Zygophyllaceae

Fagonia laevis

Famîleya pelgerdeniyan (Zygophyllaceae) famîleyeke riwekan e, di koma gindorikên keyan (Zygophyllales) de cih digire. Hin endamên vê malbata bo baxçevanî û xemlê tên çandin.

Sîstematîk

Malbata Zygophyllaceae ji avhewaya tropîk û subtropîk hez bike jî, li pirraniya parzemînan digihê. Sala 1814'ê ji aliyê Robert Brown ve bi navê „Zygophylleae“ di A Voyage to Terra Australis, 2, r. 545'ê de hatiye binavkirin. Navên din ên vê famîleyê, Balanitaceae M.Roem. û Tribulaceae Trautv. ne.

Engler (1931) û Scholz (1964) Zygophyllaceae di bin heft binekom û rêzeke şax û bineşaxê de rêz kirine. Îro di bin pênc binekom, 25 heya 27 cins, 240 heya 285 cureyan de tê ravekirin û rêzkirin:

• Binekoma Larreoideae Sheahan & Chase: Bi qasî 5-7 cins û bi qasî 30 cureyan li DYA, Meksîk heya başûrê Amerîkayê:
  • Bulnesia Gay (itevlî Gonoptera Turcz.): Bi qasî 8 cureyan li başûrê Amerîkayê.
  • Guaiacum L. (Guajacum L. orth. var.): Bi qasî 4-6 cureyan, li deverên tropîk.
  • Larrea Cav. (tevlî Covillea Vail, Neoschroetera Briq., Schroeterella Briq.): 5 cure.

Balanites roxburghii

Kallstroemia grandiflora

• • Metharme Phil. ex Engl.: Tekane cure:
    • Metharme lanata Phil.
  • Pintoa Gay: Tekane cure:
    • Pintoa chilensis Gay.
  • Plectrocarpa: 2-3 cure li Arjentînê.
  • Porlieria Ruiz & Pav.: 5 cure.
• Binekoma Morkillioideae Rose & J.H.Painter: 3 cins, 4 cure li bakurê Amerîkayê:
  • Morkillia Rose & J.H.Painter (inklusive Chitonia Moc. & Sessé): 2 cure li Mexiko.
  • Sericodes A.Gray.
  • Viscainoa Greene: Tekane cure:
  • Viscainoa geniculata Greene: Li bakurê Amerîkayê.
• Binekoma Seetzenioideae: Tekane cins:
  • Seetzenia R.Br. ex Decne.: Tekane (carnan cot) cure:
    • Seetzenia lanata (Willd.) Bullock: Li bakurê Afrîka, Kurdistan heya Afxanistanê cihwar e.
• Binekoma Tribuloideae D.H.Porter: Li seranser erdxanê (dinya) bi qasî 6 cins, 63 cure:
  • Balanites Delile
  • Kallstroemia Scop. (tevlî Ehrenbergia Mart.): Bi qasî 17 cureyan.
  • Kelleronia Schinz
  • Neoluederitzia Schinz: Tekane cure:
    • Neoluederitzia sericeocarpa
  • Sisyndite E.Mey. ex Sond.: Tekane cure:
    • Sisyndite spartea E.Mey. ex Sond.
  • Tribulopis R.Br. (Tribulopsis R.Br., orth. var.): Bi qasî 6 cureyan li Aeistraliyayê.
  • Gurzdirî, tompizdirî (Tribulus L.): Bi qasî 15 heya 25 cureyan li Ewrasya, Kurdistan, Afrîka û Awistraliyayê.
• Binekoma Zygophylloideae: Li herêmên avhewaya wê germ in, li cihên kêmavî 137 cure:
  • Augea Thunb.: Tekane cure:
    • Augea capensis Thunb.
  • Fagonia L.: Bi qasî 34 (heya 45) cureyan.
  • Melocarpum (Engl.) Beier & Thulin: 2 cure:
  • Roepera A.Juss.
  • Tetraena Maxim.: Tekane cure:
    • Tetraena mongolica Maxim.
  • Pelgerdenî (Zygophyllum L.): (tevlî Halimiphyllum (Engl.) Boriss., Miltianthus Bunge, Sarcozygium Bunge) Bi qasî 100 heya 120 cureyan. Vê binekomê navê xwe daye famîleyê jî.

Çavkanî

• Famîleya Zygophyllaceae di APWebsite. (ne bi kurdî ye)

Talliẓin (Assaɣ ussnan: Zygophyllaceae) d tawacult n imɣan yeṭṭafaren asmil n tasnayyawin. Tawacult-a zges azal n 250 n telmas yebṭan ɣef kra n tewsitin kra zeg-sent ttemɣayent-d d timedkin kra n iden d tuga

Umuɣ n tewsitin

• Talliẓt (Zygophyllum)
• Tamɣast (Tribulus)
• Ajeyyak (Guaiacum)

Ẓeṛ daɣen

Larrea tridentata.

Жуп жалбырактуулар (лат. Zygophyllaceae) – эки үлүштүүлөр классындагы өсүмдүк тукум. Бир же көп жылдык чөп, чала бадал же бадал, айрым түрү дарак. Тушташ же кезектешип жайгашкан жалбырактары жан жалбыракчалуу. Гүлдөрү туура түзүлүштүү же башчадай, калемчедей топ гүлдү түзөт. Чөйчөкчөсү жана желекчеси 4-5, айрым түрлөрүндө жок. Аталыгы 4-15, мөмөлүгү бирөө, 3-5 уячалуу. Мөмөсү – кутуча, данекче же ширелүү жемиш. Жер жүзүндө Ж. ж-дын 28 уруусу, 300 түрү белгилүү, алар ысык жана кургак аймакта таралган. Кыргызстанда 4 уруунун 11 түрү кургак, шордуу талаада, адырда өсөт. Айрым түрлөрү (адырашман) дарылык үчүн, ал эми кээси (боз коңорчок) топуракты эрозиядан сакттоодо мааниси чоң.

Колдонулган адабияттар

• Биология: Энциклопедиялык окуу куралы/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. -Б.:2004, ISBN 9967-14-002-4

Парнолисните (науч. Zygophyllaceae) is a фамилија на цветни растенија што се обичниот парнолисник и бабиниот заб. Опфаќа 285 видови во 22 рода.

Во класификацијата на системот APG III, фамилиите Zygophyllaceae и Krameriaceae го сочинуваат редот Zygophyllales (Парнолисновидни). Во претходната верзија, Групата за истражување на филогенијата на скриеносемените растенија (APG) ја понудила можноста за ставање на Krameria во рамките на Zygophyllaceae.

Парнолисните се делат на пет потфамилии. Молекуларната филогенија на фамилијата е објавена во 2000 г. Објавени се и филогениите на групите во рамките на фамилијата. Во 2008 г. е објавена филогенијата на јужноафриканските видови на Zygophyllum.

Peganum бил сместен во Парнолисните пред да биде преместен во новосоздадената фамилија Нитрарии (Nitrariaceae).

Родови

потфамилија Larreoideae

• Bulnesia Gay
• Guaiacum L.
• Larrea Cav.
• Pintoa Gay
• Porlieria Ruiz & Pav.^[2]

потфамилија Morkillioideae

• Morkillia Rose & J.H.Painter

• Sericodes A.Gray
• Viscainoa Greene^[3]

потфамилија Seetzenioideae

• Seetzenia R.Br. ex Decne.^[4]

потфамилија Tribuloideae

• Balanites Delile
• Kallstroemia Scop.
• Kelleronia Schinz

• Neoluederitzia Schinz
• Sisyndite E.Mey. ex Sond.
• Tribulopis R.Br.
• Tribulus L.^[5]

потфамилија Zygophylloideae

• Augea Thunb.
• Fagonia L.
• Halimiphyllum (Engl.) Boriss.

• Melocarpum (Engl.) Beier & Thulin
• Roepera A.Juss.
• Tetraena Maxim.
• Zygophyllum L.^[6]

Unplaced

• Izozogia G.Navarro
• Metharme Phil. ex Engl.
• Plectrocarpa Gillies ex Hook. & Arn.^[7]

Наводи