Bos frontalis Lambert 1804

Ar gayal (Bos frontalis) a zo ur bronneg daskirier hag a vev en Azia. Ur gaur doñvaet eo hag e rummatadurioù 'zo e vez renket ar gaur hag ar gayal er memes spesad.

El gaial^[1] (Bos frontalis), també conegut com mithun, és un gran boví semidomesticat distribuït al nord-est de l'Índia, Bangla Desh, Birmània i el nord de Yunnan, Xina.^[2]

Aquest bòvid, en funció de la literatura consultada, rep la categoria d'espècie (Bos frontalis) o de subespècie del gaur (Bos gaurus frontalis). Les classificacions més recents consideren el Bos frontalis i el Bos gaurus com la mateixa espècie, utilitzant Bos frontalis com el nom específic i Bos gaurus com una sinonímia; per això també es pot trobar al gaial identificat com la subespècie Bos frontalis frontalis.

Aquesta varietat mig domesticada viu sobretot en la província d'Assam. Aquest animal es diferencia per la seva menor grandària, amb una altura del mascle de 1,5 metres a la creu, sent la femella una mica menor. Les seves banyes són més llargues i baixes, disposades en la part anterior del cap, en una posició baixa i distants entre si, que es dirigeixen cap a l'exterior sense corbar, còniques. La coloració és variable encara que gairebé sempre similar al del gaur; freqüentment són de color negres amb les potes blanques, semblants a mitjons, i la cua és com una mata de pèl. Les femelles i les cries són més de color marrons que no pas negres.^[3][4]

Durant el dia viuen lliures a la selva i tornen als poblats dels seus amos a la nit. Es crien per la seva carn i llet, tot i que tradicionalment no se'ls muny; també s'utilitzen com a moneda en el pagament de la núvia. Durant el mandat britànic sobre l'Índia es va provar a creuar mascles del gaial amb vaques angleses, produint uns híbrids de bestiar boví que produís molta més carn que qualsevol dels seus progenitors.^[3][4]

Informació general

Viu en ramats que estan conformats principalment de femelles i joves guiats per un únic mascle.

• Mesura fins a 3,3 metres de llarg.
• Pesa fins a 1 tona.
• El seu hàbitat són les selves i boscos tropicals.
• Viu a Malàisia, i des de l'Índia fins a Indoxina.

Característiques

El gaial difereix en diversos detalls importants del gaur. És una mica menor, amb les extremitats proporcionalment més curtes. La cresta en la part posterior està menys desenvolupada i els mascles tenen una papada més gran a la gola. El cap és més curt i més àmpli, amb un front perfectament pla i una línia recta entre les bases de les banyes. Les banyes gruixudes i voluminoses són menys aplanades i molt menys corbades que en el gaur, que s'estenen gairebé directament cap a l'exterior des dels costats del cap, i es corben una mica cap amunt en les puntes, però sense cap inclinació cap a l'interior. Les seves extremitats estan per tant molt més separades que en el gaur. La gaial femella és molt més petita que el mascle, i té la papada tot just a la gola. El color de la pell del cap i el cos és marró negrós en els dos sexes, i la part inferior de les extremitats són de color blanc o groguenc.^[5] Les banyes són de color negrós uniforme des de la base fins a la punta. Alguns gaials domesticats tenen diferents colors, mentre que altres són completament blancs.

Distribució i hàbitat

Gaials sent alimentats amb sal en Arunachal Pradesh

Gaials són essencialment habitants de turons i boscos. A l'Índia, els gaials semidomesticats són mantinguts per diversos grups ètnics que viuen als turons de Tripura, Mizoram, Assam, Arunachal Pradesh, i Nagaland. També hi ha gaials semidomesticats en Chittagong Hills Tracts,^[5] al nord de Birmània en l'Estat de Kachin. En el costat de Yunnan es troben només en les conques del Trung (en xinès, 独龙河) i del riu Salween.^[2]

En Nagaland, els animals es mantenen semisalvatge i viuen en ramats, sent vigilats per cuidadors especials assignats pels habitants dels pobles o pel propietari del ramat. Responen a una botzina que utilitza el cuidador o l'amo per cridar-los. Des del naixement fins al moment de la matança o de la seva venta al mercat, el gaial roman al ramat i gairebé sempre deambulen a través dels boscos.

El paper del gaial és fonamental per a la vida de molts residents d'aquestes àrees, incloent els transhumants que s'aparellen la cura del gaial amb la collita de palma de sagú:

Tot i que la cria de bestiar és molt característica en la forma de vida habitual de l'alt Himàlaia, amb els iacs i ovelles que eren les espècies predominants fins fa poc, el mithun, o gaial (Bos frontalis) és l'animal més explotat pels grups de l'Himàlaia oriental ... El mithun és un animal semidomesticat, gestionat en zones de boscoses en lloc de ser mantingut en o prop del poblat. Al nord-est de l'Índia, el mithun és importat principalment per l'encreuament amb altres bòvids, per exemple, en Bhutan. És molt comú entre els idiomes orientals de l'Himàlaia trobar conjunts lèxics que denoten la fauna en els quals el mithun és lexicalitzat com un «prototip» d'animal comestible, amb tots els altres termes que es deriven ... Els termes per a «mithun» en altres idiomes d'Arunachal Pradesh són cognats típics del seu malnom «fu» (per exemple, Miji ʃu, Koro sù, Puroik ʧa i Proto-Tani *ɕo), el que suggereix que això no és probablement un cas de desplaçament semàntic per a una espècie silvestre. La implicació és que el mithun semisalvatge va ser vist com el nucli de l'espècie, i les veritables espècies domestiques, com les vaques, que van arribar posteriorment, són marginades al sistema.^[6]

Taxonomia

En la seva primera descripció de 1804, Aylmer Bourke Lambert aplica el binomial Bos frontalis per a un espècimen domèstic, probablement de Chittagong.^[7]

En 2003, la Comissió Internacional de Nomenclatura Zoològica fixa el primer nom específic disponible sobre una població silvestre que el nom d'aquesta espècie silvestre era vàlida en virtut de ser datada anteriorment amb un nom basat en una forma domèstica. La majoria dels autors han adoptat el binomial Bos frontalis de les espècies domèstiques com a vàlid per al tàxon.^[8]

L'anàlisi filogenètic corrobora l'avaluació taxonòmica que el gaial és una espècie independent de Bos, originada pel matrillinatge del gaur, zebú i el bou.^[9]

En la cultura popular

Un gaial en el Zoològic de Thrissur, Índia

Per als Idu Mishmi, el poble Nyishi o els Adis, la possessió de gaials és la mesura tradicional de la riquesa d'una família. Els gaials no es munyen ni es posen a treballar, però es tenen cura d'ells mentre pasturen al bosc fins que són sacrificats ritualment o morts per al consum local. Els gaials són salvatges i cada família té una marca pròpia, com un tall a l'orella.

El gaial és l'animal de l'estat d'Arunachal Pradesh i de Nagaland. Els gaials juguen un paper important en la vida social de les persones en Arunachal Pradesh. Els matrimonis no són fixos fins que la família del nuvi dóna almenys un gaial a la casa de la núvia.

Quan es deixen els gaials al bosc, solen romandre dins d'un perímetre petit. Les femelles són generalment agressives quan estan acompanyades dels vedells, i hi ha casos coneguts de persones que s'han vist greument ferides després de ser atacades per una femella. Els mascles solen ser més dòcils.

National Research Centre on Mithun

El National Research Centre on Mithum (Centre Nacional d'Investigació sobre el mithun) es va establir en Jharnapani, Dimapur, Nagaland-797106 virtut del Consell Indi de Recerca Agrícola.^[10]

El mandat de l'institut es va redefinir dues vegades en els anys 1997 i 2006. En l'actualitat, el Centre Nacional d'Investigació sobre el mithun està funcionant per al desenvolupament científic i sostenible del sistema de cria del mithum i per a l'alimentació de les necessitats dels mithum amb els següents mandats:

• La identificació, l'avaluació i caracterització de germoplasma del mithun disponible al país.
• La conservació i millora del mithun per la seva carn i llet.
• L'actuació com un repositori de germoplasma i centre d'informació sobre el mithun.

Referències

Bibliografia

• Ellerman, J. R; Morrison-Scott, T. C. S. Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946 (en anglès). London: British Museum of Natural History, 1966.
• Guolong, M; Hong, C; Shiping, L; Hongyu, C. Phylogenetic Relationships and Status Quo of Colonies for Gayal Based on Analysis of Cytochrome b Gene Partial Sequences (en anglès). Journal of Genetics and Genomics, vol. 34, 5, 2007. DOI 10.1016/S1673-8527(07)60045-9.
• Owen-Smith, Thomas; Hill, Nathan. Trans-Himalayan Linguistics Historical and Descriptive Linguistics of the Himalayan Area (en anglès). Berlin: De Gruyter, 2013. ISBN 978-3-11-031083-2.
• Simoons, F. J. Gayal or mithan (Evolution of Domesticated Animals) (en anglès). Mason, I. L. (ed.), 1984.

Gayal (Bos frontalis nebo Bos gaurus frontalis) neboli mithun je mohutný asijský tur, považovaný buď za domestikovanou formu gaura nebo za křížence gaura s domácím skotem (Bos indicus nebo Bos taurus).

Popis a morfologie

Od gaura se gayal liší menší velikostí, tvarem rohů, lebky i zbarvením. Jeho kohoutková výška se pohybuje okolo 150 až 170 cm, délka těla dosahuje asi 300 cm, hmotnost 650-900 kg. hrb na hřbetě, který je zejména u samců gaura velmi výrazný, má gayal jen slabě naznačen. Na hrdle má gayal výrazný kožní lalok. Lebka je kratší a nižší než u gaura, s velmi širokým čelem. Nejvýraznějším rozdílem oproti gaurovi je tvar rohů, které jsou velmi silné a rovné, nebo jen slabě zahnuté, gaur má rohy delší a zahnuté silně vzhůru. Typické zbarvení gayala je hnědočervené, tmavě hnědé až černé, s bílými končetinami, vzácně se objevují i jedinci zbarveni bíle či strakáči.

Chov a rozšíření

Gayal je chován místy v oblasti severovýchodní Indie, především v Nágálandu a Arunáčalpradéši, dále v Bangladéši, na severu Barmy a u kmene Lho pa v jihovýchodním Tibetu a čínském Jün-nanu. Zpravidla je chován polodivoce ve stádech, a to pro maso a kůži, vzácně jako pracovní zvíře. Do vesnice lze gayaly přilákat pouze pomocí soli, kterou velmi rádi lízají. Zdejší domorodci ho používají také jako platidlo nebo obětní zvíře. Jeho hospodářské využití je ovšem omezené. Mléko gayala je velmi husté a tučné, stačí však pouze pro výživu telete. Proto se krávy většinou nedojí. Maso gayala je chutné, zvířata ale rostou velmi pomalu a pozdě dospívají.

Zajímavosti

Je zajímavé, že gayalí krávy jsou mnohem agresívnější než býci, především v období, kdy pečují o mládě. Hlas gayala se podobá spíše troubení jelena než bučení domácího skotu, zní jako hluboké, protáhlé "yyý".

ZOO

Gayal bývá někdy chován v zoo, v Česku v Zooparku Vyškov.

Gayalen (Bos frontalis), også kaldet mithun er en stor, delvist domesticeret okseart, der taksonomisk hører til under de skedehornede pattedyr. Man finder den i Nordøstindien, Bangladesh, det nordlige Burma og Yunnan i Kina.^[1] Gayalen er en domesticeret variant af gauren.

Fysiske karakteristika

Gayalen adskiller sig på en række væsentlige punkter fra gauren. Den er noget mindre end gauren med ben, der er har samme proportioner som gauren, men har en noget mindre skulderhøjde. Forhøjningen på ryggen er noget mindre markant, og tyrene har en større doglap på halsen. Hovedet er kortere og bredere med en helt flad pande og en lige linje mellem de steder, hvor hornene vokser ud. De tykke og massive horn er ikke så tydeligt flade og runder ikke nær så meget som hos gauren, men går næsten lige ud fra siden af hovedet og kurver svagt opad ved spidserne, men går ikke indad.^[2]

Koen er meget mindre end tyren og har kun en antydning af en doglap på halsen. Skindets farve på hoved og krop er sort-brun hos begge køn, og den nederste del af benene er hvid eller gullig. Hornene er ensartet sorte fra basen til spidsen. Der findes også brogede eller hvide dyr.^[2]

Udbredelse og habitat

Basalt set lever gayalerne i skove på skråninger. I Indien holdes de halv-domesticerede gayaler af befolkningsgrupper, der lever på skråningerne i Tripura, Mizoram, Assam, Arunachal Pradesh og Nagaland. De findes også i Chittagong Hill Tracts i Bangladesh.^[2] I det nordlige Burma findes de i delstaten Kachin, og i det tilstødende kinesiske Yunnan kun i områderne omkring floderne Trung og Salween.^[1] I Nagaland holdes dyrene i mere vildtlevende form, hvor de lever i hjorde, der holdes øje med af hyrder, som er ansat af landsbyer eller ejere af hjordene. Dyrene adlyder hornsignaler, som er forskellige for de enkelte hyrder eller ejere. Fra fødslen til de skal slagtes eller sælges på marked lever gayalerne i deres hjorde, hvor de strejfer rundt ret frit i skovene.

Kulturel betydning

Gayalerne har en central betydning for mange af beboerne i de områder, hvor de lever; befolkningen kombinerer ofte gayal-holdet med høst af sago. For folk blandt nyishier og adier har ejerskabet af gayaler traditionelt været et mål for familiernes rigdom. Gayalerne malkes ikke og bruges ikke som arbejdsdyr, men bruges til kødforsyning lokalt. Man holder styr på, hvem der ejer hvilke dyr, ved at øremærke dem.

Gayalen er et statssymbol for delstaterne Arunachal Pradesh og Nagaland.

Referencer

Eksterne henvisninger

• Wikimedia Commons har flere filer relateret til Gayal

Agayal (assaɣ usnan: Bos frontalis) d talmest n yizgaren yeṭṭafaren tawsit n ufunas deg twacult n tfunasiyin

Llan imusnawen id yeqqaren d akken agayal d izri seg ugawer

Aglam

Idgan n tudert

Le gayal (Bos frontalis) es un specie de Bos.

साँचा:Speciesbox/parameterCheck

मिथुन या गयाल (Bos frontalis) एक पशु है जो अरुणाचल प्रदेश का राज्य पशु है। इसे भारत गौर या बिसॉन का वंशज माना जाता है। यह अरुणाचल प्रदेश की निशि, अपातानी, गालो एवं आदि जनजातियों की सामाजिक-आर्थिक व सांस्कृतिक जीवन का अभिन्न हिस्सा है। यह एक बड़ा गौवंशीय पशु है जो पूर्वोत्तर भारत, बांग्लादेश, म्यांमार, तथा चीन के युन्नान में पाया जाता है।^[1]

सन्दर्भ

மிதுன் என்றழைக்கப்படும் கயால் என்பது மாட்டு இனத்தை சேர்ந்த பழக்கப்படுத்தப்பட்ட பெரிய விலங்கு ஆகும். இது இந்தியாவின் வடகிழக்கு மாநிலங்களிலும் வடக்கு மியன்மரிலும் பங்களாதேஷிலும் சீனாவின் யுனான் மாகாணத்திலும் பரவியுள்ளது.^[1]

இதன் தோற்றம் குறித்து இருவேறு கருத்துகள் நிலவுகின்றன

• இது கடமா என்னும் காட்டு மாட்டினை பழக்கப்படுத்தி வந்திருக்கலாம்.^[1]
• கடமா, நாட்டு மாடு இவற்றின் கலப்பினமாக இருக்கலாம்.^[2] ஆனால் இன்றுவரை இது நிரூபிக்கப்படவில்லை.^[3] கடமாவிலிருந்து காயல் பல குறிப்பிடத்தக்க அம்சங்களில் வேறுபடுகிறது.^[4]

கயால்கள் மலைக்காடுகளில் பெரும்பாலும் வாழ்கின்றன. மலைப்பகுதிகளில் வாழும் தெற்காசிய இனக்குழுக்களில் திரிபுரா, மிசோரம், அசாம், அருணாச்சலப் பிரதேசம், நாகாலாந்து பல குழுக்கள் இவற்றை வீட்டுவிலங்காக வளர்த்துவருகின்றனர். மேலும் சிட்டகாங்க் மலைப்பகுதிகளிலும் இவை காணப்படுகின்றன.^[4] வடக்கு மியன்மரில் கச்சின் மாநிலத்திலும் யுனான் மாநிலத்தில் துரங் மற்றும் சல்வீன் ஆற்றுப்பள்ளத்தாக்குப் பகுதிகளிலும் காணப்படுகிறது.^[1] அருணாச்சலப் பிரதேசம், நாகாலாந்து ஆகிய மாநிலங்களின் மாநில விலங்கு இதுவே ஆகும். மேலும் அருணாச்சல பிரதேச மக்களின் வாழ்க்கையில் இந்த கயால் இரு முக்கிய பங்கு வகிக்கிறது.

மேற்கோள்கள்

The gayal (Bos frontalis), also known as the Drung ox^[1] or mithun, is a large domestic cattle distributed in Northeast India, Bangladesh, Myanmar and in Yunnan, China.^[2]

Taxonomy

In his first description of 1804, Aylmer Bourke Lambert applied the binomial Bos frontalis to a domestic specimen probably from Chittagong.^[3]

In 2003, the International Commission on Zoological Nomenclature fixed the first available specific name based on a wild population that the name for this wild species is valid by virtue of its being antedated by a name based on a domestic form. Most authors have adopted the binomial Bos frontalis for the domestic species as valid for the taxon.^[4]

Phylogenetic analysis corroborates the taxonomic assessment that the gayal is an independent Bos species originating matrilineally from gaur, zebu and cattle.^[5]

Characteristics

The gayal differs in several important particulars from the gaur:^[6]

• It is somewhat smaller, with proportionately shorter limbs, and stands much lower at the withers.
• The ridge on the back is less developed, and bulls have a larger dewlap on the throat.
• The head is shorter and broader, with a perfectly flat forehead and a straight line between the bases of the horns.
• The thick and massive horns are less flattened and much less curved than in the gaur, extending almost directly outwards from the sides of the head, and curving somewhat upwards at the tips, but without any inward inclination. Their extremities are thus much farther apart than in the gaur.
• The female gayal is much smaller than the bull, and has scarcely any dewlap on the throat.
• The skin colour of the head and body is blackish-brown in both sexes, and the lower portion of the limbs are white or yellowish.
• The horns are of uniform blackish tint from base to tip.

Some domesticated gayals are parti-coloured, while others are completely white.

There are two major hypotheses on the origin of the gayal:

• It was domesticated from wild gaur;^[2]
• It is a hybrid descendant from crossing of wild gaur and domestic cattle, either Bos indicus or Bos taurus.^[7]

In 2020, Ranganathan Kamalakkannan et Al. found "phylogenetic analysis using complete mitochondrial genome sequences unambiguously suggested that gaur is the maternal ancestor of domestic mithun."^[8][9]

Analysis of the genome of the gayal was published in 2017.^[10]

Distribution and habitat

A gayal cow and calf at Arunachal Pradesh

Gayals are essentially inhabitants of hill-forests. In India, semi-domesticated gayals are kept by several ethnic groups living in the hills of Tripura, Mizoram, Assam, Arunachal Pradesh, Manipur and Nagaland. They also occur in the Chittagong Hill Tracts.^[6] In northern Burma, they occur in the Kachin State, and in adjacent Yunnan are found only in the Trung (Chinese: 独龙河) and Salween River basins.^[2]

The role of the mithun is central to the lives of many residents of these areas, including transhumant ones who pair mithun management with sago palm harvesting:

Although livestock is highly characteristic of the high Himalayan way of life in general, with yaks and sheep being predominant species until recently, the mithun, or gayal (Bos frontalis) is the most prominent animal exploited by Eastern Himalayan groups ... The mithun is a semi-domesticate, managed in fenced tracts of forests rather than being kept in or near villages. Outside North East India, mithun are primarily imported for the purpose of cross- breeding with other bovids, for example in Bhutan. It is very common among Eastern Himalayan languages to find lexical sets denoting fauna in which the mithun is lexicalized as a “prototypical” meat animal, with all other terms being derived ... Terms for ‘mithun’ in other languages of Arunachal Pradesh are typically cognate with Aka fu (e.g. Miji ʃu, Koro sù, Puroik ʧa and Proto-Tani *ɕo), suggesting that this is probably not a case of semantic shift from a wild species. The implication is that the semi-wild mithun was seen as the core species, and the true domesticates such as cattle, which arrived subsequently, as marginal to the system.^[11]

In Nagaland, the animals are kept semi-wild, and live in herds, being watched over by special caretakers assigned by the villages or the owner of the herd. They respond to a horn kept specially for the individual caretaker or actual owner to call them. From birth until the time of butchering or market, the Mithun remain in the herd, and roam mostly freely throughout the forests.

In culture

An albino akin mithun in Thrissur Zoo

To the Idu Mishmi, Nyishi people or Adi people (Bangni-Booker Lhobas incl pasi, padam, minyong, Galong now Galo), the possession of gayal is the traditional measure of a family's wealth. Gayal are not milked or put to work but given supplementary care while grazing in the woods, until they are ritually slaughtered or killed for local consumption. Mithuns are wild and each family has a very indigenous marking as a cut on the ear.

The gayal is the state animal of Arunachal Pradesh and Nagaland. Gayals play an important role in the social life of the people in Arunachal Pradesh. Marriages are not fixed until the bridegroom's family gives at least one gayal to the bride's household.

Gayals are left in the forest, where they usually stay within a small perimeter. Females are usually aggressive when with calves, and there are instances known when people have been severely injured after being gored by one. Males are usually more docile.

In Mizoram and Manipur, it is called Sial, Siel, Se/Sia amongst the tribes of the Chin-Kuki-Mizo. It is the most essential and valuable commodity; the wealth of a person is often counted by the number of gayals. It is the sole animal used for sacrificial purposes and feast of merit. The tribes regard a human to be honourable if and when he holds a community feast of one or more gayal on one or more occasions.

National Research Centre on Mithun

The National Research Centre on Mithun was established at Medziphema in the Chümoukedima District of Nagaland under the Indian Council of Agricultural Research.

The mandate of the institute was redefined in 1997 and 2006. Currently, the National Research Centre on Mithun is functioning for developing the scientific and sustainable mithun rearing system and for catering the needs of mithun farmers with the following mandates:

• Identification, evaluation and characterization of mithun germplasm available in the country.
• Conservation and improvement of mithun for meat and milk.
• Act as a repository of germplasm and information centre on mithun.

References

La Gajalo (Bos frontalis) estas granda bruto kiu estas la malsovaĝigita formo de la gaŭro. Gajaloj plej oftas en Bangladeŝo kaj la nordorientaj regionoj de Barato kiel ekzemple la ŝtato de Arunaĉal-Pradeŝo.

Taksonomio

En sia unua priskribo de 1804, Aylmer Bourke Lambert uzis la dunomon Bos frontalis por hejma specimeno verŝajne de Ĉitagongo.^[1]

La plej multaj aŭtoroj adoptis la dunoman Bovon frontalis , de la bredospecio, ankaŭ kiel valida por la taksono.^[2]

En kulturo

Gajalo en Barato

Por la Adioj (Bangni-Bokar Lobaoj), la posedo de gajalo estas la tradicia ekfonto de riĉeco de familio. Gajaloj ne estas melkitaj aŭ laborigitaj, sed kun suplementa prizorgo paŝtas en la arbaro, ĝis ili estas rite buĉitaj aŭ mortigitaj por loka konsumo.

La Gajalo estas la oficiala ŝtatobesto de Arunaĉal-Pradeŝo kaj Nagalando. Gajaloj ludas gravan rolon en la societa vivo de la homoj en Arunaĉal-Pradeŝo. Geedziĝoj ne estas fiksitaj ĝis la familio de la novedzo donas almenaŭ unu gajalon al la domanaro de la novedzino.

Gajaloj estas forlasitaj en la arbaro, kie ili kutime restas ene de malgranda perimetro. Inoj estas kutime agresemaj kiam kun bovidoj, kaj ekzistas kazoj kiam homoj estis grave vunditaj, kornumitaj fare de gajalino. Maskloj estas kutime pli obeemaj.

Referencoj

Fonto

En tiu ĉi artikolo estas uzita maŝina traduko de WikiTrans de teksto el la artikolo Gayal en la angla Vikipedio.

El gayal, mithan, mithun^[1]​ o, en China, buey drung o dulong^[2]​ (Bos frontalis) es una variante doméstica del gaur (Bos gaurus) propia de la región India de Assam, así como de Tenasserim en Birmania,^[3]​

Este bóvido, en función de la literatura consultada recibe la categoría de especie (Bos frontalis) o de subespecie del gaur, Bos gaurus frontalis. Las clasificaciones más recientes consideran a B. frontalis y a B. gaurus como la misma especie, utilizándose B. frontalis como el nombre específico y B. gaurus como una sinonimia; por ello también se puede encontrar al gayal identificado como la subespecie Bos frontalis frontalis.

En la provincia de Assam vive esta variedad semidomesticada, este animal se diferencia por su menor tamaño con una altura el toro de 1,5 metros a la cruz, siendo la vaca algo menor. Sus cuernos son más largos y bajos, dispuestos en la parte anterior de la cabeza, en una posición baja y distantes entre sí, que se dirigen hacia el exterior sin curvarse, cónicos. La coloración es variable aunque casi siempre similar a la del gaur; frecuentemente son negruzcos con las patas blancas a modo de calcetines y la cola es como una mata de pelo, las hembras y las crías son más pardas que negruzcas.^[4]​ ^{y [5]}​

Durante el día viven libres en la selva y vuelven a los poblados de sus dueños por la noche. Se crían por su carne y leche, aunque tradicionalmente no se las ordeña; también se utilizan como moneda en el pago de la novia. Durante el mandato británico sobre la India se probó a cruzar machos de gayal con vacas inglesas, produciendo unos híbridos de ganado vacuno que producen mucha más carne que cualquiera de sus progenitores.^[4]​ ^{y [5]}​

Información general

Vive en manadas que están conformadas principalmente de hembras y jóvenes guiados por un único macho.

• Mide hasta 3,3 metros de largo.
• Pesa casi una tonelada

• Hábitat: selvas y bosques tropicales.
• Se distribuye por la India, Bangladés, Bután, Birmania, Tailandia y China.^[6]​

Características

Un gayal en el Zoo Thrissur

El gayal se diferencia en varios detalles importantes del gaur. Es algo más pequeño, con extremidades proporcionalmente más cortas. La cresta en la parte posterior está menos desarrollada, y los machos tienen una papada más grande en la garganta. La cabeza es más corta y más amplia, con una frente perfectamente plana y una línea recta entre las bases de los cuernos. Los cuernos gruesos son menos aplanados y mucho menos curvada que en el gaur, que se extiende casi directamente hacia el exterior desde los lados de la cabeza, y se curva un poco hacia arriba en las puntas, pero sin ninguna inclinación hacia el interior. Sus extremidades están por lo tanto mucho más separadas que en el gaur. El gayal hembra es mucho más pequeña que el toro, y tiene apenas papada en la garganta. El color de la piel de la cabeza y el cuerpo es marrón negruzco en ambos sexos, y la parte inferior de las extremidades son de color blanco o amarillento. Los cuernos son de tinte negruzco uniforme desde la base hasta la punta. Algunos gayales domesticados son parti-color, mientras que otros son completamente blancos.^[7]​

Un gayal en las Colinas del Nordeste, India.

Distribución y hábitat

Los gayales son habitantes de colinas y bosques. En la India, los gayales semidomesticados se mantienen por varios grupos étnicos que viven en las colinas de Tripura, Mizoram, Assam y Arunachal Pradesh. También están en las colinas de Chittagong.^[7]​ En el norte de Birmania, se sitúan en el Estado Kachin, y en Yunnan. Cerca de allo solo se encuentran en Trung.^[8]​

Taxonomía

En su primera descripción de 1804, Aylmer Bourke Lambert lo nombró Bos frontalis.^[9]​

En 2003, la Comisión Internacional de Nomenclatura Zoológica fija el primer nombre específico disponible sobre la base de una población silvestre de que el nombre de esta especie silvestre es válido en virtud de su ser anterior por un nombre basado en una forma doméstica. La mayoría de los autores han adoptado la de Bos frontalis para las especies domésticas como válidos para el taxón.^[10]​

El análisis filogenético corrobora la evaluación taxonómica de que el gayal es una especie independiente de los Bos originarios matrilinealmente del gaur, cebú y las vacas/toros.^[11]​

Véase también

• Gaur

Referencias

Bibliografía

• Hedges, S. (2000). "Bos frontalis". 2000 Lista Roja de Especies Amenazadas de la UICN.

Bos frontalis Bos generoko animalia da. Artiodaktiloen barruko Bovinae azpifamilia eta Bovidae familian sailkatuta dago

Erreferentziak

• • 'Bos frontalis'ri buruzko informazioa Mammals of The World datubasean

  Ikus, gainera

  • Bovidae

Is ainmhí é an gadhál. Mamach atá ann.

Is síol ainmhí é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.

Gayal (Bos frontalis) atau Mithun adalah sejenis sapi asli timur laut Asia Selatan yang tersebar di Timur laut India, Bangladesh, utara Myanmar, hingga Tiongkok.

Il gayal (Bos frontalis Lambert, 1804), chiamato anche mithun in Birmania, è un grande bovino domestico diffuso in Assam e in Birmania. È la forma domestica del gaur (B. gaurus) e pertanto, in letteratura, esso può essere indicato come una specie a parte (B. frontalis) o come una sottospecie del gaur (B. g. frontalis). La Commissione Internazionale di Nomenclatura Zoologica (International Commission on Zoological Nomenclature, ICZN), tuttavia, preferisce trattarlo come una specie a sé, prediligendo quindi il nome B. frontalis^[1].

Descrizione

Rispetto al gaur, il gayal presenta dimensioni minori, con una lunghezza testa-tronco di 270-280 cm e un'altezza al garrese di 140-160 cm; i maschi sono più grandi e pesanti delle femmine. Le zampe sono più corte di quelle del gaur, il rilievo dorsale è meno marcato e pertanto anche la corporatura appare più tozza e massiccia. Il cranio è piuttosto corto, la fronte è molto larga e appiattita, le corna sono corte, tozze, a forma di cono, dirette lateralmente e molto sporgenti rispetto alla fronte. La nuca è grossa, muscolosa, mentre sulla gola e sul collo vi è una doppia giogaia assai sviluppata.

Molte di queste caratteristiche sono segni distintivi tipici degli animali domestici, e accanto agli esemplari il cui mantello ha l'abituale colore nero-bruno o nero, troviamo anche forme macchiate o albine. Per lungo tempo non si riuscì a stabilire con esattezza se il gayal si fosse originato dal gaur, se entrambi appartenessero invece a due specie distinte di bovini selvatici, o se il gayal derivasse dall'incrocio tra il gaur e bovini domestici come il banteng o lo zebù: le più recenti indagini molecolari sembrano avvalorare quest'ultima ipotesi^[2]. Gli incroci con i gaur selvatici vengono ora compiuti con frequenza crescente e spesso allo scopo di migliorare la razza; in taluni territori sono stati ottenuti anche ibridi tra gayal e zebù, e tali animali domestici hanno dimostrato di possedere buone possibilità di sfruttamento economico.

Biologia

Un esemplare albino.

I gayal non sono docili abbastanza da essere allevati nelle stalle come i buoi domestici. Tuttavia, vivono e pascolano nelle vicinanze dei villaggi, ai quali si avvicinano al calare dell'oscurità per trascorrere la notte. Possono essere attirati fino ai villaggi con delle esche salate, un elemento importante nella dieta di tutti i bovini.

Indizi su come è avvenuta la domesticazione dei gayal si possono ricavare esaminando le abitudini dei loro parenti selvatici, i gaur. Questi sono animali brucatori e pascolatori strettamente dipendenti dall'acqua che prediligono le erbe verdi e altre piante monocotiledoni che crescono nelle radure della foresta. Le tribù di uomini che abitano le colline dell'India nord-orientale e della Birmania sono soliti creare delle radure per fare spazio alle proprie coltivazioni. Le radure così create avranno certamente attirato l'attenzione dei branchi di gaur nelle vicinanze. Inoltre, i villaggi sono spesso situati nei pressi di fonti d'acqua e costituiscono dei luoghi dove trovare protezione dagli attacchi dei predatori (in particolare dalle tigri). Stando così le cose, vengono soddisfatti tutti i requisiti necessari all'auto-domesticazione, la cui fase finale viene raggiunta quando gli animali selvatici perdono pian piano la paura recondita nei confronti dell'uomo^[3].

L'organizzazione sociale e le abitudini riproduttive del gayal sono rimaste invariate rispetto a quelle dei suoi progenitori selvatici. Il richiamo nuziale del maschio di gayal è simile a quello del gaur e si differenzia da quello degli altri bovini: è profondo e risonante come le note di fondo di un organo. Un'ulteriore prova del rapporto di parentela tra i due animali sta nel fatto che le femmine di gayal si accoppiano con i maschi di gaur, comportamento addirittura promosso dagli allevatori allo scopo di migliorare la razza^[3].

Rapporti con l'uomo

Dal punto di vista economico lo sfruttamento dei gayal è abbastanza limitato: nei lavori dei campi vengono impiegati solamente in alcune regioni dell'Indocina, e il loro latte viene difficilmente utilizzato; hanno invece una certa importanza come produttori di carne. Presso molte tribù dell'India nord-orientale e della Birmania sono sovente offerti in sacrificio alle divinità, mentre i Naga li considerano anche oggetti di scambio e di commercio, cioè come una sorta di «moneta», con cui è possibile acquistare le mogli e pagare le ammende dei reati. Soltanto nelle zone in cui vengono incrociati con i bovini domestici, i gayal presentano le caratteristiche proprie di questi ultimi, e spesso allora la colorazione del loro mantello varia da esemplare a esemplare.

Il gayal è l'animale simbolo dello stato indiano del Nagaland, e compare anche sul suo stemma.

Note

Gajal udomowiony^[2] (Bos frontalis) – ssak z rodziny wołowatych zaliczany do bawołów^[3].

Wygląd

Czarnobrunatna sierść z jasnymi nogami poniżej stawu skokowego. Waga do 1000 kg, długość do 280 cm, wysokość 1,6 m. Ma masywne zakrzywione rogi.

Występowanie

Hodowany w południowej i południowo-wschodniej Azji dla mięsa.

Przypisy

Bos frontalis (nome científico), também chamado de gaial (Gayal) ou mithun, é uma espécie domesticada de bovídeo do género bos, que ocorre na Ásia. É considerado a forma doméstica do Gauro ou uma subespécie (Bos gaurus frontalis) do mesmo, ou ainda uma população híbrida do gauro com gado bovino (Bos taurus) doméstico.

Em relação ao número de cromossomos o gado bovino (Bos taurus) tem 60 pares, o Gayal 58 e o Gauro 56.^[1] Neste caso aparentam serem três espécies distintas.

Galeria

Referências

Ver também

• Gauro
• Bos taurus

• 1 Поширення
• 2 Опис
• 3 Розмноження
• 4 Спосіб життя
• 5 Одомашнення
• 6 Примітки

1. ↑ Simoons, F. J. (1984). Gayal or mithan. In Mason, I. L. (ed.) Evolution of Domesticated Animals. Longman, London, Pages 34-38.
2. ↑ Lydekker, R. (1888–1890). The new natural history Volume 2. Printed by order of the Trustees of the British Museum (Natural History), London. Pages 179–181.

Bò tót lai hay còn gọi là bò tót nhà (Danh pháp khoa học: Bos frontalis), hay còn gọi là con Mithun còn được gọi với tên tiếng Anh là Gayal là một loại động vật trong Tông Trâu bò thuộc Họ Trâu bò được bán thuần hóa, phân bố tại Đông Bắc Ấn Độ, Bangladesh, Bắc Miến Điện và vùng Vân Nam Trung Quốc. Đây là một loại bò nhưng đi lại chậm chạp, chỉ có ở đông bắc Ấn Độ hiện nay^[1][2]. Chúng có nguồn gốc từ việc lai tạo giữa bò tót (bò tót đực) và bò nhà (bò cái), chẳng hạn như sự kiện con bò tót ở Ninh Thuận, Việt Nam đã giao phối với các con bò cái địa phương để cho ra những đàn con lai với tầm vóc to lớn so với bò nhà thông thường.

Đặc điểm

Mithun hay bò tót nhà, là một dạng giống bò tót. So với bò tót thì chúng là hơi nhỏ hơn về tầm vóc, tương ứng với tứ chi ngắn hơn, và đứng thấp hơn nhiều ở hai bả vai. Các sườn núi ở mặt sau kém phát triển hơn, và con bò đực có diềm cổ lớn ở cổ họng. Đầu ngắn hơn và rộng hơn, với cái trán phẳng lỳ và một đường thẳng giữa các điểm của sừng. Những chiếc sừng dày và nặng và ít cong hơn so với bò tót, mở rộng gần như trực tiếp ra ngoài từ hai bên đầu, và hơi cong lên ở đỉnh, nhưng mà không có bất kỳ độ nghiêng vào phía trong.

Chân của chúng cũng ngắn hơn nhiều so với bò tót. Những con bò tót cái nhỏ hơn nhiều so với các con bò đực, và có hầu như không có diềm cổ họng. Màu da của đầu và cơ thể là đen-nâu ở cả hai giới, và phần dưới của tứ chi có màu trắng hoặc hơi vàng. Những chiếc sừng này là của hoàn toàn đen từ gốc đến ngọn. Một số bò tót nhà thuần là tối màu, trong khi những cá thể khác hoàn toàn màu trắng. Những con Gayal sót lại trong rừng, nơi chúng thường ở lại trong một phạm vi nhỏ. Con cái thường hung dữ khi có bê con, và có những trường hợp đã biết khi người đã bị thương nặng sau khi bị húc. Con đực thường dễ bảo hơn.

Tuy khá giống nhau về hình thức, nhưng bò tót và trâu kể cả trâu rừng chưa bao giờ giao phối với nhau, ngược lại, chúng có thể giao phối với bò nhà và bò rừng để sinh ra loại bò lai rất to lớn và thế hệ con lai^[3]. Những loài động vật có cùng số nhiễm sắc thể thì hoàn toàn có thể lai tạo giống. Trước đó, người ta cũng đã từng nhập về hai con bò tót lai của Thái Lan để thử phối giống với bò nhà và thành công, đến nay bò con phát triển tốt. Người ta nhận ra rằng, bò tót sống trong môi trường hoang dã có xu hướng tiến lại gần với bò nhà. Bò tót là nguồn gen quý dự trữ trong thiên nhiên, để có thể lai tạo với các giống bò khác. Giá trị kinh tế mỗi con có thể cung cấp 500–600 kg thịt, 400 kg xương, 2 - 3m2 da và cặp sừng đẹp. Tất cả bò tót lai đều có cặp NST là 2n=58. Đây là kết quả khác với cặp NST của bò nhà lẫn bò tót rừng (bò nhà có cặp NST là 2n=60), bò tót rừng là 2n=56)^[4].

Phân bố

Mithun cơ bản là cư dân của vùng đồi rừng. Tại Ấn Độ, Mithun bán thuần hóa được chăn giữ bằng một số dân tộc sống ở những ngọn đồi của Tripura, Mizoram, Assam và Arunachal Pradesh. Chúng cũng như vậy ở các vùng đồi Chittagong. Ở miền Bắc Miến Điện, chúng được nuôi ở bang Kachin, và liền kề Vân Nam chỉ được tìm thấy ở vùng Trung (tiếng Trung Quốc: 独 龙河) và lưu vực sông Salween. Vai trò của Mithun là trung tâm của cuộc sống của nhiều người dân ở các khu vực này. Trong vùng Nagaland, các động vật được giữ bán hoang dã, và sống theo bầy đàn, là được chăm sóc bởi người chăm sóc đặc biệt của thôn, làng, chủ sở hữu của đàn giao cho. Chúng đáp ứng với một sừng giữ đặc biệt cho những người chăm sóc cá thể hoặc chủ sở hữu thực tế để gọi chúng. Từ khi sinh ra cho đến thời điểm giết mổ hoặc bán thị trường, Mithun vẫn còn trong đàn, và đi lang thang chủ yếu là tự do trong suốt những cánh rừng.

Mặc dù chăn nuôi là rất đặc trưng của dãy Himalaya cao nhất của cuộc sống nói chung, với Tây Tạng và cừu là loài chiếm ưu thế cho đến gần đây, các Mithun là loài động vật nổi bật nhất được khai thác bởi các nhóm người ở vùng Himalaya Đông. Các Mithun là một động vật bán thuần hóa, được quản lý trong vùng rào rừng chứ không phải được giữ trong hoặc gần làng. Bên ngoài khu vực Đông Bắc Ấn Độ, Mithun chủ yếu nhập khẩu cho mục đích nhân giống bằng cách giao phối chéo với các loài trâu bò khác, ví dụ như ở Bhutan. Nó là rất phổ biến trong ngôn ngữ Hy Mã Lạp Sơn phía Đông để tìm bộ từ vựng biểu thị động vật, trong đó Mithun được xác định như một "nguyên mẫu" con vật thịt, hàm ý là các Mithun bán hoang dã được coi là loài cốt lõi, và đúng là đã được thuần hóa như gia súc.

Phân loại

Bò tót lai

Trong mô tả đầu tiên của mình vào năm 1804, Aylmer Bourke Lambert áp dụng nó như là một pháp danh hai phần của Bos từ Chittagong. Năm 2003, Ủy ban quốc tế về động vật học ban hành Danh mục cố định tên cụ thể có sẵn đầu tiên dựa trên một quần thể hoang dã mà tên cho các loài hoang dã này là hợp lệ bởi của mình được có trước bởi một tên dựa trên một hình thức gia súc. Hầu hết các tác giả đã thông qua danh pháp hai phần Bos cho các loài vật nuôi có giá trị cho các đơn vị phân loại. Phân tích phát sinh loài đã chứng thực việc đánh giá phân loại rằng bò tót nhà là loài Bos độc lập có nguồn gốc từ bò tót, bò u và bò nhà.

Tại Việt Nam

Một số con bò tót thuộc phân loài bò tót Đông Dương còn mò về giao phối với bò nhà, Năm 2008, tại Việt Nam người dân địa phương phát hiện con bò tót đực cường tráng từ đại ngàn về làng, đuổi theo những con bò cái nhà ở khu vực nương rẫy dưới chân núi Tà Nin. Đến mùa động dục, con bò đó lại mò về. Nó sẵn sàng chiến đấu với đối thủ là những chú bò đực nhà đi chung bầy, nó đã hạ gục 7 bò đực trưởng thành, đồng thời cho ra đời hơn 12 con bò tót lai vượt trội về thể trọng và có các đặc điểm về lông, sừng.^[5][6]

Sự kiện

Tại Vườn quốc gia Phước Bình Ninh Thuận, từng xuất hiện một con bò tót xuất tại khu vực Bạc Rây 2, nặng khoảng một tấn, lông màu đen; nó tấn công người và bò đực nhà để ve vãn bò cái nhà; nó tách bầy, thường xuyên về sống chung với đàn bò nhà của người dân và và cho ra đời hơn 10 bê lai có thể trọng cao to, khác hẳn bò nhà.^[7][8] Đây là đàn bò tót lai tự nhiên đầu tiên trên thế giới. Năm 2008, có con bò tót đực cường tráng từ đại ngàn về làng, đuổi theo những con bò cái nhà ở khu vực nương rẫy dưới chân núi Tà Nin. Từ đó, hễ đến mùa động dục, con bò khổng lồ ấy lại mò về.

Dân làng chứng kiến bò tót húc chết con bò đực thả ăn chung, rồi giao phối với con bò cái trong đàn. Nó có kích thước đồ sộ thong thả gặm cỏ chung với đàn bò nhà, không còn những động thái mài sừng, trợn mắt hung dữ khi thấy người đến gần như những năm trước nữa. Trước đây, mỗi lần bò tót xuất hiện là người dân rất lo sợ bởi tính hung hãn của nó. Chỉ khi có người ném đá, chọc phá quá mức, nó mới phản ứng lại. Bò tót về làng bám theo các con bò nhà rất đều đặn, buổi sáng từ rừng về rẫy gặm cỏ và chiều đến, nó lại biến vào rừng. Trong quá trình ve vãn các con bò nhà, nó sẵn sàng chiến đấu với đối thủ là những con bò đực nhà đi chung bầy.

Ngược lại, bò tót rất dịu dàng trước những con bò cái nhà. Những con bò cái nhà cũng không xa cách với nó. Kể từ năm 2009 khi bò tót về trú ngụ đây thì không còn có con bò đực thông thường nào đến gần. Bò đực to nhất đàn bò nhà nặng 500 kg cũngđã bị con bò tót đực này húc thủng ngực. Từ đó khi bò tót về làng đến nay, bò tót đã hạ gục 7 bò đực trưởng thành. Vì vậy, bò đực lai Sind mỗi khi thấy bò tót xuất hiện đều cong đuôi chạy. Kể từ đó, toàn bộ bò cái đang kiếm cỏ ven bìa rừng đều thuộc quyền kiểm soát của bò tót vì không có bò đực nào trong làng đến gần.^[4] Ngay trong đêm con bò mẹ trở dạ thì chính con bò tót này đã về đứng cạnh 2 mẹ con bò cái.

Con lai

Một con bò tót lai (Minthun)

Bò cái bất đắc dĩ trở thành những con mái của con bò tót to lớn này. Những con bò cái nào chịu thiệt thòi phải giao phối với bò tót thì về nằm ba, bốn ngày. Với cuộc giao phối không cân sức này, nhiều con bò nhà nằm liệt hơn 3 tháng sau khi quan hệ với bò tót phải chăm sóc ròng rã mới bình phục. Kết quả của những cuộc giao phối không cân sức tại thôn bản từ 4 năm qua đã cho ra đời hơn 12 con bò tót lai vượt trội về thể trọng và có các đặc điểm về lông, sừng... rất giống bò tót. Con bò cái đã giao phối với bò tót và con bê đã mang những đặc điểm giống bò tót.

Quan sát những con bê con được cho là hậu duệ của bò tót, người ta nhận thấy có những đặc điểm gần giống về mặt ngoại hình với loài bò tót. Mới một tháng tuổi nhưng nó đã lớn gấp 3 lần bạn cùng lứa. Cổ con bê lai này không có yếm như bò bình thường, lưng không có u, đuôi to ngắn màu đen, trên lưng và bụng có một sọc đen chạy dài, bốn chân màu đen. Có những con bò cái phối giống với con bò tót này và đẻ một con bê con được 2 tuần tuổi. Tuy mới chỉ 2 tuần tuổi nhưng nó to cao bằng một con bê con 2 tháng tuổi, đặc biệt cổ không có yếm như bò bình thường, lưng không có u, đuôi ngắn và dọc trên lưng và bụng có một sọc đen chạy dài^[9] dưới 4 chân của con bê này lông đã nổi màu mốc (điểm đặc trưng của bò tót), ngoài những dấu hiệu như nó to cao hơn hẳn con bê cùng tuổi, không có yếm cổ, không có u lưng, lông gáy phủ dày như lông heo rừng.

Những bê lai mau lớn hơn các bê nhà cùng độ tuổi, về ngoại hình, bê không có u vai và yếm rốn; đầu hơi nhỏ, trán rộng và lõm; mặt hình chữ V, sừng nhọn và phát triển sớm. Khi mới sinh, bê lai có lông màu nâu vàng- xám nâu, khác khá rõ với bê bò nhà; sau 3-4 tháng tuổi, lông chuyển dần sang màu nâu đen ở toàn thân, ngoại trừ 4 chân từ khuỷu chân trở xuống móng có màu trắng. Ngoại hình và màu lông các bê lai F1 tương tự bò tót (Bos gaurus). Hiện 8 chú bò tót lai đang nuôi dưỡng có độ tuổi từ 2-3 năm, trọng lượng 2,5-3 tạ, gần gấp đôi so với bò nhà ở cùng độ tuổi^[10].

Khi lần đầu tiên nhìn thấy những chú bò tót lai này, chỉ mới phân biệt nhờ vóc dáng vượt trội so với bê con thuần chủng cùng lứa thì bây giờ bầy bò lai đã thể hiện rõ mình chính là những hậu duệ của bò tót rừng. dù chưa đến tuổi trưởng thành nhưng dáng vẻ oai vệ, từ màu lông đến vóc dáng đều khác biệt hẳn so với những con bò nhà đang gặm cỏ cách đó không xa. Thấy có người lạ đến, cả bầy nghếch mõm khịt khịt mũi, hành động giống hệt bò tót rừng khi phát hiện kẻ xâm lấn lãnh địa. Dù là bò được nuôi nhốt nhưng những chú bò tót lai này vẫn mang đặc tính hoang dã rõ nét. Cả bầy bò không có con nào bị xỏ mũi như bò nhà bởi chúng quá hiếu động và cả phần hung dữ nên không ai dám ghì đầu để thực hiện thủ tục xỏ mũi mà bất cứ chú bò nhà nào cũng phải trải qua.

Dù tuổi đời của bầy bò lai này chỉ mới 2-3 tuổi, nhưng con nặng nhất đã gần 600 kg, to gấp ba lần bò nhà cùng lứa. Đa số bò tót lai đều có sừng cong, dài đều hai bên, lông có màu nâu sẫm, càng lớn thì màu lông càng ngả về màu đen như bò tót cha. Ngoài trọng lượng, điểm dễ phân biệt nhất giữa bò tót lai và bò nhà là bò tót lai không hề có u trên lưng và nọng dưới cổ, một đặc điểm mà bò nhà thuần chủng nào cũng có. Đồng thời nhiều bò tót lai đã dần lộ ra bốn chân màu trắng, đặc điểm không thể nhầm lẫn của bò tót.

Tại khu vực này có tới chín con bê được sinh ra từ bò cái nhà nhưng lại có những đặc điểm sinh học rất giống bò tót. Trong khi bầy bò mẹ và các con bê cùng lứa lông vàng hoe thì 9 chú bê kia lông lại nâu sậm, dày và cứng, không giống với bất cứ bò đực nào trong vùng. Dù cùng lứa nhưng vóc dáng chín con bê này vượt trội, to gấp đôi bê nhà. thì những con bò tót lai này cơ thể phát triển rất nhanh, đặc biệt là bộ sừng. Bình thường bò nhà đến tuổi thứ ba sừng mới nhú được khoảng 10 cm, nhưng con bê lai khi 1 năm tuổi sừng đã cao hơn 30 cm, vươn cao như bò tót^[3] Do có 50% máu bò tót (một cách ước tính tương đối), nên đàn bò F1 đã thể hiện khả năng tăng trọng nhanh, chịu đựng tốt các điều kiện nuôi dưỡng kham khổ so với đàn bò nhà^[11].

Tuy đã có chín con bê (được coi là) lai với bò tót, nhưng người ta vẫn chưa lấy làm chắc chắn về sự phát triển bền vững. Đây là nguồn gene cực kỳ quý hiếm, vì với những đặc tính về thể trạng to lớn, sức mạnh vượt trội, chống chọi bệnh tật tốt, bê lai bò tót sẽ cải tạo đàn bò nhà, cần có phương án bảo vệ những con bò tót lai để nghiên cứu. Tuy nhiên, theo ông Cảnh, thế hệ F1 này chưa thể khẳng định bò tót lai có thể sinh sản để tạo ra thế hệ bò tót lai F2 hay không. Để duy trì và bảo vệ nòi giống loài bò tót này nên tính toán đến việc cho bò tót rừng giao phối với bò nhà. Chuyện này đã xảy ra ở thôn Bạc Rây 2 (Ninh Thuận).

Nhân giống

Sở Khoa học và công nghệ hai tỉnh Ninh Thuận và Lâm Đồng đã làm đề tài khoa học nghiên cứu giám định di truyền và đánh giá khả năng phát triển của bò lai F1 giữa bò tót (Bos gaurus) và bò nhà (Bos taurus). Tại thôn Bạc Rây 2, hiện có một trang trại đang nuôi 10 con bò tót lai, gồm năm con đực và năm con cái mua lại từ người dân để thực nghiệm đề tài.^[12] Từ khi về làng đến nay, con bò tót đực đã là cha của gần 20 bò tót lai. Số bò tót lai F1 này được Vườn quốc gia Phước Bình mua lại của nông dân trong xã để thực hiện đề tài khoa học. Bước đầu đã chọn mua 10 con bò tót lai (5 được, năm cái) của người dân nuôi trong trang trại rộng hơn 2 ha ở khu vực Vườn quốc gia Phước Bình để thực hiện đề tài này.^[13]

Việc sử dụng bò lai F1 để tạo ra đàn bò lai F2 có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa nguồn gien quý từ động vật hoang dã vào vật nuôi nhằm cải thiện năng suất, chất lượng, khả năng chống chọi với bệnh tật và đáp ứng với điều kiện chăn nuôi quảng canh, kém thuận lợi. Do có 50% máu bò tót (một cách ước tính tương đối), nên đàn bê F1 đã thể hiện khả năng tăng trọng nhanh, chịu đựng tốt các điều kiện nuôi dưỡng kham khổ của chăn nuôi quảng canh và có thể có khả năng đề kháng tốt với một số bệnh thông thường hay xảy ra trên đàn bò nhập nội và bò nhà. Khi trưởng thành, trong điều kiện nuôi tập trung phù hợp, các ưu thế lai phát huy tốt, bò lai sẽ có trọng lượng lớn và cho khối lượng thịt hơn hẳn bò nhà. Sở Khoa học - Công nghệ hai tỉnh Ninh Thuận và Lâm Đồng đã thống nhất mua lại số bò tót lai của người dân và tạo vùng khoanh nuôi phù hợp với môi trường sống của bò tót ngay tại Vườn quốc gia Phước Bình^[11].

Đơn vị đã thỏa thuận mua lại đàn bò tót lai (8 con) của người dân địa phương để thực hiện đề tài khoa học nghiên cứu giám định di truyền và đánh giá khả năng phát triển của bò lai F1 giữa bò tót (Bos gaurus) và bò nhà (Bos taurus) tại vùng giáp ranh Ninh Thuận-Lâm Đồng. Hiện nhóm thực hiện đề tài đã tiến hành xác định ADN của đàn bò tót lai, làm chuồng trại, trồng cỏ, theo dõi động dục… Việc sử dụng bò lai F1 để tạo ra bò lai F2 có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa nguồn gen quý từ động vật hoang dã vào vật nuôi để cải thiện năng suất, chất lượng, khả năng chống chọi với bệnh tất và đáp ứng với điều kiện chăn nuôi quảng canh. Chi cục Kiểm lâm tỉnh cũng đang xem xét phương án thử nghiệm cho bò rừng giao phối với bò nhà để duy trì, bảo tồn giống bò tót này. Tuy nhiên phương án này khó thành công bởi bò tót rừng rất to, nặng khoảng 1 tấn, còn bò nhà thì rất nhỏ bé^[14].

Phối giống bò tót lai Đàn 8 bò tót lai F1 (4 con cái và 4 đực) được thả sinh hoạt chung với 10 bò cái nhà lai zê bu ngay trong khuôn viên chuồng trại. Để tạo ra bò tót lai F2, có 3 phương pháp lai tạo. Dùng bò đực lai bò tót F1 cho nhảy trực tiếp với đàn bò (lai zê bu) để tạo ra đàn bò lai bò tót F2, sử dụng tinh đông khô của các giống bò thịt Brahman, Red Angus để thụ tinh nhân tạo cho đàn cái lai bò tót F1, tạo ra đàn bò lai bò tót F2; cho bò đực lai F1 phối trực tiếp với bò cái lai F1 để tìm cá thể F2 mang tính trội của bò tót. Phối giống bò tót lai những con bê lai ra đời, có thể trọng to cao. Việc sử dụng bò lai bò tót F1 để tạo ra đàn bò lai F2 có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa nguồn gen quý từ động vật hoang dã vào vật nuôi nhằm cải thiện năng suất, chất lượng, khả năng chống chọi với bệnh tật và đáp ứng với điều kiện chăn nuôi quảng canh, kém thuận lợi.

Trong văn hóa

Bài chi tiết: Bò trong văn hóa và thần thoại

Những người Adi (Bangni-Bokar Lhobas) thì việc sở hữu của bò tót nhà là biện pháp truyền thống của sự giàu có trong gia đình. Bò tót không vắt sữa hoặc đưa vào làm việc nhưng được chăm sóc trong khi chăn thả trong rừng, cho đến khi họ được nghi lễ giết hoặc bị giết cho tiêu thụ. Bò tót nhà là động vật của bang Arunachal Pradesh và Nagaland, chúng đóng một vai trò quan trọng trong đời sống xã hội của người dân ở Arunachal Pradesh. Hôn nhân là việc không chắc chắn cho đến khi gia đình của chú rể nộp cho ít nhất một bò tót cho hộ gia đình của cô dâu.

Chú thích

Tham khảo

• Dữ liệu liên quan tới Bos frontalis tại Wikispecies
• Simoons, F. J. (1984). Gayal or mithan. In: Mason, I. L. (ed.) Evolution of Domesticated Animals. Longman, London. Pages 34–38.
• Lydekker, R. (1888–1890). The new natural history Volume 2. Printed by order of the Trustees of the British Museum (Natural History), London. Pages 179–181.
• Owen-Smith, Thomas; Hill, Nathan, eds. (2013). "Rethinking Sino-Tibetan phylogeny from the perspective of North East Indian languages: Blench, R. and M. W. Post". Trans-Himalayan Linguistics Historical and Descriptive Linguistics of the Himalayan Area. Berlin: De Gruyter. pp. 71–104. ISBN 978-ngày 3 tháng 11 năm 31083-2.
• Ellerman, J. R., Morrison-Scott, T. C. S. (1966) Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Second edition. London: British Museum of Natural History. Page 380
• Gentry, A. Clutton-Brock, J., Groves, C. P. (2004) The naming of wild animal species and their domestic derivatives. Journal of Archaeological Science 31: 645–651.
• Guolong M., Hong C., Shiping L., Hongyu C., Dejun J., Rongqing G., Chunfang C., Yonghong L. (2007). Phylogenetic Relationships and Status Quo of Colonies for Gayal Based on Analysis of Cytochrome b Gene Partial Sequences. Journal of Genetics and Genomics 34(5): 413–419.

가얄(Gayal, 학명: Bos frontalis)은 소과에 속하는 가축의 일종이다. 미얀마에서는 미순(Mithun)이라 칭하며, 인도들소와 관계가 깊다. 인도 북동부·방글라데시·미얀마·윈난성 등지에서 가축으로 쓰인다.^[1] 어깨높이는 수컷이 최대 155cm, 암컷이 140cm이다.

각주