Mastotermes darwiniensis – gatunek termita występujący jedynie w północnej Australii[1], chociaż 20 milionów lat temu przedstawiciele rodziny Mastotermitidae występowali powszechnie[2].
Mastotermes darwiniensis charakteryzuje się uproszczoną, typowo owadzią budową ciała.Posiada sześć członowanych odnóży, które składają się z pięciu segmentów (odróżnia go to od innych termitów, mających zwykle odnóża czterosegmentowe). Rozmiar termitów Darwina waha się od 10 mm wśród robotnic do 35 mm u osobników uskrzydlonych. Ich masa wynosi średnio około 40-50mg[3]. W zależności od kasty, do której należy dany osobnik, termity różnią się budową głowy – robotnice mają je widocznie mniejsze i z mniejszym gryzącym aparatem gębowym. Robotnice i wojownicy nie posiadają skrzydeł, które są u królowej równej długości[4].
Mastotermes darwiniensis odżywia się głównie drewnem żywych drzew, ale także martwym, organicznymi odpadami (np. kośćmi) czy papierem (umożliwiają im to enzymy trawiące celulozę)[5] . Zakładają gniazda głównie pod ziemią i we wnętrzach drzew. W terenie niezabudowanym ich kolonie są stosunkowo niewielkie, natomiast w miejscach z dużą ilością zabudowań znacząco zwiększają swoją liczebność – nawet do ponad miliona robotnic w jednej[6].
System kastowy Mastotermes darwiniensis składa się ze stosunkowo małych robotnic, większych wojowników oraz królowej i króla. Król i królowa opiekują się młodymi do czasu, gdy pojawi się wystarczająca liczba robotnic, by karmić całą kolonię. Królowa składa jaja w pakietach (gronach) po 24, a nie pojedynczo (jest to cecha występująca u spokrewnionych z termitami karaczanów). Wyjątkowa dla tego gatunku, jest możliwość przeobrażania robotnic w przedstawicieli innych kast (włącznie z wykształceniem skrzydeł)[6].
Mastotermes darwiniensis jest jedynym znanym gospodarzem Mixotricha paradoxa – protista, żyjącego w jelicie i współtrawiącego drewno. Mastotermes darwiniensis jest także jedynym przykładem termita będącego symbiontem z przedstawicielami bakterii z rodzaju Blattabacterium (które są typowymi symbiontami karaluchów)[7].
Mastotermes darwiniensis jest największym szkodnikiem wśród australijskich termitów, powodującym wielkie straty – jego osobniki pożywiają się żywymi drzewami, plonami rosnącymi na polach, powodując straty dla rolnictwa. Ich ofiarą padają także fragmenty ludzkich budowli: drewniane fragmenty mostów, słupów transmisyjnych, domów, a także izolacja kabli elektrycznych[6].
Mastotermes darwiniensis – gatunek termita występujący jedynie w północnej Australii, chociaż 20 milionów lat temu przedstawiciele rodziny Mastotermitidae występowali powszechnie.