Inocybe asterospora Quél. 1880

Trzon z charakterystyczną bulwką

Strzępiak gwiaździstozarodnikowy (Inocybe asterospora Quél.) – gatunek grzybów z rodziny strzępiakowatych^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy^[2]:

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r., Andrzej Nespiak używał nazwy strzępiak gwiazdkowaty^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica do 7 cm, kształt początkowo stożkowaty, później rozpostarty z wypukłym środkiem i nieco odgiętym brzegiem. Powierzchnia sucha i cała z wyjątkiem wierzchołka włókienkowata. W trakcie dojrzewania owocnika włókienka stają się coraz lepiej widoczne, szczególnie przy brzegu, a kapelusz od brzegów pęka^[4].

Blaszki

Przy trzonie słabo zatokowato wycięte. Oprócz blaszek kompletnych występują międzyblaszki. Początkowo są brudnobiałe, potem szaroochrowe, w końcu brązowe. Mają równe, wełniste i biało orzęsione ostrza^[4].

Trzon

Wysokość 5 – 9 cm, grubość 0,6 – 0,8 (1,2) cm, kształt walcowaty, równogruby z obrzeżoną bulwką w podstawie. Powierzchnia w górnej części jasna, brązowawa, czasami z czerwonym odcieniem, w dolnej ciemniejsza, rdzawobrunatna. Bulwka biaława. Cały trzon jest oszroniony^[4].

Miąższ

W kapeluszu i w bulwce biały, w trzonie jasnobrązowy. Pod wpływem KOH żółknie. Ma słaby zapach, według niektórych podobny do zapachu spermy, według innych kwaskowaty, podobny do zapachu ziemi. Jest bez smaku^[4].

Cechy mikroskopowe;

Wysyp zarodników jasnobrązowy. Zarodniki o gwiazdkowatym kształcie z 9-13 guzkami. Mają rozmiar 10–13,3 × 7–10 μm. Podstawki o rozmiarze 32 × 11 μm. Występują butelkowate cheilocystydy i pleurocystydy o rozmiarze (30) 50–70 × 10–20 μm. Są cienkościenne, jedynie szyjkę mają zgrubiałą. Na szczycie posiadają kryształki. Licznie występują, zwłaszcza w dolnej części trzonu podobne budowa i wielkością kaulocystydy^[4].

Występowanie i siedlisko

Odnotowano stanowiska tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie, Korei, Japonii i Nowej Zelandii^[5]. W Polsce jest pospolity^[3].

Występuje w lasach liściastych i mieszanych, rzadziej w iglastych. Rośnie na ziemi, w ściółce leśnej. Pojawia się od lipca do października^[3]. Najczęściej rośnie pod bukami, dębami, leszczynami i grabami, zwłaszcza na glebach piaszczystych i gliniastych^[6].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Dla ludzi grzyb silnie trujący^[6].

Gatunki podobne

• strzępiak porysowany (Inocybe rimosa). Ma jasnobrązowy kapelusz z ostrzejszym garbem, trzon białawy i u dojrzałych owocników cały promieniście popękany^[6]
• strzepiak plamisty (Inocybe maculata). Jest słabo spękany (spod pęknięć nie widać białawej skórki kapelusza)^[6].

Przypisy