حاملات الجذور

Korzeniarowate (Rhizophoraceae Pers.) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu malpigiowców. Skupia około 150 gatunków z kilkunastu rodzajów spotykanych na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej^[1]. Ślady kopalne wskazują na ich dawne występowanie także w Europie. Rośliny te rosną zarówno wzdłuż wybrzeży morskich, jak i w głębi lądu, przy czym do najbardziej znanych należą te tworzące lasy namorzynowe (rodzaje: korzeniara Rhizophora, Bruguiera, Ceriops i Kandelia)^[3]. Rośliny te wykorzystywane są wyrobu węgla drzewnego, drewno niektórych gatunków ma znaczenie komercyjne, często wykorzystywane jest też w wiwariach. Największą rolę rośliny te odgrywają jednak w ochronie brzegów morskich^[4].

Morfologia

Pokrój

Zimozielone rośliny krzewiaste i drzewa, często z korzeniami powietrznymi i zgrubiałymi węzłami^[4].

Liście

Okazałe, skórzaste i naprzeciwległe, rzadziej okółkowe, często skupione na końcach pędów. Całobrzegie lub w różnym stopniu piłkowate (czasem tylko w górnej części liścia)^[4].

Kwiaty

Obupłciowe i promieniste, często z hypancjum – dno kwiatowe talerzykowate lub wydłużone obejmuje dolną, wpół dolną, czasem górną zalążnię. Powstaje ona z dwóch do pięciu, rzadko z 20 owocolistków. Szyjka słupka jest pojedyncza, rzadko są trzy^[4]. W każdej przegrodzie znajdują się zwykle po dwa centralnie ułożone zalążki. Pręciki wyrastają w jednym okółku (nawet jeśli ich liczba jest zwielokrotniona), zwykle pojedynczo lub w kępkach otoczone są przez zwijające się lub podzielone płatki korony. Okazałe działki kielicha (od 3 do 16) są mięsiste i pozostają na owocu^[3][4].

Owoce

Zwykle jagody^[3][1], rzadziej skórzaste i niepękające torebki albo pestkowce. Zawierają od jednego do wielu nasion^[4]. U czterech rodzajów występuje żyworodność – zarodek rozwija się i kiełkuje wewnątrz owocu wiszącego jeszcze na roślinie matecznej^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla krasnodrzewowatych (Erythroxylaceae) w obrębie obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales) należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[1].

←

Ctenolophonaceae

Erythroxylaceae – krasnodrzewowate

Rhizophoraceae – korzeniarowate

Irvingiaceae – irwingiowate

Pandaceae

Ochnaceae – ochnowate

Clusiaceae – kluzjowate

Bonnetiaceae

Calophyllaceae – gumiakowate

Hypericaceae – dziurawcowate

Podostemaceae – zasennikowate

Rodzaje^[5][6]

• rodzaj: Anopyxis (Pierre) Engl.
• rodzaj: Blepharistemma Wall. ex Benth.
• rodzaj: Bruguiera Savigny
• rodzaj: Carallia Roxb.
• rodzaj: Cassipourea Aubl.
• rodzaj: Ceriops Arn.
• rodzaj: Comiphyton Floret
• rodzaj: Crossostylis J. R. Forst. & G. Forst.
• rodzaj: Dactylopetalum Benth.
• rodzaj: Gynotroches Blume
• rodzaj: Kandelia (DC.) Wight & Arn.
• rodzaj: Macarisia Thouars
• rodzaj: Paradrypetes Kuhlm.
• rodzaj: Pellacalyx Korth.
• rodzaj: Rhizophora L. – korzeniara
• rodzaj: Sterigmapetalum Kuhlm.

Zastosowanie

Gatunki drzewiaste mają drewno ciężkie i twarde, chętnie wykorzystywane na opał lub w budownictwie. Ze względu wyjątkowo dużą zawartość garbników (w korze nawet do 45%) rośliny te używane są także w garbarstwie. Kiełkujące siewki roślin z rodzaju Bruguiera są spożywane na Półwyspie Malajskim^[3].

Przypisy