La ajedrea (Satureja montana) ye una especie botánica perenne fanerógama na familia de les Lamiacees, nativa de rexones templaes y templaes del sur d'Europa.
Ye una planta perenne siempreverde, semimaderiza, subarbustiva, qu'algama 5 dm d'altor. Con fueyes opuestes, oval-llanceolaes, de 1-2 cm. de llargu y 5 mm. d'anchu. Flores blanques.
Fácil de cultivar, fai un curiosu bordura en cualquier xardín de yerbes culinaries. Rique suelu bien drenáu y un mínimu de seis hores de sol per día.
D'antiguo semábase indistintamente cola más usada y conocida Satureja hortensisDambes tienen fuerte sabor picante.
En cocina tien reputación d'acompañar perbién llegumes y carnes, según platos llixeros de pollu o pavu. Tien un sabor fuerte en crudu, pero pierde enforma sabor na cocción. Tien usu melecinal como estimulante y afrodisiaco.
"Usar con frecuencia como yerba especia culinaria, pero tien beneficios melecinales, especialmente pal aparatu dixestivu. Esta especie tien una aición más fuerte que Satureja hortensis. Tola planta, y especialmente los biltos florales, son medianamente antisépticos, arumosos, carminativos, dixestivos, expectorantes y estomacales. Bebíu ye remediu contra cólicos y flatulencias, tamién par tratar gastroenteritis, cistitis, estomagada, foria, conxestión bronquial, desordes menstruales. Nun ye conveniente'l so usu en muyeres embarazaes.
La planta colléchase pel branu, cuando ta en flor y úsase fresca o seca. L'aceite esencial usar en lociones pal cueru cabelludo en casos de calvez incipiente. N'untaza úsase externamente contra l'artritis." (Tomáu de Plantes pa un Futuru, pfaf.org.)
Satureja montana describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 2: 567. 1753.[1]
Satureja: nome xenéricu que remanez del nome en llatín de la sabrosa yerba que yera bien conocíu polos antiguos, y que foi encamentáu por Virxiliu como un árbol mielífero escelente pa llantar alredor de los truébanos.[2]
montana: epítetu llatín que significa "de los montes"[3]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. La ajedrea (Satureja montana) ye una especie botánica perenne fanerógama na familia de les Lamiacees, nativa de rexones templaes y templaes del sur d'Europa.
Dağ kəkotusu (lat. Satureja montana)[1] – dalamazkimilər fəsiləsinin kəkotu cinsinə aid bitki növü.[2]
Dağ kəkotusu (lat. Satureja montana) – dalamazkimilər fəsiləsinin kəkotu cinsinə aid bitki növü.
La sajolida silvestre (Satureja montana) és una planta aromàtica perenne dins la família de les lamiàcies. És una planta nativa de les regions temperades càlides del sud d'Europa incloent el mediterrani ibéric.
És un subarbust semiperennifoli que arriba a fer 40 cm d'alt. Les fulles són oval-lanceolades, 1–2 cm de llargada i de 5 cm d'amplada. Les flors són blanques.
És fàcil de cultivar, és una planta atractiva per usar en les vores de qualsevol hort de plantes aromàtiques o culinàries. Li cal, com a mínim, sis hores de sol al dia i un terra que dreni bé. S. montana 'Nana' és un cultivar nan. En climes temperats entra en dormància durant l'hivern i li cauen les fulles, les quals tornen a sortir a la primavera sense necessitat d'esporgar-li les tiges. Resisteix força les glaçades.
La sajolida silvestre i la sajolida de jardí s'han utilitzat pel seu gust lleugerament picant i, a més de ser una de les herbes de les olives tradicionals, acompanyen bé qualsevol plat de bolets, amanides de patates o dins d'embotits i els frankfurts alemanys.
També es fa servir cultivada al costat de les mongeteres per allunyar-ne el corcó i en els rosers redueix la malaltia del míldiu i l'atac dels pugons (àfids).[1]
S'ha suggerit que la Satureja montana té propietats antisèptiques, aromatitzants, carminativa, i bona per la digestió.[2] També s'usa com expectorant. Les seves virtuts són superiors a les de la sajolida de jardí.
Presa internament s'ha dit que és un remei pels còlics i un guariment de la flatulència i per altres afeccions intestinals o pels dolors de la menstruació, però no es prescriu en dones embarassades.
L'oli essencial medicinal inhibeix el creixement de Candida albicans.[3]
La collita es fa a l'estiu quan és florida i es pot usar fresca o assecada. L'oli essencial es fa servir per combatre l'alopècia.
En medicina herbal tradicional la sajolida de jardí es considera afrodisíaca i, al contrari, la sajolida silvestre seria anafrodisíaca (inhibidora del desig sexual).
La sajolida silvestre (Satureja montana) és una planta aromàtica perenne dins la família de les lamiàcies. És una planta nativa de les regions temperades càlides del sud d'Europa incloent el mediterrani ibéric.
És un subarbust semiperennifoli que arriba a fer 40 cm d'alt. Les fulles són oval-lanceolades, 1–2 cm de llargada i de 5 cm d'amplada. Les flors són blanques.
Planhigyn blodeuol dyfrol yw Safri fach sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Lamiaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Satureja montana a'r enw Saesneg yw Winter savory.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Safri Fach, Safri, Sewyrllys.
Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn tyfu mewn cynefinoedd oer a thymherus (neu gynnes) yn hemisffer y Gogledd a'r De fel y'i gilydd.
Planhigyn blodeuol dyfrol yw Safri fach sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Lamiaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Satureja montana a'r enw Saesneg yw Winter savory. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Safri Fach, Safri, Sewyrllys.
Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn tyfu mewn cynefinoedd oer a thymherus (neu gynnes) yn hemisffer y Gogledd a'r De fel y'i gilydd.
Saturejka horská (Satureja montana)[1] je bylina, vytrvalá kvetoucí rostlina z čeledi hluchavkovité (Lamiaceae). Je původní v oblastech Středozemí od Pyrenejského poloostrova.[2] Vyskytuje se jako volně rostoucí bylina i v jiných částech světa.
Saturejka horská je vytrvalá bylina dorůstající výšky až 30 cm. List je opakvejčitý, kopinatý, 1-2 cm dlouhý a 5 mm široký. Kvete od července do září. Květy jsou jsou bílé nebo narůžovělé.
Snadno se pěstují, je vhodná do záhonů, ale i do kulinářské bylinkové zahrádky. Využívá se také v lidovém léčitelství při žaludečních a střevních potížích, proti nadýmání, plynatosti a průjmu.[3]
Jako okrasnou rostlinu ze ji použít pro výsadby blízko cest, listy jsou silně aromatické. Je vhodná do suchých zídek a skalek, avšak je poněkud expanzivní. Lze ji použít i na větší plochy, ale spíše na místa kde nehrozí zaplevelení vyššími rostlinami.
Vyžaduje slunečné polohy, propustné půdy. Nevyžaduje zálivku ani přihnojování, mohou ji pěstovat i začátečníci. Snadno se množí semeny, i samovýsevem, ale lze množit i dělením trsů na jaře.[4] Řez na jaře je vhodný.
Obrázky, zvuky či videa k tématu saturejka horská ve Wikimedia Commons
Saturejka horská (Satureja montana) je bylina, vytrvalá kvetoucí rostlina z čeledi hluchavkovité (Lamiaceae). Je původní v oblastech Středozemí od Pyrenejského poloostrova. Vyskytuje se jako volně rostoucí bylina i v jiných částech světa.
Vinter-Sar (Satureja montana) er en lav, stedsegrøn dværgbusk, der har en karakteristisk, behagelig duft.
Vækstformen er uregelmæssig og opstigende. Bladene er smalle, læderagtige og fyldt med kirtler, der giver planten en karakteristisk, behagelig duft. De uregelmæssige, lyseblå blomster sidder få sammen i bladhjørnerne.
Planten hører hjemme i de allermest udpinte jorden ved Middelhavets kyster. Den trives på gruset bund med ganske lidt vand, og man finder den sammen med arter som f.eks.
Arten kan dyrkes på friland i Danmark, især hvis man skaffer den en gruset og kalkrig jord med godt dræn på et beskyttet, men solrigt sted. Under de forhold kan man nøjes med at klippe den tilbage i april og ellers bare høste af den til f.eks. bønner (haricots verts), som den giver en raffineret smag til.
Vinter-Sar (Satureja montana) er en lav, stedsegrøn dværgbusk, der har en karakteristisk, behagelig duft.
Das Winter-Bohnenkraut (Satureja montana), auch Berg-Bohnenkraut genannt, ist eine Pflanzenart in der Familie der Lippenblütler (Lamiaceae). Die vier Unterarten sind im südlichen Europa verbreitet.
Das Winter-Bohnenkraut ist ein immergrüner Halbstrauch und erreicht Wuchshöhen von 10 bis 40, selten bis 70 Zentimetern. Die Stängel sind ganz oder nur im unteren Teil verholzt. Im oberen Teil sind sie kurz behaart und häufig auch etwas violett überlaufen. Die gegenständig angeordneten Laubblätter sind fast sitzend. Die einfache, ledrige Blattspreite ist bei einer Länge von selten nur 5 bis, meist 10 bis 30 Millimetern sowie einer Breite von meist 2 bis 5 (1 bis 6) Millimetern schmal-lanzettlich und ganzrandig. Die Blattflächen sind kahl und der Blattrand ist behaart.
Die einzelnen Scheinquirle sind einander stark genähert. Die Teilblütenstände sind deutlich gestielt und enthalten ein bis sieben Blüten. Die unteren Tragblätter sind 10 bis 20 Millimeter lang, dabei meist länger als die Teilblütenstände. Die oberen Tragblätter sind meist kürzer als ihre Teilblütenstände. Die Blüten sind deutlich gestielt und haben lanzettliche Vorblätter.
Das Winter-Bohnenkraut ist gynodiözisch: die funktionell weiblichen Blüten haben eine kleinere Krone und mehr oder weniger reduzierte Staubbeutel. Die Blüten sind zygomorph mit doppelter Blütenhülle. Der Kelch ist 2,5 bis 6 Millimeter lang und ist zehnnervig. Die Kelchröhre ist außen fast kahl, im Schlund ist sie lang behaart. Die unteren Kelchzähne sind häufig länger als die oberen. Die Blütenkrone ist 7 bis 10 Millimeter lang, ihre Farbe ist weiß, rosa oder violett. Die Oberlippe ist rund, flach und nur wenig kürzer als die dreilappige Unterlippe.
Die Teilfrüchte sind bei einer Länge von 1 bis 1,4 Millimetern rundlich eiförmig und sie sind sehr fein punktiert.
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 30.[1]
Blütenökologisch handelt es sich um Lippenblumen, die Nektar führen. Die Bestäubung erfolgt durch Insekten (Entomophilie): Bienen, Hummeln, Wespen, Schlupfwespen und Schmetterlinge. Die zwittrigen Blüten sind proterandrisch. Die Blütezeit reicht im Mittelmeerraum von Juni bis September und liegt in Mitteleuropa einen Monat später.
Das Winter-Bohnenkraut ist in Südeuropa beheimatet, fehlt jedoch auf den dortigen Inseln. Auf der Balkanhalbinsel ist es besonders formenreich vertreten. In Mitteleuropa kommt es selten verwildert vor, vor allem in Oberösterreich, Salzburg und Nordtirol.[2]
Man kann folgende Unterarten unterscheiden:[3]
Das Winter-Bohnenkraut wird gelegentlich als Gewürzpflanze kultiviert, ist wirtschaftlich jedoch annähernd bedeutungslos. In Deutschland wird es trotz seiner anspruchslosen Kultur nicht kommerziell angebaut, da sein Geschmack strenger als der des Sommer-Bohnenkrauts (Satureja hortensis) ist. Es dient allerdings zur Gewinnung des ätherischen Öls in Reinform, Saturejae Aetheroleum und auch als Volksarzneipflanze.[4] Außerdem wird das Winter-Bohnenkraut zerstreut als Zierpflanze in Steingärten, sowie als Bienenfutterpflanze genutzt. Diese Art ist seit spätestens 1562 in Kultur.[5]
Das Winter-Bohnenkraut wird in Mischkultur mit Bohnen angebaut, um Samenkäfer zu vertreiben. Mit Rosen wird es angebaut, um Mehltau und Blattläuse zu vertreiben.[6]
Das Zitronen-Bergbohnenkraut (Satureja montana var. citriodora) besitzt ein warm-zitroniges Aroma fast ohne die herben Geschmacksanteile der Art. Es kann u. a. für Tees genutzt werden. Es wird unter diesem und ähnlichen Namen von etlichen Staudengärtnereien angeboten.
Das Winter-Bohnenkraut (Satureja montana), auch Berg-Bohnenkraut genannt, ist eine Pflanzenart in der Familie der Lippenblütler (Lamiaceae). Die vier Unterarten sind im südlichen Europa verbreitet.
Vrijesak (crnjuša, lat. Erica), veliki biljni rod iz porodice vrjesovki (Ericaceae). Pripada mu preko 800 vrsta[1] od kojih u Bosni i Hercegovini i susjednim zemljama rastu E. arborea (velika crnjuša), E. herbacea (proljetna crnjuša), i E. multiflora (mnogocvjetna crnjuša).
Erica vulgaris L., poznatija kao obični vrijesak, jesenski vrijes, vrijes, vrijesak itd., spada u poseban rod Calluna, što je sinonim za Calluna vulgaris (L.) Hull.,
Vrijesak (crnjuša, lat. Erica), veliki biljni rod iz porodice vrjesovki (Ericaceae). Pripada mu preko 800 vrsta od kojih u Bosni i Hercegovini i susjednim zemljama rastu E. arborea (velika crnjuša), E. herbacea (proljetna crnjuša), i E. multiflora (mnogocvjetna crnjuša).
Erica vulgaris L., poznatija kao obični vrijesak, jesenski vrijes, vrijes, vrijesak itd., spada u poseban rod Calluna, što je sinonim za Calluna vulgaris (L.) Hull.,
Satureja montana (winter savory or mountain savory), is a perennial, semi-evergreen herb in the family Lamiaceae, native to warm temperate regions of southern Europe, the Mediterranean, and Africa. It has dark green leaves and summer flowers ranging from pale lavender, or pink to white. The closely related summer savory (Satureja hortensis L.) is an annual plant.
It grows to between 10 and 40 cm (4 and 16 in) tall.[2][3] The leathery,[3] dark green[4] leaves are opposite, oval-lanceolate or needle-like, [5] 1–2 cm long and 5 mm broad. The flowers appear in summer,[5] between July and October,[6] and range from pale lavender or pink to white.[3][7] The flowers are smaller than summer savoury flowers.[8] It contains carvacrol,[7] a monoterpenoid phenol.[9]
The herb was first published by Carl Linnaeus in his book Species Plantarum on page 568 in 1753.[1][10] The Latin specific epithet montana refers to mountains or coming from mountains,[11] leading to the common name 'mountain savory'.[3]
Satureja montana is native to temperate areas between Europe,[4] the Mediterranean,[2] and Africa.[6] It has been naturalised in Great Britain.[6] It can be found growing in old walls, on dry banks and rocks on hillsides,[6] or rocky mountain slopes,[3] usually on calcareous[6] or alkaline soils.[4]
There is evidence of its use about 2000 years ago by the ancient Romans and Greeks.[3]
Winter savory is easy to grow and can be used as a culinary herb garden edging plant.[3] It requires six hours of sun per day and well-draining soil.[12] In temperate climates it becomes dormant in winter, putting out leaves on the bare stems in the spring. While dormant, it should not be cut back; stems which appear dead will leaf-out again. Winter savory is hardy and has a low-bunching habit.
It is hardy to USDA Zone 4[5] and can be propagated from softwood cuttings.[4][13] Winter savory is used as a companion plant for beans, keeping bean weevils away, and is also planted with roses to reduce mildew and aphids.[6][12][14]
S. montana 'Nana' is a known dwarf cultivar.[15] S. montana 'Prostrate White' is a small white flowered form.[16]
In cooking, winter savory has a reputation for going very well with both beans and meats,[17] very often lighter meats such as chicken or turkey, and can be used in stuffing. It can also be used in soups and sauces. It has a strong flavour (stronger than summer savory)[3][18] while uncooked but loses much of its flavour with prolonged cooking. It can be added to breadcrumbs as a coating for various meats including trout.[8]
Winter savory has been purported to have antiseptic, aromatic, carminative, and digestive benefits.[6][17] It has also been used as an expectorant, and in the treatment of bee stings[13][19][20] or insect bites through the use of a poultice of the leaves.[17] The plant has a stronger action than the closely related summer savory.[17]
Taken internally, it is said to be a remedy for colic and a cure for flatulence, whilst it is also used to treat gastro-enteritis, cystitis, nausea, diarrhoea, bronchial congestion, sore throat and menstrual disorders.[17] It should not be prescribed for pregnant women.
Therapeutic-grade oil has been determined to inhibit the growth of Candida albicans.[21]
The plant is harvested when flowering in the summer and can be used fresh or dried. The essential oil is an ingredient in lotions for the scalp in cases of incipient baldness.[12] An ointment made from the plant is used externally to relieve arthritic joints.[17]
In traditional herbal medicine, summer savory was believed to be an aphrodisiac, while winter savory was believed to inhibit sexual desire (an anaphrodisiac).[7] French herbalist Maurice Messegue claimed that savory was 'the herb of happiness'.[17]
Satureja montana (winter savory or mountain savory), is a perennial, semi-evergreen herb in the family Lamiaceae, native to warm temperate regions of southern Europe, the Mediterranean, and Africa. It has dark green leaves and summer flowers ranging from pale lavender, or pink to white. The closely related summer savory (Satureja hortensis L.) is an annual plant.
Satureja montana (una de las ajedreas) es una especie de planta fanerógama en la familia Lamiaceae, nativa de regiones templadas y cálidas del sur de Europa.
Es una planta perenne siempreverde, semileñosa, subarbustiva, que alcanza 50 cm de altura. Con hojas opuestas, oval-lanceoladas, de 1-2 cm. de largo y 5 mm. de ancho. Flores blancas.
Fácil de cultivar, hace un atractivo bordura en cualquier jardín de hierbas culinarias. Requiere suelo bien drenado y un mínimo de seis horas de sol por día.
Antiguamente se sembraba indistintamente con la más usada y conocida Satureja hortensis. Ambas tienen fuerte sabor picante.
En cocina tiene reputación de acompañar muy bien legumbres y carnes, así como platos ligeros de pollo o pavo. Tiene un sabor fuerte en crudo, pero pierde mucho sabor en la cocción. Tiene uso medicinal como estimulante y afrodisíaco.
"Se usa con frecuencia como hierba especia culinaria, pero tiene beneficios medicinales, especialmente para el aparato digestivo. Esta especie tiene una acción más fuerte que Satureja hortensis. Toda la planta, y especialmente los brotes florales, son medianamente antisépticos, aromáticos, carminativos, digestivos, expectorantes y estomacales. Bebido es remedio contra cólicos y flatulencias, también par tratar gastroenteritis, cistitis, náusea, diarrea, congestión bronquial, desórdenes menstruales. No es conveniente su uso en mujeres embarazadas.
La planta se cosecha en verano, cuando está en flor y se usa fresca o seca. El aceite esencial se usa en lociones para el cuero cabelludo en casos de calvicie incipiente. En ungüento se usa externamente contra la artritis." (Tomado de Plantas para un Futuro, pfaf.org.)
Satureja montana fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 2: 567. 1753.[1]
Satureja: nombre genérico que deriva del nombre en latín de la sabrosa hierba que era bien conocido por los antiguos, y que fue recomendado por Virgilio como un árbol mielífero excelente para plantar alrededor de las colmenas.[2]
montana: epíteto latíno que significa "de las montañas"[3]
Satureja montana (una de las ajedreas) es una especie de planta fanerógama en la familia Lamiaceae, nativa de regiones templadas y cálidas del sur de Europa.
Talvikynteli (Satureja montana) on monivuotinen maustekasvi. Suomessa se ei oikein menesty talven yli avomaalla. Sitä käytetään mausteena esimerkiksi papuihin, makkaraan ja patoihin.[1] Talvikynteli on varpumaisempi ja voimakasaromisempi versio kesäkyntelistä (Satureja hortensis). Talvikyntelin lehdet ovat myös tiheämmässä ja usein pienempiä kuin kesäkyntelillä.
Talvikynteli (Satureja montana) on monivuotinen maustekasvi. Suomessa se ei oikein menesty talven yli avomaalla. Sitä käytetään mausteena esimerkiksi papuihin, makkaraan ja patoihin. Talvikynteli on varpumaisempi ja voimakasaromisempi versio kesäkyntelistä (Satureja hortensis). Talvikyntelin lehdet ovat myös tiheämmässä ja usein pienempiä kuin kesäkyntelillä.
La sarriette des montagnes Écouter, sariette d'hiver ou sarriette vivace Écouter (Satureja montana) est un sous-arbrisseau de la famille des Lamiaceae. C'est une plante condimentaire aromatique et médicinale.
D'après la flore de l'Abbé H. Coste
Données d'après : Julve, Ph., 1998 ff. - Baseflor. Index botanique, écologique et chorologique de la flore de France. Version : 23 avril 2004.
Sa zone de rusticité se situe entre 6 et 8[1].
la sarriette des montagnes était utilisée comme conservateur des aliments.
Elle s'utilise comme aromates dans les soupes, sauces, grillades, salade;
elle a pour qualité d'être antibiotique, antiseptique, stimulante[2].
Fleurs
La sarriette des montagnes Écouter, sariette d'hiver ou sarriette vivace Écouter (Satureja montana) est un sous-arbrisseau de la famille des Lamiaceae. C'est une plante condimentaire aromatique et médicinale.
Primorski vrisak (primorski čubar, bijeli vrisak, krški vrisak, bresina Satureja montana), vrsta iz roda vrisaka, porodica usnača, kao dobar začin od davnina koristi kao začinjavanje jela i za konzerviranje mesa. Često ga možemo naći u mješavinama začina pod nazivom provansalske trave (umjesto čubra). Primorski vrisak daje mnogo nektara i cvjetnog praha, te ga pčelari jako vole. Med je zelene boje i teško se kristalizira.[1]
Primorski vrisak je zimzelena trajna grmolika biljka koja naraste do 50 cm visine, uskih i sitnih listova koji su žljezdasto istočkani, poredani u čupercima na okruglim i dlakavim grančicama. Na vrhu grančica razvijaju se bijeli cvjetovi s ljubičastim točkicama, a rjeđe crveni cvjetovi s ljubičastim točkicama. Cvjetovi su složeni obično 3 do 5 na zajedničkoj dršci. Izdanci su zeleni ili blijedozeleni, a u gornjem dijelu više ili manje ljubičasti ili crvenkasti. Stabljika s granama je fino dlakava, pri osnovi odrvenjena, u presjeku okrugla ili malo četvtasta. Biljka ima ugodan aromatični miris.[2]
Vrijeme cvatnje je od srpnja do listopada. Raste na suhim, kamenitim i sunčanim obroncima, s dosta vapnenca, sve do mora. Rasprostranjena je u području mediteranske i submediteranske vegetacije.Kod nas ga ima od Istre do dubrovačkog primorja,te na otocima.Penje se mjestimično i do oko 1100 metara visine(na Velebitu !) .Osim u Hrvatskoj, može se pronaći na Pirenejskom poluotoku, južnoj Francuskoj, Italiji, Balkanskom poluotoku, Maloj Aziji i oko Kaspijskog jezera. Sabiru se biljka u cvatu i mlade proljetne grančice, u srpnju i kolovozu. Sušimo na toplom i zračnom mjestu u hladu. Suhu biljku pohranimo u staklenku i dobro zatvorimo.
U mediteranskom području srodne vrste su čubar (Satureja hortensis) i planinski vrisak (Satureja subspicata). Smatra se da su sve tri vrste sličnog sastava i djelovanja.
Primorski vrisak sadrži eterično ulje s cimenom, korvakrol, cimol, kariofilenom, fenol, smolu, sluz, mineralne soli i treslovine. Djeluje umirujuće, a u narodnoj medicini se koristi za liječenje: bolesti želuca i crijeva i to kod slabog rada želuca, prehlađenog i osjetljivog želuca, lošeg apetita, svih oblika proljeva, grčeva, nadutosti, protiv ameba i glista, menstrualnih tegoba, tj. neredovite, izostale, te preobilne mjesečnice, slabog mokrenja, gripe i prehlade, za izazivanje znojenja, bolesti pluća, i to akutnog ili kroničnog bronhitis, katara bronha, infekcija, reume mišića i kostiju, za jačanje muške potencije, za masiranje vlasišta kose kod početne ćelavosti.
Primorski vrisak ne bi smjele uzimati trudnice.
Primorski vrisak daje eterično ulje bogato fenolima i nije popularno u kozmetici. Prije svega je izvanredno antibakterijsko i antivirusno ulje. Djeluje imunostimulirajuće i tonizirajuće na cijeli organizam. Indicirano je kod bakterijskih plućnih infekcija, gastrointestinalnih i urogenitalnih infekcija. Stimulirajuće djelovanje izraženo je kod općeg umora i nervoza.[3]
Treba biti oprezan jer s obzirom na količinu fenola u ulju, treba ga koristiti u niskoj dozi i s velikim oprezom. U previsokoj dozi može oštetiti kožu i sluznicu probavnog sustava. Ne koristiti ga za dugotrajne terapije. Najprikladniji način terapije je u posebnim farmaceutskim oblicima (kapsule, supozitoriji).
Primorski vrisak (primorski čubar, bijeli vrisak, krški vrisak, bresina Satureja montana), vrsta iz roda vrisaka, porodica usnača, kao dobar začin od davnina koristi kao začinjavanje jela i za konzerviranje mesa. Često ga možemo naći u mješavinama začina pod nazivom provansalske trave (umjesto čubra). Primorski vrisak daje mnogo nektara i cvjetnog praha, te ga pčelari jako vole. Med je zelene boje i teško se kristalizira.
Hórska poprica (Satureja montana) je rostlina ze swójby cycawkowych rostlinow (Lamiaceae).
Hórska poprica (Satureja montana) je rostlina ze swójby cycawkowych rostlinow (Lamiaceae).
La santoreggia montana (nome scientifico Satureja montana L., 1753) è una pianta perenne aromatica appartenente alla famiglia delle Lamiaceae[1].
L'etimologia del nome del genere (Satureja) è incerta. Linneo ricavò il nome da un'antica parola romana, la cui radice latina "satura" significa "sazio", in riferimento alle supposte proprietà digestive dei succhi delle piante di questo genere. Un'altra etimologia farebbe derivare il nome da "salsa", "intingolo" per indicare le proprietà aromatizzanti di questa pianta in cucina.[2] Altri fanno riferimento ad un nome latino per il "salato delle erbe", noto agli antichi e raccomandato da Virgilio come albero eccellente da piantare vicino agli alveari.[3] Altri ancora fanno derivare da "satureia, satureiorumin", parola usata da Plinio, scrittore, ammiraglio e naturalista romano, per un'erba ad uso culinario (probabilmente derivata dall'arabo "sattur").[4] L'epiteto specifico (montana) significa appunto "montana, dei monti".[5][6]
Il nome scientifico della specie è stato definito da Carl von Linné, più noto come Linneo (1707 – 1778), biologo e scrittore svedese considerato il padre della moderna classificazione scientifica degli organismi viventi, nella pubblicazione "Species Plantarum - 2: 568. 1753"[7] del 1753.[8]
La santoreggia è un piccolo arbusto latifoglie, che arriva a un'altezza di 20 - 50 cm. La forma biologica è camefita suffruticosa (Ch suffr), che identifica piante perenni e legnose alla base, con gemme svernanti poste ad un'altezza dal suolo tra i 2 ed i 30 cm (le porzioni erbacee seccano annualmente e rimangono in vita soltanto le parti legnose). Le piante si presentano con un odore aromatico.[2][9][10][11][12][13][14]
Le radici sono secondarie da rizoma.
La parte aerea del fusto è eretta, legnosa alla base e pubescente tutto intorno. Si presenta inoltre sub-tetragona, con una sezione quadrangolare a causa della presenza di fasci di collenchima posti nei quattro vertici.
Le foglie, sessili, lungo il fusto sono disposte in modo opposto (in genere a 2 a 2) e ogni coppia successiva è disposta ad angolo retto rispetto alla sottostante. Alle ascelle delle foglie è presente un fascetto di 2 - 8 foglie più piccole. La forma delle foglie è lineare-lanceolata. I margini sono setolosi (specialmente alla base), mentre la superficie è ricoperta da ghiandole. Dimensione delle foglie inferiori: larghezza 2 – 3 mm; lunghezza 10 – 25 mm.
Le infiorescenze, simili come aspetto a racemi composti e terminali, sono formate da (falsi) verticillastri ravvicinati di 2 - 3 (raramente di più) fiori all'ascelle delle foglie più o meno normali. Le foglie della parte inferiore dell'infiorescenza sono un po' più lunghe. I fiori sono brevemente peduncolati. Alla base del calice è presente una bratteolina.
I fiori sono ermafroditi, zigomorfi, tetrameri (4-ciclici), ossia con quattro verticilli (calice – corolla – androceo – gineceo) e pentameri (5-meri: la corolla e il calice - il perianzio - sono a 5 parti).
Il frutto è uno schizocarpo composto da 4 nucule. La forma è ovoidale, trigona (con apice arrotondato) con superficie liscia. Il colore è bruno.
La famiglia di appartenenza della specie (Lamiaceae), molto numerosa con circa 250 generi e quasi 7000 specie[12], ha il principale centro di differenziazione nel bacino del Mediterraneo e sono piante per lo più xerofile (in Brasile sono presenti anche specie arboree). Per la presenza di sostanze aromatiche, molte specie di questa famiglia sono usate in cucina come condimento, in profumeria, liquoreria e farmacia. La famiglia è suddivisa in 7 sottofamiglie: il genere Satureja è descritto nella tribù Mentheae (sottotribù Menthinae) appartenente alla sottofamiglia Nepetoideae.[9][18]
Il numero cromosomico di Satureja montana è: 2n = 30.[19]
Per questa specie sono riconosciute valide le seguenti sottospecie:[1]
La pianta di questa voce forma con la specie Satureja subspicata Bartl. ex Vis. il seguente ibrido:[14]
Questa entità ha avuto nel tempo diverse nomenclature. L'elenco seguente indica alcuni tra i sinonimi più frequenti:[1]
Secondo la medicina popolare questa pianta ha le seguenti proprietà medicamentose:[26]
Le parti edibili sono le foglie con le quali si può fare un infuso, trattandosi di un'erba officinale e erba medicinale; inoltre esse possono essere usate come condimento in molte ricette.[26]
La santoreggia è bottinata dalle api; quindi è una pianta mellifera dalla quale si ricava un buon miele, che però è molto raro, poiché la pianta ha una diffusione limitata.
La santoreggia montana in altre lingue è chiamata nei seguenti modi:
La santoreggia montana (nome scientifico Satureja montana L., 1753) è una pianta perenne aromatica appartenente alla famiglia delle Lamiaceae.
Vintersar er en flerårig halvbusk i leppeblomstfamilien. Den blir brukt som krydderplante på samme måte som den ettårige slektningen sar.
Vintersar er en flerårig halvbusk i leppeblomstfamilien. Den blir brukt som krydderplante på samme måte som den ettårige slektningen sar.
Cząber górski (Satureja montana) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu basenu Morza śródziemnego. Jest byliną, ma takie same wymagania i właściwości jak cząber ogrodowy, lecz jego zapach jest bardziej intensywny ze względu na większą ilość olejków eterycznych (substancjami czynnymi są garbniki, olejki lotne, żywice, śluzy, karotenoidy, witamina C, prowitamina A, flawonoidy i inne). Liście są krótsze, ciemniejsze, nieco skórzaste, szorstko owłosione z wyraźnie widocznymi punkcikami gruczołów, osiąga wysokość 40-50 cm. Kwitnie na początku sierpnia drobnymi białymi lub jasnoróżowymi kwiatkami, charakterystycznymi dla rodziny jasnotowatych. Krzewinki rosną w zwartych kępach, są silnie rozgałęzione. W uprawach w Polsce jeszcze rzadko spotykany.
Cząber górski (Satureja montana) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu basenu Morza śródziemnego. Jest byliną, ma takie same wymagania i właściwości jak cząber ogrodowy, lecz jego zapach jest bardziej intensywny ze względu na większą ilość olejków eterycznych (substancjami czynnymi są garbniki, olejki lotne, żywice, śluzy, karotenoidy, witamina C, prowitamina A, flawonoidy i inne). Liście są krótsze, ciemniejsze, nieco skórzaste, szorstko owłosione z wyraźnie widocznymi punkcikami gruczołów, osiąga wysokość 40-50 cm. Kwitnie na początku sierpnia drobnymi białymi lub jasnoróżowymi kwiatkami, charakterystycznymi dla rodziny jasnotowatych. Krzewinki rosną w zwartych kępach, są silnie rozgałęzione. W uprawach w Polsce jeszcze rzadko spotykany.
A segurelha-das-montanhas, segurelha-de-inverno ou satureja-das-Montanhas (Satureja montana), é uma planta aromática semipersistente da família Lamiaceae, com cachos de flores brancas rosadas e folhas lanceoladas. Nativa da Europa Meridional, gosta de locais soalheiros.
Muito utilizada em culinária e em Fitoterapia. Estimula a digestão, diminui flatulência e cólicas, trata infecções pulmunares e bronquites e o seu óleo essencial é fortemente antibacteriano. Não deve ser ingerida durante a gravidez.
Kraški šetraj, tudi kraški žepek (znanstveno ime Satureja montana) je zdravilna in začimbna trajnica iz družine ustnatic.
Kraški šetraj je polgrmiček, katerega listi so ovalni in dosežejo v dolžino med 1 in 2 cm ter v širino do 5 mm. Na steblo, ki je okroglo in rahlo dlakavo, so nameščeni nasprotno. Cvetovi so beli in dvoustnati. Zgornja venčna ustna je rožnatordeča, ravna, cvetna čaša pa ni izrazito dvoustnata. Le-ta ima pet zobcev in deset žil. Cvet ima štiri eden proti drugemu nagnjene prašnike, ki štrlijo iz venčne cevi. Spodnja ustna je škrlatno pikasta[1].
Kraški šetraj izvira iz južne Evrope, Turčije in severne Afrike. V preteklosti se je veliko uporabljal, danes pa ga po večini nadomešča vrtni šetraj. Za kraško različico velja, da ima močnejši vonj, zaradi česar se kot začimba bolj uporablja za pripravo jedi iz posušenih stročnic ter za pripravo različnih mesnih jedi. Priporoča se dodajanje pri začetku kuhanja, da razvije polno aromo.
Kraški šetraj vsebuje karvakrol (30 - 75%), timol (1 - 5%), p-cimen (10 - 20%), gama-terpinol (2 - 10%), 1,8-cineol (3,8%), borneol (12,5%), a-terpinol (2,5%)
V ljudskem zdravilstvu se, podobno kot sorodni vrtni šetraj uporablja proti napihnjenosti in driski. Čaj se uporablja tudi proti glistam, obolenju jeter in žolča. Pripravki pomagajo pri vetrovih in spodbujajo prebavo, odpravljajo napetost v trebuhu in kolike. Šetraj ogreva, zato se pripravki iz njega uporabljajo tudi pri okužbah dihal in bronhitisu. Eterično olje je močan antimikotik. Z njim zdravijo kandidiazo in druge glivične okužbe[2]..
Kraški šetraj, tudi kraški žepek (znanstveno ime Satureja montana) je zdravilna in začimbna trajnica iz družine ustnatic.
Vinterkyndel (Satureja montana) är en flerårig växt som används som krydda till bland annat bönor, korv och grytor.
Wikimedia Commons har media som rör Vinterkyndel.
Vinterkyndel (Satureja montana) är en flerårig växt som används som krydda till bland annat bönor, korv och grytor.
Балканський півострів, Італія, Іспанія, південь Франції, Малої Азії (Ліван, Сирія, Туреччина. Обробляється в теплому кліматі Євразії.
Стебла пухнасті, прямі, чотиригранні або майже округлі, заввишки 20-40 (до 80) см, зі світлою корою, китицеподібно гіллясті у верхній частині, голі або шорстко опушені.
Листя оберненоланцетні або лінійно-ланцетні, довжиною до 3 см, цільнокраї, загострені, шкірясті, голі, шорсткі, покриті крапковими залозами.
Квітки у пазушних 3-7-квіткових несправжніх мутовках, на коротких квітконіжках, зібрані у верхній частині стебла, майже однобокі суцвіття. Чашечка трубчасто-ворончата; віночок довжиною до 11 мм, білуватий, з рожевою верхньою губою і пурпурними плямами в зіві і при основі нижньої губи.
Плід — округло-яйцевидної форми, світло-бурий, горішок довжиною 1-1,3 мм.
Надземну частину чабера збирають перед цвiтiнням, під час цвітіння або після нього (від травня до вересня). Сушать у затінку чи в сушарці при температурі до 35 °C. Висушена трава чаберу має зелений відтінок, приємний запах і гостра на смак. Зберігають у темному, провітрюваному і сухому місці.
Трава чаберу діє болезаспокійливо, газогінно і адстригентно при гострих і хронічних гастритах, колітах з діареєю, ентеритах, порушеннях травлення з блюванням. Вона ж стимулює шлункову і кишкову діяльність. Окрім того, виявляє й діуретичну, потогінну, глистогінну й бактерицидну дію та її прописують в деяких випадках при серцевих хворобах, гіпертонії, хворобах нирок, печінкових і жовчних хворобах, літній діареї і проти глистів.
Народна медицина радить траву чаберу і при запамороченні, головному болю, серцебитті, нервових припадках, грипі, кашлі, для збудження апетиту, у великих дозах як абортивний засiб тощо.
Чабер гірський(рос.)
Це незавершена стаття про Глухокропивові.Satureja montana là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa môi. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1753.[1]
Satureja montana là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa môi. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1753.
Satureja montana L., 1753
Чабер горный (лат. Satureja montana) — полукустарник, вид рода Чабер (Satureja) семейства Яснотковые (Lamiaceae).
В диком виде произрастает в Южной Европе (Балканский полуостров, Италия, Испания, юг Франции) и Малой Азии (Ливан, Сирия, Турция)[2]. Возделывается в тёплом климате Евразии.
Стебли пушистые, прямые, четырёхгранные или почти округлые, высотой 20—40 (до 80) см, со светлой корой, метёлчато ветвистые в верхней части, голые или шероховато опушённые.
Листья обратноланцетные или линейно-ланцетные, длиной до 3 см, цельнокрайные, заострённые, кожистые, голые, шероховатые, покрытые точечными железками. Прицветники яйцевидные или ланцетные.
Цветки в пазушных 3—7-цветковых ложных мутовках, на коротких цветоножках, собраны в верхней части стебля в кистеобразные метёльчатые, почти однобокие соцветия. Чашечка коротко трубчато-ворончатая; венчик длиной до 11 мм, беловатый, с розовой верхней губой и пурпурными пятнышками в зеве и при основании нижней губы.
Плод — округло-яйцевидный, светло-бурый, мелкоточечный орешек длиной 1—1,3 мм.
Надземная часть растения содержит эфирное масло. Выход его из зелёной массы — 0,3 %. Эфирное масло — жидкость оранжевого цвета, главной составной частью которой является карвакрол. По запаху и вкусу свежие и сухие листья и молодые побеги чабера горного напоминают майоран, но отличаются от него более резким привкусом перца.
Молодые побеги и листья используют в качестве пряности в кулинарии, при консервировании, приготовлении салатов, рыбных и мясных блюд. В качестве пряно-ароматической и пряно-вкусовой добавки ч. горный необходимо использовать осторожно, не допускать передозировки, чтобы его вкус и запах не доминировали.
Водный настой растения обладает отхаркивающим и смягчающим кашель действием.
В народной медицине растение применяют для освежения полости рта и в составе тонизирующего, успокаивающего и гипотензивного сборов.
Вид Чабер горный входит в род Чабер (Satureja) семейства Яснотковые (Lamiaceae) порядка Ясноткоцветные (Lamiales).
Чабер горный (лат. Satureja montana) — полукустарник, вид рода Чабер (Satureja) семейства Яснотковые (Lamiaceae).
В диком виде произрастает в Южной Европе (Балканский полуостров, Италия, Испания, юг Франции) и Малой Азии (Ливан, Сирия, Турция). Возделывается в тёплом климате Евразии.
겨울세이보리(영어: winter savoury 윈터 세이버리[*], 학명: Satureja montana 사투레야 몬타나[*])는 꿀풀과의 여러해살이풀이다.
아시아와 유럽에 분포한다.[2] 서남아시아(레바논, 시리아, 터키), 남동유럽(그리스, 루마니아, 마케도니아 공화국, 몬테네그로, 보스니아 헤르체고비나, 세르비아, 슬로베니아, 알바니아, 코소보, 크로아티아), 남유럽(스페인, 이탈리아, 프랑스), 중앙유럽(오스트리아)이 원산지이다.[2]
.JPG)
