Multimedia w Wikimedia Commons Grubodziób żałobny[3] (Mycerobas carnipes) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny łuszczakowatych, podrodziny łuskaczy. Występuje w Azji, od Morza Kaspijskiego po Chiny. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Po raz pierwszy gatunek opisał w 1836 Brian Houghton Hodgson – naturalista i minister-rezydent w Nepalu, skąd też pozyskał holotyp ptaka. Nadał mu nazwę Coccothraustes carnipes[4]. Obecnie (2015) nazwą akceptowaną przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny jest Mycerobas carnipes. IOC wyróżnia 3 podgatunki[5]. Cechuje je stopniowa zmiana cech – wraz ze wzrostem długości geograficznej (W → E) wzrastają rozmiary i ciemnieje upierzenie grubodziobów żałobnych. Podgatunek merzbacheri niekiedy (np. w przypadku Handbook of the Birds of the World) nie jest uznawany, a ptaki włączane są do M. c. carnipes[4].
IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:
Długość ciała wynosi około 22–24 cm, masa ciała 50–66 g[4]. Wymiary szczegółowe (samce): długość skrzydła 114–120 mm, długość dzioba 17–20 mm (od końcówki po nasadę nozdrzy – 15–17 mm)[6]. Opis upierzenia za Johnem Gouldem. Głowę, szyję, grzbiet, gardło, pierś i sterówki cechuje smoliście czarna barwa. Kuper, brzuch oraz pokrywy podogonowe są żółte (według autora – woskowożółte). Czarne pokrywy nadogonowe mają żółte krawędzie. Skrzydła ciemnoszare. Na lotkach można dostrzec białe nasady i białoszare krawędzie, a na większych pokrywach skrzydłowych żółte końcówki. Na końcach zewnętrznych chorągiewek lotek III rzędu znajdują się podłużne żółte plamy, które następnie przechodzą w białe końcówki. Dziób brązowy, ciemnieje ku końcowi. Nogi brązowe. Samica jest podobnie ubarwiona. Wyróżniają ją czarne pokrywy uszne, szare głowa, szyja i górna część grzbietu. Do tego nie ma tak intensywnych barw, kuper jest żółtooliwkowy, a sterówki zdobią krawędzie tejże barwy[7].
Środowiskiem życia grubodziobów żałobnych są lasy z jałowcami, jałowcowo-świerkowe. Gdy ptaki rozpraszają się po sezonie lęgowym w Kazachstanie odwiedzają niższe wysokości z występującymi jabłoniami, głogiem i dziką różą[8]. Podczas badań prowadzonych w Kazachstanie w 1965 okazało się, że najliczniej grubodzioby żałobne występują tam, gdzie najwięcej jest jałowców – na wysokości 2600–2900 m n.p.m. Pojedyncze osobniki dwa razy widziane były także i ponad 3500 m n.p.m., gdzie towarzyszyły im dziwonie czerwonogardłe (Carpodacus puniceus)[9]. Pożywienie M. carnipes stanowią głównie jagody jałowców, owoce dzikiej róży, także nasiona świerku i Cerasus[4].
Sezon lęgowy trwa od maja do września. Grubodzioby żałobne są monogamiczne, gniazdują samotnie. Za budowę gniazda odpowiedzialna jest samica[4]. Konstrukcję tworzą gałązki, źdźbła traw i kawałki mchu. Zniesienie liczy 2–5 jaj. Wysiadują je oba ptaki z pary przez 14–16 dni. Następnie oboje rodzice opiekują się młodymi przez blisko 20 dni, nim te będą już opierzone. W Kazachstanie na niższych wysokościach ptaki rozpierzchają się w stadach 10–20 ptaków w listopadzie[8].
IUCN uznaje grubodzioba żałobnego za gatunek najmniejszej troski. Ma duży zasięg występowania rzędu około 3,25 mln km²; ze względu na brak widocznych zagrożeń BirdLife International uznaje trend populacji za stabilny[10].
Grubodziób żałobny (Mycerobas carnipes) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny łuszczakowatych, podrodziny łuskaczy. Występuje w Azji, od Morza Kaspijskiego po Chiny. Nie jest zagrożony wyginięciem.
