Äikätatti

Maślaczek pieprzowy (Chalciporus piperatus (Bull.) Bataille) – gatunek grzybów należący do rodziny borowikowatych (Suillaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1790 r. Bulliard nadając mu nazwę Boletus piperatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Bataille, przenosząc go do rodzaju Chalciporus^[1].

Niektóre synonimy^[2]:

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1993 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: borowik pieprzowy i maślak pieprzowy^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2-5, wyjątkowo do 7 cm. U młodych okazów poduszkowaty, u starszych nieco spłaszczony. Skórka gładka, w kolorze pomarańczowo-brązowym. Podczas wilgotnej pogody jest mazista^[4].

Rurki

Dość krótkie, przyrośnięte lub nieco zbiegające na trzon. Mają rdzawobrązowy kolor. Pory są ciemniejsze, w kolorze brązowoceglastym, w odcieniu miedziowym. Są duże, kanciaste i mają nierówne brzegi^[5].

Trzon

Wysokość 2-6 cm, średnica 0,4-1 cm^[4]. Ma ten sam kolor co kapelusz, w dolnej części tylko jest jaśniejszy (żółtawy). Jest cylindryczny, jednakowo gruby na całej długości, lub nieco zwężony dołem, pełny, czasami nieco wygięty^[5].

Miąższ

W kapeluszu kremowy, w trzonie żółty lub cytrynowożółty. Ma słaby zapach i ostry, piekący smak^[5].

Wysyp zarodników

Brązowy. Zarodniki gładkie, wrzecionowate, o rozmiarach 3-4 × 8-12 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach^[6]. W Europie Środkowej jest dość pospolity^[4].

Rośnie na ziemi, głównie w lasach iglastych i mieszanych, pod jałowcem pospolitym, jodłą pospolita, brzozą brodawkowatą, bukiem, świerkiem pospolitym, sosną zwyczajną. Owocniki pojawiają się latem i jesienią^[3].

Znaczenie

Saprotrof. Nie jest trujący, jednak uważany jest za niejadalny z powodu ostrego smaku^[5]. Po ugotowaniu traci ostry smak^[4]. W Meksyku, w Rosji i na Ukrainie uważany jest za grzyb jadalny^[7].

Gatunki podobne

Wyglądem podobny jest maślak pstry (Suillus variegatus). Jest jednak wyraźnie większy i nie ma tak piekącego smaku. Podobnego borowiczaka dętego (Boletinus cavipes) łatwo odróżnić po pustym trzonie i zanikającym pierścieniu. Ma smak nieco gorzki, ale nie tak piekący jak maślaczek pieprzowy^[8].

Przypisy