Taaro artikkelit - Encyclopedia of Life

Colocasia esculenta ( vietnam )

tarjonnut wikipedia VI

Bài này hoặc đoạn này được đề nghị hợp nhất với bài Môn nước, vì hai bài đều nói về Môn nước.

Có người đề nghị nên hợp nhất bài Khoai môn vào bài viết hoặc đoạn này. (Thảo luận)

Colocasia esculenta là loài cây nhiệt đới được trồng để lấy củ và cuống lá. Đây là một trong những loài cây đầu tiên được con người thuần hóa.^[1] Loài Colocasia esculenta gồm nhiều giống khác nhau như:

Danh pháp đồng nghĩa

Arum esculentum L., Sp. Pl.: 965 (1753).
Caladium esculentum (L.) Vent., Descr. Pl. Nov.: t. 30 (1801).
Leucocasia esculenta (L.) Nakai, Bull. Natl. Sci. Mus. Tokyo 31: 127 (1952).
Arum colocasia L., Sp. Pl.: 985 (1753).
Arum chinense L., Amoen. Acad. 4: 234 (1754).
Arum peltatum Lam., Encycl. 3: 13 (1789).
Arum lividum Salisb., Prodr. Stirp. Chap. Allerton: 260 (1796).
Caladium nymphaeifolium Vent., Descr. Pl. Nov.: t. 30 (1801).
Caladium acre R.Br., Prodr.: 336 (1810).
Arum nymphaeifolium (Vent.) Roxb., Hort. Bengal.: 65 (1814).
Arum colocasioides Desf., Tabl. École Bot., ed. 3: 7 (1829).
Caladium violaceum Desf., Tabl. École Bot., ed. 3: 7 (1829).
Caladium glycyrrhizum C.Fraser,^[2] Bot. Misc. 1: 259 (1830).
Calla virosa Roxb., Fl. Ind. ed. 1832, 3: 517 (1832).
Colocasia acris (R.Br.) Schott in Schott & Endl., Melet. Bot.: 18 (1832).
Colocasia antiquorum Schott in H.W.Schott & S.L.Endlicher, Melet. Bot.: 18 (1832).
Caladium colocasioides (Desf.) Brongn., Nouv. Ann. Mus. Hist. Nat. 3: 156 (1834).
Calla gaby Blanco, Fl. Filip.: 659 (1837).
Colocasia vulgaris Raf., Fl. Tellur. 3: 65 (1837).
Colocasia himalensis Royle, Ill. Bot. Himal. Mts.: 407 (1840).
Colocasia nymphaeifolia (Vent.) Kunth, Enum. Pl. 3: 37 (1841).
Colocasia virosa (Roxb.) Kunth, Enum. Pl. 3: 41 (1841).
Colocasia vera Hassk., Flora 25(2 Beibl. 1): 81 (1842).
Colocasia fontanesii Schott, Oesterr. Bot. Wochenbl. 4: 409 (1854).
Colocasia euchlora K.Koch & Linden, Index Seminum (B) 1854(App.): 4 (1855).
Zantedeschia virosa (Roxb.) K.Koch, Index Seminum (B) 1854(App.): 9 (1855).
Alocasia illustris W.Bull, Cat. 1873: 4 (1873).
Caladium violaceum Engl. in A.L.P.de Candolle & A.C.P.de Candolle, Monogr. Phan. 2: 492 (1879).
Aron colocasium (L.) St.-Lag., Ann. Soc. Bot. Lyon 7: 119 (1880).
Colocasia gracilis Engl., Bot. Jahrb. Syst. 1: 185 (1881).
Colocasia neocaledonica Van Houtte, Cat. 1885: (1885).
Alocasia dussii Dammer, Gartenflora 1892: 312 (1892).
Colocasia colocasia (L.) Huth, Helios 11: 134 (1893), nom. inval.
Colocasia violacea (Desf.) auct., Bot. Mag. 126: t. 7732 (1900).
Steudnera virosa (Roxb.) Prain, Bengal Pl.: 1113 (1903).
Caladium colocasia (L.) W.Wight, Contr. U. S. Natl. Herb. 9: 206 (1905), nom. illeg.
Colocasia antiquorum var. patens Makino in Y.Iinuma, Somoku-Dzusetsu, ed. 3, 4: 1253 (1912).
Colocasia antiquorum var. rosea Makino in Y.Iinuma, Somoku-Dzusetsu, ed. 3, 4: 1253 (1912).
Colocasia peltata (Lam.) Samp., Herb. Portug.: 12 (1913).
Colocasia aegyptiaca Samp., Herb. Portug., Ap.: 3 (1914).
Colocasia antiquorum var. multifolia Makino, J. Jap. Bot. 1: 4 (1916).
Colocasia antiquorum var. rupicola Haines, Bot. Bihar Orissa 5: 867 (1924).
Colocasia antiquorum var. stolonifera Haines, Bot. Bihar Orissa 5: 867 (1924).
Colocasia antiquorum f. acuatica Makino, J. Jap. Bot. 3: 15 (1926).
Colocasia antiquorum f. eguimo Makino, J. Jap. Bot. 3: 15 (1926).
Colocasia antiquorum f. oyasetage Makino, J. Jap. Bot. 3: 15 (1926).
Colocasia antiquorum f. purpurea Makino, J. Jap. Bot. 3: 15 (1926).
Colocasia antiquorum f. yamamotoi Makino, J. Jap. Bot. 3: 15 (1926).
Colocasia tonoimo Nakai, Iconogr. Pl. Asiae Orient. 3: 231 (1940).^[3]

Miêu tả

Củ của Colocasia esculenta có hình dạng và kích thước đa dạng. Lá có kích thước đến 40×24,8 cm, mọc từ củ (thân rễ), mặt trên màu xanh lục đậm, mặt dưới nhạt hơn, thông thường có hình oval-tam giác. Cuống lá cao 0,8 -1,2 m. Mo hoa có thể dài đến 25 cm, trong đó phần bông mo chiếm 3/5 chiều dài.

Colocasia esculenta có quan hệ gần với các loài thuộc chi Xanthosoma và Caladium.

Phân bố và môi trường sống

Colocasia esculenta có thể là loài bản địa của vùng đất ẩm thấp thuộc Malaysia. Ước tính loài này được trồng tại các vùng nhiệt đới ẩm của Ấn Độ từ trước năm 5000 trước công nguyên do di thực từ Malaysia, sau đó đến Ai Cập cổ đại.

Tại Australia, Colocasia esculenta var. aquatilis là loài bản địa của vùng Kimberley thuộc Tây Australia; giống Colocasia esculenta var. esculenta cũng trở thành giống hoang dại tại một số bang của Australia.

Sử dụng

Colocasia esculenta được sử dụng chủ yếu để lấy củ và cuống lá. Ở dạng tươi, loài cây này có độc do chứa canxi oxalat^[4]^[5] và các tinh thể hình kim trong tế bào thực vật có thể gây ngứa. Tuy nhiên, khi được luộc hoặc ngâm trong nước lạnh qua đêm thì độc tố sẽ bị phá hủy^[6].

Lá loài này khá giàu vitamin và khoáng chất.