nomes no trilho de navegação
Multimedia w Wikimedia Commons Króliczak wulkaniczny[3], królik wulkaniczny[4] (Romerolagus diazi) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae). Średnia długość życia wynosi 7-9 lat. Zazwyczaj 2-5 osobników bytuje we wspólnej norze. R. diazi prowadzi nocny tryb życia. Przejawia największą aktywność podczas zmierzchu[5], chociaż może być również aktywny w dzień, gdy niebo jest zachmurzone[6]. W roku 1994 liczebność gatunku oszacowano na 1200 osobników[7].
Gatunek po raz pierwszy opisany naukowo przez F. Ferrari-Péreza w 1893 roku w publikacji A. Díaza Catálogo de los objetos que componen el contingente de la Comisión, precedido de algunas notas sobre su organización y trabajo pod nazwą Lepus diazi[8]. Jako miejsce typowe autor wskazał teren w pobliżu San Martín Texmelusán, na północno-wschodniej skarpie wulkanu Iztaccíhuatl w Meksyku[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Romerolagus – króliczak[3], utworzonego przez C. H. Merriama w 1896 roku[9].
Gatunek typowy: Lepus diazi Ferrari-Peréz, 1893
Nazwa rodzajowa jest połączeniem nazwiska M. Romero (1838-1898), meksykańskiego polityka, ambasadora Meksyku w Stanach zjednoczonych oraz greckiego słowa λαγός lagós – „zając”[10]. Epitet gatunkowy honoruje A. Díaza (1829-1893), meksykańskiego inżyniera wojskowego, geografa i podróżnika.
Króliczak wulkaniczny to gatunek endemiczny,którego występowanie ograniczone jest do centralnych gór Transvolcanic Belt na południe od miasta Meksyk[11]. Populacja obejmuje zasięg 4 wulkanów (Popocatepetl, Iztaccihuatl, El Pelado,Tlaloc) w Transvolcanic Belt. R. diazi występuje na wysokości 2800–4250 m n.p.m.[2]. Największe zagęszczenie zanotowano na wysokości 3150 – 3400 m n.p.m. Areał wynosi w przybliżeniu 386 km². Preferuje siedliska trawiaste ze zgrupowaniami sosnowymi[12].
Samice rodzą młode w szczelinach skalnych i opuszczonych norach[12]. Prawdopodobnie króliczak wulkaniczny nie buduje własnych nor[13]. Ciąża trwa 38-40 dni. Wykazuje aktywność rozrodczą przez cały rok, której maksimum przypada w ciepłe, deszczowe dni lata. Całkowita długość ciała u noworodków waha się od 8,3-10,6 cm[5], przy masie ciała 25-27 g (samice) oraz 32 g (samce)[14]. Monogamiczny w niewoli. Do rozrodu przystępuje jedynie dominująca para[15].
Króliczak wulkaniczny żywi się zielonymi liśćmi i korą drzew. Główny składnik diety stanowią: Festuca amplissima, Muhlenbergia macroura, Stipa ichu oraz Eryngium rosei[2]. W porze deszczowej spożywa także owies i kukurydzę z upraw. Liczebność króliczaka wulkanicznego maleje na obszarach skalistych. Występują liczniej, tam gdzie środowisko obfituje w zioła i wyższe trawy. Zagrożenie dla tego gatunku stanowi wypas zwierząt, cięcie traw i pożary. Trawy są bardzo ważne dla króliczaka wulkanicznego w prawie wszystkich porach roku, a zwłaszcza w porze deszczowej. Podczas pory suchej królik opiera się głównie na konsumpcji fragmentów krzewów i drzew. Ilość białka w pokarmie należy do głównych czynników ograniczających wielkość populacji. Badania wskazują, że wiele osobników cierpi na poważną niedowagę[2].
Króliczak wulkaniczny przyczynia się do dyspersji nasion i owoców roślin w swoim otoczeniu. Króliczak wulkaniczny jest żywicielem licznych pasożytów m.in.: Boreostrongylus romerolagi, Thichostrongylus calcaratus, Longistrata dubia, Dermatoxys veligera, Trichuris leporis, Anoplocephaloides romerolagi. Stanowi również łup dla: łasicy długoogonowej, rysia rudego, kojota i myszołowa rdzawosternego[7].
Nie został stwierdzony żaden pozytywny wpływ na gospodarkę człowieka[16]. Niekiedy R. diazi żeruje na roślinach uprawnych, powodując straty w rolnictwie[17].
Najpoważniejsze zagrożenia dla króliczaka wulkanicznego to degradacja siedlisk i strzelectwo sportowe. Także ludzie przejęli część gruntów, które zamieszkiwał. Jednak ani myśliwi ani tubylcy nie jedzą tego gatunku. Jego populacja zmniejszyła się z powodu zmian klimatycznych i zmiany miejsca występowania.
Masa ciała dorosłego króliczaka wulkanicznego dochodzi do 500 g[13]. Ciało dorosłego osobnika osiąga długość 26,8–32,0 cm[5]. Niewielki rozmiar wynika z selektywnych nawyków żywieniowych[13]. Króliczak wulkaniczny ma krótkie tylne kończyny i stopy oraz małe, zaokrąglone uszy i szczątkowy ogon, który ogon jest widoczny u młodych, ale nie u dorosłych osobników. Owłosienie na grzbiecie i po bokach ciała żółtawo-brązowe. Włosy te są czarne na końcach i u nasady. Futro po stronie brzusznej jasnoszare. Umaszczenie pełni funkcję maskującą. Widoczny jest dymorfizm płciowy. Jest uważany za najbardziej pierwotnego przedstawiciela swojej rodziny pod względem budowy[11].
Króliczak wulkaniczny, królik wulkaniczny (Romerolagus diazi) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae). Średnia długość życia wynosi 7-9 lat. Zazwyczaj 2-5 osobników bytuje we wspólnej norze. R. diazi prowadzi nocny tryb życia. Przejawia największą aktywność podczas zmierzchu, chociaż może być również aktywny w dzień, gdy niebo jest zachmurzone. W roku 1994 liczebność gatunku oszacowano na 1200 osobników.
