Cladonia glauca Flörke

Cladonia glauca or the glaucous cup lichen^[2] is a species of fruticose, cup lichen in the family Cladoniaceae. Found in Europe, it was formally described as a new species in 1828 by German botanist Heinrich Gustav Flörke. The nematodes Aphelenchoides lichenicola and Ottolenchus cabi feed on this lichen.^[3]

See also

• List of Cladonia species

References

Cladonia glauca Flörke (1828), è una specie di lichene appartenente al genere Cladonia, dell'ordine Lecanorales.

Il nome proprio deriva dal latino glaucus,-a,-um, che significa verdastro, grigio chiaro, grigio azzurro, ad indicare il colore degli apoteci.^[1]

Caratteristiche fisiche

Il sistema di riproduzione è principalmente asessuato, attraverso i soredi o strutture similari, quali ad esempio i blastidi. Il fotobionte è principalmente un'alga verde delle Trentepohlia,^[2] di preferenza una Trebouxia.^[3]

Habitat

Questa specie si adatta soprattutto a climi da tipo temperato fresco o montano di tipo boreale. Rinvenuta su suoli acidi in spazi aperti e soleggiati. Predilige un pH del substrato da molto acido a valori intermedi fra molto acido e subneutro puro. Il bisogno di umidità è mesofitico.^[2]

Località di ritrovamento

La specie è stata rinvenuta nelle seguenti località:

• Germania (Baden-Württemberg, Baviera, Meclemburgo, Renania Settentrionale-Vestfalia, Schleswig-Holstein, Turingia, Renania-Palatinato, Bassa Sassonia, Essen, Berlino, Amburgo, Sassonia, Brandeburgo);
• Canada (Ontario, Saskatchewan, Manitoba, Alberta);
• USA (Connecticut, Alaska, Minnesota, New York (stato), Dakota del Nord);
• Spagna (Castiglia e León);
• Austria (Alta Austria);
• Russia (Oblast di Tomsk);
• Cina (Jilin, Mongolia interna, Heilongjiang);
• Bhutan, Danimarca, Estonia, Finlandia, Giappone, Gran Bretagna, Irlanda, Lituania, Lussemburgo, Mongolia, Norvegia, Paesi Bassi, Polonia, Portogallo, Repubblica Ceca, Romania, Svezia, Taiwan, Ungheria.

In Italia questa specie di Cladonia è estremamente rara:

• Trentino-Alto Adige, estremamente rara in tutta la regione
• Val d'Aosta, estremamente rara in tutta la regione
• Piemonte, estremamente rara sui monti dell'arco alpino, non rinvenuta nel resto della regione
• Lombardia, non è stata rinvenuta
• Veneto, estremamente rara al confine con il Trentino e con il Friuli, non rinvenuta altrove
• Friuli, non è stata rinvenuta
• Emilia-Romagna, non è stata rinvenuta
• Liguria, estremamente rara in tutta la regione, tranne le zone litorali dove è assente
• Toscana, non è stata rinvenuta
• Umbria, non è stata rinvenuta
• Marche, non è stata rinvenuta
• Lazio, non è stata rinvenuta
• Abruzzi, non è stata rinvenuta
• Molise, non è stata rinvenuta
• Campania, non è stata rinvenuta
• Puglia, non è stata rinvenuta
• Basilicata, non è stata rinvenuta
• Calabria, non è stata rinvenuta
• Sicilia, non è stata rinvenuta
• Sardegna, non è stata rinvenuta.^[2]

Tassonomia

Questa specie non ha ancora una sezione definitiva di appartenenza;^[4] a tutto il 2008 sono state identificate le seguenti forme, sottospecie e varietà:

• Cladonia glauca f. fastigiata Anders (1936).
• Cladonia glauca f. glauca Flörke (1828).
• Cladonia glauca f. recurvoprolifera Anders (1936).
• Cladonia glauca f. scoparia Anders (1936).
• Cladonia glauca f. subacuta Asahina (1950).
• Cladonia glauca f. subdeformis Anders (1936).

Note

Chrobotek siwy (Cladonia glauca Flörke) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonim naukowy: Cladonia cenotea var. glauca (Flörke) Leight^[3]:

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Morfologia

Plecha pierwotna składająca się z drobnych łusek, trwała lub zanikająca. Plecha wtórna to białawe, szare, zielonkawo-szare, rzadziej brunatne podecja o wysokości 2-8 cm i grubości 0,8-2 mm. Są nierozgałęzione, lub słabo, dichonomicznie rozgałęzione i zakończone szydłowato, tępo, lub niewielkimi kieliszkami. W dolnej części występują łuseczki, lub w ogóle brak łuseczek. Na podecjum zazwyczaj posiadają otworek. Pokryte są na całej długości drobnymi, ziarenkowatymi urwistkami, czasami jednak urwistki występują tylko na górnej ich części, a wówczas dolna jest pokryta korą. W plesze występują glony protokokkoidalne i cefalodia z sinicami^[4][5].

Brązowe apotecja pojedynczo, lub po kilka powstają rzadko na szczycie podecjów. Mają średnicę 0,3-0,6 mm. Powstają w nich jednokomórkowe, bezbarwne zarodniki o rozmiarach 7-10 × 2-3 μm. Ponadto na szczycie podecjów występują brązowe pyknidia^[4].

Reakcje barwne: K-, Pd-^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Afryce i Nowej Gwinei. W Europie na północy sięga na Półwyspie Skandynawskim po 64 stopień szerokości geogr^[6]. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju^[2].

Rośnie głównie na ziemi, zwłaszcza w lasach sosnowych, poza tym na drewnie i u podstawy pni drzew. Preferuje miejsca nasłonecznione^[4].

Gatunki podobne

Chrobotek siwy łatwo może być pomylony z kilkoma innymi gatunkami chrobotków. Najbardziej podobny jest chrobotek szydlasty (Cladonia coniocraea), chrobotek rożkowaty (Cladonia cornuta) i chrobotek rdzawy (Cladonia ochrochlora).

Przypisy