nomes no trilho de navegação
Boczniak ostrygowaty (Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny boczniakowatych (Pleurotaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pleurotus, Pleurotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowany został w 1774 r. przez Jacquina, który nadał mu nazwę Agaricus ostreatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kummer, przenosząc go do rodzaju Pleurotus[1]. Synonimów nazwy naukowej ma ok. 70. Niektóre z nich[2]:
Nazwę polską nadał Henryk Orłoś w 1951 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka ostrygowata, bocznotrzonowiec ostrygokształtny i przyuszek ostrygowaty[3].
Średnica od 5 do 25 cm. Kształt początkowo łukowaty, z długo podwiniętym brzegiem, później muszlowaty, wachlarzowaty lub lejkowaty. Do podłoża przyrasta bokiem. Jest miękki i sprężysty, powierzchnia gładka i naga, tylko przy trzonie pokryta białą pilśnią. Kolor dość zróżnicowany; może być w różnych odcieniach brązowego, popielatego, siwobrązowego, stalowoniebieskiego i fioletowego[4].
Gęste i głęboko zbiegające na trzon, w kolorze od białawego do siwego, u starszych okazów nawet fioletowe[4].
Krótki, gruby, o wysokości od 1 do 4 cm[5]. Kolor biały lub siwy. Jest nagi, tylko przy podstawie pokryty szczecinkami[4].
U młodych okazów w kapeluszu jest miękki, u starszych sprężysty, w trzonie u starszych staje się korkowaty i zdrewniały. Kolor biały, smak kwaskowaty[4].
Biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o średnicy 8-11 x 3-4 µm[6].
Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach[7]. W Polsce jest pospolity[3].
Grzyb nadrzewny występujący na martwym drewnie gatunków drzew liściastych, takich jak: grab, buk, wierzba, topola, robinia akacjowa,brzoza i orzech włoski. Zazwyczaj rośnie w postaci skupionych grup. Składają się one z wielu większych i mniejszych okazów, często kępkowato pozrastanych, przypominających ławice ostryg, skąd pochodzi nazwa tego gatunku[5]. Owocniki pojawiają się dopiero późną jesienią, od końca października do zimy, a gdy zima jest łagodna, również zimą. Czasami pojawiają się na przedwiośniu[8]. Jest dość wytrzymały na mróz, jednak w okresie wytwarzania owocników potrzebuje dużo światła. Przy zbyt małej jego ilości nie wytwarza owocników lub są one małe[9].
Boczniak ostrygowaty jest saprotrofem rosnącym na martwym drewnie, ale również pasożytem atakującym jeszcze żywe drzewa, zazwyczaj jednak stare, osłabione lub uszkodzone[8].
Boczniak ostrygowaty jest także grzybem drapieżnym. Nicienie zasiedlające próchniejące drewno są paraliżowane substancjami chemicznymi wydzielanymi przez strzępki grzyba, które następnie wnikają do ich ciał i trawią je[10]. W badaniach zidentyfikowano toksynę wydzielaną przez grzyb jako kwas trans-2-decenodikarboksylowy ((ang.) trans-2-decenedioic acid), który w warunkach laboratoryjnych w stężeniu 300 ppm w ciągu godziny trwale obezwładniał 95% nicieni Panagrellus redivivus[11]. Komórki wydzielające ten związek nie występują w owocnikach boczniaka, a jednynie w strzępkach grzybni rosnących w podłożu[10].
Grzyb jadalny. Owocniki boczniaka dostarczają łatwo przyswajalnego białka, kwasu foliowego, aminokwasów, witamin z grupy B i soli mineralnych; wykryto w nich także obecność lowastatyny obniżającej poziom cholesterolu we krwi[12]. Wdychanie dużych ilości zarodników tego grzyba (co np. ma miejsce u ludzi zajmujących się jego uprawą) jest niebezpieczne i może zakończyć się problemami z płucami[8].
W wielu krajach, w tym w Polsce, prowadzi się uprawę boczniaka ostrygowatego. Uprawia się go na słomie[8]. Istnieje wiele odmian uprawnych, w tym również o kolorze różowym[9].
Zawiera pleuran – substancję o działaniu immunostymulujacym i przeciwnowotworowym[13].
Badania przeprowadzone w Meksyku wykazały, że boczniak ostrygowaty może być hodowany na zużytych pieluchach jednorazowych, redukując masę i objętość ich degradowalnych komponentów nawet o 90%. Powstałe w eksperymentalnej hodowli owocniki miały normalny wygląd, wysoką zawartość białka i były wolne od patogenów chorób ludzkich[14].
.JPG)
.JPG)
Boczniak ostrygowaty (Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny boczniakowatych (Pleurotaceae).
