nomes no trilho de navegação
Geranium mexicanum, Xeraniu de golor o Pata de lleón, ye una especie botánica perteneciente a la familia de les geraniacees.
Ye una planta herbal que alcanzza un tamañu de 50 cm d'altor, bien peluda colos tarmos acolorataos. Les fueyes son cuasi triangulares con hendiduras que les parten cuasi en 3, son color verde claru y los cantos de color café, marcando pequeñes ondulaciones. Les sos flores son de color rosa maciu a lila, dacuando con unes venitas púrpures que paez como si tuvieren rayitos. Los frutos son pequeños en forma d'anfiler y peludos.
Orixinaria de Méxicu. Habita en climes semisecos y templaos ente los 2050 y los 3900 msnm. Cultivada en güertos familiares, acomuñada a carba xerófilu, montes de encino, de pinu y mistu de pinu-encino.
L'usu más común d'esta planta ye en trestornos dixestivos como'l vultura y la foria. Pa tratar adultos da un vasu del cocimientu de les fueyes, pero enantes amiéstase-y una plizca de sal, si ye pa neños, entós adúlzase con azucre y dáse-yos a tomar dos o tres cuyaraes. Col fin d'usalo como antigastrálgico tómase la cocción de tola planta. Y como purgante, inxerse namái'l fervinchu de les fueyes.
En forma esterna ocúpase'l cocimientu de tola planta pa dar baños contra'l salpullido. Pa baños polo xeneral, fiérvense les fueyes. En problemes de sarna, la decocción del tarmu, fueyes y flor usar pa faer llavaos.
Nel sieglu XVI, el Códice Florentino refier que la planta, untada y molida cura'l pañu o llurdios de la cara. Francisco Hernández de Toledo, nel mesmu sieglu rellata: ye astrinxente, cura les disenteríes y demás fluxos, la inflamación de los güeyos, les hemorroides y l'empache, enfresca les fiebres, combate l'escesivu calor, afirma los dientes, apierta y fortalez les melles, evacua la pituita, asela los dolores llavando'l llugar doloríu cola agua, madura y abre los tumores, favorez la concepción y cura les úlceras de la boca o cualesquier otres Aseguren dalgunos qu'entemecida con chilli sollivia la tos y evacua la orina y que sola purga la fiel.
A entamos del sieglu XX, la Sociedá Farmacéutica de Méxicu señalar como catárticu y emoliente. Darréu, Maximino Martínez reporta los usos siguientes: contra aftes, como antidisentérico, antipirético, antitumoral, antitusígeno, apostemes, astrinxente, catárticu, desflema, diuréticu, enfermedaes exantemáticas, mancaes, enfermedaes de los güeyos y oxitócico. Finalmente, Luis Cabrera de Córdoba prescribir para: amigdalitis, antidisentérico, enteritis, enterocolitis, estomatitis, gastroenteritis, gingivitis y pa feríes.[1]
Geranium mexicanum describióse por Carl Sigismund Kunth y espublizóse en Nova Genera et Species Plantarum (quarto ed.) 5: 230. 1821[1822].[2]
Geranium: nome xenéricu que remanez del griegu: geranion, que significa "grulla", aludiendo a l'apariencia del frutu, que recuerda al picu d'esta ave.[3]
mexicanum: epítetu xeográficu qu'alude a localización en Méxicu.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Geranium mexicanum, Xeraniu de golor o Pata de lleón, ye una especie botánica perteneciente a la familia de les geraniacees.
