dcsimg

Mwncïod y Byd Newydd ( Galèis )

fornì da wikipedia CY

Mae Mwncïod y Byd Newydd yn bum teulu o brimatiaid o Canolbarth America, Mecsico a De America, sef y Callitrichidae, Cebidae, Aotidae, Pitheciidae, a'r Atelidae. Gelwir y grŵp yma o bum teulu (neu 'uwchdeulu') yn Ceboidea. Dyma'r unig uwchdeulu byw yn y 'Parforder' Platyrrhini, gair sy'n golygu "trwyn gwastad", gan fod eu trwynau'n fwy gwastad na primatiad arall.[1][2]

Y mwnciod yn y teulu Atelidae, e.e. y mwniod pry cop, yw'r unig primataiaid sydd â chynffonau sy'n medru gafael. Perthnasau agosaf Mwncïod y Byd Newydd yw'r simiaid, y Catarrhini, sef Mwncïod yr hen Fyd ac epaon. Mae Mwncïod y Byd Newydd yn ddisgynyddion o'r Simiaid Affricanaidd y fu'n byw drwy Dde America, llinell a ymwahanodd dros 40 miliwn o flynyddoedd yn ôl.[3]

Nodweddion

Mae Mwncïod y Byd Newydd yn fwncïod bach a chanolig; mae'r Pygmy Marmoset (mwnci lleia'r byd) yn 14 -16 cm (5.5 - 6.5 modfedd), ac yn pwyso 120 -190 gram. Mae'r Muriqui deheuol yn 55 - 70 cm (22 - 28 modfedd), ac y pwyso 12 -15 cilogramau. Ceir ychydig o wahaniaeth rhwng Mwncïod y Byd Newydd a Mwncïod y Hen Fyd. Ystyr 'Platyrrhini' yw 'trwyn gwastad', gan fod eu trwynau'n fwy gwastad na phrimatiad eraill. Hefyd, mae tinau'r 'prehensile' - fel braich - gyda nhw, o'i gymharu â Mwncïod y Hen Fyd; eu tinau'n fer, a dydyn nhw ddim fel breichiau.

Cyfeiriadau

  1. "ChimpanZoo Web Site: Ceboidea Superfamily". web.archive.org. 2008-05-15. Cyrchwyd 2019-03-25.
  2. "Platyrrhini and Ceboidea". ChimpanZoo. 2005. Archifwyd o y gwreiddiol ar 2008-05-15. Cyrchwyd July 2009. Check date values in: |accessdate= (help)
  3. Sellers, Bill (2000-10-20). "Primate Evolution" (PDF). University of Edinburgh. pp. 13–17. Cyrchwyd 2008-10-23.
licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Awduron a golygyddion Wikipedia
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia CY

Mwncïod y Byd Newydd: Brief Summary ( Galèis )

fornì da wikipedia CY

Mae Mwncïod y Byd Newydd yn bum teulu o brimatiaid o Canolbarth America, Mecsico a De America, sef y Callitrichidae, Cebidae, Aotidae, Pitheciidae, a'r Atelidae. Gelwir y grŵp yma o bum teulu (neu 'uwchdeulu') yn Ceboidea. Dyma'r unig uwchdeulu byw yn y 'Parforder' Platyrrhini, gair sy'n golygu "trwyn gwastad", gan fod eu trwynau'n fwy gwastad na primatiad arall.

Y mwnciod yn y teulu Atelidae, e.e. y mwniod pry cop, yw'r unig primataiaid sydd â chynffonau sy'n medru gafael. Perthnasau agosaf Mwncïod y Byd Newydd yw'r simiaid, y Catarrhini, sef Mwncïod yr hen Fyd ac epaon. Mae Mwncïod y Byd Newydd yn ddisgynyddion o'r Simiaid Affricanaidd y fu'n byw drwy Dde America, llinell a ymwahanodd dros 40 miliwn o flynyddoedd yn ôl.

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Awduron a golygyddion Wikipedia
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia CY