Cotoneaster saxatilis Pojark.

Qaya dovşanalması - (lat. Cotoneaster saxatilis Pojark.) Gülçiçəklilər – (Rosaceae Juss.) fəsiləsinə aid bitki növü.

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar” kateqoriyasına aiddir –EN A2abc+3c. Azərbaycanın nadir növüdür.^[1][2]

Qısa morfoloji təsviri

Qaya dovşanalması -Cotoneaster saxatilis

Hündürlüyü 1,5 -1,75 m, alçaqboylu koldur. Yarpaqlar 9-20 mm uzunluğundadır, ellipsvari, tərs-yumurtavaridir və ya oval, üst hissədən açıq-yaşıldır, çılpaq və ya dağınıq tüklüdür. Alt tərəfdən bozumtul tüklüdür. Çiçək qrupu 2-4 çiçəkli qalxancıqlardan ibarətdir. Çiçəkləri qeyri-müəyyəndir. Yetişməmiş meyvələri tünd-qırmızı, yetişmiş meyvələri qara rənglidir, üzərində göyümtül ləkəli, tərs yumurtavaridir. 4,5-5,5 mm uzunluğundadır, iki toxumludur. ^[1][3]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Meyvə verməsi sentyabr ayına təsadüf edir. Daşlı qayalıqlarda, kolluqların arasında rast gəlinir.

Yayılması

Kiçik Qafqazın şimal hissəsi (Çaykənd ətrafı), Abşeron (Kəkliklidağ). ^[4]

Sayı və tendensiyası

Populyasiyanın yaşama ərazisi məhdudlaşır, azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Yaşayış mühitinin deqradasiyası və ətraf mühit amillərinə həssaslığı müşahidə olunur.

Mühafizə tədbirləri

Yayılma yerlərində antropogen təsirlərin qarşısının alınması üçün yasaqlıqların yaradılması təklif olunur, yeni yayılma sahələri axtarılmalıdır.

Mənbə

• Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.

http://dendrologiya.az/?page_id=112

İstinadlar

1. ↑ ^{1,0 1,1} Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı Nadir və nəsli kəsilməkdə olan növlər. 2-ci nəşr. Bakı-2013
2. ↑ http://redbook.az/?options=project&id=Qaya%20dov%C5%9Fanalmas%C4%B1
3. ↑ Флора Азербайджана, 1954
4. ↑ Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı, 1989; 3. Məmmədov Q., Yusifov E., Xəlilov M., Kərimov V., 2012