Leccinellum crocipodium (Letell.) Della Maggiora & Trassin. 2014

Kozák dubový (Leccinellum crocipodium (Letell.) Della Maggiora et Trassinelli 2014) je vzácná, jen místy hojnější houba z čeledi hřibovitých, z rodu Leccinellum.

Popis

Klobouk je 50 – 200 mm široký, v mládí polokulovitý, postupně se však zplošťující; povrch klobouku bývá v dospělosti políčkovitě rozpraskaný, nejprve žlutookrové, postupně pak žlutohnědé až světle hnědé barvy. Na otlačených místech tmavne. Rourky i póry mají zbarvení jasně žluté, ve staří olivově žluté, poraněná či otlačená místa se zbarvují do šedočerna. Třeň je 50-200 mm dlouhý, bělavý, pokrytý drobnými tmavšími šupinkami, otlačením tmavne.

Synonyma

• Boletus crocipodius Letell. 1838
• Leccinum crocipodium (Letell.) Watling 1961
• Leccinum nigrescens Singer 1947
• Krombholzia crocipodia (Letell.) E.-J.Gilbert 1931
• Trachypus crocipodius (Letell.) Romagn. 1939
• Krombholziella crocipodia (Letell.) Maire 1937
• Leccinellum crocipodium (Letell.) Bres. et Manfr.Binder 2003

Výskyt

Kozák dubový roste vzácně v teplejších polohách v doubravách i ve smíšených lesích pod duby a habry, zejména od července do září. Je uveden v Červené knize hub České republiky jako zranitelný druh (VU). Z důvodu vzácného výskytu byl navržen k zákonné ochraně jako ohrožený druh.^[1]

Kozák dubový (Leccinellum crocipodium)

Odkazy

Reference

1. ↑ HOLEC, Jan; BERAN, Miroslav. Seznam druhů hub na doplnění vyhlášky o zvláště chráněných druzích organismů. In: ANTONÍN, Vladimír. Mykologické listy. Praha: ČVSM, 2004. Dostupné online. Číslo 87, 88. S. 4-14, 6-16.

Literatura

• ŠUTARA, Josef; MIKŠÍK, Michal; JANDA, Václav. Hřibovité houby. Praha: Academia, 2009. 294 s. ISBN 978-80-200-1717-8.
• HOLEC, Jan; BERAN, Miroslav. Červený seznam hub (makromycetů) České republiky [online]. Praha: Příroda, 2006. Dostupné online.
• HAGARA, Ladislav; ANTONÍN, Vladimír; BAIER, Jiří. Velký atlas hub. Praha: Ottovo nakladatelství, 2006. ISBN 978-80-7360-334-2.

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu kozák dubový ve Wikimedia Commons

Leccinellum crocipodium is a species of bolete fungus in the family Boletaceae. Fruitbodies contain a benzotropolone pigment called crocipodin.^[2]

See also

• List of Leccinum species

References

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

1. ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, Fernado Pedro Pérez, 2013, 2014, 2017, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza
   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, Fernando Pedro Pérez, 2012ko Abendua, A.D.E.V.E, Argazkiak:Fernando Pedro Pérez, Maite Legarra, Xabier Leizaola, Jon Urkijo, Nerea Aurtenetxe.

Leccinellum crocipodium (Letell.) Della Magg. & Trassin., 2014^[1] è un fungo appartenente alla famiglia Boletaceae, facilmente riconoscibile per i pori gialli e la carne che vira al nero.

Descrizione della specie

Cappello

4–10 cm di diametro, da globoso a convesso,

Margine

che si estende circa 1 mm oltre i tubuli, più scuro.

Cuticola

giallastra-bruna o bruna-rossastra, asciutta, vellutata, con l'età si fessura in piccole screpolature irregolari.

Tubuli

Annessi o adnati, di color giallo chiaro.

Pori

Minuti, 0,3-0,5 mm di diametro, circolari, color giallo chiaro, al tocco virano al bruno-rossastro e poi al nero.

Gambo

6-15 x 1,5–4 cm, prima obeso, poi slanciato, cilindrico, attenuato all'apice, color giallo pallido, poi imbrunente, con rade e piccole squame grigiastre, poi brunastre.

Carne

Prima soda, poi molle nel cappello e dura nel gambo, color giallo o crema, al tocco vira al bruno-rossastro o al viola-grigio fino ad annerirsi.

• Odore: indefinito.
• Sapore: grato.

Microscopia

Spore

12-16 x 5-6,5 µm, lisce, fusiformi, con apice conico, spesso anche amigdaliformi, marroni in massa.

Basidi

18-35 x 5-9 µm, clavati, tetrasporici.

Cistidi

20-55 x 4,5-11 x 2-4 µm, lageniformi o fusiformi, senza colore o con pigmento intracellulare bruno.

Giunti a fibbia

assenti.

Habitat

Fungo simbionte, fruttifica associato a Quercus e Carpinus.

Commestibilità

Commestibile, non è molto apprezzato perché assume il colore nero alla cottura.

Etimologia

Dal latino crocus = croco, zafferano e dal greco poús, podós = piede, cioè dal piede color zafferano.

Sinonimi e binomi obsoleti

• Boletus crocipodius Letell., Figures des Champignons ...: tab. 666 (1838)
• Boletus nigrescens Richon & Roze,: 191 (1888)
• Boletus tessellatus Gillet, Les Hyménomycètes ou description de tous les champignons (fungi) qui croissent en France (Alençon): 636 (1874)
• Krombholzia crocipodia (Letell.) E.-J. Gilbert, (1931)
• Krombholziella crocipodia (Letell.) Maire
• Krombholziella crokipodia (Letell.) Maire, (1937)
• Krombholziella nigrescens (Richon & Roze) Šutara, Česká Mykol. 36(2): 81 (1982)
• Leccinellum crocipodium (Letell.) Bresinsky & Manfr. Binder, in Bresinsky & Besl (2003)
• Leccinellum nigrescens (Richon & Roze) Bresinsky & Manfr. Binder, (2003)
• Leccinum nigrescens (Richon & Roze) Singer, Am. Midl. Nat. 37: 116 (1947)
• Trachypus crocipodius (Letell.) Romagn., (1939)

Nomi comuni

• Leccino

Specie simili

Il L. crocipodium può essere confuso con:

• L. lepidum e L. corsicum, che hanno la carne non virante e il cappello mai vellutato e meno screpolato;
• Boletus appendiculatus, con gambo reticolato e carne virante all'azzurro.

Note

Dzeltenkāta lācītis jeb dzeltenporu lācītis (Leccinum crocipodium, Leccinum tessalatum vai Leccinellum crocipodium) ir Latvijā ļoti reta beku dzimtas sēne, kuras augļķermeņi ir ēdami, taču saudzējami retuma dēļ. No radnieciskām sugām atšķiras ar savu dzelteno krāsu, jo satur krāsainu pigmentu krokipodīnu.^[1]. Salīdzinoši maza starp citām lācīšu ģints sēnēm un pēdējos gados bieži tiek iedalīta blakus ģintī Leccinellum.

Sēnes apraksts

Uz vecumu cepurīte bieži saplaisā.

• Cepurīte: krāsa sākumā dzeltenzaļa, pēc tam kļūst nespodri brūngana, vecumā arī pelēkbrūna vai zilganpelēka. Platums līdz 10 cm. Forma sākumā pusapaļa, vēlāk spilvenveida. Virsmiziņa augot reizēm saplaisā. Mīkstums salmu dzeltens, griezumu vietās kļūst sarkanīgs, vēlāk nomelnē.
• Stobriņi: atveres citrondzeltenas, sēnei augot kļūst zaļgandzeltenas, diametrā 0,3-0,5 mm. Piespiedumā viegli brūnē.
• Kātiņš: gaiši dzeltens, apakšdaļā resnāks un ar sīkām neregulāri izvietotām brūnganām zvīņām. Jaunām sēnēm bumbierveida.
• Sporas: zaļgandzeltenas. ^{[2] [3]}
• Bazīdijas: 18-35/5-9 µm.
• Cistīdas: bezkrāsainas vai brūnganas, 20-55/4,5-11 µm.

Augšanas apstākļi

Mikorizas sēne. Aug galvenokārt zem ozoliem, retāk zem skābaržiem, kaļķainās augsnēs. Latvijā pagaidām atrasta tikai Kazdangas apkaimē ozolu audzē.^[4]

Barības vērtība

Ēdama, bet retuma dēļ saudzējama.

Skatīt arī

• Sēņošana
• Sēnes kulinārijā
• Sēņu tirdzniecība
• Lācīšu ģints

Atsauces

Vos an lenga piemontèisa Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

capel fin a 15 cm., da pì o men vlutà a chërpà fissurà, martlà un pòch a servele, brun giaun, giaunastr, dle vire oliva. Tuboj giaun viv o bes giaunastr, dle vire oliva, ambrunent. Përtus dël midem color. Gamba àuta fin a 15 cm. e larga fin a 4 cm., pansarùa a fus, giauna, rugosa vërticalment e dle vire ciaira an su, con dë scajëtte alinià, giaunastre, ambrunente peui sombre. carn ciaira, rosastra peui viòla neirastra.

Ambient

A chërs sota la rol.

Comestibilità

A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
Comestìbil.

Arferiment bibliogràfich për chi a veul fé dj'arserche pì ancreuse

• Leccinum crocipodium (Letellier) Watling
• [= Boletus nigrescens Richon & Rose; B. tessellatus Gillet]

Aiuto per
la lettura Ayuda para
la lectura Help for
Reading Rintré ant
la Piòla Contaté
j'Aministrator Lìber për
Amprende Coression
ortogràfica Tastadura
piemontèisa Portaj
e Proget Agiut pr'ij
Contributor Travajòt
sempi

Koźlarz bruzdkowany (Leccinellum crocipodium (Letell.) Della Maggiora & Trassin.) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leccinellum, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Jean Baptiste Letellier nadając mu nazwę Boletus crocipodius. W 1961 r. Watling przeniósł go do rodzaju Leccinum (koźlarz). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2014 r. Della Maggiora & Trassin., przenosząc go do rodzaju Leccinellum^[1]. Synonimy naukowe^[2]:

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kozak czerniejący (Leccinum nigrescens) i borowik bruzdkowany (Boletus tesselatus)^[3][4]. Od 2014 r. wszystkie nazwy polskie są już niespójne z nazwą naukową.

W taksonomii tego gatunku istnieje duże zamieszanie. W. Wojewoda w swoim zbiorczym zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 nazwę koźlarz bruzdkowany przypisuje gatunkowi Leccinum tesselatum (O. Kuntze) Rauschert^[3]. Gatunek taki nie istnieje jednak w rejestrze Index Fungorum, jest natomiast Leccinum tessellatum (Rostk.) Rauschert – ale to według Index Fungorum inny gatunek. Synonimy wymienione przez W. Wojewodę według Index Fungorum odpowiadają gatunkowi Leccinum crocipodium^[2].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5-18 cm, młody półkulisty, potem poduchowaty, w końcu rozpostarty. Powierzchnia filcowata, często spękana, początkowo w kolorze bladożółtawym, oliwkowożółtym, cytrynowożółtym, z wiekiem ciemniejąca do jasnobrązowej^[5]

Hymenofor

Pory barwy żółtej, początkowo cytrynowożółte, później oliwkowe. Czasami po uciśnięciu czerwienieją^[5].

Trzon

Wysokość 5-15 cm, grubość 1,5-2 cm. U młodych owocników pękaty, następnie w kształcie wrzecionowatym. Pod kapeluszem i w podstawie zwężony. Jasnocytrynowy, z wiekiem brudnobiaławy. Pokryty kosmkami lub brodawkami, tworzącymi pionowe użebrowanie^[5].

Miąższ

W kapeluszu dość twardy, w trzonie włóknisty. U młodych okazów jest bladożółty, u starszych lekko brązowawy. Na przekroju przebarwia się na różowo lub czerwonawo, po jakimś czasie fioletowieje, a w końcu czernieje^[5].

Występowanie i siedlisko

W Polsce bardzo rzadki. Do 2003 r. w piśmiennictwie naukowym podano tylko 4 jego stanowiska^[3].

Występuje w lasach liściastych, głównie pod dębami, bukami i grabami^[3]w ciepłych okolicach^[5].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Grzyb jadalny.

Przypisy

Kozák žltopórový (Leccinum crocipodium) je jedlá huba z čeľade hríbovité (Boletaceae).

Iné projekty

• Commons ponúka multimediálne súbory na tému Kozák žltopórový

klobuk: izbočen

pritrditev himenija: priraščen

bet: gol

trosni prah: rjav

ekologija: mikoriza

užitnost: odlična

Систематика
на Викивидах

Изображения
на Викискладе

Оба́бок черне́ющий (лат. Léccinum crocipódium, ранее — лат. Leccinum nigréscens) — гриб рода Обабок (Leccinum) семейства Болетовые (Boletaceae).

Научные синонимы:

• Boletus crocipodius Letell., 1838basionym
• Boletus luteoporus Bouchinot, 1904
• Boletus nigrescens Richon & Roze 1888, nom. illeg.
• Boletus tessellatus Gillet, 1878, nom. illeg.
• Boletus velenovskyi Smotl., 1912
• Leccinum nigrescens (Richon & Roze) Singer, 1947

и др.
Русские синонимы:

• Обабок ша́хматный

Описание

Шляпка полушаровидная, затем подушковидная с тупым краем, диаметром 5—15 см. Кожица сухая, гладкая или войлочная, часто растрескивается, жёлто-коричневого цвета.

Мякоть светло-жёлтая, мягкая, на срезе становится винно-красной или фиолетово-коричневой, затем чернеет.

Трубчатый слой выемчатый или узкоприросший, толщиной 1,5—2,5 см, лимонно-жёлтый. Поры мелкие, угловато-округлые, при нажатии окрашиваются в лилово-коричневый цвет.

Ножка высотой 5—12 см и толщиной до 1—3 см, цилиндрическая или булавовидно-утолщённая внизу, желтоватая, с охристо-жёлтыми чешуйками, у основания приобретающими форму сеточки.

Споровый порошок оливково-жёлтый, споры 15х6 мкм, веретеновидные.

Экология и распространение

Образует микоризу с дубом и буком, встречается в тёплых районах Европы. В России известен на Кавказе. Плодоносит одиночно или группами.

Сезон: июнь — сентябрь.

Сходные виды

Съедобные:

• Другие подберёзовики

Несъедобные:

• Жёлчный гриб (Tylopilus felleus)

Пищевые качества

Съедобный гриб, употребляется в свежеприготовленном, сушёном и маринованном виде. При сушке чернеет.

Литература

• Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: «Астрель», «АСТ», 2003. — С. 195. — ISBN 5-17-020333-0.
• Справочник-определитель: Грибы / Отв. за выпуск Ю. Г. Хацкевич. — Мн.: «Харвест», 2002. — С. 124. — 7000 экз. — ISBN 985-13-0913-3.

Ссылки

• Таксономия на сайте www.mycobank.org