Multimedia w Wikimedia Commons Popielicowate[3] (Gliridae) – rodzina ssaków z rzędu gryzoni, dawniej określana też jako pilchowate. Obejmuje blisko 30 gatunków.
Popielicowate żyją na terenie Palearktyki. Zamieszkują prawie całą Europę z wyjątkiem części północnej (północna i środkowa Skandynawia), północną Afrykę (niektóre gatunki z rodzaju Graphiurus żyją także na południe od Sahary), oraz środkową, wschodnią i zachodnią Azję (pasem od Azji Mniejszej aż do płn.-zach. Chin i Ałtaju oraz w Japonii).
Popielicowate to drobne (8–20 cm) gryzonie o długim, zwykle puszystym ogonie (tylko nieliczne gatunki mają ogon półgoły), nieco krótszym od ciała (4–17 cm). Gatunki nadrzewne wyglądem zewnętrznym przypominają wiewiórki, formy naziemne – podobne są do myszy. Wszystkie pokryte są gęstym, krótkim, miękkim futrem, które jest często powodem polowań na te zwierzęta. U przednich łap gryzonie te posiadają cztery palce, u tylnych – 5. Samice posiadają 4–6 par sutków. Uszy zaokrąglone. Zęby (16 lub 20) pokryte są wałeczkami szkliwa.
Popielicowate mają dobrze rozwinięty wzrok i słuch. Większość gatunków zamieszkuje lasy liściaste i mieszane. Popielicowate prowadzą życie nadrzewne, niektóre z nich praktycznie nie schodzą na ziemię, natomiast kilka gatunków stanowią formy naziemne. Zapadają w sen zimowy, niekiedy trwający bardzo długo (popielica – do 11 miesięcy), w trakcie zimowego temperatura ciała znacznie spada i jest zaledwie o kilka stopni Celsjusza wyższa niż temperatura otoczenia, zaś serce bije zaledwie kilka razy na minutę. Prowadzą nocny tryb życia. Najważniejszymi naturalnymi wrogami popielicowatych są kuny, łasice, sowy i lisy.
Gryzonie te zasadniczo są roślinożerne, zjadają owoce, nasiona i orzechy (stąd nazwy: orzesznica czy żołędnica). Popielice nie gardzą jednak także pokarmem zwierzęcym, zjadają stawonogi (owady) i jaja ptaków.
Raz, niekiedy dwa razy do roku (zależnie od klimatu, w jakim żyje dany gatunek), samice popielicowatych po trwającej 21–28 dni ciąży rodzą od 2 do 9 młodych. Żywią się one mlekiem matki przez około miesiąc. Młode dość szybko dorastają i usamodzielniają się; samice niektórych gatunków mogą zajść w ciążę mając ok. 2 miesięcy (np. koszatka leśna – 45 dni). W warunkach naturalnych pilchowate żyją 2 do 5 lat.
Do rodziny popielicowatych zaliczane następujące podrodziny i rodzaje[2][3]:
Podrodzina pędzlogony (Graphiurinae) Winge, 1887 z rodzajem:
Podrodzina koszatki (Leithiinae) Lydekker, 1895 z rodzajami:
Podrodzina popielice (Glirinae) Muirhead, 1819 z rodzajami:
W Polsce żyją 4 gatunki popielicowatych: popielica, orzesznica, koszatka i żołędnica europejska. Niegdyś zabijane dla cennych futer (zwłaszcza popielice), obecnie wszystkie gatunki podlegają ochronie gatunkowej. Status ochronny od 2016 roku[7]:
Nazwa polska Nazwa łacińska Grafika Ochrona na terenie Polski koszatka leśna Dryomys nitedula
ścisła, wymaga ochrony czynnej orzesznica leszczynowa Muscardinus avellanarius 
ścisła popielica szara Glis glis 
częściowa żołędnica europejska Eliomys quercinus 
ścisła, wymaga ochrony czynnej Popielicowate (Gliridae) – rodzina ssaków z rzędu gryzoni, dawniej określana też jako pilchowate. Obejmuje blisko 30 gatunków.
