Theropoda

Theropoda ( /θɪˈrɒpɵdə/, nghĩa là "chân thú") là một nhóm khủng long Saurischia, phần lớn là ăn thịt, nhưng cũng có một số nhóm ăn tạp hoặc ăn thực vật hoặc ăn sâu bọ. Theropoda xuất hiện lần đầu vào thời kỳ tầng Carnia của hậu Trias (231.4 triệu năm trước)^[1] và là nhóm ăn thịt trên cạn lớn duy nhất từ đầu kỷ Jura cho tới tận khi kết thúc kỷ Creta, khoảng 66 triệu năm trước. Trong kỷ Jura, chim tiến hóa từ các loài therapoda coelurosauria nhỏ được chuyên biệt hóa, và ngày nay còn hơn 10.000 loài tồn tại.

Phân loại

Phân loại dưới đây là phân loại đơn giản hóa các nhóm Theropoda dựa theo các mối quan hệ tiến hóa của chúng, và tổ chức theo "danh sách các loài khủng long đại Trung Sinh" của Holtz (2008)^[2]. Phiên bản chi tiết hơn có tại Phân loại khủng long. Dấu chữ thập (†) là để chỉ nhóm không còn loài sinh tồn ngày nay.

• †Herrerasauria (khủng long ăn thịt đi hai chân thời kỳ đầu, với hóa thạch khoảng 230 triệu năm trước)
• †Coelophysoidea (Theropoda nhỏ thời kỳ đầu, bao gồm Coelophysis và các họ hàng gần)
• †Dilophosauridae (Theropoda ăn thịt và có mào thời kỳ đầu)
• †Ceratosauria (Theropoda ăn chủ yếu ở phương nam thuộc kỷ Creta, nói chung có sừng phức tạp)
• Tetanurae ("đuôi cứng"; bao gồm phần lớn Theropoda)

• †Megalosauroidea (nhóm ban đầu của các khủng long lớn ăn thịt, bao gồm cả Spinosauridae bán thủy sinh)
• †Carnosauria (Allosaurus và các họ hàng gần, như Carcharodontosaurus)
• Coelurosauria (Theropoda có lông vũ, với một khoảng rộng về kích thước cơ thể và hốc sinh thái)

• †Compsognathidae (Coelurosauria phổ biến thời kỳ đầu với các chi trước tiêu giảm)
• †Tyrannosauridae (Tyrannosaurus và các họ hàng gần; có các chi trước tiêu giảm)
• †Ornithomimosauria ("giả-đà điểu"; chủ yếu không răng; ăn thịt tới có thể là ăn cỏ)
• †Alvarezsauroidea (nhỏ, ăn côn trùng, với các chi trước tiêu giảm, mỗi chi có một vuốt lớn)
• Maniraptora ("vồ, nắm bằng tay"; có "tay" và các ngón dài thanh mảnh)

• †Therizinosauria (khủng long ăn cỏ đi hai chân, với các vuốt lớn ở chi trước và đầu nhỏ)
• †Scansoriopterygidae (Maniraptora nhỏ, sống trên cây, với ngón thứ ba dài)
• †Oviraptorosauria (chủ yếu không răng; thức ăn và kiểu sống chưa chắc chắn)
• †Archaeopterygidae (Theropoda nhỏ có cánh/hoặc là chim nguyên thủy)
• †Deinonychosauria (Theropoda kích thước từ nhỏ tới trung bình; giống như chim, với một vuốt ngón tay khác biệt)

• †Dromaeosauridae (Theropoda kích thước từ nhỏ tới trung bình)
• †Troodontidae (Theropoda nhỏ, thanh mảnh)

• Avialae (chim hiện đại và các họ hàng tuyệt chủng)

• †Omnivoropterygidae (Avialae lớn, đuôi ngắn thời kỳ đầu)
• †Confuciusornithidae (Avialae nhỏ không răng)
• †Enantiornithes (Avialae nguyên thủy biết bay, sống trên cây)
• Euornithes (chim biết bay hiện đại)

• †Yanornithiformes (chim Trung Quốc có răng, kỷ Creta)
• †Hesperornithes (chim lặn thủy sinh chuyên biệt hóa)
• Neornithes (chim có mỏ hiện đại và các họ hàng tuyệt chủng)

Phát sinh chủng loài

Biểu đổ phát sinh chủng loài sau dựa theo Weishampel và cộng sự (2004)^[3]. Biểu đồ này giữ lại Coelophysoidea có thể coi thuộc về Ceratosauria, ngược lại với nhiều nghiên cứu gần đây đã xếp chúng ngoài Ceratosauria và là tổ tiên của cả Ceratosauria lẫn Tetanurae.

Theropoda (Neotheropoda)

unnamed

Ceratosauria

?Coelophysoidea

Neoceratosauria

Ceratosauridae

Abelisauroidea

Tetanurae

Spinosauroidea

Avetheropoda

Carnosauria

Monolophosaurus

Allosauroidea

Coelurosauria

Compsognathidae

Tyrannoraptora

Tyrannosauroidea

Maniraptoriformes

Ornithomimosauria

Maniraptora

Oviraptorosauria (bao gồm cả Therizinosauroidea)

Paraves

unnamed

Eumaniraptora

Deinonychosauria

Avialae

Chú thích

Liên kết ngoài

Wikispecies có thông tin sinh học về Khủng long chân thú Wikimedia Commons có thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về Khủng long chân thú

• Rauhut's Thesis 4/7/2001 03:43:48
• Access: A bizarre Jurassic maniraptoran from China with elongate ribbon-like feathers Fucheng Zhang, Zhonghe Zhou, Xing Xu1, Xiaolin Wang & Corwin Sullivan, 19/9/2008 doi:10.1038/nature07447
• New information on the skull of the enigmatic theropod Spinosaurus, with remarks on its size and affinities Cristiano Dal Sasso, Simone Maganuco, Eric Buffetaut & Marco A. Mendez, 25/5/2005 doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0888:NIOTSO]2.0.CO;2
• Marsh, O.C. 1881: Principal characters of American Jurassic dinosaurs. Part V. The American Journal of Science and Arts, series 3, 21: 417-423.
• Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P., & Currie, B.S. 2011: A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea. Science, 331 (6014): 206-210. doi:10.1126/science.1198467
• Nesbitt, S. J. et al 2009: A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs. Science, 326 (5959): 1530–1533 doi:10.1126/science.1180350
• Porfiri, J.D.; J.O. Calvo & D. dos Santos, 2011: A new small deinonychosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous of Patagônia, Argentina. Anais da Academia Brasileira Ciências 83 (1): 109-116. Abstract and full article:doi:10.1590/S0001-37652011000100007.
• Paleobiology Database: Clade Theropoda Marsh 1881 (theropod)