nomes no trilho de navegação
Mae'r aligator yn grocodeiliad yn y genws Alligator o deulu Alligatoridae. Y ddwy rywogaeth sydd mewn bod yw'r aligator Americanaidd (A. mississippiensis) a'r aligator Tsieineaidd (A. sinensis). Yn ogystal â hynny, gwyddom o astudio olion ffosil bod nifer o rywogaethau o aligatorau bellach wedi diflannu. Ymddangosodd yr aligatorau cyntaf yn ystod y cyfnod Oligosen tua 37 miliwn o flynyddoedd yn ol.[1]
Mae'r enw "aligator" fwy na thebyg yn ffurf o'r enw el lagarto, sy'n golygu 'madfall' yn Sbaeneg ac sydd wedi'i Saesnigeiddio. Dechreuodd y concwistadoriaid ddefnyddio'r enw Sbaeneg a dechreuodd ymfudwyr i Florida ei ynganu a'i sillafu fel 'aligator'.[2] Roedd sillafiadau cynnar yn y Saesneg hefyd yn cynnwys allagarta ac alagarto.[3]
Mae aligator Americanaidd maint llawn yn pwyso tua 360 kilogram (790 pwys) a thua 4.0 medr (13.1 troedfedd) o hyd, ond mae nhw'n gallu tyfu i 4.4 medr (14 troedfedd) a phwyso dros 450 kilogram (990 pwys).[4] Roedd y mwyaf sydd ar gofnod yn 5.84 medr (19.2 troedfedd) o hyd.[5] Mae'r aligator Tsieineaidd yn llai, yn anaml dros 2.1 medr (6.9 troedfedd) o hyd. Mae hefyd yn pwyso llai o lawer, gyda gwrywod ddim mwy na 45 kilogram (99 pwys) fel arfer.
Pan fydd aligators wedi tyfu, mae nhw'n ddu neu'n lliw brown olewydd tywydd gyda boliau gwyn, tra bod gan y rhai iau farciau gwyn a melyn trawiadol sy'n pylu dros amser.[6]
Nid yw cyfartaledd oes aligator wedi'i fesur ar gyfartaledd[7] Yn 1937, cafodd Sw Belgrade yn Serbia aligator maint llawn o'r enw Muja. Mae bellach o leiaf 80 mlwydd oed.[8] Nid oes ganddo gofnod dilys o ddyddiad ei eni, ond mae'n cael ei ystyried yn yr aligator hynaf sydd mewn caethiwed.[9]
Alligator mississippiensis Aligator Americanaidd Texas i Ogledd Carolina, Unol Daleithiau 
Alligator sinensis Aligator Tsieineaidd dwyrain Tseina. Aligator yn Sw Canberra yn Awstralia
Aligator ym Mharc Cenedlaethol yr Everglades
|date= (help) Mae'r aligator yn grocodeiliad yn y genws Alligator o deulu Alligatoridae. Y ddwy rywogaeth sydd mewn bod yw'r aligator Americanaidd (A. mississippiensis) a'r aligator Tsieineaidd (A. sinensis). Yn ogystal â hynny, gwyddom o astudio olion ffosil bod nifer o rywogaethau o aligatorau bellach wedi diflannu. Ymddangosodd yr aligatorau cyntaf yn ystod y cyfnod Oligosen tua 37 miliwn o flynyddoedd yn ol.
Mae'r enw "aligator" fwy na thebyg yn ffurf o'r enw el lagarto, sy'n golygu 'madfall' yn Sbaeneg ac sydd wedi'i Saesnigeiddio. Dechreuodd y concwistadoriaid ddefnyddio'r enw Sbaeneg a dechreuodd ymfudwyr i Florida ei ynganu a'i sillafu fel 'aligator'. Roedd sillafiadau cynnar yn y Saesneg hefyd yn cynnwys allagarta ac alagarto.
