तिब्बती ब्वाँसो खैरो ब्वाँसो प्रजाति अन्तर्गत पर्ने एक उपप्रजातिको ब्वाँसो हो जुन मुख्यभूमी चीनको छिङ्हाई, कान्सु तथा तिब्बत स्वायत्त प्रदेशमा भेटिन्छन्।[३] यस प्रजातिका ब्वाँसोहरू मङ्गोलिया, पश्चिमी हिमालय तथा कोरियाका केही भूभागमा पनि पाइन्छन्। तिब्बतमा यस प्रजातिको ब्वाँसोलाई चुङ्ग भनेर चिनिन्छ।[४] केही वैज्ञानिकहरू यो मान्छन् कि तिब्बती ब्वाँसो अहिलेको घरपालुवा कुकुरको पूर्वज हुन् किनभने यस प्रजातिको ब्वाँसो र अहिलेको घरपालुवा कुकुरको आकार तथा शारीरिक बनावट लगभग एकै हुन्छ भने यसको तल्लो बङ्गाराको माथिल्लो भाग हल्का माथि पर्किएको हुन्छ जुन प्रकारको बङ्गारा कुकुरमा पनि पाइन्छ र खैरो ब्वाँसो प्रजातिका अन्य कुनै ब्वाँसोहरूमा यस्तो प्रजातिको बङ्गरा हुँदैन।[५] तिब्बती ब्वाँसोहरू समुन्द्री सतहबाट ३००० मिटरको उचाइमा पाइन्छन्।[६][७]
तिब्बती ब्वाँसोको शारीरिक भुत्लाको रङ्ग मौसममा निर्भर गर्दछ।[८] जाडोमा यसको पछाडिको भाग तथा पुच्छर कालो र छिर्केमिर्के सेतो हुन्छ।[९] यस प्रजातिको ब्वाँसोको खुट्टाहरूमा कहिलेकाँही कालो रेसाहरू देख्न सकिन्छ।[१०] यस प्रजातिको ब्वाँसोको आँखाको रङ्ग खैरो हुन्छ भने यसको टाउकोको माथिल्लो भागमा दाग जस्तो देखिन्छ।[११] यस प्रजातिको ब्वाँसको युरेसियाली ब्वाँसो जस्तो देखिन्छन् तर यीनिहरू युरेसियाली ब्वाँसो भन्दा हल्का साना हुन्छन्। यस प्रजातिको ब्वाँसोको एक वयस्कको अौषत तौल ४५ किलोग्राम हुन्छ भने यस्ता प्राणीको छोटो कान तथा कानमा पहेँलो भुत्लाहरू हुन्छन्।[१२] युरेसियाली ब्वाँसोको तुलनामा यस प्रजातिको ब्वाँसोको लामो नाक तथा चुच्चे खप्पर हुन्छ। भारतीय ब्वाँसोको तुलनामा यस प्रजातिको ब्वाँसो हल्का ठूलो हुन्छ। यो ब्वाँसो कालो ब्वाँसो भन्दा कम सक्रिय हुन्छ। तिब्बती ब्वाँसहरूले ठूलो समूह बनाउँदैनन् किनकि यी ब्वाँसोहरू प्राय: जोडी वा तीनको सङ्ख्यामा यात्रा गर्ने गर्दछन्।[१३] यस प्रजातिको ब्वाँसोले प्राय: सधैँजसो खरायोको सिकार गर्ने गर्दछन् भने गर्मीमा यस प्रजातिको ब्वाँसोले एक प्रजातिको सानो लोखर्केको सिकार गर्ने गर्दछ।[१४] हिउँदको महिनामा तिब्बती ब्वाँसोले बाख्रा वा भेडाको सिकार गर्ने गर्दछ किनभने जाडो मौसमले यी जनावरहरूको क्षमतालाई बाधा पुर्याउँछ। [१५]
यो एक सिकारी प्राणी जसले तिब्बती चितुवा सङ्ख्यालाई कम गर्न प्रतिवेदन सार्वजनिक गरिएको थियोे। यसले तिब्बतमा घरपालुवा पशुधनको पनि सिकार गर्ने गरेको पाइएको छ जहाँ यसले घरपालुवा जनवरहरूको ६०% सङ्ख्यालाई हानी पुर्याउँछ।[१६] यस प्रजातिको ब्वाँसोले घरपालुवा जनावर अन्तर्गत प्राय: बाख्रा, भेडा, चौरी तथा घोडाहरूको सिकार गर्ने गर्दछ। तथापि सन् १९२८ मा कोरियामा जापानी कब्जा गर्दा ब्वाँसोहरूले बाघ, भालु र चितुवा भन्दा बढी मानिसको सिकार गरेको भनिन्छ।[१७]
तिब्बती ब्वाँसो सङ्ख्या धेरै हदसम्म त्यस्ता क्षेत्रमा बसोबास गर्दछ जहाँ मानव जातिको त्यति चहलपहल हुँदैन।[१८][१९] सन् २०१५ मा यस प्रजातिको ब्वाँसोलाई चिनियाँ हाडभएका जीव अन्तर्गतको रातो सूचीमा एक सङ्कटापन्न बन्यजन्तुको रूपमा सूचीबद्ध गरिएको थियो।[२०][२१] यस कानुनी रूपमा संरक्षित जनावरको लागि सिकार गर्नका लागि प्रतिबन्ध लगाइएको छ।[२२][२३][२४]
तिब्बती ब्वाँसो खैरो ब्वाँसो प्रजाति अन्तर्गत पर्ने एक उपप्रजातिको ब्वाँसो हो जुन मुख्यभूमी चीनको छिङ्हाई, कान्सु तथा तिब्बत स्वायत्त प्रदेशमा भेटिन्छन्। यस प्रजातिका ब्वाँसोहरू मङ्गोलिया, पश्चिमी हिमालय तथा कोरियाका केही भूभागमा पनि पाइन्छन्। तिब्बतमा यस प्रजातिको ब्वाँसोलाई चुङ्ग भनेर चिनिन्छ। केही वैज्ञानिकहरू यो मान्छन् कि तिब्बती ब्वाँसो अहिलेको घरपालुवा कुकुरको पूर्वज हुन् किनभने यस प्रजातिको ब्वाँसो र अहिलेको घरपालुवा कुकुरको आकार तथा शारीरिक बनावट लगभग एकै हुन्छ भने यसको तल्लो बङ्गाराको माथिल्लो भाग हल्का माथि पर्किएको हुन्छ जुन प्रकारको बङ्गारा कुकुरमा पनि पाइन्छ र खैरो ब्वाँसो प्रजातिका अन्य कुनै ब्वाँसोहरूमा यस्तो प्रजातिको बङ्गरा हुँदैन। तिब्बती ब्वाँसोहरू समुन्द्री सतहबाट ३००० मिटरको उचाइमा पाइन्छन्।
The Himalayan wolf (Canis lupus chanco)[4] is a canine of debated taxonomy.[3] It is distinguished by its genetic markers, with mitochondrial DNA indicating that it is genetically basal to the Holarctic gray wolf, genetically the same wolf as the Tibetan and Mongolian wolf,[5][6][3] and has an association with the African wolf (Canis lupaster).[7][6][3] No striking morphological differences are seen between the wolves from the Himalayas and those from Tibet.[8] The Himalayan wolf lineage can be found living in Ladakh in the Himalayas, the Tibetan Plateau,[9][10] and the mountains of Central Asia[10] predominantly above 4,000 m (13,000 ft) in elevation because it has adapted to a low-oxygen environment, compared with other wolves that are found only at lower elevations.[9]
Some authors have proposed the reclassification of this lineage as a separate species.[11][12] In 2019, a workshop hosted by the IUCN/SSC Canid Specialist Group noted that the Himalayan wolf's distribution included the Himalayan range and the Tibetan Plateau. The group recommends that this wolf lineage be known as the "Himalayan wolf" and be classified as Canis lupus chanco until a genetic analysis of the holotypes is available. The Himalayan wolf lacks a proper morphological analysis.[4] The wolves in India and Nepal are listed on CITES Appendix I as endangered due to international trade.[13]
Canis chanco was the scientific name proposed by John Edward Gray in 1863, who described a skin of a wolf that was shot in Chinese Tartary.[2] This specimen was classified as a wolf subspecies Canis lupus chanco by St. George Jackson Mivart in 1880.[14] In the 19th and 20th centuries, several zoological specimens were described:
In 1938, Glover Morrill Allen classified these specimens as synonyms for C. l. chanco.[19] In 1941, Reginald Pocock corroborated this assessment after reviewing wolf skins and skulls in the collection of the Natural History Museum, London.[20] In 2005, W. Christopher Wozencraft also listed C. l. niger, C. l. filchneri, C. l. karanorensis, and C. l. tschiliensis as synonyms for C. l. chanco.[21]
Canis himalayensis was proposed by Aggarwal et al. in 2007 for wolf specimens from the Indian Himalayas that differed in mitochondrial DNA from specimens collected in other parts of India.[11] In April 2009, Canis himalayensis was proposed as a distinct wolf species through the Nomenclature Specialist on the CITES Animals Committee. The proposal was based on one study that relied on only a limited number of museum and zoo samples that may not have been representative of the wild population.[8][22] The committee recommended against this proposal, but suggested that the name be entered into the CITES species database as a synonym for Canis lupus. The committee stated that the classification was for conservation purposes only, and did not "reflect the latest state of taxonomic knowledge".[23][24] Further fieldwork was called for.[8] This genetic lineage shows a 3.9% divergence in the mDNA cytochrome b gene when compared with the Holarctic grey wolf, which may justify it being classified as a distinct species.[3] In 2019, a workshop hosted by the IUCN/SSC Canid Specialist Group noted that the Himalayan wolf's distribution included the Himalayan range and the Tibetan Plateau. The group determined that the earliest available Latin name is Canis chanco Gray, 1863, but the geographic location of the holotype is unclear. The group recommends that this wolf lineage be known as the "Himalayan wolf" and classified as Canis lupus chanco until a genetic analysis of the holotypes is available.[4]
In 2020, more recent research on the Himalayan wolf genome indicates that it warrants species-level recognition under the Unified Species Concept, the Differential Fitness Species Concept, and the Biological Species Concept. It was identified as an evolutionary significant unit that warranted assignment onto the IUCN Red List for its protection.[9]
The Himalayan wolf has a thick, woolly fur that is dull earthy-brown on the back and tail, and yellowish-white on the face, belly, and limbs. It has closely spaced black speckles on the muzzle, below the eyes, and on the upper cheeks and ears.[25]
Larger than the Indian and common European wolves,[26][27] it reaches 110 to 180 cm (45 to 70 in) in length, 68 to 76 cm (27 to 30 in) tall at the shoulder, and weighs around 30 to 55 kg (66 to 121 lb) on average.[8][20][28]
The heart of the Himalayan wolf can withstand the low oxygen level at high elevations. It has a strong selection for RYR2, a gene that initiates cardiac excitation.[29]
_cropped.jpg)
The mitochondrial DNA of 27 wolves from the Himalayas and the Tibetan Plateau was compared in 2004. Results indicate that five related haplotypes formed a clade that is basal to all other wolves. This clade included one sample from Ladakh, nine from the Spiti Valley in Himachal Pradesh, four from Nepal, and two from Tibet. The Himalayan wolf clade diverged from other canids 800,000 years ago. Seven wolves from Kashmir did not fall into this clade.[30] The mtDNA of 18 captive wolves in the Padmaja Naidu Himalayan Zoological Park was analysed in 2007. Results showed that they shared a common female ancestor.[11] As this study was based on captive-bred zoo specimens that had descended from only two females, these samples were not considered to be representative. Additionally, the wolf population in the Kashmir Valley is known to have recently arrived in that area.[8][25] Subsequent genetic research showed that wolf samples from Tibet are genetically basal to the Holarctic gray wolf.[31][32][33][34] Its MT-ND4L gene commences with the base pairs GTG, whereas all other canids commence with ATG.[35] Results of whole genome sequencing showed that it is the most genetically divergent wolf.[36]
Analysis of scat samples from two wolves collected in upper Dolpo in Nepal matched the Himalayan wolf.[22] Fecal remains of four wolves collected in the upper Mustang region of the Annapurna Conservation Area also fell within the Himalayan wolf clade but formed a separate haplotype from those previously studied.[25]
The Himalayan wolf population in Tibet declined over the past 25,000 years and suffered a historical population bottleneck. Glaciation during the Last Glacial Maximum may have caused habitat loss, genetic isolation, and ancient inbreeding. The population in Qinghai had grown, though, showing a gene flow of 16% from Chinese indigenous dogs and 2% of the dingo's genome. It probably recolonised the Tibetan Plateau.[36] The Himalayan wolf contrasts with the wolves living at lower elevations in Inner Mongolia, Mongolia, and Xinjiang province. Some wolves in China and Mongolia also fall within the Himalayan wolf clade, indicating a common maternal ancestor and a wide distribution.[5] There was evidence of hybridization with the grey wolf at Sachyat-Ertash in the Issyk-Kul region of Kyrgyzstan, and of introgression from either the grey wolf or the dog into the Himalayan wolf in Nepal.[3]
A genomic study on China's wolves included museum specimens of wolves from southern China that were collected between 1963 and 1988. The wolves in the study formed three clades: north Asian wolves that included those from northern China and eastern Russia, wolves from the Tibetan Plateau, and a unique population from southern China. One specimen located as far southeast as Jiangxi province shows evidence of being admixed between Tibetan-related wolves and other wolves in China.[37]
Holarctic gray wolf .png){kind=small}
Late Pleistocene wolf†
Himalayan wolf
DNA sequences can be mapped to reveal a phylogenetic tree that represents evolutionary relationships, with each branch point representing the divergence of two lineages from a common ancestor. On this tree, the term “basal” is used to describe a lineage that forms a branch diverging nearest to the common ancestor.[38]
In 2021, a study compared both the mitochondrial DNA and the nuclear DNA (from the cell nucleus) from the wolves of the Himalayas with those of the wolves from the lowlands of the Indian subcontinent. The genomic analyses indicate that the Himalayan wolf and the Indian lowland wolf were genetically distinct from one another. These wolves were also genetically distinct from – and genetically basal to – the other wolf populations across the northern hemisphere. These other wolves form a single mitochondrial clade, indicating that they originated from a single expansion from one region within the last 100,000 years. However, the study indicated that the Himalayan wolf had separated from this lineage 496,000 years ago, and the Indian lowland wolf 200,000 years ago.[39]
The Tibetan mastiff breed was able to adapt to the extreme highland conditions of the Tibetan Plateau very quickly, comparably to other mammals such as the yak, Tibetan antelope, snow leopard, and wild boar. The Tibetan mastiff's ability to avoid hypoxia in high elevations due to its higher hemoglobin levels compared to low-altitude dogs, was due to prehistoric interbreeding with the wolves of Tibet.[40][41]
In 2020, a genomic analysis indicates that the wolves of the Himalayas and the Tibetan plateau are closely related. These wolves have an admixed history which includes gray wolves, dogs, and a ghost population of an unknown wolf-like canid. This ghost population is deeply-diverged from modern Holarctic wolves and dogs, has contributed 39% to the Himalayan wolf's nuclear genome, and contributed the EPAS1 allele which can be found in both Himalayan wolves and dogs which allows them to live in high altitudes.[42]
Domestic dogs exhibit diverse coat colours and patterns. In many mammals, different colour patterns are the result of the regulation of the Agouti gene, which can cause hair follicles to switch from making black or brown pigments to yellow or nearly white pigments. The most common coat pattern found in modern wolves is agouti, in which the upperside of the body has banded hairs and the underside exhibits lighter shading. The colour yellow is dominant to the colour black and is found in dogs across much of the world and the dingo in Australia.[43]
In 2021, a study of whole genome sequences taken from dogs and wolves focused on the genetic relationships between them based on coat colour. The study found that most dog colour haplotypes were similar to most wolf haplotypes, however dominant yellow in dogs was closely related to white in arctic wolves from North America. This result suggests a common origin for dominant yellow in dogs and white in wolves but without recent gene flow, because this clade was found to be basal to the golden jackal and genetically distinct from all other canids. The most recent common ancestor of the golden jackal and the wolf lineage dates back to 2 million YBP. The study proposes that 35,000 YBP there was genetic introgression into the Late Pleistocene grey wolf from a ghost population of an extinct canid which had diverged from the grey wolf lineage over 2 million YBP. This colour diversity could be found 35,000 YBP in wolves and 9,500 YBP in dogs. A closely related haplotype exists among those wolves of Tibet which possess yellow shading in their coats. The study explains the colour relationships between modern dogs and wolves, white wolves from North America, yellow dogs, and yellowish wolves from Tibet. The study concludes that during the Late Pleistocene, natural selection laid the genetic foundation for modern coat colour diversity in dogs and wolves.[43]
In 2011, the Himalayan, Indian and African wolves were proposed to represent ancient wolf lineages, with the African wolf having colonised Africa prior to the Northern Hemisphere radiation of the Holarctic gray wolf.[33]
Two studies of the mitochondrial genome of both modern and extinct gray wolves (Canis lupus) have been conducted, but these excluded the genetically divergent lineages of the Himalayan wolf and the Indian wolf. The ancient specimens were radiocarbon dated and stratigraphically dated, and together with DNA sequences, a time-based phylogenetic tree was generated for wolves. The study inferred that the most recent common ancestor for all other Canis lupus specimens – modern and extinct – was 80,000 years before present.[44][45] An analysis of the Himalayan wolf mitochondrial genome indicates that the Himalayan wolf diverged between 740,000 and 691,000 years ago from the lineage that would become the Holarctic gray wolf.[3]
Between 2011 and 2015, two mDNA studies found that the Himalayan wolf and Indian gray wolf were genetically closer to the African golden wolf than they were to the Holarctic gray wolf.[33][7] From 2017, two studies based on mDNA, and X-chromosome and Y-chromosome markers taken from the cell nucleus, indicate that the Himalayan wolf is genetically basal to the Holarctic gray wolf. Its degree of divergence from the Holarctic gray wolf is similar to the degree of divergence of the African wolf from the Holarctic wolf. The Himalayan wolf shares a maternal lineage with the African wolf. It possesses a unique paternal lineage that falls between the gray wolf and the African wolf.[6][3] The results of these two studies imply that the Himalayan wolf distribution range extends from the Himalayan range north across the Tibetan Plateau up to the Qinghai Lake region in China’s Qinghai Province.[6]
In 2018, whole genome sequencing was used to compare members of the genus Canis. The African golden wolf was found to be the descendant of a genetically admixed canid of 72% gray wolf and 28% Ethiopian wolf ancestry.[46] The Ethiopian wolf does not share the single-nucleotide polymorphisms that confer hypoxia adaptation with the Himalayan wolf. The adaptation of the Ethiopian wolf to living in high elevations may occur at other single-nucleotide polymorphism locations. This indicates that the Ethiopian wolf's adaptation has not been inherited by descent from a common ancestor shared with the Himalayan wolf.[3]
In China, the Himalayan wolf lives on the Tibetan Plateau in the provinces of Gansu, Qinghai, Tibet,[47][48] and western Sichuan.[9]
In northern India, it occurs in the Union Territory of Ladakh and in the Lahaul and Spiti region in northeastern Himachal Pradesh.[20] In 2004, the Himalayan wolf population in India was estimated to consist of 350 individuals ranging across an area of about 70,000 km2 (27,000 sq mi).[30] Between 2005 and 2008, it was sighted in the alpine meadows above the treeline northeast of Nanda Devi National Park in Uttarakhand.[49] In 2013, a wolf was photographed by a camera trap installed at an elevation around 3,500 m (11,500 ft) near the Sunderdhunga Glacier in Uttarakhand's Bageshwar district.[50]
In Nepal, it was recorded in Api Nampa Conservation Area, Upper Dolpa, Humla, Manaslu, Upper Mustang, and the Kanchenjunga Conservation Area.[51][52] The Nepal Himalayas provide an important habitat refuge for the Himalayan wolf.[3]
The howls of the Himalayan wolf have lower frequencies, unmodulated frequencies, and are shorter in duration compared to Holarctic wolf howls. The Himalayan and North African wolves have the most acoustically distinct howls and differ significantly from each other and the Holarctic wolves.[53]
Himalayan wolves prefer wild over domestic prey. It usually prefers the smaller Tibetan gazelle over the larger white-lipped deer, and the plains-dwelling Tibetan gazelle over the cliff-dwelling blue sheep. Supplementary diet includes the small Himalayan marmot, big-eared pika and woolly hare. Himalayan wolves avoid livestock where wild prey is available, but habitat encroachment and the depletion of wild prey populations is expected to lead to conflict with herders. To protect them, securing healthy wild prey populations through setting aside wildlife habitat reserves and refuges is essential.[54] Other recorded prey species are Bactrian deer, Yarkand deer, Tibetan red deer, Siberian roe deer, Siberian ibex, Tibetan wild ass, Przewalski's horse, wild yak, markhor, argali and urial.[55]
Historical sources indicate that wolves occasionally killed children in Ladakh and Lahaul.[20] Within the proposed Gya-Miru Wildlife Sanctuary in Ladakh, the intensity of livestock depredation assessed in three villages found that Tibetan wolves were the most prevalent predators, accounting for 60% of the total livestock losses, followed by the snow leopard and Eurasian lynx. The most frequent prey were domestic goats (32%), followed by sheep (30%), yaks (15%), and horses (13%). The wolves killed horses significantly more, and goats less, than would be expected from their relative abundance.[56]
The wolf in Bhutan, India, Nepal, and Pakistan is listed on CITES Appendix I.[13] In India, the wolf is protected under Schedule I of the Wildlife Protection Act, 1972, which prohibits hunting; a zoo needs a permission from the government to acquire a wolf. It is listed as endangered in Jammu and Kashmir, Himachal Pradesh, and Uttarakhand, where a large portion of the wolf population lives outside the protected area network.[8] Lack of information about its basic ecology in this landscape is an obstacle for developing a conservation plan.[57] In Nepal, it is protected under Schedule I of the National Parks and Wildlife Conservation Act, 2029 (1973) prohibiting hunting it.[58] In China, the wolf is listed as vulnerable in the Red List of China’s Vertebrates, and hunting it is banned.[59][60]
In 2007, 18 Himalayan wolves were kept for breeding in two Indian zoos. They were captured in the wild and were kept at the Padmaja Naidu Himalayan Zoological Park in West Bengal, and in the Kufri Zoo in Himachal Pradesh.[11]
.png){kind=small}
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) The Himalayan wolf (Canis lupus chanco) is a canine of debated taxonomy. It is distinguished by its genetic markers, with mitochondrial DNA indicating that it is genetically basal to the Holarctic gray wolf, genetically the same wolf as the Tibetan and Mongolian wolf, and has an association with the African wolf (Canis lupaster). No striking morphological differences are seen between the wolves from the Himalayas and those from Tibet. The Himalayan wolf lineage can be found living in Ladakh in the Himalayas, the Tibetan Plateau, and the mountains of Central Asia predominantly above 4,000 m (13,000 ft) in elevation because it has adapted to a low-oxygen environment, compared with other wolves that are found only at lower elevations.
Some authors have proposed the reclassification of this lineage as a separate species. In 2019, a workshop hosted by the IUCN/SSC Canid Specialist Group noted that the Himalayan wolf's distribution included the Himalayan range and the Tibetan Plateau. The group recommends that this wolf lineage be known as the "Himalayan wolf" and be classified as Canis lupus chanco until a genetic analysis of the holotypes is available. The Himalayan wolf lacks a proper morphological analysis. The wolves in India and Nepal are listed on CITES Appendix I as endangered due to international trade.
Il lupo grigio tibetano (Canis lupus filchneri) è una sottospecie di lupo grigio indigena della Cina (regioni di Gansu e Qinghai), dell'altopiano tibetano, dell'India settentrionale (regione di Ladakh, distretto di Lahaul e Spiti) e, nel Nepal, dei distretti di Mustang e di Ḍolpā. Viene talvolta identificata col suo nome trinomiale obsoleto C. l. laniger o incorrettamente come C. l. chanco (che invece identifica il lupo della Mongolia).
I lupi del Tibet furono inizialmente descritti dallo zoologo britannico Brian Houghton Hodgson nel 1847 sotto il nome trinomiale C. l. laniger.[3] Nel 1907 lo zoologo tedesco Paul Matschie descrisse un esemplare tipo di lupo che viveva nelle regioni di Gansu e di Qinghai in Cina e che nominò C. filchneri.[2] Wilhelm Filchner era l'esploratore tedesco che capeggiò la spedizione nel Tibet nel 1903-1905,[4] e il nome di questo lupo fu scelto in suo onore. Nella terza edizione di Mammal Species of the World (MWS3), pubblicata nel 2005, sia C. l. filchneri che C. l. laniger furono considerati sinonimi di C. lupus.[1]
C'è confusione riguardo alla tassonomia del lupo tibetano. Nel 1941, Pocock parlò del lupo tibetano come C. l. laniger, classificandolo come sinonimo di C. l. chanco.[5] MSW3 però lo classificò come sinonimo di C. l. filchneri.[1] Ci sono ancora ricercatori che continuano a seguire Pocock nell'includere il lupo tibetano in C. l. chanco, causando confusione tassonomica. La NCBI/Genbank classifica C. l. chanco[6] come il lupo della Mongolia, separandolo da C. l. laniger[7], ma ci sono anche opere academiche che classificano il lupo della Mongolia come C. l. chanco.[8][9][10][11]
Tra il 2010 e il 2016 alcuni studi sul genoma mitocondriale di cani, lupi grigi e coyote dimostrarono che il lupo del Tibet rappresenta una linea filogeneticamente indipendente di lupi grigi, separata dalla stirpe di lupi che diedero origine al cane, ma più derivata di quelli del lupo indiano e del lupo dell'Himalaya. Gli stessi studi dimostrarono inoltre che il lupo tibetano subì un collo di bottiglia nel passato, probabilmente dovuto alla glaciazione durante l'ultimo massimo glaciale. Sequenze di DNA mitocondriale del lupo tibetano rinvenute in lupi presente nell'Himalaya e nella Mongolia indicando che essi avessero un'antenata materna comune e un areale preistoricamente più vasto.[12] [9][13][14][15]
Lo stesso argomento in dettaglio: Canis himalayensis. Il lupo dell'Himalaya è un clade proposto per il lupo tibetano e che avrebbe un DNA mitocondriale ancestrale rispetto agli altri lupi, incluso quello tibetano.[17][18] Questa interpretazione è però controversa.[19]
Il lupo grigio tibetano (Canis lupus filchneri) è una sottospecie di lupo grigio indigena della Cina (regioni di Gansu e Qinghai), dell'altopiano tibetano, dell'India settentrionale (regione di Ladakh, distretto di Lahaul e Spiti) e, nel Nepal, dei distretti di Mustang e di Ḍolpā. Viene talvolta identificata col suo nome trinomiale obsoleto C. l. laniger o incorrettamente come C. l. chanco (che invece identifica il lupo della Mongolia).
Tibetansk varg, Canis lupus filchneri, är en av 38 underarter av gråvarg. Den förekommer i delar av den palearktiska regionen.
Den tibetanska vargen förekommer i delar av den palearktiska regionen, nämligen i de kinesiska regionerna Gansu, Qinghai och på den Tibetanska högplatån.[4][5] Den förekommer också i norra Indien i Ladakh-regionen och i distriktet Lahaul och Spiti i nordöstra Himachal Pradesh.[6][7] Vidare förekommer den i Nepal i Dolpa- och Mustang-distrikten.[8][9]
Mellan 2005 och 2008 siktades tibetanska vargar och spillningen efter dessa, ovanför trädgränsen nordost om Nanda Devis nationalpark i den indiska delstaten Uttarakhand.[10] 2013 rapporterade en tibetansk varg ha fotograferats vid en fotofälla på 3500 m ö.h. i närheten av Sunderdhunga-glaciären i det indiska distriktet Bageshwar.[11]
Den tibetanska vargen beskrevs först av den brittiske zoologen Brian Houghton Hodgson 1847, då med det latinska namnet Canis lupus laniger.[3]
1907 beskrev den tyske zoologen Paul Matschie ett exemplar som levde i Gansu- och Qinghai-regionen i Kina, som han benämnde Canis filchneri Matschie (1907).[2] Han uppkallade vargen efter Wilhelm Filchner, en tysk upptäcktsresande som ledde en expedition från Kina till Tibet 1903-1905.[12] I den tredje upplagan av det zoologiska verket Mammal Species of the World (2005) listade däggdjursspecialisten W. Christopher Wozencraft vargen som en underart till Canis lupus, med namnet Canis lupus filchneri.[1]
För sin taxonomiska klassificering hänvisas ibland till dess tidigare namn, Canis lupus laniger och ibland oriktigt till Canis lupus chanco (mongolisk varg).[7] NCBI och Genbank listar Canis lupus laniger[13] som tibetansk varg och Canis lupus chanco [14] som mongolisk varg. Det finns också relativt nya akademiska avhandlingar som refererar till den tibetanska vargen som C. l. laniger.[15][16][17][18]
Hodgson var först att beskriva underarten och skrev bland annat: En varg med långt utpräglat ansikte, framträdande ögonbryn, brett huvud, långa spetsiga öron. Jordbrun översida, undersida, lemmar och huvud gulvita. Inga fläckar på benen. Svansen I samfärg med kroppen, dvs. brun på översidan och gulp å undersidan och utan mörk svanstipp. Längden ungefär 45 cm och höjden 30 cm.[3]
Den engelske zoologen Richard Lydekker beskrev underarten 1900: För att klara de kalla vintrarna på höjderna och att på samma gång harmonisera med omgivningarna har vargen utvecklat en ullig päls och också blivit mycket blekare är sina europeiska släktingar.[19]
Den brittiske zoologist Thomas C. Jerdon beskrev 1874 den tibetanska vargen som större än den indiska vargen och känd som "chankodi" bland folket som lever vid Niti-passet vid den tibetansk-indiska gränsen i Nainitaldistriktet.[20]
Wikispecies har information om tibetansk varg.
Tibetansk varg, Canis lupus filchneri, är en av 38 underarter av gråvarg. Den förekommer i delar av den palearktiska regionen.
Sói Tây Tạng (Danh pháp khoa học: Canis lupus filchneri), hay còn được gọi là sói mamút, sói len (woolly wolf) là một phân loài của loài sói xám có xuất xứ ở Châu Á từ Turkestan qua Tây Tạng đến Mông Cổ, phía bắc Trung Quốc và tiểu lục địa Ấn Độ. Ở vùng Tây Tạng và Ladakh nó được biết đến với tên gọi Chánkú hoặc shanko[2] (cũng là danh pháp ba phần của chúng). Đây là phân loài sói hung dữ và thường tấn công gia súc của người dân, đặc biệt là dê, cừu, bò, ngựa, chúng cũng bị săn bắt để lấy lông và nanh làm dây chuyền nanh sói Tây Tạng của thổ dân bộ lạc Tây Tạng. Chúng cũng có ảnh hưởng nhất định đến lịch sử và văn hóa của Mông Cổ.
Những con sói Tây Tạng đã được mô tả lần đầu tiên bởi nhà động vật học người Anh là ông John Edward Gray vào năm 1863 sau khi đã nhận được một tấm da sói từ việc tặng cho Bảo tàng Anh từ Trung Quốc Tartary. Ông ta gọi nó là sói vàng, ông mô tả mẫu vật này là tương tự với những con sói châu Âu với các phương pháp đo răng, nanh và sọ não, nhưng với đôi chân ngắn hơn và một mức độ lớn của lông sắc màu trên tai, hai lườn và tứ chi.
Trong năm 1923, một nhà động vật học Nhật Bản là Yoshio Abe đã đề xuất tách những con sói của bán đảo Triều Tiên từ phân loài C.l. chanco vào phân loài của mình là C. l. coreanus (sói Triều Tiên), dự vào đặc điểm của mõm hẹp hơn. Sự khác biệt này đã được phản biện, phê bình, tranh cãi bởi ông Reginald Pocock, người bác bỏ nó như là một biến thể địa phương của chó sói Trung Quốc. Ngoài sự khác biệt về hình thái không rõ ràng, nhà văn sau này đã bị sa thải phân loại vì động cơ phân loại dân gian.
Năm 2009, tình trạng pháp lý của con sói Tây Tạng đã được tìm thấy nhiều bằng chứng là đủ khác biệt về mặt di truyền học để đề xuất nó như là một phân loài riêng biệt. Trong năm 2011, một nghiên cứu di truyền cho thấy những con sói Tây Tạng có thể là một phả hệ cổ xưa trong các phân loài sói, tuy nhiên, nghiên cứu về các định nghĩa Canis lupus laniger như sói Tây Tạng khác biệt từ Canis lupus chanco và sói Mông Cổ.
Trong năm 2013, một nghiên cứu di truyền lớn của chó và sói bao gồm các chuỗi DNA của hai con sói Tây Tạng nhưng sau đó loại trừ hai chuỗi của sói hiện đại khác thường từ phân tích này kể từ vị trí phát sinh loài của chúng cho thấy chỉ có một mối quan hệ xa cho tất cả các con sói xám còn tồn tại và tình trạng phân loại của chúng như là một thành viên của Canis lupus hoặc một phân loài riêng biệt còn là một vấn đề của cuộc tranh luận kéo dài.
Một nghiên cứu năm 2016 đã giải trình tự toàn bộ hệ gen của chó sói và chó trên khắp thế giới, phát hiện ra rằng con sói Tây Tạng là sống cao khác nhau nhất của những con sói Cựu thế giới, và đã trải qua một nút cổ chai quần thể di truyền lịch sử, chỉ có gần đây ở cao nguyên Tây Tạng. Hiện tượng đóng băng có thể gây ra mất môi trường sống, cách ly di truyền sau đó thích ứng địa phương của mình. Nhiều tài liệu không công nhận Canis lupus laniger, tuy nhiên NCBI/GenBank cho danh sách Canis lupus laniger như sói Tây Tạng riêng rẽ là Canis lupus chanco giống như sói Mông Cổ.
Giữa những năm 1847 và năm 1923, con sói Tây Tạng đã được mô tả dưới tên khoa học khác nhau từ Trung Quốc Tartary, Tây Tạng, Kashmir, sa mạc Gobi. Vùng phân bố của chúng kéo dài từ dãy Pamir ở Nga, Trung Quốc, Turkestan, dãy Thiên Sơn (Tien Shan), Mông Cổ và miền Tây Trung Quốc. Phạm vi của chúng ở Trung Quốc bao gồm Thiểm Tây, Tứ Xuyên, và Vân Nam. Trong thế kỷ 20, những con sói thuộc phân loài sói Tây Tạng đã không được ghi trên sườn phía nam của dãy Himalaya ở Nepal.
Trong dãy Himalaya nằm về mé tây, chúng được biết là có mặt ở Kashmir và Lahul, Himachal Pradesh, và trong huyện Chitral của Pakistan. Từ năm 2005 và 2008, nhìn thấy và những con sói Tây Tạng được ghi nhận ở các đồng cỏ núi cao phía trên đường cây đông bắc Vườn quốc gia Nanda Devi ở Uttarakhand. Trong tháng 11 năm 2013, một con sói Tây Tạng được chụp bởi một cái bẫy camera (camera trap) lắp đặt tại khoảng 3.500 m (11.500 ft) ở độ cao trên Sunderdhunga Glacier ở huyện Bageshwar, Uttarakhand.
Đó là một phân loài có tầm vóc tương đối nhỏ mà trọng lượng của chúng hiếm khi vượt quá 45kg (99 lb)[3]. Con sói Tây Tạng lớn hơn so với sói Ấn Độ và được biết đến như chankodi từ Kumaon[4]. Sói đen ở Tây Tạng được biết tại địa phương như Chanko Nagpo,và được coi là mạnh bạo hơn và hung hãn hơn so với những con sói có màu lông nhạt. Các sợi lông vào mùa đông đo được 100–120 mm (3,9-4,7 in) ở vai, 70–80 mm (2,8-3,1 in) trên lưng và 40–60 mm (1,6-2,4 in) trên hai sườn[3][4].
Con sói Tây Tạng được nghiên cứu bởi một số nhà khoa học cho là tổ tiên có khả năng nhất của con chó nhà, hàm dưới có kích thước nhỏ, điểm nổi bật là phần trên cùng của hàm dưới ngắn hơn so với hàm trên của cả con sói Tây Tạng và con chó nhà, mặc dù không phải như vậy trong phân loài sói xám khác[5]. Lông chó sói Tây Tạng phần trên lưng dài hơn, cứng nhắc và trộn lẫn với lông màu đen và màu xám. Họng, ngực, bụng và phía bên trong của chân là màu trắng tinh khiết, đỉnh đầu của nó nhạt hơn, màu xám nâu, xám, và trán với lông màu đen và màu xám. Sói Tây Tạng có hộp sọ rất giống như những con chó sói Á-Âu, nhưng các chân của chúng ngắn hơn[5][6].
Các màu sắc của bộ da thay đổi theo mùa: mùa đông, lưng và đuôi đang loang lổ bởi lông màu đen và trắng hay da bò, được xác định là phần lưng, nơi chúng hình thành như một cái yên màu đen và màu trắng chạy từ vai đến phần thắt lưng. Len bên dưới đường viền lông là một màu da bò sáng để xóa màu xám, trong khi bụng và mặt ngoài của chân là da bò hoặc màu trắng. Thỉnh thoảng, một sọc đen tối có cường độ khác nhau có thể có mặt trên chân trước. Tai màu xám tro hay màu đỏ đất đậm. Đỉnh đầu và mõm được tô điểm với các đốm đen, mà lan rộng dưới mắt tới tận má và đôi tai, thỉnh thoảng có một đốm trắng. Cằm thay đổi từ đen đến gần như trắng.
Sói Tây Tạng đi săn đơn lẻ hoặc theo cặp, đôi khi một nhóm gồm ba con, nhưng ít khi có số lượng lớn hơn. Chúng thích hoạt động ban đêm và nằm yên tránh cái nóng trong ngày. Chúng ăn chủ yếu là thỏ rừng trong suốt cả năm, và sóc mác-mốt trong mùa hè, và một số lượng lớn dê và cừu trong mùa đông, khi tuyết sâu cản trở sự di chuyển của động vật móng guốc. Chúng hiếm khi thành công trong việc săn bắt cừu hoang Hy Mã Lạp Sơn, do mặt đất gồ ghề thường xuyên xảy ra cản trở chúng rất nhiều.
Cường độ phá hoại chăn nuôi đã được đánh giá trong ba thôn trong đề xuất Gya-Miru Wildlife Sanctuary ở Ladakh, nơi mà con sói Tây Tạng là những kẻ săn mồi hung hãn nhất, chiếm 60% tổng thiệt hại vật nuôi, tiếp theo là báo tuyết và linh miêu Á Âu. Dê nuôi là nạn nhân thường gặp nhất (32%), tiếp theo là cừu nuôi (30%), bò Tây Tạng (15%), và ngựa (13%). Những con sói giết ngựa nhiều hơn và dê ít hơn so với dự đoán từ số lượng tương đối dồi dào của chúng[7].
Người dân Tây Tạng thường nuôi chó ngao Tây Tạng để bảo vệ gia súc. Có một con chó ngao Tây Tạng có tên Sát Ba Tháp được mệnh danh là thần khuyển của người dân du mục địa phương, nỗi ám ảnh của bầy sói trong vùng. Nó được một người dân du mục cứu khi còn nhỏ, trong một khu rừng gần cao nguyên Thanh Tạng, trong khi mẹ của chú bị bầy sói quây cắn chết do đó nó căm thù loài sói. Sau khi được cứu về, nó được một hộ du mục nuôi dưỡng và từ đó có nhiệm vụ trông coi gia súc, chống lại lũ sói và thú hoang trong vùng. Sát Ba Tháp đã từng chiến đấu với bốn con chó sói cùng lúc, và cả bốn con sói đều bị cắn chết, Sát Ba Tháp đã cắn chết tổng cộng 37 con sói khi chúng đến tấn công gia súc.
Sói là động vật có ảnh hưởng nhất định đối với người Mông Cổ trong lịch sử, nơi họ coi sói như linh vật. Người Mông Cổ sống để chiến đấu với sói nhưng khi chết lại cần đến sói thông qua tập tục thiên táng. Thời Thành Cát Tư Hãn đánh chiếm từ Á sang Âu cũng được cho là dựa trên hai tố chất là trí tuệ của sói và tốc độ của ngựa. Giống như rồng ở phương đông, sói là linh vật của dân Mông Cổ. Sói lại là kẻ thù hiện hữu của mọi sinh vật trên đồng cỏ. Sự đấu tranh sinh tồn giữa các loài vật trên đồng cỏ với con vật tàn bạo, thông minh, lạnh lùng là sói đã không cho phép bất kể một kẻ yếu ớt nào có thể tồn tại trên đồng cỏ. Người Mông Cổ quan niệm rằng sói là thầy dạy cho những con ngựa Mông Cổ có thể chạy hàng trăm dặm một ngày.
Sói cũng dạy cho những chiến binh Mông Cổ gan dạ và mưu lược những kỹ năng và chiến thuật trong chiến đấu. Người Mông cổ coi mình là con của sói, ngay cả sau khi chết đi cũng để thân xác của mình trên đồng cỏ cho sói ăn, và sói lại là phương tiện để đưa hồn người về với trời. Tuy vậy, cũng có ý kiến cho rằng loài sói chẳng phải biểu tượng hay động vật được sùng bái của người Mông Cổ, sói chưa bao giờ là động vật được sùng bái của người Mông Cổ, chưa bao giờ là "totem" của người Mông Cổ và không có bất cứ dữ liệu nào cho thấy sói là "totem" của người Mông Cổ trong văn hoặc lịch sử của người Mông Cổ. Sói là kẻ thù trong đời sống tự nhiên của người Mông Cổ và chúng là loài không có tinh thần đồng đội, thường đánh nhau. Sói tham lam, ích kỷ, lạnh lùng và tàn nhẫn[8].
Sói Tây Tạng (Danh pháp khoa học: Canis lupus filchneri), hay còn được gọi là sói mamút, sói len (woolly wolf) là một phân loài của loài sói xám có xuất xứ ở Châu Á từ Turkestan qua Tây Tạng đến Mông Cổ, phía bắc Trung Quốc và tiểu lục địa Ấn Độ. Ở vùng Tây Tạng và Ladakh nó được biết đến với tên gọi Chánkú hoặc shanko (cũng là danh pháp ba phần của chúng). Đây là phân loài sói hung dữ và thường tấn công gia súc của người dân, đặc biệt là dê, cừu, bò, ngựa, chúng cũng bị săn bắt để lấy lông và nanh làm dây chuyền nanh sói Tây Tạng của thổ dân bộ lạc Tây Tạng. Chúng cũng có ảnh hưởng nhất định đến lịch sử và văn hóa của Mông Cổ.
_cropped.jpg)
