草蛉科

Els crisòpids (Chrysopidae) són una família d'insectes de l'ordre Neuroptera.

Els adults són de cos verd a marró pàl·lid, el seu venació alar contrasta en els seus dos parells d'ales transparents, i els seus ulls són daurats o grocs rogencs.

Aquesta família és cosmopolita, els seus membres habiten especialment en zones de gran vegetació i agrícoles. Les seves larves són depredadors d'altres artròpodes de cos tou i són també caníbals, i uns pocs adults són depredadors, com Chrysopa. La majoria s'alimenta de secrecions proteíniques.

Die Florfliegen (Chrysopidae), auch als Goldaugen bezeichnet, stellen eine Familie innerhalb der Netzflügler (Neuroptera) dar. Von ihnen sind insgesamt etwa 2.000 Arten bekannt, 70 davon kommen in Europa vor,^[1] etwa 35 auch in Mitteleuropa. Die bekannteste mitteleuropäische Art ist wohl die Gemeine Florfliege (Chrysoperla carnea), welche in Deutschland 1999 das Insekt des Jahres war. Die Familie ist nach der gewebeartigen Struktur (Flor) ihrer Flügel benannt.

Merkmale

Die Tiere erreichen in Mitteleuropa eine Flügelspannweite von 6 bis 35 Millimetern, tropische Arten erreichen Spannweiten von über 65 Millimetern. Ihr Körperbau folgt dem der Netzflügler. Ihr eigenständiges Merkmal ist ein breites Costalfeld, bei dem alle Queradern ungegabelt sind. Die meisten in Mitteleuropa vorkommenden Arten sind grün oder bräunlich gefärbt und lassen sich anhand der Zeichnung auf ihren Köpfen unterscheiden. Die Facettenaugen einiger Arten glänzen metallisch-bronzefarben, weswegen die Arten auch als Goldaugen bezeichnet werden. Beide Flügelpaare haben die gleiche Form und sind in der Regel durchsichtig; es gibt allerdings auch Arten, die eine Zeichnung besitzen bzw. gefleckt sind. Die Flügel der meisten mitteleuropäischen Arten schillern leicht irisierend oder haben eine grüne Flügeladerung. Es gibt einige Gattungen wie etwa Chrysopa oder Cunctochrysa, bei denen am Prothorax paarige Stinkdrüsen ausgebildet sind.

Die Larven haben entweder einen langgestreckten Körper und schwach ausgebildete Seitenhöcker auf Thorax und Abdomen oder einen gedrungenen Körperbau und lange hakenförmige Borsten an den Seiten des Körpers, auf denen verschiedenste Materialien und auch Beutereste zur Tarnung angebracht werden.

Lebensweise

Larve mit Beutefang (Blattlaus). Die Larven der Florfliegenarten aus der Chrysoperla-carnea-Gruppe unterscheiden sich äußerlich nicht.

Ein Florfliegenkasten

Die Imagines sind dämmerungs- und nachtaktiv. Die meisten Arten ernähren sich ausschließlich von Pollen, Nektar und Honigtau, die Arten der Gattung Chrysopa leben allerdings wie auch fast alle Larven der Familie räuberisch und erbeuten kleinere Insekten und Milben, insbesondere Blattläuse, weswegen man die Larven auch als Blattlauslöwen bezeichnet. Innerhalb ihres Lebens fressen sowohl die Larven als auch die Imagines eine große Zahl an Beutetieren, weswegen sie in der Land- und Forstwirtschaft als Nützlinge betrachtet werden und auch für die biologische Schädlingsbekämpfung in großen Mengen gezüchtet werden. Die Anzahl der gefressenen Tiere schwankt aber auch unter den gleichen Bedingungen beträchtlich, weswegen unterschiedliche Autoren stark voneinander abweichende Werte angeben. Die angegebene Zahl der von Larven gefressenen Blattläuse variiert so beispielsweise zwischen 150 innerhalb ihrer gesamten Entwicklung und 100 pro Tag. Bei Nahrungsmangel werden auch größere Tiere wie etwa Marienkäfer­larven oder auch eigene Artgenossen angegriffen.

Bei den Imagines von Chrysopa-Arten konnte eine Reaktion auf Ultraschall beobachtet werden. Sie legen bei dessen Wahrnehmung ihre Flügel an den Körper und lassen sich zu Boden fallen, um so Fledermäusen zu entkommen, die ihre Beute durch Ultraschall lokalisieren.

Die Imagines können über Vibrationen des Hinterleibs miteinander kommunizieren. Der Hinterleib berührt dabei den Untergrund, meistens ein Blatt.

Entwicklung

An Stielen befestigte Eier

Die Weibchen legen 100 bis 900 Eier, die an bis zu zehn Millimeter langen Eistielen sitzen, einzeln in Gruppen oder Bündeln nachts an Pflanzen in der Nähe von Blattlauskolonien ab. Direkt nach dem Schlüpfen häuten sich die Larven das erste Mal und klettern erst danach auf die Pflanzen hinab, um Nahrung zu suchen. Dabei laufen sie ohne Ziel umher und schwenken ihren Kopf hin und her, bis die Kiefer ein Beutetier berühren. Dieser Berührungsreiz ist der Auslöser für das Zupacken. Die Beute wird sofort hochgehoben und durch einen Kanal innerhalb der Maxille wird ein Verdauungssekret injiziert, das eine Blattlaus innerhalb von 90 Sekunden innerlich auflösen kann. Dadurch kann die Larve das Beutetier aussaugen (extraintestinale Verdauung). Die Larven sind je nach Umweltbedingungen nach 8 bis 22 Tagen ausgewachsen. Die mitteleuropäischen Arten überwintern in einem doppelwandigen Kokon als Präpuppe, lediglich die Gemeine Florfliege überwintert als Imago.

Arten (Auswahl)

Gemeine Florfliege an einer Krokusblüte

Chrysopinae

Nothochrysinae

Einzelnachweise

1. ↑ Chrysopidae. Fauna Europaea, abgerufen am 16. November 2007.

De Florflegen (Chrysopidae), ok Goldogen nömmt, sünd en Familie mank de Nettflunken (Neuroptera). Alltohopen sünd bi 2.000 Aarden bekannt, dormank 70 Aarden, de in Europa vörkamen doot^[1] un bi 35 Aarden, de in Middeleuropa tohuse sünd. Mank jem is de Gröne Florflege (Chrysoperla carnea) bi us an’n bekanntsten. Se weer 1999 in Düütschland Insekt vun dat Johr. Den Naam hefft de Florflegen vun de Struktur vun ehre Flunken, de na en Weevsel (Flor) laten deit.

Kennteken

De middeleuropääschen Deerter könnt ehre Flunken vun 6 bit hen to 35 Millimeters ut’neenspannen. In de Tropen gifft dat ok Florflegen, de ehre Flunken reckt bit hen to 65 mms ut’neen. De meisten Aarden ut Middeleuropa sünd wat gröön oder bruun. Verschelen doot se sik na de Musters up ehren Kopp. De Facettenogen vun de wecken Aarden glinstert, as weern se vun Metall un Bronze. Vundeswegen hett de Familie ok den annern Naam „Goldogen“ kregen. Beide Paar Flunken sünd liek vun’e Form un normolerwiese dörsichtig, man dat gifft ok Aarden, up de ehre Flunken sünd Musters oder Placken to sehn. Dat gifft Geslechter as Chrysopa oder Cunctochrysa, an de ehr Prothorax sitt en Paar Stinkdrüsen an. De Budden verscheelt sik bannig.

Wie se leven doot

Budde mit Büte (Blattluus); De Budden vun de Aarden ut de Chrysoperla-carnea-Grupp verscheelt sik in’t Utsehn nich.

En Florflegenkasten

De Imagines sünd togange in de Schummertied oder bi Nacht. De meisten Aarden freet bloß man Pollen, Nektar un Honnigdau, man de Aarden ut dat Geslecht Chrysopa leevt, as meist all Budden ut de Familie, as Rövers un freet lüttjere Insekten un Mieten, sunnerlich Blattlüse. Vundeswegen weert de Budden ok Blattluuslöwen nömmt. In ehr Leven vertehrt de Budden un ok de Imagines en grote Tahl vun Bütedeerter. Vundeswegen weert se in den Land- un Wooldbo as Deerter ankeken, de den Minschen hölpen un nütten doot. Vundeswegen weert se ok in grote Massen tücht for de Bioloog’sch Untüüchbestrieden. Wie veel Deerter de Florflegen freten doot, hangt bannig af vun de Umstänn, man ok in en liek Umto verscheelt dat mank de enkelten Deerter bannig. De Tahl vun de Blattlüse, de vun Budden upfreten weert, warrt taxeert vun 150 in’t ganze Leven bit hen to 100 an’n Dag. Wenn se anners nix to bieten hefft, gaht se ok bi gröttere Deerter bi, as Budden vun Sunnküken oder ok Budden vun de egene Aart. Bi de Imagines vun Chrysopa-Aarden is rutfunnen wurrn, datt se up Ultraschall reageren doot. Wenn se Ultraschall spöört, leggt se ehre Flunken an’t Lief un laat sik up’e Eer fallen. So könnt se utbüxen, wenn Fladdermüse jem fangen wüllt. Fladdermüse bruukt Ultraschall to’n Upspören vun ehre Büte. De Imagines könnt ok dör Trillen vun dat Achterlief mit’nanner kommunizeern. Dor sleiht dat Achterlief bi up’n Unnergrund, meist up en Blatt.

Wie se wassen doot

De Eier sünd an Steele fastmaakt

De Seken leggt in’e Nacht 100 bit 900 vun ehre Eier enkelt in Gruppen oder in Bundsels an Planten af, nich wiet af vun Blattluus-Kolonien. De Eier sitt an Steele, de bit hen to tein Millimeters lang sünd. Direktemang, nadem se utkrapen sünd, treckt se dat eerste Mal ehre Huud ut. Eerst achternah kladdert se up de Planten hendal un söökt Freten. Dorbi loopt se eenfach man los un swojt dor mit den Kopp bi hen un her, bit se tofällig an’e Büte anraken doot. Dör dat Anraken weert de Keven tarrt un so warrt dat Topacken utlööst. De Büte warrt miteens hoochböört un dör en Kanal in de Maxille warrt en Sekret to’n Verdauen in de Büte rinspeet. Dor kann en Blattluus mit in 90 Sekunnen vun binnen uplööst weern. Achternah suugt de Budde de Büte ut. Je na Umto sünd de Budden na acht bit 22 Dage utwussen. De middeleuropääschen Aarden overwintert in en Dubbelwand-Kokon as Präpoppe, bloß man de Gröne Florflege overwintert as Imago.

Aarden (Utwahl)

Gröne Florflege an en Krokusblöte

Literatur

• Alfred Kaestner: Lehrbuch der speziellen Zoologie, Band 1: Wirbellose, 3. Teil, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, 1973.
• Ekkehard Wachmann, Christoph Saure: Netzflügler, Schlamm- und Kamelhalsfliegen, Naturbuch-Verlag, Augsborg 1997, ISBN 3-89440-222-9

Belege

1. ↑ www.faunaeur.org, Fauna Europaea: Chrysopidae

Weblenken

. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Oltinkoʻzlar (Chrysopidae) -toʻrqanotlilar turkumiga mansub hasharotlar oilasi. Oʻrta Osiyo faunasida 24 turi tarqalgan. Oʻzbekistonda Ch. carnea Steph., Ch. septempan cfata W., Ch. albolineata L., va Ch. vittata W. koʻp uchraydi. Tanasi och yashil, kuzlari tillarang , sadafeimon yoki kamalaksimon tovlanuvchi qanotlari yoyilganda 19– 50 mm. Moʻylovi choʻtkasimon, peshonasi tekis. Ingichka dastali och yashil tuxumini oʻsimlikka yopishtirib qoʻyadi. Lichinkasi tigiz, old va orqa tomoni ingichka, koʻkrak oyoqlari yaxshi rivojlangan. Gʻumbagi ochiq tipda, rangi yashil. O.ning lichinkalari yirtqich hayot kechirib, ular juda xoʻra va nihoyatda harakatchan. Ular polifag (ozuqa turi koʻp). Lichinkasi 3000 tagacha bit, oʻrgimchakkana va zararkunanda tunlam tuxumlarini yoʻq qilishi mumkin. Yetuk hasharot fazasida, kamdan-kam gʻumbak xrlida qishlaydi. Qishlovdan mart oxiri — aprel boshlarida, sutkalik oʻrtacha harorat 10—11° boʻlganda chiqadi. Tuxumini oʻsimlikning bargi va boshqa qismlariga bittadan yoki toʻp qilib qoʻyadi. Urgʻochisi bir kunda 65, hayoti davomida esa 500—750 tagacha tuxum qoʻyadi. Dehqonlik mintaqalarida yashaydigan O.ning asosiy turlari 4—5 avlod beradi. Paxta dalalari agrobiotsenozida O. gʻoʻza va boshqa qishloq xoʻjaligi zararkunandalarini yoʻq qiluvchi etnomofaglar sifatida katta ahamiyatga ega. Oʻsimliklarni zararkunanda hasharotlardan ximoya qilishda qoʻllash uchun O.ni laboratoriya sharoitida, tabiiy va sunʼiy ozuqa muhitida koʻpaytirish usuli ishlab chi-qilgan (yana q. Foydali hasharotlar).

Sulton Alimuhamedov.^[1]

Manbalar

Алтынкүҙҙәр (лат. Chrysopidae) — селтәр ҡанатлылар ғаиләһендәге бөжәк (Neuroptera); күгәүендәр ырыуынан булған себен төрө^[1] ; үлән беттәрен ашаусы файҙалы бөжәк^[2] . 2000 яҡын төрө билдәле, шуның 70 тирәһе Европла осрай . Иң билдәлеһе алтынкүҙ (Chrysoperla carnea).

Ҡылыҡһырлама

25-35 мм оҙонлоҡтағы, нәфис кәүҙәле, сағыштырмаса кескенә бөжәк, бик күп буй һәм арҡыры епһелдәре булған 2 пар үтә күренмәле ҡанаттары бар. Мыйыҡтары оҙон, күп быуынтыҡлы, ауыҙ ағзлары кимерә торған типта. Ҙурҙары йыш ҡына йәшкелт төҫтә, күҙҙәре сығынҡы, ялтырауыҡлы, алтын һымаҡ (исеме шунан алынған). Хәрәкәтһеҙ ваҡытта ҡанаттары түбә рәүешен ала. Әкрен осалар. Инә бөжәк йоморҡаларын япраҡҡа йәбешкән оҙон кылсыман һабаҡҡа һала. Личинкаларының кәүҙәһе йомшаҡ, төйөр һәм оҙон төк менән ҡапланған. Ауыҙы ҡорбандарыры тәненән һут һурыу өсөн үҙгәрә. Актив йыртҡыстар, үҫемлектәр буйлап иркен үрмәләйҙәр, үлән беттәре, бәбәк төргөстәр, япраҡ төргөстәр, бөжәктәрҙең йәш ҡорттары һәм йоморҡалары менән туйыналар. Ҡайһы бер төрҙәре үҙҙәренең үҫеш дәүерендә 300—400 үлән бетен юҡ итергә мөмкин. Үҫеште теүәлләп, личинка япраҡ аҫтында оҙонса, төк менән ҡапланған ҡуҙы үрә һәм ҡурсаҡҡаа әүерелә. 800-ҙән артыҡ төрө билдәле.

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

• Бей-Биенко Г. Я. Общая энтомология. М., 1966; Росс Г., Росс Ч., Росс Д. Энтомология. М., 1985.
• Татар энциклопедияһы (тат.)

Һылтанмалар

• Краткое описание златоглазок

Алтынкүзлә́р (Chrysopidae) - челтәрканатлылар отрядыннан бер семьялык. 25-35 мм озынлыктагы, нәфис гәүдәле, чагыштырмача кечкенә бөҗәкләр, бик күп буй һәм аркылы җепселләре булган 2 пар үтә күренмәле канатлары бар. Мыеклары озын, күп буынтыклы, авыз әгъзалары кимерә торган типта. Зурлары еш кына яшькелт төстә, күзләре чыгынкы, ялтыравыклы, алтынсыман (исеме шуннан алынган). Хәрәкәтсез вакытта канатлары түбә рәвешен ала. Акрын очалар. Ана бөҗәк йомыркаларын яфракка ябышкан озын кылсыман сабакка сала. Личинкаларының гәүдәсе йомшак, төерләр һәм озын төк белән капланган. Авызы корбаннары тәненнән сок суыру өчен үзгәрә. Актив ерткычлар, үсемлекләр буенча иркен үрмәлиләр, үлән бетләре, бәбәк төргечләр, яфрак төргечләр, бөҗәкләрнең яшь кортлары һәм йомыркалары белән туеналар. Кайбер төрләре үзләренең үсеш дәверендә 300-400 үлән бетен юк итәргә мөмкин. Үсешне төгәлләп, личинка яфрак астында озынча, төк белән капланган кузы үрә һәм курчакка әверелә. 800 дән артык төре билгеле. Татарстан территориясендә, үлән бетләре санын табигый җайга салучы буларак, зур әһәмияткә ия булган гади алтынкүз төре (Chrysopa carnea) очрый. Бу төр башка энтомофаглар белән беррәттән Республика үсемлекләрне саклау станциясе биофабрикасында үрчетелә һәм басуларга чыгарыла. Табигатьне файдалы бөҗәкләр белән баетуның мондый ысулы үсемлекләрне корткычлардан саклауның биологик ысулы булып тора.

Матур алтынкүз (C. perla) Татарстан Республикасының Кызыл китабына кертелгән.

Чыганаклар

• ТР Фәннәр академиясенең Татар энциклопедиясе институты
• Татар энциклопедиясе. Казан, 2008.

Chrysopa perla.

Алтынкөздөр (лат. Chrysopidae) — тордомо канаттуу жандыктардын бир тукуму, булардын өкүлү, кадимки алтынкөз (лат. Chrysopa perla).

Колдонулган адабияттар

• А. А. Алдашев. Биология терминдеринин жана айбанат аттарынын орусча-кыргызча сөздүгү. - Бишкек, 1998. ISBN 9967-11-027-9

Ахьыбла - Chrysopa sp.

Ахьыбла (алат. Chrysopidae) - ахәаҷа-маҷа амҵәыжәҩаҿыцқәа (Neoptera) ротриад аҟынтәи.

Green lacewings are insects in the large family Chrysopidae of the order Neuroptera. There are about 85 genera and (differing between sources) 1,300–2,000 species in this widespread group. Members of the genera Chrysopa and Chrysoperla are very common in North America and Europe; they are very similar^[1] and many of their species have been moved from one genus to the other time and again, and in the nonscientific literature assignment to Chrysopa and Chrysoperla can rarely be relied upon. Since they are the most familiar neuropterans to many people, they are often simply called "lacewings". Since most of the diversity of Neuroptera are properly referred to as some sort of "lacewing", common lacewings is preferable.

Description and ecology

Head close-up of Apertochrysa edwardsi from Austins Ferry, Tasmania, Australia

Green lacewings are delicate insects with a wingspan of 6 to over 65 mm, though the largest forms are tropical. They are characterized by a wide costal field in their wing venation, which includes the cross-veins. The bodies are usually bright green to greenish-brown, and the compound eyes are conspicuously golden in many species. The wings are usually translucent with a slight iridescence; some have green wing veins or a cloudy brownish wing pattern. The vernacular name "stinkflies", used chiefly for Chrysopa species but also for others (e.g. Cunctochrysa) refers to their ability to release a vile smell from paired prothoracic glands when handled.

Adults have tympanal organs at the forewings' base, enabling them to hear well. Some Chrysopa show evasive behavior when they hear a bat's ultrasound calls: when in flight, they close their wings (making their echolocational signature smaller) and drop down to the ground. Green lacewings also use substrate or body vibrations as a form of communication between themselves, especially during courtship. Species which are nearly identical morphologically may sometimes be separated more easily based on their mating signals. For example, the southern European Chrysoperla mediterranea looks almost identical to its northern relative C. carnea (Common Green Lacewing), but their courtship "songs" are very different; individuals of one species will not react to the other's vibrations.^[2]

Larva of unknown species (from Latvia) camouflaged with sand grains

Adults are crepuscular or nocturnal. They feed on pollen, nectar and honeydew supplemented with mites, aphids and other small arthropods, and some, namely Chrysopa, are mainly predatory. Others feed almost exclusively on nectar and similar substances, and have symbiotic yeasts in their digestive tract to help break down the food into nutrients.^[1]

Larvae have either a more slender "humpbacked" shape with a prominent bulge on the thorax, or are plumper, with long bristles jutting out from the sides. These bristles will collect debris and food remains – the empty integuments of aphids, most notably – that provide camouflage from birds.

Stalked eggs of unknown species, Mainzer Sand (Rhineland-Palatinate, Germany)

Larva of Common Green Lacewing (Chrysoperla carnea) or perhaps C. mediterranea feeding on an aphid

Eggs are deposited at night, singly or in small groups; one female produces some 100–200 eggs. Eggs are placed on plants, usually where aphids are present nearby in numbers. Each egg is hung on a slender stalk about 1 cm long, usually on the underside of a leaf. Immediately after hatching, the larvae moult, then crawls up the egg stalk to feed. They are voracious predators, attacking most insects of suitable size, especially soft-bodied ones (aphids, caterpillars and other insect larvae, insect eggs, and at high population densities also each other). The larvae may also occasionally bite humans, possibly out of either aggression or hunger.^[3] Therefore, the larvae are colloquially known as "aphid lions" (also spelled "aphidlions") or "aphid wolves", similar to the related antlions. Their senses are weakly developed, except that they are very sensitive to touch. Walking around in a haphazard fashion, the larvae sway their heads from one side to the other, and when they strike a potential prey object, the larva grasps it. Their maxillae are hollow, allowing a digestive secretion to be injected in the prey; the organs of an aphid can for example be dissolved by this in 90 seconds. Depending on environmental conditions, pupation which takes place in a cocoon takes about 1–3 weeks; species from temperate regions usually overwinter as a prepupa, though C. carnea overwinters as newly hatched adults.

Use in biological pest control

While depending on species and environmental conditions, some green lacewings will eat only about 150 prey items in their entire lives, in other cases 100 aphids will be eaten in a single week. Thus, in several countries, millions of such voracious Chrysopidae are reared for sale as biological control agents of insect and mite pests in agriculture and gardens. They are distributed as eggs, since as noted above they are highly aggressive and cannibalistic in confined quarters; the eggs hatch in the field. Their performance is variable; thus, there is interest in further research to improve the use of green lacewings as biological pest control. Species that have hitherto attracted wider study and are more or less readily available as captive-bred eggs to deposit out for hatching in pest-infested plant cultures are several members of Chrysoperla as well as Mallada signatus.^[4] They are a natural predator of the European corn borer, a moth that costs the US agriculture industry more than $1 billion annually in crop losses and population control.^[5][6]

Gardeners can attract these lacewings – and therefore ensure a steady supply of larvae – by using certain companion plants and tolerating beneficial weeds. Chrysopidae are attracted mainly by Asteraceae – e.g. calliopsis (Coreopsis), cosmos (Cosmos), sunflowers (Helianthus) and dandelion (Taraxacum) – and Apiaceae such as dill (Anethum) or angelica (Angelica).

Systematics and taxonomy

Chrysopa sp.

For a long time, green lacewings were considered close relatives of the pleasing lacewings (Dilaridae) and brown lacewings (Hemerobiidae) and placed in the superfamily Hemerobioidea. But this grouping does not appear to be natural and misled most significantly by the supposed hemerobioideans' plesiomorphic larvae. Today, the Hemerobioidea are usually considered monotypic, containing only the brown lacewings; the green lacewings seem to be very closely related to the osmylids (Osmylidae), which have much more advanced larvae superficially resembling those of the spongillaflies (Sisyridae) with which the spongillaflies were thus formerly allied. Thus the superfamily Osmyloidea – also monotypic following the spongillaflies' removal from there – is the closest living relative of green lacewings; some Mesozoic taxa have been placed in families even closer to Chrysopidae (Ascalochrysidae and Mesochrysopidae) and united with these to superfamily Chrysopoidea.^[7]

Selected genera

Paleochrysopa monteilsensis holotype wing

The living genera of Chrysopidae are divided into one very large and two smaller subfamilies; a few genera are not robustly assigned to either of these yet:

Nothancyla verreauxi (Apochrysinae)

Subfamily Apochrysinae Handlirsch, 1908

• Apochrysa (including Anapochrysa, Lauraya, Nacaura, Oligochrysa, Synthochrysa)^[8]
• Domenechus
• Joguina – includes Lainius^[8]
• Loyola (including Claverina)^[8]
• Nobilinus
• Nothancyla
• Pimachrysa

Subfamily Chrysopinae

• Almost 60 genera, see article.

Nothochrysa fulviceps (Nothochrysinae)

Subfamily Nothochrysinae Navas, 1910

• Asthenochrysa
• Dictyochrysa
• Hypochrysa
• Kimochrysa
• Nothochrysa McLachlan, 1868
• Pamochrysa
• Triplochrysa

Incertae sedis

• Cladochrysa
• Maculatae
• Sinochrysa Yang, 1992 (Nothochrysinae?)
• Tibetochrysa Yang, 1988 (Chrysopinae?)
• Tolmeron
• Xanthochrysa Yang & Yang, 1991 (Chrysopinae?)
• Yunchrysopa Yang & Wang, 1994 (Chrysopinae?)

Compared to other Neuroptera, which have an extensive, sometimes extremely abundant, fossil record, green lacewings are not known from that many fossils, and these are not generally well-studied.^[1] Their prehistoric relatives mentioned above, however, indicate that at least the basal radiation of the Chrysopoidea must have happened in the Jurassic already, if not earlier.

†subfamily Limaiinae Martins-Neto and Vulcano 1988

• †Aberrantochrysa Khramov 2018 Khasurty, Russia, Early Cretaceous (Aptian)
• †Araripechrysa Martins-Neto and Vulcano 1988 Crato Formation, Brazil, Aptian
• †Baisochrysa Makarkin 1997 Karabastau Formation, Kazakhstan, Middle/Late Jurassic (Callovian/Oxfordian) Zaza Formation, Russia, Aptian
• †Drakochrysa Yang and Hong 1990 Laiyang Formation, China, Aptian
• †Limaia Martins-Neto and Vulcano 1988 Crato Formation, Brazil, Aptian
• †Mesypochrysa Martynov 1927 Daohugou, China, Callovian, Karabastau Formation, Kazakhstan, Callovian/Oxfordian, Durlston Formation, United Kingdom, Early Cretaceous (Berriasian), Yixian Formation, China, Aptian Dzun-Bain Formation, Mongolia, Aptian, Khasurty, Zaza Formation, Russia, Aptian
• †Parabaisochrysa Lu et al. 2018 Burmese amber, Myanmar, Late Cretaceous (Cenomanian)
• †Protochrysa Willmann and Brooks 1991 Kamloops Group, Canada, Fur Formation, Denmark, Eocene (Ypresian)

Footnotes

References

• Engel, Michael S. & Grimaldi, David A. (2007): The neuropterid fauna of Dominican and Mexican amber (Neuropterida, Megaloptera, Neuroptera). American Museum Novitates 3587: 1–58. PDF fulltext
• New, T. R. (2002): Prospects for extending the use of Australian lacewings in biological control. Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae 48(Supplement 2): 209–216. PDF fulltext
• Winterton, S. L. & Brooks, S. J. (2002): Phylogeny of the apochrysine green lacewings (Neuroptera: Chrysopidae: Apochrysinae). Annals of the Entomological Society of America 95(1): 16–28. doi:10.1603/0013-8746(2002)095[0016:POTAGL2.0.CO;2] PDF fulltext

Los crisópidos (Chrysopidae) son una familia de insectos del orden Neuroptera; reciben los nombres comunes de crisopas, crisopas verdes, crisopas de alas verdes, ojos dorados, león de áfidos, alas de encaje, hadas bonitas, loritos, entre otros.

Los adultos son de cuerpo verde a pardo pálido, su venación alar es muy marcada en sus dos pares de alas transparentes; sus ojos son dorados o amarillos cobrizos.

Esta familia es cosmopolita, sus miembros habitan especialmente en zonas de gran vegetación y agrícolas. Sus larvas son depredadores de otros artrópodos de cuerpo blando y son también caníbales, y unos pocos adultos son depredadores, como Chrysopa.^[1]​

Ciclo de vida y hábitos

Huevos pedunculados de una especie no identificada de crisópido. Mainzer Sand (Renania-Palatinado, Alemania)

Las hembras ovipositan sobre los troncos de los árboles o sobre hojas (generalmente colgando de la superficie inferior), las puestas pueden ser juntas o solitarias, el huevo posee un pedúnculo por medio del cual queda adherido y que los protege de la depredación.

Leucochrysa sp., larva cubierta de basura como camuflaje.

Las larvas suelen ser alargadas (campodeiformes); algunas son de tórax grueso y con joroba, según la especie. Todas de cabeza aplanada, de patas fuertes, y algunas poseen unos tubérculos laterales y dorsales en el metatórax, los cuales usan para cargar escombros vegetales, piedrecillas y los exoesqueletos de sus víctimas. Poseen estructuras maxilares unificadas que forman dos piezas puntiaguadas con conductos como jeringas que utilizan para matar y consumir sus presas. Cuando escasean sus presas se alimentan también de secreciones como los adultos. Dos especies del género Nacaria se alimentan de larvas de hormigas.

Chrysoperla, larva campodeiforme

Durante su fase larval sufren dos mudas y tres estadios, seguidos por el estadio de pupa, construyendo una cámara esférica de seda denominada capullo, construido con secreciones de los tubos de Malpighi que salen de la apertura anal, las que se cubren, lo revisten con lo que cargan.

Los adultos tienen aparato bucal masticador, antenas filiformes multisegmentadas, alas con abundante venación, de forma primitiva. En ocasiones usan las alas para emitir sonidos, y casi todas las especies poseen un órgano timpánico, (ausente en la primitiva subfamilia Nothochrysinae) que sirve para evadir a los murciélagos. Las patas son marchadoras. El abdomen es largo y carece de cercos. Especies del género Meleoma poseen órganos productores de chirridos. Como medio defensivo tienen una sustancia lacrimógena anal que emiten cuando huyen de un ataque.

La mayoría de los adultos son nocturnos o crepusculares, solamente unas pocas especies son diurnas. Se alimentan polen, néctar, pulgones y otros artrópodos pequeños; el género Chrysopa es principalmente depredador. Algunos se alimentan de heces de las aves especialmente, por ello son frecuentes debajo de los nidos, unas pocas como Eremochysa y Chrysopiella de pequeñas semillas y polen. Todas emiten señales de alta frecuencia lo que permite mantener a los individuos cerca entre la espesa vegetación.

Adulto de crisópido

El cortejo de los crisópidos es complejo y ritual, producen vibraciones de gran complejidad que únicamente son reconocidas por miembros de la misma especie. Unas pocas especies producen olores durante el cortejo. Tanto los machos como las hembras realizan varias cópulas, las hembras aproximadamente cada 28 días, los machos dos seguidas cada 5 días como promedio. En la cópula realizan diferentes posturas y es relativamente larga. La longevidad está relacionada con el tipo de alimentación durante el período larval, y la capacidad de oviposición y cantidad de huevos con la misma pero durante el periodo adulto.

Sufren la depredación de otros artrópodos, aves y murciélagos, y son parasitados por varios grupos de insectos, como por ejemplo Tetrastichus chrysopae que es específico de las especies de Chrysoperla y Anomalochrysa, y algunos ácaros predadores. También sufren del ataque de algunos hongos entomopatógenos.

Importancia

Por ser en su mayoría depredadores generalistas, algunos crisópidos han sido utilizados para programas de control biológico; el género que más estudio ha sido la cosmopolita Chrysoperla y otras en menor grado, especialmente representantes de la subfamilia Chrysopinae.

Para la producción masiva se utilizan huevos de Sitotroga cerealella, y larvas de Phthorimea operculella, o sea dietas naturales, las dietas artificiales aunque más económicas no han tenido éxito. Los módulos de producción logran producir hasta 2.000.000 de huevos diarios, pueden ser automáticos o semimanuales; lo que eleva más los costes es el evitar el canibalismo, hay que usar sustratos, diseños especiales y liberaciones oportunas.

Ya aplicadas en campo pueden ser para trabajos inoculativos (introducción), incrementativos (elevar la población local) o inundativos. Los adultos pueden sobrevivir y reproducirse rociando melazas enriquecidas para su alimentación.

En manejo de control de plagas han controlado con éxito ácaros, áfidos, larvas de lepidópteros, himenópteros fitófagos y pulgones; en especial, sus larvas controlan el pulgón del rosal (Macrosiphum rosae),^[2]​ por ello son de gran interés para la Entomología económica en la agricultura.

Taxonomía

Chrysopa carnea en flor de azafrán

Agrupados en cinco subfamilias, con 86 géneros y 1.350 especies existentes, es la segunda familia más amplia de Neurópteros.

• Subfamilia Mesochrysopinae Handlirsch, 1906 (Representada por especies fósiles/ considerada como familia por muchos autores)
• Subfamilia Notochrysinae Navás, 1910 (Representada por especies fósiles y existentes)
• Subfamilia Dictyosinae (representada por especies fósiles y existentes)
• Subfamilia Apochrysinae Handlirsch, 1908 (Representada por especies existentes)
• Subfamilia Chrysopinae Schneider, 1851 (Representada por especies existentes)
  • Tribu Ankylopterygini
  • Tribu Belonopterygini Navás, 1913
  • Tribu Chrysopini Schneider, 1851
  • Tribu Leucochrysini

Referencias

Véase también

• Control biológico

Bibliografía

Kiilassilmlased (Chrysopidae) on putukate sugukond võrktiivaliste seltsist.

Sugukonnas on umbes 85 perekonda kokku 1300–2000 liigiga.

Kiilassilma (Crysopa sp.) munad jugapuu okastel.

Eesti liigid

Eestis elab 12 liiki kiilassilmlasi.

• Perekond Anisochrysa
  • Anisochrysa ventralis

• Perekond Chrysopa
  • Chrysopa abbreviata
  • Chrysopa altaica
  • Chrysopa dasyptera
  • Chrysopa dorsalis
  • Chrysopa perla – võsa-kiilassilm
  • Chrysopa phyllochroma
  • Chrysopa septempunctata

• Perekond Chrysoperla
  • Chrysoperla carnea - harilik kiilassilm

• Perekond Chrysotropia
  • Chrysotropia ciliata

• Perekond Dichochrysa
  • Dichochrysa prasina
  • Dichochrysa ventralis

Välislingid

• Kiilassilma munad

Harsokorennot (Chrysopidae) on verkkosiipisiin kuuluva hyönteisheimo. Siihen kuuluu maailmanlaajuisesti lähes 2000 lajia 85 eri suvussa.

Harsokorennot ovat luultavasti yleisimmin tavattu verkkosiipisten ryhmä. Ruumiin väri vaihtelee heleän vaaleanvihreästä, joka on heimolle tyypillinen väritys, ruskeaan. Verkkosilmät ovat usein kullanväriset, mistä heimon tieteellinen nimi juontaa juurensa. Siivet ovat kirkkaan läpinäkyvät ja levossa korento pitää niitä takaruumiin sivuilla. Tuntosarvet ovat pitkät. Aikuiset harsokorennot liikkuvat yöllä ja tulevat usein valolle. Niitä voikin löytää päiväsaikaan lepäämässä ulkovalojen ja ikkunoiden lähistöltä. Ne syövät lähinnä mettä ja siitepölyä, mutta tilaisuuden tullen myös kirvoja, punkkeja ja muita selkärangattomia. Käsiteltäessä korento voi erittää epämiellyttävää hajua.^[2][3]

Naaras munii öisin yksittäisiä munia, jotka sijaitsevat rihmamaisen varren päässä. Harsokorentojen toukat ovat liikkuvia petoja. Monien lajien toukat keräävät saalistamiensa hyönteisten tyhjiä kuoria takaruumiinsa karvoitukseen hämäten näin lintuja ja muita saalistajia. Koteloituessaan toukka tekee erittämästään silkistä kotelon ja kiinnittyy lehden alapinnalle.

Hyönteinen puree harvoin myös ihmistä. Purema vastaa mäkäräisen puremaa.

Lajit Suomessa

Suomesta on tavattu 16 harsokorentolajia. Vuoden 2010 Suomen kansallisen uhanalaisarvioinnin mukaan yksikään laji ei ole uhanalainen, mutta kaksi lajia on luokiteltu silmälläpidettäviksi (NT) ja yksi laji jätettiin tuoreiden havaintojen puutteessa arvioimatta (NE).^[4][5][6]

Luettelo noudattaa lajien systemaattista järjestystä.^[5]

• kuhmuporhokorento Nineta flava
• sarviporhokorento Nineta vittata
• hämyporhokorento Nineta inpunctata
• ripsiharsokorento Chrysotropia ciliata
• rengasharsokorento Chrysopa perla
• hankaharsokorento Chrysopa dorsalis
• hietaharsokorento Chrysopa abbreviata
• pikkuharsokorento Chrysopa dasyptera NT
• halmeharsokorento Chrysopa phyllochroma NE
• ketoharsokorento Chrysopa commata NT
• pisamaharsokorento Chrysopa pallens
• viherpisamakorento Dichochrysa prasina
• sysipisamakorento Dichochrysa ventralis
• siroharsokorento Peyerimhoffina gracilis
• pihaharsokorento Chrysoperla carnea
• viiruharsokorento Cunctochrysa albolineata

Lähteet

Aiheesta muualla

• Tree of Life (englanniksi)

Les Chrysopidae (du grec khrusôpós, « à l'œil d'or », en référence aux yeux dorés de nombreuses espèces) sont une famille d'insectes appartenant à l'ordre des névroptères qui comprend 85 genres et entre 1 300 et 2 000 espèces. Les membres des genres Chrysopa et Chrysoperla sont très fréquents en Amérique du Nord et en Europe.

Certaines espèces telles que la chrysope verte, dont les larves se nourrissent de pucerons, sont utilisées comme auxiliaires des cultures en lutte biologique et particulièrement en agriculture biologique.

Description et écologie

Yeux développés chez la chrysope Apertochrysa edwardsi.

Les chrysopes sont des insectes délicats qui mesurent entre 6 et 65 mm. Leur couleur varie de vert clair à vert brun. Elles ont de larges yeux développés et des pièces buccales du type broyeur. Les ailes sont translucides, de forme ovale et elles sont caractérisées par de larges cellules^[1].

Camouflage avec des débris organiques d'une larve de chrysope.

Larve du genre Chrysoperla s'alimentant d'un puceron ailé.

Les larves possèdent de fortes mandibules. Elles ont une forme allongée avec un renflement visible sur le thorax. Elles possèdent de longs poils sur les côtés du corps. Chez certaines espèces, les poils recueillent parfois les débris et les restes de nourriture et permettent aux larves d'élaborer un camouflage^[2].

Œufs de chrysope pondus en masse. Les chorions vides des œufs éclos sont blancs, transparents.

Les adultes possèdent des organes sensitifs à la base des ailes antérieures qui leur permettent de capter les sons. Certaines chrysopes sont même capables de détecter les ultrasons des chauves-souris. Les membres de cette famille communiquent par vibration, du substrat ou encore de certaines parties du corps. Ces comportements observés lors des parades nuptiales sont spécifiques à chaque espèce. Par exemple, les espèces Chrysoperla mediterranea et Chrysoperla carnea sont très similaires morphologiquement mais leurs signaux en période de reproduction sont très différents^[3]. Certaines espèces du genre Chrysopa libèrent une odeur désagréable lorsqu'elles sont manipulées.

Les adultes sont crépusculaires ou nocturnes. Ils se nourrissent de pollen, du nectar des fleurs et du miellat des pucerons. Ils complètent leur alimentation par des acariens phytophages, des pucerons et autres petits arthropodes. Certains genres, comme Chrysopa, sont principalement prédateurs. D'autres se nourrissent exclusivement du nectar et des substances organiques^[1].

Les larves sont des prédateurs généralistes voraces et s'attaquent à la plupart des insectes de taille similaire, particulièrement ceux à corps mou (ex : pucerons, thrips, acariens, chenilles, œufs d'insectes et d'autres arthropodes). Elles capturent leurs proies à l'aide de leurs crochets buccaux en forme de pinces^[4], puis les soulèvent (rendant toute lutte ou fuite impossible) et leur injectent du venin paralysant et des sucs digestifs, avant d'en aspirer le contenu liquide généré par cette digestion externe (de). Cette succion explique qu'il ne reste de leurs proies « vampirisées » que leur exosquelette intact mais vidé de son contenu, la cuticule desséchée étant souvent attribuée à la sécheresse alors qu'il s'agit d'un acte de prédation^[5]. Chez certaines espèces, la larve peut dévorer plus de 200 pucerons par semaine^[6]. Les larves peuvent parfois mordre l'homme mais elles sont inoffensives. Elles sont connues sous le nom de « lion des pucerons » ou « loup des pucerons ».

Les femelles pondent des œufs attachés à des pédicelles longs et grêles qu'elles font adhérer aux fleurs, brindilles et faces inférieures des feuilles, notamment celles des arbres (contrairement aux Hemerobiidae). Les œufs, dont la couleur varie selon leur état de maturité (vert clair dès la ponte, elle évolue vers le brun-beige à mesure que l'on s'approche de l'éclosion), sont habituellement seuls ou en masse. Le rôle de ce pédoncule (plus long chez cette famille) consiste essentiellement à mettre les œufs hors de portée des prédateurs potentiels, dont les larves de chrysopes elles-mêmes^[7]. Une seule femelle peut pondre de 100 à 200 œufs et ceux-ci sont déposés sur les plantes, généralement à proximité des colonies de pucerons. Chaque œuf est accroché à une mince tige qui mesure 1 cm de long. Après l'éclosion, la jeune larve s'alimente de celle-ci. Après 2 à 3 semaines, la larve commence la construction de son cocon. L'adulte en émerge après 1 à 2 semaines, en fonction de la température^[6].

L'espèce de microguêpes Chrysopophthorus hungaricus est un parasitoïde de Chrysopidae adultes en Europe.^[8]

Lutte biologique

Dans les champs agricoles, la présence et la persistance des chrysopes dépendent de la disponibilité des proies mais également de la composition végétale des habitats adjacents des cultures^[9]. À cause de leur voracité, certaines espèces de chrysope sont utilisées comme agents de contrôle dans les cultures^[10]. Les larves peuvent s'alimenter de plus d'une centaine de pucerons par semaine. Cependant, ce niveau de prédation n'est pas applicable à toutes les espèces et certaines ne s'alimenteront que d'une centaine de proies pendant l'entièreté de leur cycle. On retrouve donc des élevages commerciaux de ces insectes prédateurs. Les chrysopes sont distribuées sous forme d'œufs car les larves étant très prédatrices, risqueraient de se cannibaliser durant le transport.

Les recherches se poursuivent afin d'améliorer l'utilisation de ces insectes en agriculture. Jusqu'à maintenant, les chrysopes utilisées à cet effet sont surtout les espèces du genre Chrysoperla et l'espèce Mallada signatus^[11].

Classification

Les Chrysopidae se divisent en trois sous-familles : Apochrysinae^[12], Chrysopinae^[13] et Nothochysinae^[14].

Sous-famille des Chrysopinae

Espèces à découvrir

• Chrysopa perla
• Chrysoperla carnea
• Chrysoperla rufilabris
• Nothochrysa fulviceps
• Hypochrysa elegans

Notes et références

• (en) Cet article est partiellement ou en totalité issu de l’article de Wikipédia en anglais intitulé .

Voir aussi

I Crisopidi o Crisope (Chrysopidae Schneider, 1851) sono una famiglia di Insetti dell'ordine dei Neurotteri, comprendente specie predatrici, alcune di grande interesse nel campo della lotta biologica. Sono gli insetti più rappresentativi, per l'importanza e per la morfologia, dei Neurotteri propriamente detti.

Descrizione

Larva di crisopa mentre preda un afide

L'adulto dei Crisopidi ha un corpo esile e delicato, di medie dimensioni, con livrea di tonalità variabile dal giallo al verde, facilmente riconoscibile. Il capo è ipognato, con antenne lunghe e filiformi, apparato boccale masticatore tipo, occhi piccoli ma prominenti e vistosi, spesso con riflessi metallici. Le ali sono ben sviluppate, trasparenti, con riflessi iridescenti, ripiegate a tetto in fase di riposo, percorse da una venulazione fittamente ramificata anche presso il margine.

Le larve sono terrestri, campodeiformi, provviste di zampe cursorie, con il corpo generalmente depresso in senso dorso ventrale e più o meno slargato posteriormente, nella regione addominale. Come in tutti i Planipennia hanno l'apertura boccale chiusa e si nutrono per mezzo di un apparato boccale pungente-succhiante conformato a forcipe. Questa funzionalità è dovuta al fatto che, in entrambi i lati la mandibola, e la lacinia mascellare sono allungate e ricurve verso il lato ventrale e conformate in modo che appressandosi delimitano un canale di suzione attraverso il quale viene aspirato l'alimento. L'apparato boccale a forcipe è sfruttato per bloccare la preda e contemporaneamente iniettarvi la saliva e aspirarne i liquidi interni.

Il dorso è spesso percorso da rilievi dell'esoscheletro più o meno sviluppati e in alcune specie la larva si mimetizza rivestendosi con frammenti delle spoglie delle loro vittime.

Le pupe si sviluppano entro un bozzolo di seta secreto dai tubi malpighiani delle larve. A maturità abbandonano il bozzolo, prima della muta.

Biologia

La caratteristica ovatura di un Crisopide

Gli adulti dei Crisopidi hanno regimi dietetici differenti secondo la specie. In generale possono essere distinti in tre gruppi: in alcune specie sono predatrici, con regime dietetico entomofago, altre sono fitofaghe (ma di nessuna importanza in fatto di dannosità) oppure si nutrono di liquidi zuccherini o polline, altre non si nutrono affatto. Hanno abitudini notturne e sono discreti volatori, in grado di percorrere anche un centinaio di chilometri; tuttavia il volo è irregolare e intervallato da pause sulla vegetazione. Sono facilmente attratti dalle fonti luminose.

Le larve sono predatrici fondamentalmente polifaghe, anche se manifestano specifiche preferenze. In generale attaccano Acari, uova, Afidi o altri Rincoti, larve di microlepidotteri. Sono piuttosto mobili, molto attive e voraci e, in condizioni di carenza di vittime, facilmente dedite al cannibalismo. Cacciano prevalentemente nelle ore notturne, mentre di giorno in genere riposano protette in nascondigli.

Ovatura

L'elemento più caratteristico dei Crisopidi è la particolare forma dell'ovatura: le uova sono infatti portate da sottilissimi filamenti, prodotti da secrezioni ghiandolari dell'apparato genitale della femmina. Anche se di piccole dimensioni, si possono individuare facilmente sulle foglie, spesso in prossimità di colonie di Afidi.

Le uova così deposte possono essere isolate oppure in piccoli gruppi.

Sistematica

La famiglia comprende diversi generi, di cui circa una decina presenti in Italia, con una trentina di specie:

I generi di maggiore importanza sono Chrysopa e Chrysoperla.

Bibliografia

• Ermenegildo Tremblay, Entomologia applicata. Vol. II. Parte seconda: Da Neuroptera a Lepidoptera, Napoli, Liguori editore, 1986, ISBN 88-207-1405-1.
• Giorgio Nicoli, Donatella Galazzi, Chrysoperla carnea, in Giorgio Nicoli, Paolo Radeghieri (a cura di), Gli ausiliari nell'agricoltura sostenibile, Bologna, Calderini Edagricole, 2000, pp. 29-41, ISBN 88-206-4504-1.

Auksaakės (lot. Chrysopidae) – tinklasparnių (Neuroptera) vabzdžių šeima.

Vabzdžiai vidutiniai, su blyškiai žalios spalvos gležnais sparnais ir auksinės spalvos akimis. Rudenį jų nemažai prisirenka butuose žiemojimui. Rudenį taip pat dažnai pasitaiko aviliuose, bet ten jos nekenkia. Lervos grobuoniškos – minta amarais. Vabzdžiai naudingi.

Lietuvoje yra apie 10 rūšių. Dažnesnės yra paprastoji ir žalioji auksaakės. Vikiteka

Zeltactiņu dzimta (latīņu: Chrysopidae) pieder pie Tīklspārņu kārtas (latīņu: Neuroptera). Zeltactiņu dzimta (latīņu: Chrysopidae) ir visizplatītākā Latvijā no Tīklspārņu kārtas. Šajā dzimtā dzimtā ietilpst 75 ģintis ar 1 200 sugām. Lai gan Zeltactiņas ir īpatnējas ar savām raksturīgām iezīmēm, tās bieži tiek jauktas ar strautenēm (latīņu: Plecoptera), knābjgalvjiem (latīņu: Mecoptera) vai zvīņspārņiem (latīņu: Lepidoptera). Zeltactiņas ir ļoti nozīmīgi plēsēji vairākās agroekosistēmās. Šīs dzimtas īpatņi ir ļoti īpaši, jo, pirmkārt, tiem ir ekonomiska nozīme dažādu mazu augu kaitēkļu iznīcināšanai, un, otrkārt, to dzīves cikli atšķiras no citām tīklspārņu dzimtām. To dabiskie ienaidnieki ir kartupeļu lapgrauža (latīņu: Leptinotarsa decemlineata) kāpuri un olas, kas iznīcina dažas zeltactiņu sugas ^[1].

Morfoloģija

Zeltactiņa.

Zeltactiņu dzimtu ir ļoti grūti noteikt ģintis līmenī. Zeltactiņu dzimtas sugas morfoloģiski ir gandrīz identiskas, citreiz tās ir vieglāk atšķirt pēc to pārošanās signāliem.Zeltactiņas ir ļoti trausli kukaiņi. Tie tiek atpazīti pēc to lielajiem caurspīdīgajiem spārniem, kas pārklāti ar krustenisku dzīslojumu, kas izskatās pēc mežģīņraksta. To spārni izplesti — sasniedz pat 6 cm izmērus, neskatoties uz to, ka ķermeņa izmērs garumā ir tikai 1,8 cm. Spārnu robežas un dzīslas klāj īss apmatojums, bet ar neapbruņotu aci to nav iespējams ieraudzīt. To spārniem piemīt metālisks spīdums. Pieauguša īpatņa lidojums ir lēns — spārni, atstarojot saules gaismu, ir ar zaļu nokrāsu. Tām ir vara krāsas acis un smalkas garas antenas. To ķermenis ir spilgti zaļā krāsā ar zaļganbrūnu nokrāsu.

Zeltactiņu olas ir ļoti viegli atšķirt no citu kukaiņu olām, jo tās karājas 8 mm garos caurspīdīgos diega pavedienos. Olām ir izstiepta elipsveida forma un tām ir zaļgana un dzeltenīgi zaļgana nokrāsa. Sugām šīs olas ir atšķiras, tās var būt lielākas va mazākas, kā arī diegu pavedieni var būt garāki, vai īsāki, olu krāsa var būt dažādāka. Olas var tikt izdētas visdažādākajās vietās, taču pārsvarā tās tiek dētas uz augiem. Olas ir atrastas izdētas arī zem palodzes, un pat mēteļa piedurknēs. Tās tiek izdētas naktī. Mātīte producē no 100—200 olām.

Zeltactiņa.

Zeltactiņu olas.

Zeltactiņu kāpurs pēc izšķilšanās ir 2 mm garš. Zeltactiņu kāpuram kā viena no to dzimtas uzkrītošajām īpašībām tiek minēts pagarinātais apakšžoklis un augšžoklis (attēls pa kreisi). Tos satur kopā ieloks, kur iekšpusē atrodas mazs kanāls, ar kura palīdzību šķidrā barība tiek nogādāta rīklē. Krūškurvis un vēders sastāv no divām daļām, kas ir viegli saredzamas. To ķermeņa priekšējā daļa ir mazāka nekā aizmugurējā.

Ekoloģija

Zeltactiņu kāpurus ir ļoti grūti atrast, tie slēpjas koku mizu spraugās, ziedu kopās, tie var būt arī ietinušies puķu lapās. Visvairāk zeltactiņu kāpurus var atrast vietās, kur vairumā ir zālaugu laputis. Kāpuri parasti pārtiek no augu nektāra vai no dzīvnieku izcelsmes blakusproduktiem — medus. Viena no zeltactiņu dzimtas sugām - Chrysopa lineaticornis saukta arī par atkritumu nesēju. Tās var sastapt uz liepām un jaunajiem ozoliem. Līdzīgi kā skarabeju vaboles tās veido mēslu bumbu, ko nēsā sev līdz uz muguras. Bumbas pazaudēšanas gadījumā kāpura uzvedība izmainīs, tas sāk ātrāk kustēties izmisīgi meklējot to, it kā tam būtu vitāli nepieciešana.

Zeltactiņas dažreiz var ieraudzīt uz logiem jau agrā pavasarī — martā. Tās pārziemo dažādās ēkās, namu bēniņos un istabās. Vasarā zeltactiņas var atrast uz kokiem, krūmiem un zālaugiem. Zeltactiņu kāpuri ir plēsīgi un pārtiek lielākoties no laputīm^[1].

Zeltactiņu izmantošana bioloģiskai kaitēkļu apkarošanai

Atkarībā no sugas un to vides apstākļiem viena zeltactiņa savā mūžā garumā apēd ap 150 indivīdiem. Citos gadījumos ir zināms, ka tās apēd ap 100 laputīm vienā nedēļā. Tādējādi vairākās valstīs zeltactiņas tiek audzētas un pārdotas kā bioloģiskie augu kaitēkļu apkarotāji, kas tiek galā ar ērcītēm un kukaiņiem, kas kaitē lauksamniecībām un dārziem. Zeltactiņas ir dabiskie Kolorado vaboļu ienaidnieki. Tās ir jāpārdod kamēr tās vēl nav attīstījušas līdz pieaugušiem īpatņiem — olu veidā, lai izvairītos no kanibālisma to starpā, kas ir iespējams, tām atrodoties ierobežotā telpā. Zeltactiņas var piesaistīt saviem dārziem sastādot dažādus lakstaugus – saulespuķes vai pienenes ^[2].

Atsauces

Gaasvliegen^[1] (Chrysopidae), ook wel bruinoogjes of goudoogjes genoemd, zijn een familie van insecten uit de orde netvleugeligen (Neuroptera).

De verschillende soorten bereiken een lichaamslengte tot ongeveer twee centimeter en een vleugelspanwijdte van ongeveer drie centimeter. Alle soorten hebben verhoudingsgewijs grote en transparante vleugels met enigszins gelijkvormige vleugelcellen waaraan de Nederlandse naam te danken is. Ondanks de grote vleugels zijn alle soorten slechte vliegers die een fladderende vlucht hebben. Het borststuk en het achterlijf worden in rust geheel onder de vleugels geborgen maar aangezien de vleugels transparant zijn is het lichaam altijd goed zichtbaar. Gaasvliegen bezitten relatief grote, bolle ogen die vaak een metaalachtige glans hebben.

Wereldwijd zijn er ongeveer 1200 soorten gaasvliegen bekend, waarvan er ongeveer 20 in België en Nederland voorkomen. Regelmatig wordt een nieuwe soort ontdekt of wordt de indeling (taxonomie) van de gaasvliegen aangepast aan recente inzichten. Verschillende bronnen geven betreffende de taxonomie van de gaasvliegen soms verouderde informatie.

De volwassen gaasvliegen eten zowel bladluizen als nectar en stuifmeel van planten. De wormachtige larven leven voornamelijk van bladluizen.^[2] Gaasvliegen worden hierdoor gezien als zeer nuttige insecten, zowel de larven als de volwassen insecten. Sommige soorten worden wereldwijd ingezet als biologisch bestrijdingsmiddel in kassen.

Naamgeving en taxonomie

Gaasvliegen werden voor het eerst beschreven als Chrysopidae in 1851 door Wilhelm Gottlieb Schneider. De wetenschappelijke naam verwijst naar de goudkleurige ogen van een groot aantal soorten. "Chrysos" (χρυςοσ) betekent 'goud' en "ops" (ωψ) betekent 'oog'.^[3]

De naam "goudoogjes" is afgeleid van de glanzende ogen.

De Nederlandstalige naam "gaasvliegen" slaat op de fijne vleugeladering die doet denken aan horrengaas.^[4] Gelijksoortige afleidingen worden ook in andere talen gebruikt. In het Duits wordt de naam Florfliegen gebruikt, wat vertaald kan worden als 'kant(textiel)vliegen'. In het Engels wordt de naam lacewings gebruikt, wat 'kantvleugeligen' betekent (lace of lacework = kant) en verwijst naar de aparte vleugeladering die lijkt alsof deze geweven is. In andere talen, zoals in het Noors en het Zweeds, wordt de groep "goudoogjes" genoemd, respectievelijk gulløyer en guldögonsländor.^[5]

Gaasvliegen behoren tot de netvleugeligen of Neuroptera en zijn bekend vanaf het Krijt. In tegenstelling tot andere netvleugeligen hebben gaasvliegen geen kleine bij-oogjes of ocelli. De voorouders van de groep bezaten deze wel, maar gaasvliegen zijn deze structuren in de loop der evolutie verloren.

Gaasvliegen worden verdeeld in vier onderfamilies, waarvan er één is uitgestorven:

• Apochrysinae; een kleine groep waarvan de soorten vaak grote, ronde vleugels hebben.^[6]
• Chrysopinae; de meeste soorten behoren tot deze groep.
• Mesochrysinae†; alle soorten uit deze groep zijn alleen bekend als fossiel. De groep is al lang geleden verdwenen en is bekend uit het onderkrijt.^[7]
• Nothochrysinae; deze soorten verschillen van andere gaasvliegen door het ontbreken van een gehoororgaan.^[8]

Er zijn ongeveer 1200 verschillende soorten gaasvliegen bekend die vandaag de dag voorkomen.^[9] Regelmatig wordt een nieuwe soort ontdekt, zoals de pas in 2012 wetenschappelijk beschreven soort Semachrysa jade. Deze gaasvlieg werd beschreven door de biologen Winterton, Guek & Brooks en is endemisch in Maleisië.^[10]

Verspreiding en habitat

Gaasvliegen komen als groep wereldwijd voor, behalve in heel koude gebieden. Sommige soorten gaasvliegen komen als soort zelfs wereldwijd voor omdat ze als bestrijdingsmiddel tegen bladluis worden gekweekt. De meeste gaasvliegen hebben echter een gespecialiseerde levenswijze en zijn hierdoor gebonden aan een bepaald gebied.

In gematigde gebieden zoals België en Nederland ontwikkelen zich verschillende generaties. De laatste generatie van het jaar moet de koude winter zien door te komen. Gaasvliegen overwinteren niet als ei of als larve maar als pop of volwassen insect. De gaasvlieg trekt zich terug in spleten en scheuren in bomen, maar de hoekjes en kieren van menselijke bebouwing zijn ook zeer geschikt. Gaasvliegen zijn meestal nachtactief en ze worden door licht aangetrokken zodat huizen een grote aantrekkingskracht uitoefenen op gaasvliegen.^[11] Omdat ze hierdoor 's winters vaak binnenshuis worden aangetroffen zijn het vrij bekende insecten. Gaasvliegen die binnenshuis geraken, zullen proberen via de ramen te ontsnappen.

In westelijk Europa komen meer dan vijftig verschillende soorten gaasvliegen voor.^[12] In Nederland komen 22 soorten voor,^[13] in België 18 soorten.^[14] Deze soorten zijn onderstaand in de uitklapbare tabel weergegeven. De meest algemene soort is de groene gaasvlieg (Chrysoperla carnea). Andere soorten komen minder algemeen voor.

Uiterlijke kenmerken

Lichaamskenmerken van de voor alle gaasvliegen representatieve soort Chrysoperla mediterranea.

A = Kop
B = Borststuk
C = Achterlijf
1 = Antenne
2 = Facetoog

3 = Voorpoot
4 = Middenpoot
5 = Achterpoot
6 = Vleugels

Gaasvliegen blijven meestal klein. De meeste soorten bereiken een lichaamslengte van een à twee centimeter en een vleugelspanwijdte of vlucht die ongeveer de helft groter is. Sommige soorten worden langer en bereiken een vleugelspanwijdte tot 65 millimeter.^[2] In westelijk Europa echter, zoals België en Nederland, blijven gaasvliegen kleiner en bereiken een vleugelspanwijdte van ongeveer 20 tot 30 millimeter.

Gaasvliegen hebben in vergelijking met andere insecten zeer grote vleugels die in rust over elkaar worden gevouwen en als een afdakje over het achterlijf worden geborgen.^[15] De vleugels zijn voorzien van een fijnmazig netwerk van aderen, de zogenaamde vleugeladeren. De vleugeladering doet denken aan gaas en hieraan is de Nederlandstalige naam van het insect te danken. Gaasvliegen lijken sterk op elkaar, waardoor ze gemakkelijk als zodanig te herkennen zijn.^[15] Het op naam of sekse brengen van een exemplaar is echter niet eenvoudig. De vorm van de vleugels en het patroon van de vleugeladering kunnen in combinatie met de kleurpatronen op de kop en het borststuk een onderzoeker een eind op weg helpen.^[15] Een definitieve determinatie - met name van het geslacht - is vaak alleen mogelijk door de geslachtsorganen aan de achterlijfspunt te bestuderen.

Gaasvliegen hebben meestal een groene tot bruine kleur. Een aantal soorten heeft een afwijkende kleur zoals zwart, grijs of blauw. Een opmerkelijke eigenschap van gaasvliegen is echter dat ze van kleur kunnen veranderen. Ze kunnen dit niet heel snel, zoals kameleons, maar kleuren als het koeler wordt langzaam om naar bruin. Deze kleurschakeling vindt plaats als de gaasvlieg in winterslaap gaat en later als het insect weer actief wordt. Het insect valt met een bruine kleur minder op als het tijdens de winter schuilt in spleten in boomschors. Een groene kleur zou hierop meer afsteken. Zodra de gaasvlieg in de lente weer ontwaakt, kleurt het dier langzaam weer terug naar groen. De bruine kleur wordt veroorzaakt door een concentratie van rode kleurstoffen in het lichaam van de gaasvlieg, als gevolg van de verlaagde stofwisseling.^[2] Exemplaren die worden opgeprikt in een insectenverzameling worden geelachtig van kleur.^[3]

Kop

Onderdelen en aanhangsels van de kop.

1 = Halsschild
2 = Kopschild
3 = Oog
4 = Antenne

5 = Maxillaire palp
6 = Kaaktaster
7 = Clypeus

De kop van gaasvliegen is relatief klein en de kop is wat naar beneden gekromd. De kop van de meeste insecten is voornamelijk te onderscheiden aan de antennes, maar bij de gaasvliegen zijn het ook de ogen die opvallen.

De ogen zijn relatief zeer groot en puilen duidelijk uit, de ogen bestaan uit vele individuele lensjes die de ommatidiën worden genoemd. De ogen zijn sterk bolvormig en vallen met name op door de kleur. Gaasvliegen worden soms wel 'goudoogjes' genoemd doordat de verschillende soorten in de regel groene tot bruine, iriserende kleuren hebben zodat de ogen een metaalglans krijgen. Vooral onder een vergroting door bijvoorbeeld een loep is te zien dat de ogen van levende exemplaren een opvallende gouden tot groene metaalkleur hebben, bij opgeprikte gaasvliegen verdwijnt de glans echter.^[15] De ogen worden samengestelde ogen genoemd omdat ze bestaan uit vele kleine sub-oogjes die de ommatidia worden genoemd.

Gaasvliegen hebben nooit ocelli, dit is een groepje van drie kleine oogjes die bestaan uit een enkele lens en boven op de kop gepositioneerd is. Ocelli komen wel voor bij een aantal verwante insecten zoals de kameelhalsvliegen.^[16]

De antennes zijn lang en dun, de vorm van de antennes wordt ook wel draadvormig of filiform genoemd. De antennes zijn bijna net zo lang als het lichaam. Het gedeelte van de kop tussen de antennes wordt de clypeus genoemd. Aan de voorzijde van de kop zijn de monddelen gelegen. Hiervan zijn de eigenlijke kaken moeilijk te zien. Wel duidelijk zichtbaar zijn de twee paar tasters die een verschillende vorm hebben. Aan de bovenzijde zijn de grote kaaktasters gelegen en aan de onderzijde de kleinere maxillaire palpen.

Borststuk

De vleugels van gaasvliegen zijn voorzien van zeer kleine haartjes.

Het borststuk van gaasvliegen bestaat uit drie delen waarvan het voorste deel enigszins verlengd is. Ieder deel draagt een paar poten aan de onderzijde en de achterste twee delen dragen ieder één paar vleugels aan de bovenzijde.

De poten van gaasvliegen zijn vergelijkbaar met die van de meeste andere insecten en zijn niet gespecialiseerd. De poten bestaan uit verschillende delen en het uiteinde van iedere poot draagt kleine klauwtjes, de tarci, waarmee een gaasvlieg zich vasthoudt aan het substraat.

De vleugels bestaan uit een paar voorvleugels aan de voorzijde en een paar achtervleugels aan de achterzijde. Als de vleugels in rust over het borststuk en het achterlijf worden geplaatst, zijn de voorvleugels aan de bovenzijde gepositioneerd en de achtervleugels aan de onderzijde. De vleugels zijn volledig transparant op de meestal groene vleugeladering na. De vleugeladering van gaasvliegen is zeer fijnmazig, en wat direct opvalt is een zigzaggend patroon van vleugeladeren.

Een verschil tussen de gaasvliegen uit de familie Chrysopidae en de sterk gelijkende soorten uit de familie bruine gaasvliegen (Hemerobiidae), is het verschil in vleugeladering. Gaasvliegen hebben nooit gevorkte af anderszins vertakte vleugeladeren in het costaalveld, een langwerpige cel aan de bovenste vleugelrand. De aderen zijn evenwijdig aan elkaar en zijn nooit gevorkt waar dit bij andere netvleugelige insecten juist altijd het geval is.

Achterlijf

Het achterlijf bevat het spijsverteringskanaal, de voortplantingsorganen en de ademhalingsorganen. Het achterlijf is gesegmenteerd en wordt beschermd door verstevigde platen. Aan de bovenzijde zijn de rugplaten of tergieten gelegen die de dorsale zijde beschermen en aan de onderzijde wordt de buikzijde bedekt door de buikplaten of sternieten. De vorm en het kleurpatroon van het achterlijf kunnen een rol spelen bij de determinatie. Het is echter met name de achterlijfspunt die verschilt per soort; ook het verschil tussen een mannetje en een vrouwtje is te bepalen door naar de achterlijfspunt te kijken.^[17]

Het achterlijf wordt gebruikt om met soortgenoten te communiceren, er worden trommelende geluiden gemaakt om een partner te lokken. Een aantal soorten kent stridulatie, waarbij een verhard deel van de vleugel langs een rij richels op het achterlijf wordt gestreken. De geluiden zijn soortspecifiek en soms kan een soort op naam worden gebracht door het geluid te onderzoeken.

Onderscheid met andere insecten

Gaasvliegen zijn niet te verwarren met de bekendste andere groepen van insecten, zoals vliegen, vliesvleugeligen, vlinders en kevers. Ze lijken echter wel op andere groepen van netvleugelige insecten, zoals soorten uit de families sponsvliegen (Sisyridae), zijdegaasvliegen (Psychopsidae) en stofgaasvliegen (Coniopterygidae) en met name de soorten uit de familie bruine gaasvliegen (Hemerobiidae).^[18] Vertegenwoordigers uit deze laatste groep lijken het sterkst op de 'echte' gaasvliegen, maar zijn meestal bruin van kleur. Ook de soorten uit de familie watergaasvliegen (Osmylidae) zijn moeilijk te onderscheiden van gaasvliegen. Zijdegaasvliegen hebben een veel groter en breder vleugeloppervlak en zijn hieraan meestal in één oogopslag te herkennen. Stofgaasvliegen danken hun naam aan de sterk 'bepoederde' vleugels, waaraan ze gemakkelijk te onderscheiden zijn.

Voedsel

Een volwassen gaasvlieg eet een bladluis.

Gaasvliegen leven van kleine ongewervelden. Van een aantal soorten, zoals de gaasvliegen uit het geslacht Chrysoperla, is beschreven dat ze ook van plantaardige en dierlijke afscheidingen leven, zoals honingdauw, nectar en stuifmeel.^[19]
De meeste gaasvliegen leven vrijwel uitsluitend van bladluizen en worden daarom gezien als bijzondere nuttige insecten. Andere groepen van insecten, zoals oorwormen en kameelhalsvliegen eten ook bladluizen maar jagen daarnaast ook weleens op andere (nuttige) insecten en oorwormen eten daarnaast ook plantendelen zoals vruchten en de bloemknoppen van bloemen en van bloemen zodat hun nut deels verloren gaat.

De larven hebben zich gespecialiseerd in het jagen op en het eten van plantenetende luizen zoals bladluizen (Aphidoidea) en schildluizen (Coccoidea).^[20] De larven worden ook bladluisleeuwen genoemd omdat ze grote hoeveelheden luizen wegwerken. Indien er zich een bladluizenplaag voordoet, kan een gaasvliegenpopulatie enorm snel toenemen waardoor een luizenplaag de kop kan worden ingedrukt.
Van de groene gaasvlieg (Chrysoperla carnea) is bekend dat een larve in totaal 300 tot 400 bladluizen eet gedurende zijn ontwikkeling.^[15] De larve spoort de bladluis op en doorboort het lichaam van de luis vervolgens met zijn lange, iets gekromde en omhoog gerichte kaken. De kaken zijn hol van binnen zodat de lichaamssappen van de prooi kunnen worden opgezogen. Ondanks de grote kaken kauwt of vermaalt de larve zijn prooi dus niet. Een buitgemaakte bladluis wordt letterlijk gespietst met de kaken en vervolgens opgetild zodat de prooi hulpeloos in de lucht hangt.

Biologisch bestrijdingsmiddel

Vanwege het uit schadelijke plantenzuigers bestaande menu van de larven, is de gaasvlieg een van de soorten ongewervelden die wordt ingezet als biologische bestrijding. Vooral de groene gaasvlieg (Chrysoperla carnea) wordt vaak verhandeld onder de merknaam Chrysoline C.^[21] Het product bestaat uit de jonge larven, die kunnen worden uitgezet bij een plant die bladluizen draagt. De larven kunnen alleen een bestaande plaag indammen, ze zullen op planten die geen bladluizen dragen verhongeren en kunnen in die zin geen plaag voorkomen.

Er wordt onderzoek gedaan naar de inzet van gaasvliegen als biologisch bestrijdingsmiddel, bijvoorbeeld hoe ze het best gelokt kunnen worden en of de vrouwtjes eitjes afzetten op een plant waar al eitjes van soortgenoten op zijn afgezet. Van insecten is bekend dat ze dergelijke planten vermijden om zo hun nageslacht te behoeden voor concurrentie. Van de soort Chrysoperla rufilabris daarentegen is bekend dat de vrouwtjes zich niets aantrekken van eitjes van andere gaasvliegen.^[22]

Vijanden en verdediging

De springspin Phidippus mystaceus met een buitgemaakte gaasvlieg.

Een gaasvlieg bij een spinnenweb (achtergrond).

Gaasvliegen worden door uiteenlopende insecteneters gegeten, zoals vogels, kikkers en insectenetende zoogdieren. Ook verschillende ongewervelden eten gaasvliegen als ze de kans krijgen. De gaasvliegen hebben ook een aantal gespecialiseerde vijanden die specifiek op gaasvliegen jagen. Sommige hiervan zijn parasitair, maar andere zijn parasitoïde, die de gaasvlieg of de larve volledig te gronde richten.

Een voorbeeld van een parasiet die op de gaasvlieg leeft is het gaasvliegknutje (Forcipomyia eques), een zeer klein mugje dat een gaasvlieg opzoekt en hier lichaamssappen uit zuigt, op dezelfde manier waarop muggen bloed zuigen bij de mens. Een gaasvlieg kan belaagd worden door meerdere knutten.^[23]

Gaasvliegen leven op planten en vallen door hun groene en bruine kleuren doorgaans niet op. Ze zijn erg traag en vliegen niet snel weg bij het naderen van mogelijk gevaar, zoals libellen en andere insecten als vliegen dat doen. Gaasvliegen zijn onhandige vliegers die een fladderende vlucht hebben; vliegende gaasvliegen kunnen zich slechts traag verplaatsen en kunnen geen snelle wendingen maken, ze laten zich gemakkelijk uit de lucht plukken. Vliegende gaasvliegen vallen bovendien goed op als ze overdag vliegen vanwege de iriserende glans van de vleugels. Gaasvliegen hebben zeer kleine kaken en kunnen niet bijten en hebben daarnaast geen angel zoals de vliesvleugelige insecten en kunnen dus niet steken.
De belangrijkste afweer van een aantal soorten gaasvliegen in het volwassen stadium is het verspreiden van een onaangename geur. Deze geur verschilt enigszins per soort en ervaren onderzoekers kunnen zelfs op de geur van een gaasvlieg bepalen om welke soort het gaat.^[2] In sommige talen, zoals het Duits, worden gaasvliegen hierdoor wel stinkvliegen genoemd.^[2]

Volwassen gaasvliegen zijn nachtactief en ontwijken hiermee dagactieve insecteneters als spinnen en vogels. Door de nachtactieve levenswijze komen ze echter wel in aanraking met vleermuizen, die eveneens 's nachts actief zijn. Net als sommige andere insecten, zoals bidsprinkhanen en nachtvlinders, hebben gaasvliegen gehoororganen op hun lichaam die de ultrasone geluiden van vleermuizen kunnen waarnemen.^[7] Het bereik van deze zogenaamde tympana ligt tussen ongeveer 13 tot 120 kilohertz. De organen zijn bekend van alle soorten die tot de onderfamilie Chrysopinae behoren. Bij soorten uit de andere onderfamilies Apochrysinae en Nothochrysinae ontbreken deze structuren.^[24]
Als een gaasvlieg een aanstormende vleermuis opmerkt zal het insect de vleugels tegen elkaar houden en zich uit de lucht laten vallen.^[25] Het tympanum is niet gelegen op het lichaam of aan de kop maar aan de onderzijde van de voorvleugelbasis. Het orgaan heeft een afmeting van ongeveer 0,1 bij 0,3 millimeter en is hiermee een van de kleinst bekende gehoororganen in de insectenwereld.^[7]

Net als andere vliegende insecten komen gaasvliegen soms in een spinnenweb terecht. Gaasvliegen behoren tot de weinige insecten die zich effectief uit het web kunnen werken zonder de spin te alarmeren, door hun lage gewicht veroorzaken gaasvliegen weinig trillingen. Een in een spinnenweb gevangen gaasvlieg bijt eerst de spinseldraden door die aan de poten, het lichaam en de antennes kleven. Vervolgens laat de gaasvlieg, die nu slechts met de vleugels in het web kleeft, zich op de bodem vallen. De vele kleine haartjes op de vleugels voorkomen dat de vleugels zelf in contact komen met het web. Het spinsel glijdt na verloop van tijd van de haartjes zodat de gaasvlieg naar beneden valt. Uit laboratoriumproeven blijkt dat de gaasvlieg onder verschillende omstandigheden vaak ontsnapt, behalve als de spin zich midden in het web bevindt. De gaasvlieg heeft dan te weinig tijd om te ontsnappen en wordt daardoor meestal opgegeten.^[26]

Larven

Jonge larve van een Dichochrysa- soort camoufleert zich met vervellingshuidjes en uitwerpselen.

De larve van een aantal soorten kent in de eerste levensstadia een opmerkelijke manier om zich te camoufleren. De jonge larve gebruikt hierbij de lange borstelharen als een soort kapstok, waarbij tussen de haren verschillende deeltjes worden geplaatst, zoals delen van het substraat, de omhulsels van leeggezogen prooidieren, de afgeworpen huiden van de larve zelf en ten slotte ook de eigen uitwerpselen. Hierdoor krijgt de larve een onregelmatige 'lichaams'vorm en valt zo minder op. Deze vorm van camouflage komt ook voor bij sommige keverlarven, zoals de larve van de schildpadtorren (Cassida).

Omdat de larven voornamelijk blad- en schildluizen eten hebben ze net als andere luizeneters zoals lieveheersbeestjes te duchten van mieren. Luizenkolonies worden beschermd door mieren omdat deze laatsten graag de zoete afscheiding van bladluizen opzuigen. Deze afscheiding wordt honingdauw genoemd en is rijk aan suikers en daardoor erg zoet waardoor mieren er dol op zijn. De mieren verjagen alle insecten die de luizen proberen te eten, en gaasvlieglarven zijn hierop geen uitzondering. Ze hebben echter wel een effectieve manier ontwikkeld om zich te verdedigen tegen mieren. Als een larve door een mier wordt aangevallen scheidt de larve een vloeibare uitscheiding af uit klieren aan het achterlijf. Er wordt een druppel gevormd waarna het achterlijf over het lichaam wordt gekromd. De druppel wordt hierdoor naar de voorzijde verplaatst en wordt vervolgens heen en weer bewogen. Hierdoor komen de kop en de gevoelige antennes van de mier in aanraking met de afscheiding van de larve. Uit waarnemingen blijkt dat de mier de aanval onmiddellijk staakt en ijlings probeert de kop en antennes schoon te maken.^[20]

Voortplanting en ontwikkeling

De eieren van gaasvliegen staan op steeltjes.

Gaasvliegen lokaliseren elkaar door trillingen met het lichaam te maken die door het substraat worden doorgegeven. De paring van gaasvliegen wordt bemoeilijkt door de grote vleugels, hierdoor kan een mannetje geen goed contact maken met het vrouwtje als hij op haar klimt, zoals gebruikelijk is bij andere insecten. Gaasvliegen paren door elkaars achterlijven te verbinden waarbij de koppen van elkaar af staan. Sommige soorten kunnen ook paren door de lichamen parallel te houden.

Ei

De eitjes van gaasvliegen zijn gesteeld. Wanneer het eitje wordt afgezet, wordt het op een lange, staakachtige structuur geplaatst. Dit is uniek in de dierenwereld. De eitjes werden zelfs lange tijd beschouwd als een soort schimmel; ze lijken op een sporendoosje, een sporendragend orgaan dat voorkomt bij schimmels. De eitjes werden in het verleden abusievelijk beschreven onder de wetenschappelijke naam Ascophora ovalis.^[2]

Het feit dat de eitje van gaasvliegen gesteeld zijn, heeft waarschijnlijk te maken met de vraatzucht van de larven. Als de eitjes bij elkaar op het bladoppervlak zouden worden afgezet, zoals bij andere insecten gebruikelijk is, zou een uitgekomen larve waarschijnlijk direct de andere eitjes opeten. De eitjes worden soms individueel afgezet of in kleine groepjes, afhankelijk van de soort. Ook het totale aantal eitjes varieert per soort: van Chrysoperla-soorten is bijvoorbeeld bekend dat een vrouwtje in totaal 700 eitjes kan produceren.^[7]

De vorm en kleur van het eitje en de lengte van de steel zijn enigszins soortspecifiek. Het eitje van gaasvliegen uit het geslacht Italochrysa is bijvoorbeeld naar de bovenzijde toe versmald.^[7] Ook het patroon van het oppervlak van het eitje kan verschillen. Er is echter enige overlap waardoor de soort niet altijd kan worden bepaald door naar het eitje te kijken.^[7] Ook de steel kent enige variatie: soms wordt een enkele steel afgezet die aan de bovenzijde vele eitjes draagt en ook vertakte stelen zijn beschreven.^[7] De lengte van de steel van het eitje is afhankelijk van de grootte van het vrouwtje dat het eitje afzet en is tevens afhankelijk van de omgevingstemperatuur.^[7]

Larve

Oudere larve van een Chrysopa- soort.

Als het embryonale stadium zich volledig heeft voltooid, kruipt de larve uit het ei. Hierbij wordt de schaal van het ei, het chorion, opengemaakt door een met een eitand vergelijkbare structuur, die de oviruptor wordt genoemd.^[7] Als de larven uit het ei kruipen zijn ze slechts enkele millimeters lang, maar na de eerste vervelling zijn ze duidelijk groter.

De larve van een gaasvlieg is rupsachtig, net als andere insecten die een volledige gedaanteverwisseling kennen. De larve heeft een kenmerkende lichaamsvorm, het lichaam is enigszins driehoekig waarbij de voorzijde breder is dan de in een punt aflopende achterzijde. De jonge larve ziet er anders uit dan een oudere exemplaar, als de larve net uit het ei kruipt is het lichaam ongekleurd en enigszins doorzichtig.^[7] Het lichaam is tevens voorzien van relatief grote gelede poten en een lange, borstelige beharing die setae wordt genoemd.^[7] Als de larve groter wordt krijgt het lichaam kleur en worden de borstelharen en poten relatief korter waardoor ze minder opvallen. Het lichaam is duidelijk gesegmenteerd en heeft meestal een bruine tot groene kleur. Veel soorten hebben vlekjes die de lichaamsvorm doen opbreken tegen de achtergrond.
Wat direct opvalt bij de larve zijn de grote, sikkelvormige kaken waarmee prooidieren worden leeggezogen.^[7] De larve heeft aan de voorzijde drie paar gelede pootjes, maar kan daar niet snel mee lopen in vergelijking met larven uit andere families van netvleugeligen.

In totaal kennen gaasvliegen drie larvale stadia, waarbij het eerste stadium erg klein is maar relatief grote poten heeft, het lichaam draagt een opvallend lange, borstelige beharing. Oudere larven hebben relatief kortere poten en een kortere beharing. De larven van gaasvliegen worden ongeveer twee centimeter lang. Als de larve zich volledig heeft ontwikkeld vindt de verpopping plaats. Afhankelijk van de omgevingsomstandigheden zoals temperatuur duurt de verpopping een tot drie weken. Als de gaasvlieg als pop overwintert duurt het stadium enkele maanden. De pop van gaasvliegen wordt omgeven met spinsel zodat een beschermende cocon ontstaat. Deze is te herkennen als een witte, pluizige bol tussen de plantendelen.

Zie voedsel voor het voedsel van de larve.

Pop en imago

De lengte van het popstadium hangt af van de omstandigheden maar duurt enkele weken. De gaasvliegen die als larve overwinteren spinnen een cocon waarin ze de winter doorstaan. Ze verpoppen echter pas als de lente aanbreekt.^[27]

Als de volwassen gaasvlieg of de imago de pop verlaat zijn de voortplantingsorganen nog niet volledig ontwikkeld. Dit duurt gewoonlijk enkele dagen waarbij mannetjes eerder geslachtsrijp zijn dan de vrouwtjes.^[7] De volwassen gaasvlieg kan in vergelijking met andere insecten vrij oud worden doordat de gaasvlieg als imago overwintert. Hierdoor kan het insect een leeftijd bereiken van enkele maanden, terwijl de meeste volwassen insecten slechts enkele weken leven.

Gaasvliegen kunnen door de snelle levenscyclus meerdere generaties per jaar voltooien, dit wordt wel multivoltien genoemd. Sommige soorten gaasvliegen brengen maar één generatie per jaar voort, dit staat bekend als univoltien.

In Nederland waargenomen soorten

• Genus: Chrysopa
  • Chrysopa abbreviata - (Zandgaasvlieg)
  • Chrysopa commata - (Kommagaasvlieg)
  • Chrysopa dorsalis - (Dennengaasvlieg)
  • Chrysopa nigricostata - (Zwartstreepgaasvlieg)
  • Chrysopa pallens - (Gevlekte Gaasvlieg)
  • Chrysopa perla - (Gewone Gaasvlieg)
  • Chrysopa phyllochroma
• Genus: Chrysoperla
  • Chrysoperla affinis
• Genus: Chrysopidia
  • Chrysopidia ciliata - (Franjegaasvlieg)
• Genus: Cunctochrysa
  • Cunctochrysa albolineata - (Witstreepgaasvlieg)
• Genus: Hypochrysa
  • Hypochrysa elegans - (Sierlijke Gaasvlieg)
• Genus: Nineta
  • Nineta flava - (Gele Gaasvlieg)
  • Nineta pallida - (Bleke Gaasvlieg)
  • Nineta vittata - (Gestreepte Gaasvlieg)
• Genus: Nothochrysa
  • Nothochrysa capitata - (Bruinrode Gaasvlieg)
  • Nothochrysa fulviceps
• Genus: Peyerimhoffina
  • Peyerimhoffina gracilis - (Slanke Gaasvlieg)
• Genus: Pseudomallada
  • Pseudomallada abdominalis
  • Pseudomallada flavifrons - (Geelkopgaasvlieg)
  • Pseudomallada inornatus
  • Pseudomallada prasinus - (Groenbuikgaasvlieg)
  • Pseudomallada ventralis - (Zwartbuikgaasvlieg)

Externe links

• Overzicht Gaasvliegen op waarneming.nl

Bronvermelding

Referenties

Bronnen

• (nl) - Bernhard Grzimek - Het leven der dieren Deel II: Insecten - Pagina's 347 - 348 - Uitgeverij Het Spectrum, Antwerpen - 1970 - ISBN 9027486212
• (nl) - Jiři Zahradnik & Milan Chvála - De Grote Encyclopedie der Insecten - Pagina 116 - 1990 - Rebo Productions - ISBN 9036604508
• (nl) - H. Bellmann & W.R.B. Heitmans - Insecten van Europa - Planipennia - Website
• (en) - Bug Guide - Family Chrysopidae - Green Lacewings - Website
• (nl) - David Burnie - Encyclopedie van insecten - Pagina 9 - Uitgeverij Winkler Prins (2004) - ISBN 9027424055

Egg, på stilk. Planten er Oleander (Nerium oleander) og er full av bladlus.

Nymfer lever som rovdyr, blant annet på bladlus. Planten er Oleander (Nerium oleander).

Gulløynene (Chrysopidae) er en familie av nettvinger. De fleste arter er lyst grønne og har røde eller gylne fasettøyne.

Flere arter regnes å være viktige nyttedyr da de lever av andre små dyr, som midd, bladlus og lignende.

Utseende

Gulløyer er kanskje den mest kjente gruppen av nettvinger. De er stort sett lys grønne, men kan være lys brunlige, noen arter har mørke flekker, særlig på hodet. De har gyllenrøde, metalliske fasettøyne. Gulløyene har bitende munndeler, lange, trådformede antenner og to par vinger som ofte er ganske like hverandre. Vingene er vanligvis klare med et tett årenett.

Larvene er avlange, bredest litt foran midten, bakkroppen kjegleformet. Hodet er tydelig avsatt med lange, framoverrettede, sigdformede kjever (mandibler). Beina er forholdsvis lange.

Levevis

Gulløyer er ofte å se ved utlampen eller de kommer de inn i hus for å overvintre. De besøker gjerne blomster for å spise pollen. De voksne insektene kommuniserer ved hjelp av feromoner og lyd, og det er vist at ulike arter har ulik "sang" på samme måten som sangfugler. Disse insektene har stink-kjertler som trolig gir dem et visst vern mot rovdyr.

Eggene legges på blader og sitter ytterst på en lang stilk som dannes av et sekret som hunnen skiller ut, som størkner umiddelbart i kontakt med luften. Denne stilken hindrer at eggene blir spist av maur og andre krypende rovinsekter inkludert gulløynenes egne larver. De har fullstendig forvandling og må gjennom et puppestadium før de blir kjønnsmodne (imago). Larvene lever i stor grad av bladlus og er derfor regnet som viktige nyttedyr i hagebruk og fruktdyrking.

Rødlistearter

Tre arter er på den norske rødlisten (2006).

• Nineta inpunctata – Status DD
• Nothochrysa capitata – Status VU
• Nothochrysa fulviceps – Status VU

Systematisk inndeling / Europeiske arter

I Norge er det funnet 14 arter, bare en art har norsk navn, Vintergulløye, (Chrysoperla carnea), som er vanlig i hele verden.

Et latinsk familienavn ender med ...idae, og et navn på en overfamilie på ...oidea.

Norsk entomologisk forening har utgitt en rekke Insekttabeller. Dette er små og billige hefter der en kan bestemme insekter til artsnivå. Et av heftene (se kilde) tar for seg Nettvingene (se kilde).

Nomenklaturen innen gulløyene, følger Greve, 1987.

• overorden Neuropteroidea
  • orden Nettvinger (Planipennia / Neuroptera)
    • overfamilie Hemerobioidea
      • familien Gulløyer, (Chrysopidae)
        • underfamilie Apochrysinae Handlirsch, 1906 – 6 slekter ^[1], ikke i Europa
          • slekten Apochrysa Schneider, 1851
          • slekten Domenechus Navás, 1913
          • slekten Joguina Navás, 1912
          • slekten Loyola Navás, 1913
          • slekten Nobilinus Navás
          • slekten Nothancyla Navás, 1910
        • underfamilie Chrysopinae – ca. 60 slekter, omfatter 97% av alle artene i familien
          • slekten Abachrysa Banks, 1938
          • slekten Ankylopteryx Brauer, 1864
          • slekten Anomalochrysa McLachlan, 1883
          • slekten Apertochrysa Tjeder, 1966
          • slekten Atlantochrysa Hölzel, 1970
            • Atlantochrysa atlantica (McLachlan 1882)
          • slekten Austrochrysa Esben-Petersen, 1928
          • slekten Belonopteryx Gerstäcker, 1863
          • slekten Berchmansus Navás, 1913
          • slekten Borniochrysa Brooks & Barnard, 1990
          • slekten Brinckochrysa Tjeder, 1966
            • Brinckochrysa chlorosoma (Navás 1914)
            • Brinckochrysa nachoi Monserrat 1977
          • slekten Cacarulla Navás, 1910
          • slekten Calochrysa Banks, 1943
          • slekten Ceraeochrysa Adams, 1982
          • slekten Ceratochrysa Tjeder, 1966
          • slekten Chrysacanthia Lacroix, 1923
          • slekten Chrysaloysia Navás, 1928
          • slekten Chrysemosa Brooks & Barnard, 1990
          • slekten Chrysocerca van der Weele, 1909
          • slekten Chrysopa Leach, 1815
            • Chrysopa abbreviata Curtis 1834
            • Chrysopa altaica Hölzel 1967
            • Chrysopa commata Kis & Ùjhelyi 1965
            • Chrysopa dasyptera McLachlan 1872
            • Chrysopa dorsalis Burmeister 1839
            • Chrysopa dubitans McLachlan 1887
            • Chrysopa flaviceps (Brullé 1839)
            • Chrysopa formosa Brauer 1850
            • Chrysopa hummeli Tjeder 1936
            • Chrysopa hungarica Klapàlek 1899
            • Chrysopa nierembergi Navás 1908
            • Chrysopa nigricostata Brauer 1850
            • Chrysopa pallens Rambur 1838
            • Chrysopa perla (Linnaeus 1758)
            • Chrysopa phyllochroma Wesmaël 1841
            • Chrysopa regalis Navás 1915
            • Chrysopa viridana Schneider 1845
            • Chrysopa walkeri McLachlan 1893
          • slekten Chrysoperla Steinmann, 1964
            • Chrysoperla agilis Henry, Brooks, Duelli & Johnson 2003
            • Vintergulløye, Chrysoperla carnea (Stephens 1836)
            • Chrysoperla lucasina (Lacroix 1912)
            • Chrysoperla mediterranea (Hölzel 1972)
            • Chrysoperla mutata (McLachlan 1898)
            • Chrysoperla nigrinervis Brooks 1994
            • Chrysoperla pallida Henry, Brooks, Duelli & Johnson 2002
            • Chrysoperla renoni (Lacroix 1933)
          • slekten Chrysopidia Navás, 1911
          • slekten Chrysopodes Navás, 1913
          • slekten Chrysotropia Navás, 1911
            • Chrysotropia ciliata (Wesmaël 1841)
          • slekten Cunctochrysa Hölzel, 1970
            • Cunctochrysa albolineata (Killington 1935)
            • Cunctochrysa baetica (Hölzel 1972)
          • slekten Dichochrysa Yang, 1991
            • Dichochrysa abdominalis (Brauer 1856)
            • Dichochrysa alarconi (Navás 1915)
            • Dichochrysa ariadne (Hölzel 1978)
            • Dichochrysa clathrata (Schneider 1845)
            • Dichochrysa cyprina (Navás 1932)
            • Dichochrysa flavifrons (Brauer 1850)
            • Dichochrysa fortunata (McLachlan 1882)
            • Dichochrysa genei (Rambur 1842)
            • Dichochrysa granadensis (Pictet 1865)
            • Dichochrysa iberica (Navás 1903)
            • Dichochrysa inornata (Navás 1901)
            • Dichochrysa picteti (McLachlan 1880)
            • Dichochrysa prasina (Burmeister 1839)
            • Dichochrysa sensitiva Tjeder 1939
            • Dichochrysa subcostalis (McLachlan 1882)
            • Dichochrysa subcubitalis (Navás 1901)
            • Dichochrysa venosa (Rambur 1842)
            • Dichochrysa ventralis (Curtis 1834)
            • Dichochrysa venusta (Hölzel 1974)
            • Dichochrysa zelleri (Schneider 1851)
          • slekten Dysochrysa Tjeder, 1966
          • slekten Eremochrysa Banks, 1903
          • slekten Evanochrysa Brooks & Barnard, 1990
          • slekten Glenochrysa Esben-Petersen, 1920
          • slekten Gonzaga Navás, 1913
          • slekten Himalochrysa Hölzelm, 1973
          • slekten Italochrysa Principi, 1946 – ikke nært beslektet med de andre europeiske slektene.
            • Italochrysa litalica (Rossi 1790)
            • Italochrysa stigmatica (Rambur 1842)
          • slekten Kostka Navás, 1913
          • slekten Kymachrysa Tauber & Garland, 2014
          • slekten Leucochrysa McLachlan, 1868
          • slekten Mallada Navás, 1925
          • slekten Meleoma Fitch, 1855
          • slekten Nacarina Navás, 1915
          • slekten Nesochrysa Navás, 1910
          • slekten Neula Navás, 1917
          • slekten Nineta Navás, 1912 – nokså store, lysgrønne arter
            • Nineta carinthiaca (Hölzel 1965)
            • Nineta flava (Scopoli 1763)
            • Nineta guadarramensis (Pictet 1865)
            • Nineta inpunctata (Reuter 1894)
            • Nineta pallida (Schneider 1846)
            • Nineta vittata (Wesmaël 1841)
          • slekten Nodochrysa Banks, 1938
          • slekten Nuvol Navás, 1916
          • slekten Oyochrysa Brooks, 1985
          • slekten Parachrysopiella Brooks & Barnard, 1990
          • slekten Parankylopteryx Tjeder, 1966
          • slekten Peyerimhoffina Lacroix, 1920
            • Peyerimhoffina gracilis (Schneider 1851) – funnet på Nesodden, Akershus i 2010, første norske funn
          • slekten Plesiochrysa Adams, 1982
          • slekten Retipenna Brooks, 1986
          • slekten Rexa Navás, 1919
            • Rexa lordina Navás 1919
            • Rexa raddai (Hölzel 1966)
          • slekten Santocellus Tauber & Albuquerque, 2008
          • slekten Semachrysa Brooks, 1983
          • slekten Signochrysa Brooks & Barnard, 1990
          • slekten Stigmachrysa Navás, 1925
          • slekten Suarius Navás, 1914
            • Suarius iberiensis Hölzel 1974
            • Suarius nanus (McLachlan 1893)
            • Suarius tigridis (Morton 1921)
            • Suarius walsinghami Navás 1914
          • slekten Titanochrysa Sosa & de Freitas, 2012
          • slekten TumeochrysaNeedham, 1909
          • slekten Turnerochrysa Kimmins, 1935
          • slekten Ungla Navás, 1914
          • slekten Vieira Navás, 1913
          • slekten Yumachrysa Banks, 1950
        • underfamilie Nothochrysinae
          • slekten Asthenochrysa Adams & Penny, 1992 - én art
          • slekten Dictyochrysa Esben-Petersen, 1917 - 3 arter
          • slekten Hypochrysa Hagen, 1866 - 4 arter
            • Hypochrysa elegans (Burmeister 1839)
          • slekten Kimochrysa Tjeder, 1966 - 3 arter
          • slekten Leptochrysa Adams & Penny, 1992 - én art
          • slekten Nothochrysa McLachlan, 1868 - 6 arter
            • Nothochrysa capitata (Fabricius 1793)
            • Nothochrysa fulviceps (Stephens 1836)
          • slekten Pamochrysa Tjeder, 1966 - én art
          • slekten Pimachrysa Adams, 1957 - 5 arter
          • slekten Triplochrysa Kimmins, 1952 - 2 arter

Kilder

• Fauna Europa (2004) Fauna Europaea version 1.1, utbredelsesdatabase over europeiske dyr. www.faunaeur.org
• Greve, Lita. 1987. Nettvinger, Kamelhalsfluer og Mudderfluer. Norsk entomologisk forening, Norske Insekttabeller 12, 43 sider.
• Greve, Lita, Olsen, Kjell Magne og Kobro, Sverre (2011) Peyerimhoffina gracilis (Schneider, 1851) (Neuroptera, Chrysopidae) new to Norway. Norwegian Journal of Entomology 58: 126-127.

Referanser

Eksterne lenker

• (sv) Gulløyer hos Dyntaxa
• (en) Gulløyer i Encyclopedia of Life
• (en) Gulløyer i Global Biodiversity Information Facility
• (en) Gulløyer hos Fossilworks
• (en) Gulløyer hos Fauna Europaea
• (en) Gulløyer hos NCBI
• (en) Gulløyer hos ITIS
• (en) Kategori:Chrysopidae – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Chrysopidae – detaljert informasjon på Wikispecies
• Tree of Life - Nettvingerer, (Planipennia/Neuroptera) engelskspråklig Med bilde.
• Norsk Entomologisk forening

Złotookowate (Chrysopidae) – liczna w gatunki rodzina owadów z rzędu sieciarek (Neuroptera). Obejmuje ponad 1200 gatunków rozprzestrzenionych po całym świecie, z wyjątkiem Nowej Zelandii. Złotookowate dotarły nawet do wielu oddalonych od stałego lądu, izolowanych wysp. W Europie występuje ich około 60. Do fauny Polski zaliczono 27 gatunków. Występują w lasach i zadrzewieniach pochodzenia antropogenicznego^[2].

Cechy morfologiczne

Są to sieciarki średnich, a czasem dużych rozmiarów. Charakteryzują się smukłym ciałem delikatnej budowy, ubarwieniem zwykle zielonym oraz krótką, szeroką głową. Długie, szczeciniaste czułki są złożone z wielu członów i zaopatrzone w dobrze rozwinięty narząd Johnstona. Duże, przejrzyste skrzydła, czasami lekko zabarwione, mają gęste, zwykle zielone użyłkowanie. Ubarwienie złotooków sprawia, że są one słabo widoczne, kiedy odpoczywają wśród liści. Na głowie wielu gatunków znajdują się czarne desenie o znaczeniu taksonomicznym. Oczy – bardzo duże u postaci dorosłych – są położone po bokach głowy, mają metalicznie złocisty połysk – stąd nazwa rodziny.

Larwy wielu złotookowatych nie zostały jeszcze rozpoznane. Są bardzo zróżnicowane, mają ciało wydłużonego kształtu, często z licznymi wyrostkami, włoskami i szczecinkami.

Biologia

Jaja podwieszone na szypułkach pod liściem

Jaja złotooków są składane na końcach szypułek o różnej długości, pojedynczo lub w grupach, na różnych częściach roślin^[3].

Owady dorosłe żywią się pyłkiem i nektarem roślinnym oraz spadzią, albo są drapieżne – np. przedstawiciele rodzaju Chrysopa^[2].

Larwa Chrysopidae

Larwy wszystkich złotookowatych są drapieżne i zwykle bardzo żarłoczne. Żerują na mszycach, roztoczach oraz innych miękkich stawonogach^[2] – ich jajach, larwach i dorosłych osobnikach. Z tego powodu są uważane za owady pożyteczne z gospodarczego punktu widzenia. Odgrywają istotną rolę w kontrolowaniu populacji szkodników upraw.

W ciągu roku może się rozwinąć od jednego do kilku pokoleń^[2][3]. W chłodniejszych regionach zimują stadia niedojrzałe. W postaci imago zimują jedynie Chrysoperla^[3].

Podrażnione imagines niektórych gatunków wydzielają nieprzyjemny zapach^[3].

Klasyfikacja

Rodzaje zaliczane do złotookowatych grupowane są w podrodzinach^[4]:

• Apochrysinae,
• Chrysopinae,
• Nothochrysinae.

Literatura przedmiotu

Szczegółowy opis rodziny zawarli Canard, M., Y. Semeria i T. R. New w wydanej w 1984 roku książce pt. Biology of Chrysopidae^[4]. Wyniki badań nad filogenezą opublikowali w 2006 Winterton i De Freitas^[5].

Zobacz też

Nothochrysa fulviceps

• owady Polski
• złotook

Przypisy

Chrysopidae é uma família de insectos neurópteros. Há cerca de 85 géneros e (conformes as fontes) entre 1.300 e 2000 espécies neste vasto grupo. Os membros dos géneros Chrysopa e Chrysoperla são muito comuns na América do Norte e na Europa e são muito similares, tendos muitos dos espécies sido mudados várias vezes de um género para outro (pelo que na literatura não científica a classificação como Chrysopa ou Chrysoperla raramente é confiável). Indivíduos da família são conhecidos no Brasil pelos nomes comuns bicho-lixeiro, bicho-lixeiro-verde, e bicho-da-fortuna (estado de Minas Gerais).

Descrição e ecologia

Os crisopídeos são insectos delicados, com uma envergadura entre 6 a 65 mm, vivendo as maiores espécies nos trópicos. Os seus corpos são usualmente verdes e brilhantes ou castanho esverdados. Os seus olhos compostos são muitas vezes dourados. As asas são usualmente translúcidas, por vezes com veios esverdeados.

Chrysopa perla

Os adultos tem tímpanos na base das asas posteriores, permitindo-lhes ouvir bem; alguns Chrysopa têm um comportamento de fuga quando ouvem os ultra-sons dos morcegos: quando em fuga, fecham as asas (diminuindo a área que pode ser detectada pelos ecos) e dirigem-se para o solo. Os crisopídeos também usam as suas vibrações corporais como forma de comunicação, sobretudo na época de acasalamento. Algumas espécies, morfologicamente quase idênticas, podem por vezes ser distinguidas mais facilmente pelos seus rituais de acasalamento. Por exemplo, a Chrysoperla mediterranea do Sul da Europa é praticamente idêntica à Chrysoperla carnea nórdica, mas as suas canções de acasalamento são bastante diferentes - indivíduos de uma espécie não reagem às vibrações da outra.

Os adultos são crepusculares ou noturnos, alimentando-se de pólem, néctar e pequenos artrópodes, como afídeos ou ácaros; alguns, como a Chrysopa, são sobretudo predadores, enquanto outros alimentam-se exclusivamente de néctar (tendo leveduras simbióticas no seu tubo digestivo para facilitar a extração de nutrientes).

Os ovos são postos à noite, sozinhos ou em grupos pequenos; uma fêmea pode produzir entre 100 e 200 ovos, que são postos em plantas, normalmente onde se encontre grande quantidade de afídeos. As larvas são predadores vorazes, atacando insectos de tamanho propício, sobretudo de corpo mole (como afídeos, lagartas ou larvas de outros insectos, ovos de insectos, e por vezes outras larvas da própria espécie). Os seus sentidos são pouco desenvolvidos, excluindo o tacto; deslocando-se de um lado para outro e abanando a cabeça, quando detectam uma possível presa agarram-na e injetam-lhe o seu suco digestivo com as maxilas; os órgãos de um afídeo são dissolvidos em 90 segundos. Dependendo das condições ambientais, as larvas necessitam de 1 a 3 semanas para se transformarem em pupa (dentro de um casulo).

Uso como controlo biológico de parasitas e pragas

Larva de Chrysoperla carnea ou talvez C. mediterranea devorando um afídeo

Dependendo das espécies, alguns crisopídeos comem apenas 150 presas durante a sua vida, enquanto noutros casos 100 afídeos podem ser comidos numa única semana. Assim, em vários países, milhões de vorazes crisopídeos são criados para venda como agentes predadores de controle biológico de insectos, afídeos, ácaros, mosca branca, cochonilhas na agricultura e em jardins. São comercializados os ovos, (já que, como referido acima, as larvas são extremamente agressivas e canibais quando mantidas em espaços restritos), nascendo as larvas já no campo.

O seu desempenho é variável, pelo que tem havido pesquisas no sentido de aperfeiçoar o seu uso como controle biológico.

Os jardineiros podem atrair crisopídeos (e portanto as suas larvas) cultivando plantas como a angélica, o dente-de-leão, o endro ou o girassol.

Guldögonsländor (Chrysopidae), även kallade stinksländor, är en familj i insektsordningen nätvingar och innehåller omkring 2 000 kända arter världen över. I Sverige finns 16 arter.

Utseende och anatomi

Guldögonsländor är små till medelstora nätvingar, ofta med grönaktiga eller brunaktiga färger. De är vanligen nattaktiva och familjens trivialnamn syftar på att många arters ögon i ljuset av en lampa då får en guldaktig glans.

Ekologi

Vissa arter kan om man rör dem avsöndra en illaluktande vätska, och detta har gjort att familjen ibland också kallats för stinksländor. De fullbildade sländorna har särskilda hörselorgan på framvingarna, med vilka de kan uppfatta höga frekvenser, något som hjälper dem att undgå predatorer som fladdermöss.

Guldögonsländor har fullständig förvandling och larverna kallas ofta för bladluslejon, eftersom deras föda till stor del utgörs av bladlöss. Som fullbildade insekter lever många guldögonsländor på pollen, nektar och honungsdagg, men det finns också arter som är predatorer och livnär sig på bladlöss och andra mindre ryggradslösa djur, som trips och kvalster, även som vuxna.

Källor

• Sandhall, Åke & Norling, Ulf & Svensson, Bo. (1977) Sländor: naturguide i färg om sländornas utseende, utveckling, levnadssätt och beteenden. Interpublishing AB.

Externa länkar

• Wikimedia Commons har media som rör guldögonsländor.
  Bilder & media
• Wikispecies har information om guldögonsländor.
  Artförteckning

Denna insekts-relaterade djurartikel saknar väsentlig information. Du kan hjälpa till genom att tillföra sådan.

Yeşil zarkanat

Yeşil zarkanat (Chrysopidae) veya diğer adıyla Altın Gözlü Avcı, eklembacaklılar ve zarkanatlılar ailesinden bir böcek türüdür.^[1] Bu ismi alma sebepleri vücutlarının gövde kısmının yeşil renkli olmasıdır. Altın renginde gözleri vardır. Erişkinleri 15–25 mm boylarındadır. Diğer zarkanatlılar gibi ışıklı ortamı severler. Genellikle otçuldurlar. Ömürleri 2-5 hafta arasındadır. Tarım için bilinenin aksine hiçbir zararları yoktur.

Yavrulama

Dişi yeşil zarkanatlar bir yavrulamada 200 larva doğurur ve larvalarını kendi vücudundan ürettiği ipeksi bir iplikçik üzerine yapıştırır. Hiçbir böcek türünde olmadığı gibi yavru bakımı yoktur.

Kaynakça

Личинка золотоочки звичайної зі здобиччю

Роди

В Україні трапляються представники видів із таких дев'яти родів^[1]:

Примітки

Chrysopidae là một họ trong bộ Cánh gân. Họ này có 85 chi với số loài khác nhau giữa các nguồn, từ 1.300-2.000 loài ^[1] trong họ phân bố rộng khắp này. Các loài thuộc các chi Chrysopa và Chrysoperla rất phổ biến ở Bắc Mỹ và châu Âu, chúng rất giống nhau^[2] và rất nhiều các loài đã được di chuyển từ chi này sang chi kia nhiều lần, và trong các tài liệu phi khoa học thì việc gán một loài nào đó vào chi Chrysopa hay chi Chrysoperla hiếm khi có thể tin cậy được. Do chúng là những loài bọ cánh gân quen thuộc nhất đối với nhiều người ở phương Tây, nên chúng thường chỉ đơn giản gọi là "lacewing" (cánh ren hay cánh viền) trong tiếng Anh. Trong tiếng Việt, họ này còn được gọi là chuồn chuồn cỏ (từ tiếng Trung 草蛉 thảo linh) hay bọ mắt vàng (từ tiếng Nga златоглазки).

Mô tả và sinh thái

Head close-up of unidentified Chrysopa sp. from Austins Ferry, Tasmania, Australia

Những loài Chuồn chuồn cỏ ở châu Âu có thể sải cánh dài từ 6 đến 35 mm, các loài ở vùng nhiệt đới có thể kéo dài cánh hơn 65 mm. Cánh rộng xòe như màn ren với những đường gân và tĩnh mạnh xuyên trên lá cánh của chúng. Thân hình mỏng manh thường màu xanh lá cây hay xanh lá cây-nâu và mắt hợp chất có màu vàng ở nhiều loài.

Trứng của loài Chrysopidae

Cánh 3 tầng giống ren

Trứng và ấu trùng Chrysopidae, rất khó nhìn rõ với mắt thường

Một ấu trùng lớn (phóng to) đang tấn công một con rệp

Trứng được đẻ vào ban đêm, từng chiếc đơn lẻ hoặc từng chùm nhỏ, một con cái có thể sinh sản khoảng 100-200 trứng, có loài đến 700 trứng ^[3]. Trứng được đặt trên các nhánh cây, thường là gần những nơi có nhiều rệp. Trứng từng được treo trên một ống tơ trong suốt và mảnh dài khoảng 1 cm, thường là ở mặt dưới của lá. Ngay lập tức sau khi nở, ấu trùng thay lông, sau đó lên ống tơ của trứng để sống. Các ấu trùng của Chrysopidae là giống như con sâu bướm và có một hình dạng cơ thể đặc biệt. Cơ thể là một hình tam giác, mặt trước rộng hơn so với phía sau và nhô cao lên. Các ấu trùng trẻ trông có vẻ khác nhiều so với con lớn, cơ thể là không màu và có phần trong suốt.^[3], cơ thể cũng được trang bị với các chân khớp nối (càng) và tương đối lớn, và rậm lông cứng ^[3]. Chúng là những kẻ săn mồi phàm ăn, tấn công hầu hết các côn trùng có kích thước phù hợp, đặc biệt là thân mềm (rệp, sâu bướm và ấu trùng côn trùng khác, trứng côn trùng, và với nếu thiếu ăn khi mật độ cao, chúng có thể tấn công cả đồng loại). Do đó, ấu trùng còn được gọi thông tục là "sư tử rệp" ("aphidlions") hoặc "chó sói rệp" ("aphid wolves"), tương tự như các Kiến sư tử tương tự. Giác quan của chúng phát triển một cách rất yếu, ngoại trừ việc chúng rất nhạy cảm khi đụng chạm. Di chuyển xung quanh và lắc lư đầu từ hướng này sang hướng khác, và khi chúng tấn công một con mồi tiềm năng, ấu trùng nắm ngay lấy nó. Hàm trên của chúng trống rỗng, cho phép một chất bài tiết tiêu hóa được tiêm vào con mồi, làm tiêu hủy các cơ quan của rệp bằng cách này trong khoảng 90 giây. Tùy thuộc vào điều kiện môi trường, ấu trùng cần khoảng 1-3 tuần để hóa nhộng nằm trong một cái kén; loài từ các vùng ôn đới thường qua mùa đông như một con nhộng con, trong khi loài Chrysoperla carnea qua mùa đông như một con mới trưởng thành.

Sử dụng trong phòng chống dịch hại sinh học

Trong khi phụ thuộc vào loài và điều kiện môi trường, một số loài Chrysopidae sẽ chỉ ăn khoảng 150 con mồi trong toàn bộ cuộc đời của chúng, trong các trường hợp khác thì tới 100 con rệp sẽ bị ăn trong một tuần. Vì thế, ở một số quốc gia, hàng triệu con Chrysopidae phàm ăn này được nuôi để bán như là tác nhân kiểm soát sinh học chống lại côn trùng phá hoại và sâu bệnh trong lĩnh vực nông nghiệp và làm vườn. Thường được phân phối ở dạng trứng, vì như đã nói ở trên là chúng rất hung hăng và sẽ ăn thịt cả đồng loại trong những khu vực chật hẹp và mật độ cao nhiều con chen chúc. Hiệu suất của chúng không ổn định, do đó, có rất nhiều quan tâm trong nghiên cứu thêm để cải thiện việc sử dụng Chrysopidae trong vai trò của tác nhân kiểm soát dịch hại sinh học. Một vài loài của chi Chrysoperla cũng như loài Mallada signatus cho đến nay vẫn thu hút được nhiều sự quan tâm hơn cả ^[4].

Các nhà làm vườn có thể thu hút Chrysopidae và do đó đảm bảo nguồn cung cấp ấu trùng ổn định bằng cách sử dụng một số loại cây trồng xen canh và cỏ hữu ích nhất định. Chrysopidae thường bị thu hút chủ yếu bởi các loài hoa trong họ Cúc (Asteraceae) - ví dụ: cúc kim kê (Coreopsis), cúc vạn thọ (Cosmos), hướng dương (Helianthus) và bồ công anh (Taraxacum) - và Họ Hoa tán như thì là (Anethum) hoặc bạch chỉ (Angelica).

Các chi chọn lọc

Các chi còn sinh tồn của họ Chrysopidae được phân chia trong 3 phân họ; một vài chi chưa được phân định dứt khoát vào trong các nhóm này:

Nothancyla verreauxi (Apochrysinae)

Phân họ Apochrysinae Handlirsch, 1908

• Apochrysa (gồm cả Anapochrysa, Lauraya, Nacaura, Oligochrysa, Synthochrysa)^[5]
• Domenechus
• Joguina – gồm cả Lainius^[5]
• Loyola (gồm cả Claverina)^[5]
• Nobilinus
• Nothancyla
• Pimachrysa

Phân họ Chrysopinae

• Khoảng 60 chi. Xem bài về phân họ lớn này.

Nothochrysa fulviceps (Nothochrysinae)

Phân họ Nothochrysinae Navas, 1910

• Asthenochrysa
• Dictyochrysa
• Hypochrysa
• Kimochrysa
• Nothochrysa McLachlan, 1868
• Pamochrysa
• Triplochrysa

Incertae sedis

• Cladochrysa
• Maculatae
• Sinochrysa Yang, 1992 (Nothochrysinae?)
• Tibetochrysa Yang, 1988 (Chrysopinae?)
• Tolmeron
• Xanthochrysa Yang & Yang, 1991 (Chrysopinae?)
• Yunchrysopa Yang & Wang, 1994 (Chrysopinae?)

Thông tin thêm

Tháng 6 năm 2012, tại một căn nhà ở Tuy Hòa (Phú Yên), gia chủ đã phát hiện trên lá cây sả trước nhà có một "khóm hoa" màu trắng li ti hình chuông, nhiều cánh, thân mảnh như tơ. Lúc đầu, các vị sư đến nhà chiêm bái và khẳng định đó là hoa Ưu Đàm, tương truyền là 3000 năm mới nở một lần, theo kinh điển Phật giáo. Tuy nhiên, có ý kiến khác cho rằng có thể đây chỉ là một loại nấm hay là trứng của loài lacewings (Chrysopidae).^[6]

Cước chú

Tham khảo

• Engel, Michael S. & Grimaldi, David A. (2007): The neuropterid fauna of Dominican and Mexican amber (Neuropterida, Megaloptera, Neuroptera). American Museum Novitates 3587: 1–58. PDF fulltext
• Haaramo, Mikko (2008): Mikko's Phylogeny Archive: Neuroptera. Version of 2008-MAR-11. Truy cập 2008-APR-27.
• Henry, Charles S.; Brooks, Stephen J.; Johnson, James B. & Duelli, Peter (1999): Revised concept of Chrysoperla mediterranea (Hölzel), a green lacewing associated with conifers: courtship songs across 2800 kilometres of Europe (Neuroptera: Chrysopidae). Systematic Entomology 24(4): 335–350. doi:10.1046/j.1365-3113.1999.00085.x PDF fulltext
• New, T. R. (2002): Prospects for extending the use of Australian lacewings in biological control. Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae 48(Supplement 2): 209–216. PDF fulltext
• Winterton, S. L. & Brooks, S. J. (2002): Phylogeny of the apochrysine green lacewings (Neuroptera: Chrysopidae: Apochrysinae). Annals of the Entomological Society of America 95(1): 16–28. doi:10.1603/0013-8746(2002)095[0016:POTAGL]2.0.CO;2 PDF fulltext

Wikimedia Commons có thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về Chrysopidae

Яйца златоглазок

Подсемейство Chrysopinae:

• Chrysoperla carnea (Stephens, 1836) — Обыкновенная златоглазка
• Semachrysa jade
• Chrysoperla mediterranea (Hölzel, 1972) — Средиземноморская златоглазка
• Italochrysa litalica (Rossi, 1790)
• Nineta guadarramensis (Pictet, 1865)
• Nineta vittata (Wesmael, 1841) — Ленточная златоглазка
• Chrysopa walkeri McLachlan, 1893
• Cunctochrysa albolineata (Killington, 1935)
• Peyerimhoffina gracilis (Schneider, 1851)
• Chrysotropia ciliata (Wesmael, 1841)

Подсемейство Nothochrysinae:

• Nothochrysa fulviceps (Stephens, 1836) — Красноголовая златоглазка
• Hypochrysa elegans (Burgmeister, 1839)

Ископаемые виды

• Chrysopa glaesaria
• Chrysopa vetula
• Leucochrysa (Nodita) prisca

Примечания

В Викисловаре есть статья «златоглазка»

• 网蛉亚科 Apochrysinae
• 草蛉亚科 Chrysopinae
• 幻蛉亚科 Nothochrysinae

草蛉科（学名： Chrysopidae）属脈翅目下一个大科，共有约85属，全球共有1300-2000种物种。

草蛉的幼蟲一般通稱蚜獅，古稱負版，一作蝜蝂，即是唐宋古文八大家當中柳宗元《蝜蝂傳》裡面描述的善負小蟲。^[2]

描述

近距离拍摄的头部

草蛉科的昆虫翼展从6毫米到超过65毫米，其中最大的昆虫在热带。它们的特点在于翅脉上的宽肋脉区域，上面有跨脉。身体通常为亮绿色到绿褐色，很多物种的复眼是显著的景色。翅膀通常为半透明，上面有淡淡的彩虹色．有些具有绿色的翅脉或亮褐色图案。草蛉属（Chrysopa）和其他属的物种能从前胸释放出气体。

成虫的前翅基部有鼓膜器，使它们能听得更清楚。有些物种在听到蝙蝠的超声波时有逃避行为－在飞行时它们关闭翅膀并降落到地上。草蛉也采用底部或者身体振动的方式来互相沟通，尤其是在求偶时。几乎相同形态的草蛉有时更容易通过求偶信号来区别。比如，南欧的Chrysoperla mediterranea与北欧Chrysoperla carnea看起来几乎完全一样，但是它们求偶声音差别非常大，一个物种的生物不会对另一个物种的振动有反应。 ^[3]幼虫的背部更细，胸部有显著的拱起，两侧有硬毛；另外，草蛉幼蟲的背部長有許多瘤突，同時草蛉幼蟲有將被吸乾的獵物的屍體放到背上做偽裝的習性^[4]。

成虫在拂晓或夜间出没。它们吃花粉，花蜜和蜂蜜，并辅以螨虫，蚜虫和其他小型节肢动物。有些物种主要是掠食者，另一些只吃花蜜，在其消化道有帮助其分解食物为营养素的共生酵母菌。^[5]

草蛉卵有細長的莖，形似花朵

它们于夜间产卵，单独产或成小群公共产卵，搭起约1厘米长的细茎，一只雌性可产100-200枚卵。卵产于植物上，通常附近有大量蚜虫。在卵孵化后，幼虫立刻蜕化,开始觅食。它们是贪婪的掠食者，袭击大部分形状适合的昆虫，尤其是软体动物如蚜虫，毛毛虫和其他昆虫幼虫和卵，在密度高的时候甚至互相捕食。因此，幼虫又被称为“蚜狮”或者“蚜狼”。除了触觉敏感外，它们的其他感官没有发育。它们行动杂乱无章，头从一边摇到另一边，当它们发现合适的捕食对象，就抓住猎物。它们的上颌空心，可以使消化液注射到猎物上，蚜虫的器官可以在90秒内溶解。根据环境条件不同，幼虫需要1–3周时间化蛹，温带的物种通常以蛹的形式度过冬天。

用于生物害虫控制

根据物种和环境的不同，有些草蛉科的生物一生只吃掉大约150只蚜虫，另一些一周就可以吃掉100只蚜虫。因此，在一些国家，养育了几百万只这样的昆虫用于农业和园艺上的生物害虫控制。它们以虫卵的形式销售，卵在田野裡孵化。效果是多样化的，因此有待更进一步的研究来更好地使用它们。

脚注

参考资料

• Brooks, S.J. & Barnard. P.C. (1990): The green lacewings of the world: a generic review (Neuroptera: Chrysopidae). Bulletin of the British Museum of Natural History (Entomology) 59(2): 117–286.
• Engel, Michael S. & Grimaldi, David A. (2007): The neuropterid fauna of Dominican and Mexican amber (Neuropterida, Megaloptera, Neuroptera). American Museum Novitates 3587: 1–58. PDF fulltext
• Haaramo, Mikko (2008): Mikko's Phylogeny Archive: Neuroptera. Version of 2008-MAR-11. Retrieved 2008-APR-27.
• Henry, Charles S.; Brooks, Stephen J.; Johnson, James B. & Duelli, Peter (1999): Revised concept of Chrysoperla mediterranea (Hölzel), a green lacewing associated with conifers: courtship songs across 2800 kilometres of Europe (Neuroptera: Chrysopidae). Systematic Entomology 24(4): 335–350. doi:10.1046/j.1365-3113.1999.00085.x (HTML abstract)
• Penny, N.D.; Adams, P.A.; Stange, L.A. (1997): Species Catalog of the Neuroptera, Megaloptera, and Raphidioptera of America North of Mexico. Proceedings of the California Academy of Sciences 50(3): 39–114.
• Tauber, C.A. (2004): A systematic review of the genus Leucochrysa (Neuroptera: Chrysopidae) in the United States. Annals of the Entomological Society of America 97(6): 1129–1158. DOI:10.1603/0013-8746(2004)097[1129:ASROTG]2.0.CO;2 HTML abstract
• Winterton, S.L. (1995): A new genus and species of Apochrysinae (Neuroptera: Chrysopidae) from Australia, with a checklist of Australian Chrysopidae. Journal of the Australian Entomological Society 34(2): 139–145. doi:10.1111/j.1440-6055.1995.tb01306.x (HTML abstract)
• Winterton, S.L. & Brooks, S.J. (2002): Phylogeny of the apochrysine green lacewings (Neuroptera: Chrysopidae: Apochrysinae). Annals of the Entomological Society of America 95(1): 16–28. DOI:10.1603/0013-8746(2002)095[0016:POTAGL]2.0.CO;2 HTML abstract

外部链接

• 本文参照

クサカゲロウ（草蜉蝣、臭蜉蝣）は、アミメカゲロウ目（脈翅目）クサカゲロウ科 Chrysopidae に分類される昆虫の総称。一般的には成虫は黄緑色の体と水滴型で半透明の翅をもつ。

概説[編集]

世界から87属1300種ほどが知られる。大きく3亜科に分けられ、その中でも一般的なグループであるクサカゲロウ亜科はさらに4族に分けられる。このうち日本に分布するのは2亜科（クサカゲロウ亜科では4族のうち3族）約40種とされている。ヤマトクサカゲロウ（Chrysoperla nipponensis）、ヨツボシクサカゲロウ(Chrysopa pallens)をはじめ10種ほどは人家周辺の環境で普通に見ることができる。

成虫[編集]

成虫の体長は10 - 30mmほどで、触角は糸状で体は前後に細長い。翅は水滴型で、翅脈が細かい網目状に走っており、一部の種を除き斑紋はなく透明である。前翅より後翅のほうが小さい。種の識別には頭部の斑紋や雄の交尾器を用いる。主に夜行性で、灯火に集まる。クサカゲロウの名については、その草色の体色や、臭いためである（「くさ（い）」カゲロウ）とする説がある。ただし、成虫がくさい匂いを出すのは、日本ではヨツボシクサカゲロウをはじめとするクサカゲロウ属の数種とシロスジクサカゲロウおよびキントキクサカゲロウだけであり、多くの種の成虫は悪臭は出さない。花粉やアブラムシの甘露を主食とするが、カイガラムシやアブラムシを食べる種もいる。英名のGreen lacewingは前述の翅と体色の特徴に由来する。

卵[編集]

卵は長い卵柄を持ち、1個ずつ産み付けられる場合が多いが、種によっては卵柄をコヨリ状に絡ませた卵塊として葉などに産みつけられる。この卵は俗に憂曇華または優曇華（いずれも『うどんげ』と読む）の花と呼ばれるが、これは法華経に出てくる、3000年に一度如来が来るとともに咲くといわれる伝説上の花に由来する。

幼虫[編集]

埃やゴミを背負ったクサカゲロウの幼虫

幼虫は柔らかな腹部と、小さな頭部に細く鎌状に発達した大顎を持つ。足は三対の胸脚のみで、全体としてはアリジゴクをやや細長くしたような姿である。すべて肉食性で、アブラムシやハダニなどの小動物を捕食するためアリマキジゴクと呼ばれる。この食性から農業害虫の天敵としても利用されている。種によっては、幼虫は背面に鉤状の毛を持ち、そこに様々な植物片や捕食した昆虫の死骸などを引っ掛け、背負う行動を取る。この行動は琥珀に封入された個体の発見により、1億1千万年以上前には既に存在したことが知られている。^[1]この行動はアリなどの攻撃から逃れるためのカムフラージュであると言う説もあるが、その効果は未だ明瞭にされていない。

蛹[編集]

老熟幼虫（3齢幼虫）は尻から出す糸で繭を作り、この中で蛹になる。蛹は成虫になる直前に繭を大顎で切り、歩行脱出して付近で脱皮して成虫となる。

• キョウチクトウの葉に産卵されたクモンクサカゲロウ（？）の卵。アブラムシが多く付いた葉に産卵される

• アブラムシの集団中に、クモンクサカゲロウ（？）の幼虫が見える

分類[編集]

• クサカゲロウ亜科 Chrysopinae
  • クサカゲロウ族 Chrysopini
    • クサカゲロウ属 Chrysopa
    • プレシオクサカゲロウ属 Plesiochrysa
    • オオクサカゲロウ属 Nineta
    • クリソトロピア属 Chrysotropia
    • ユメクサカゲロウ属 Nipponochrysa
    • アペルトクサカゲロウ属 Apertochrysa
    • ニセコガタクサカゲロウ属 Pseudomallada
    • コガタクサカゲロウ属 Mallada
    • ヒメクサカゲロウ属 Chrysoperla
    • キントキクサカゲロウ属 Brinckochrysa
  • フトヒゲクサカゲロウ族 Belonopterygini
    • フトヒゲクサカゲロウ属 Italochrysa
  • ヒロバクサカゲロウ族 Ankyropterygini
    • ヒメヒロバクサカゲロウ属 Semachrysa
    • ヒロバクサカゲロウ属 Ankylopteryx
  • （和名無し）Leucochrysini
• アミメクサカゲロウ亜科 Apochrysinae
  • アミメクサカゲロウ属 Apochrysa
• （和名無し）Nothochrysinae

出典[編集]

1. ^ http://www.pnas.org/content/early/2012/12/11/1213775110