kirazkuşu olarak da adlandırılır. Bu kuşun genel adı Fransızcadır. Kuşun bilimsel adı, Latince'de hortulanus, "bahçıvan kuşu" anlamına gelir. (Bu kelime de "hortus" kelimesinden türemiştir. "hortus", "bahçe" demektir.)
Avrupa ülkelerinin birçoğunda ve Batı Asya'da yerel bir kuştur. Sonbaharda tropikal Afrika'ya göçer ve Nisan sonu ya da Mayıs başında geri döner. Dağılımı üreme alanıyla paralellik gösterir ve oldukça yereldir. Bunun için de türün dağılımının saptanması oldukça zordur. Fransa'da bağları tercih ettiği söylenmektedir. Fakat kesinlikle asmalardan beslenmez. Ve diğer ülkelerde de eşit olarak üzüm bağlarında bulunup bulunmadığı meçhuldür. İskandinavya'nın kuzey uçlarına ve Kutup Dairesi'nin ötesine kadar uzanır. Mısır tarlalarına ve komşu tarlalara dadanır. Britanya Adaları'nda ilkbaharda ve özellikle sonbaharda nadir görünür.
Bayağı Kirazkuşu 16 cm uzunluğunda ve 20-25 g ağırlığındadır. Görünüş ve alışkanlık olarak Sarı Kirazkuşu'na çok benzer. Fakat tür olarak parlak renklerden yoksundur; örneğin Bayağı Kirazkuşu'nun kafası parlak sarı yerine yeşilimsi gridir. Erkeğin oldukça tekdüze şarkısı Sarı Kirazkuşu'nunkine benzer.
Bayağı kirazkuşu yuvaları yerde ya da yere yakın yerlerde bulunur. Birçok kirazkuşunda olduğu gibi yumurtalarda nadiren çizgili işaretler görülür.
Doğal rejimini tohumlar oluşturur. Fakat yavrularını beslerken kanatlı böcekler ve diğer böcekleri de yer.
Маса тіла 20-28 г. Довжина тіла близько 16 см. У дорослого самця в шлюбному вбранні голова, шия і воло сірі, з легким оливковим відтінком; навколоочне кільце, «вуса» і горло жовті; спина і верх крил рудувато-бурі, з темною строкатістю; поперек і надхвістя рудувато-бурі; груди, черево і підхвістя руді; махові пера бурі, зі світлою облямівкою; хвіст бурий, дві крайні пари стернових пер з білими плямами; дзьоб і ноги червонувато-бурі; у позашлюбному оперенні голова, шия і воло оливково-сірі. У дорослої самки голова, шия і воло бурувато-сірі; на верхній частині голови і волі темні риски; груди рудуваті; черево і підхвістя жовтуваті, молодий птах подібний до дорослої самки, але низ вохристий, зі значною кількістю темних рисок.
Від звичайної і городньої вівсянок відрізняється рудим (дорослий самець) або рудуватим (доросла самка) низом, чіткими жовтими «вусами» і горлом, червонуватим дзьобом: від сивоголової вівсянки — жовтими «вусами» і горлом; дорослий самець від дорослого самця скельної вівсянки — сірим волом, а доросла самка від дорослої самки цього виду — темними рисками по боках горла і на волі; молодий птах від молодого птаха сивоголової і скельної вівсянок відрізнити складно.[2]
Пісня — характерне «тсі — тсі — тсі — тсі — тру — тру — тру», де друга половина нижча за тональністю і журливіша від попередньої; поклик — коротке «тсі».
Західна Євразія від Скандинавії і західного узбережжя Піренейського півострова на схід до 100-го меридіану. На півночі в Скандинавії до 69-ї паралелі, в Фінляндії до 66-ї паралелі, звідки північна межа ареалу через район Архангельська простягається до Уральського хребта в область 57-ї паралелі. Між Уральським хребтом і Єнісеєм на північ до 56-ї паралелі. Далі на схід від Єнісею на півночі ймовірно до південного схилу Східних Саян. А південь до Середземного моря, південної межі Апеннінського півострова, південної межі Балканського півострова, південного узбережжя Малої Азії, по східному узбережжю Середземного моря на південь до 33-ї паралелі, до північної Сирії, північного Іраку, гір Загрос, Богровдага, Ельбрусу, Туркмено-Хорасанських гір, Копетдагу. Ділянка ареалу, що охоплює перераховані гірські області, утворює південно-східний виступ загального ареалу. У північній частині ареалу, на схід від Каспійського моря, вид поширений до дельти Волги, дельти Уралу, долини середньої Емби, пониззя Іргизу, долини Каратургаю, оз. Кургальджин, району Каркаралінску, Тарбагатаю, Саури, південного і південно-східного Алтаю, оз. Ачітнур, північно-західного Хангаю, оз. Хубсугул. Острів Крит. Ізольована ділянка ареалу охоплює східну частину Алжирського Атласу.[3]
В Україні гніздиться на всій території, крім Карпат і Присивашшя; мігрує скрізь[2].
Садова вівсянка є дальнім мігрантом, зимує в Північній Африці та Індії.
Чисельність в Європі оцінена в 5,2—16,0 млн пар, в Україні — 58—67 тис. пар[4]. Європейська популяція становить 50-74% чисельності у світі, яку оцінюють в 21,1-96,0 млн особин; останні цифри потребують подальшого уточнення. Чисельність популяції в цілому скорочується.[5]
Населяє відкритий ландшафт із поодинокими деревами, розрідженими кущами та не дуже щільною трав'янистою рослинністю. Віддає перевагу узліссям рідколісся та заростям кущів серед полів. Мешкає також у садах, заплавах річок, лісосмугах тощо.
Гніздиться окремими парами на значній відстані одна від одної. Однак в окремі роки в деяких місцях може утворювати доволі щільні поселення. Гніздо будує на землі, нерідко в посівах культурних злаків, багаторічних трав, серед негустої трав'янистої рослинності під невеликим кущиком або пучком трави, майстерно маскуючи його. Досить часто розміщує гніздо на нерівній поверхні: на схилі невеликого яру, траншеї або канави. Для будівництва гнізда обирають ямку такої глибини, щоб його верхній край знаходився на рівні землі. Будівельним матеріалом слугують сухі стебла і листя злаків, тонкі корінці, зрідка сухе листя. Вистилка гнізда товста (до 1,5 см) та складається з корінців, кінського волосся, в окремих випадках із домішкою пір'я. Діаметр гнізда становить 8,5-10,5, діаметр лотка 5,5-6,5, глибина лотка 3,5-4,5 см.
У повній кладці 4-6 (найчастіше 5) яєць. Шкаралупа матова, біла, з легким сірим, блакитнуватим, рожевим або навіть світло-коричневим відтінком. По ній доволі рідко розкидані плями, крапки, звивисті лінії: порівняно великі поверхневі (чорні, чорно-бурі або вишнево-чорні) та більш дрібні глибокі (світо- і фіолетово-сірі або рожево-фіолетові). Середні розміри яєць: 19,61×15,46 мм. До відкладання яєць птах приступає на початку травня — початку червня. Протягом року, ймовірно, одна кладка. У випадку загибелі кладки буває повторна. Насиджує протягом 11-12 діб самка.[6]
Восени та навесні споживає насіння різноманітних бур'янів, але в період розмноження значною мірою переключається на комах, у цей час масово знищує гусінь, жуків та інших шкідників лісу.
Вид включено до додатку ІІІ Бернської конвенції, Червоної книги Литви, Червоної книги Білорусі[7].
Sẻ đất châu Âu, tên khoa học Emberiza hortulana, là một loài chim trong họ Emberizidae.[2] Loài chim này dài khoảng 16 cm và cân nặng 20–25 gram. Loài này làm tổ trên mặt đất hoặc gần mặt đất. Chúng ăn hạt nhưng cũng ăn bọ cánh cứng và côn trùng khi đang nuôi chim non.
Loài chim này được chế biến thành một món ăn được xem là sang trọng trong ẩm thực Pháp. Vào mùa di cư khi chim bay về châu Phi, những người thợ săn đặt nhiều bẫy trên các cánh đồng bắt loài chim này. Chúng bị nuôi nhốt trong những chiếc lồng chật ních để hạn chế tối đa vận động. Chúng được vỗ béo liên tục bằng cách nhồi nhét các loại thức ăn như hạt kê, nho khô và quả sung cho đến khi chúng to béo gấp đôi kích cỡ của chúng. Hoàng đế La Mã còn cho kẹp mù mắt con chim làm chúng tưởng là ban đêm, vì thế sẽ ăn nhiều hơn. Sau khi đã được vỗ béo đủ ngày tháng và đạt số cân nặng theo yêu cầu, những con chim sẽ bị dìm ngập chim trong rượu Armagnac để chúng chết từ từ[3]. Quá trình này khiến cho những thớ thịt chim ngấm dần vị ngọt của rượu và lớp da chuyển sang màu vàng ô liu. Cuối cùng, đầu bếp chỉ cần thêm một chút gia vị và tiến hành nướng trong vòng 6 - 8 phút là món ăn hoàn thành. Người ăn nguyên con cả xương. Người ăn trùm khăn trắng trùm đầu để tránh bị Chúa nhìn thấy để che giấu sự xấu hổ khi có hành vi đáng hổ thẹn[3]. Một số lại cho rằng người ăn trùm khăn để che giấu việc người ta nhổ xương chim ra[4] Việc trùm khăn khi ăn bắt đầu bởi một linh mục, một người bạn của Jean Anthelme Brillat-Savarin.[5]
“Ortolan”. New International Encyclopedia. 1905.
Sẻ đất châu Âu, tên khoa học Emberiza hortulana, là một loài chim trong họ Emberizidae. Loài chim này dài khoảng 16 cm và cân nặng 20–25 gram. Loài này làm tổ trên mặt đất hoặc gần mặt đất. Chúng ăn hạt nhưng cũng ăn bọ cánh cứng và côn trùng khi đang nuôi chim non.
Emberiza hortulana Linnaeus, 1758
Охранный статус
Садо́вая овся́нка[1] (лат. Emberiza hortulana) — птица из рода настоящие овсянки (Emberiza) семейства овсянковые (Emberizidae).
Распространена в большинстве стран Европы и Западной Азии. Осенью мигрирует в тропическую часть Африки, возвращаясь на родину в конце апреля—начале мая. Их места обитания различаются в разных областях своего ареала. Так, во Франции садовые овсянки предпочитают проживать в районах с виноградниками, в то время как в других странах их ни разу не встречали в таких районах. Ареал простирается далеко на север до Скандинавии и за Северный полярный круг, где птица питается на кукурузных полях и их окрестностях.
Садовая овсянка составляет 16 см в длину и весит 20—25 г. По внешнему виду и поведению она сходна с обыкновенной овсянкой, но окраска менее яркая. Голова зеленовато-серого цвета. Голос монотонный, песня состоит из нескольких свистов и несколько проще, чем у обыкновенной овсянки.
Гнёзда располагаются на земле или вблизи земли. Они имеют овальную или округлую форму, в диаметре составляют 8—12 см. Садовая овсянка откладывает 4—6 яиц с блестящей скорлупой и слабо заметным оттенком голубого цвета. Насиживание длится 11—12 дней. Птенцы вылетают из гнезда во второй половине июня.
Садовые овсянки питаются семенами растений, но во время выкармливания птенцов поедают жуков и других насекомых.
Максимальная продолжительность жизни в дикой природе — 5,8 лет[2].
В Европе численность популяции оценивается в приблизительно 5,2—16 млн гнездящихся пар, где проживает 50—74 % от общей численности садовых овсянок. Общее количество этих птиц составляет около 21,1—96 млн особей, хотя требуется дальнейшее подтверждение этой цифры[3].
Садовые овсянки употребляются в пищу и считаются деликатесом. Традиционно садовых овсянок принудительно кормят, запирая в темной коробке с пшеном. Темнота активирует у этих птиц инстинкт непрерывного поглощения пищи. Овсянок умерщвляют утапливая в арманьяке, после чего жарят целиком и так же целиком употребляют в пищу. Традиционный французский ритуал поглощения этого блюда включает накрывание головы и кушанья салфеткой, что служит для концентрации аромата блюда. Этот ритуал, однако, иронично трактуют и как попытку скрыть происходящее от Божьих глаз. [4] [5](В 6-ой серии 3-го сезона сериала "Миллиарды" наглядно демонстрируется данный ритуал)
Маринованные овсянки входили так же в состав экспорта Кипра. [6]
Охота на овсянок законодательно запрещена во Франции с 1999 года она, однако, продолжается. В период 1997 по 2007 год во Франции ежегодно употреблялись в пищу более 50000 овсянок, что привело к сокращению их популяции на 30% [7]
Самец
Самка
Садо́вая овся́нка (лат. Emberiza hortulana) — птица из рода настоящие овсянки (Emberiza) семейства овсянковые (Emberizidae).
圃鵐（学名：Emberiza hortulana）为雀科鹀属的鸟类。分布地从欧洲、经伊朗、阿富汗、波斯湾至北非和克什米尔以及中国的新疆等地，一般生活于平原和山区、常出没于开阔地区的树上、耕地、公园、苗圃和葡萄园以及甚至沼泽地区。该物种的模式产地在瑞典。[1]
烤圃鵐在法國被視為珍饈，在朗德省的習俗中品嘗烤圃鵐更是家家戶戶一年一度的傳統。然而歐盟在1979年宣布此種鳥為保育類，而法國政府則在1999年跟進[2]，從此食用圃鵐的傳統在該國已幾乎消逝殆盡，但仍有黑市交易存在，一隻圃鵐的價格可高達150至200歐元。
.jpg){kind=small}
这是一篇與雀形目相關的小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。 圃鵐（学名：Emberiza hortulana）为雀科鹀属的鸟类。分布地从欧洲、经伊朗、阿富汗、波斯湾至北非和克什米尔以及中国的新疆等地，一般生活于平原和山区、常出没于开阔地区的树上、耕地、公园、苗圃和葡萄园以及甚至沼泽地区。该物种的模式产地在瑞典。
烤圃鵐在法國被視為珍饈，在朗德省的習俗中品嘗烤圃鵐更是家家戶戶一年一度的傳統。然而歐盟在1979年宣布此種鳥為保育類，而法國政府則在1999年跟進，從此食用圃鵐的傳統在該國已幾乎消逝殆盡，但仍有黑市交易存在，一隻圃鵐的價格可高達150至200歐元。
ズアオホオジロ（学名：Emberiza hortulana）は、鳥類の1種。ホオジロの仲間。
この項目は、鳥類に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（ポータル鳥類 - PJ鳥類）。 
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
