Ankara zəfəranı (lat. Crocus ancyrensis, türk. Ankara çiğdemi) — süsənkimilər fəsiləsinə, Zəfəran cinsinə daxil olan bitki növü. Türkiyənin endemik bitkisidir. Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi tərəfindən Kiçik təhlükə altında olan növ kimi göstərilir. Öz elmi adını Ankaranın antik adından almışdır — Ancyra.
Yabanı halda Türkiyənin şimal-şərqində və Mərkəzi Anadolu ərazisində yayılmışdır. Türkiyənin Amasiya, Ankara, Bolu, Çorum, Kastamonu, Kırşəhər, Kayseri, Qəhrəmanmaraş, Samsun, Sivas və Yozqat illəri ərazisində rastlanılır. Əsasən 1000-1600 metr hündürlükdə, qayalı torpaqlarda, quru meşələr, çəmənliklər, kolluqlar və iynəyarpaqlı meşələrdə rastlanılırlar. Şaxtaya davamlı, isti sevməz, suya tələbkar bitkidir.
Avropada bahalı dibçək bitki kimi yetişdirilir və «Golden Bunch» (qızıl buket) kimi tanınır.
Soğanaqlı çox illik bitki olan Ankara zəfəranı 10—12 sm hündürlüyə malik olur.
Növ XIX əsrdə alim Naydem Villiam Herbert və Cek Mav tərəfindən aşkar edilərək təsvir edilmişdir. Kyu kral botanika bağlarında aparılan araşdırmadan sonra 1881-ci ildə müstəqil növ kimi qeydə alınmışdır[1].
Bitkinin soğanağı sərt örtük lifləri ilə örtülmüşdür. İngilis botaniki Cem Mavın təsnifatına əsasən (1886) (ing. G. Maw) Crocus ancyrensis Crocus cinsinə daxildir[2]
Yarpaqları ensizdir. Eni 0.5–1 mm genişliyindədir. Çiçəkləmədən sonra dahada uzanır. Çiçəkləri narıncı-sarı rəngdə olur. Qarların əriməsindən sonra çiçək açır. Çiçəkləmə əsasən fevral-mart aylarına təsadüf edir. Çiçəkləmə müddəti 20 gündür.
Ankara zəfəranı Sarı zəfərana bənzəsə də rənginin daha çox qızılı olması və incə yarpaqları ilə fərqlənir.
Bu bitkinin soğanaqları nişasta və şəkərin yüksək miqdarına görə ya xam şəkildə və ya bişirilərək istifadə edilirdi. Hazırda isə onun Vaxtsızçiçəklərə bənzəməsi səbəbindən istifadəsində azalma müşahidə edilir (Vaxtsızçiçəklərin soğanaqları zəhərli olur)
Ankara zəfəranı Zəfəran (Crocus) cinsinə, Crocoideae alt fəsiləsinə, Süsənkimilər (Iridaceae) fəsiləsinə, Quşqonmazçiçəklilər (Asparagales) sırasına daxildir.
Ankara zəfəranı (lat. Crocus ancyrensis, türk. Ankara çiğdemi) — süsənkimilər fəsiləsinə, Zəfəran cinsinə daxil olan bitki növü. Türkiyənin endemik bitkisidir. Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi tərəfindən Kiçik təhlükə altında olan növ kimi göstərilir. Öz elmi adını Ankaranın antik adından almışdır — Ancyra.
Der Ankara-Krokus (Crocus ancyrensis), auch Kleinasiatischer Krokus genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung der Krokusse (Crocus).
Der Ankara-Krokus ist ein ausdauernder Knollen-Geophyt, der Wuchshöhen von 4 bis 10 Zentimeter erreicht. Die Knollenhülle ist grob netzfaserig. Die Perigonzipfel sind einfarbig gelborange und stumpf bis abgerundet. Sie messen 13 bis 30 × 7 bis 13 Millimeter. Die Staubfäden sind am Grund gelb bärtig.
Die Blütezeit liegt im Februar, selten reicht sie bis April.
Der Ankara-Krokus kommt in der Nord- und Zentral-Türkei vor. Die Art wächst auf felsigen Bergsteppen, in Eichengebüsch sowie in offenen Pinus- und Abies-Wäldern in Höhenlagen von 1000 bis 1600 Meter.
Der Ankara-Krokus wird zerstreut als Zierpflanze für Steingärten und Rabatten genutzt. Die Art ist seit spätestens 1879 in Kultur. Die Sorte 'Golden Bunch' ist mehrblütig.
Der Ankara-Krokus (Crocus ancyrensis), auch Kleinasiatischer Krokus genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung der Krokusse (Crocus).
Анкара зәғферәне, йәки анкара крокусы (лат. Crocus ancyrensis, төр. Ankara çiğdemiAnkara çiğdemi) — зәғферән, һуған төплө, ҡыяҡ япраҡлы, ҡыҙғылт күк төҫтәге ҡыңғырау сәскәле күп йыллыҡ үлән үҫемлек; бал ҡорттары уның һеркәһен яратып йыя. Зәғферәндәр төркөмөнән (Crocus) Ирис ғаиләһенән, йәки Касатиклылар (Iridaceae). Төркиә эндемигы, Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы (IUCN) классификацияһына ярашлы, юғалыу ҡурҡынысы артыҡ янамай (LC). Атамаһын Анкараның боронғо исеменән алған — Ancyra.
Төркиәнең төньяҡ-көнсығышында һәм Үҙәк Анатолияла ҡырағай тәбиғәт шарттарында үҫә. Амасья, Анкара, Болу, Чорум, Кастамону, Ҡыршәһәр, Ҡайсери, Кахраманмараш, Самсун, Сивас һәм Йозгат илдәрендә киң таралған. 1000-1600 метр бейеклектә, ҡаялы тупраҡта, ҡоро бейек таулы урмандарҙа һәм ҡоро болондарҙа, ҡыуаҡлы һәм ылыҫлы урмандарҙа үҫә. Һыуыҡҡа сыҙамлы, эҫене яратмай, һыу ярата.
Европала һуған төплө баҡса үҫемлеге сифатында үҫтерелә һәм "Golden Bunch" (алтын гөлләмә) атамаһы менән билдәле.
Зәғферән, йәки анкара крокусы - һуған төплө күп йыллыҡ үҫемлек, бейеклеге 10-12 сантиметрға етә.
Ғалимдар Уильям Герберт һәм Дж. Мав тарафынан 19 быуатта табылған һәм асылған, 1881 йылда Кью Король ботаника баҡсаларында тикшеренеү эштәре үткәргәндән һуң үҙ аллы төр булараҡ танылған.[2]
Анкара крокусының һуған төбө тиресәнең үрелгән сүстәре барлыҡҡа килтергән ҡаты селтәрле тәңкәләр менән ҡапланған. Инглиз ботанигы Дж. Мав (1886 й.) (ингл. G. Maw) классификацияһына ярашлы, төҙөлөшө буйынса Crocus ancyrensis һуған төплөләр Crocus секцияһына ҡарай.[3]
Япрағы тар, киңлеге 0.5-1 мм, сәскә атҡандан һуң оҙонлоҡҡа һуҙылалар. Сәскәһе сағыу ҡыҙғылт һары - һары төҫтә, асыҡ һаплы ҙур булмаған «бокал»ға оҡшаған, таждары асыла барған һайын киң йәйелә. Бер һуғандан гөлләмә иллюзияһын хасил иткән бик күп сәскә үҫеп сыға. Ҡар ирегәндән һуң, февраль-март айҙарында сәскә ата. Сәскәләнеү осоро 20 көнгә тиклем һуҙыла.
Анкара крокусының һары зәғферән (Crocus flavus) менән тышҡы оҡшашлығы бар, әммә унан алтынланғаныраҡ төҫө һәм нескәрәк япраҡтары менән айырыла.
Крахмал һәм шәкәр миҡдары күп булғанлыҡтан, был үҫемлектең һуған төбөн элегерәк сей һәм бешерелгән көйө ашамлыҡ итеп ҡулланғандар, әммә, шул уҡ төбәктә киң таралған крокус менән тышҡы оҡшашлығы булған ағыулы көҙгө сәскә (Colchicum) менән бутағанлыҡтан, крокустың һуған төбөн ашау туҡтатылған.
Вид Анкара зәғферәне баш. лат. Зәғефрән/Crocus төркөмөнөң ярым ғаиләһенә лат. Crocoideae баш. лат. Ирислылар/Iridaceae ғаиләһенә баш. лат. күп йыллыҡ Спаржа сәскәлеләр/Asparagales отрядына ҡарай.
тағы ла 24 ғаилә (APG II системаһына ярашлы) тағы ла 30 төргә яҡын рәт Спаржа сәскәлеләр ярым ғаиләһе Котовниковыйҙар төр Анкара зәғферәне бүлек Сәскәлеләр ғаиләһе Ирислылар тармаҡ Зәғферән тағы ла 44 сәскәле үҫемлектәр рәтеАнкара зәғферәне, йәки анкара крокусы (лат. Crocus ancyrensis, төр. Ankara çiğdemiAnkara çiğdemi) — зәғферән, һуған төплө, ҡыяҡ япраҡлы, ҡыҙғылт күк төҫтәге ҡыңғырау сәскәле күп йыллыҡ үлән үҫемлек; бал ҡорттары уның һеркәһен яратып йыя. Зәғферәндәр төркөмөнән (Crocus) Ирис ғаиләһенән, йәки Касатиклылар (Iridaceae). Төркиә эндемигы, Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы (IUCN) классификацияһына ярашлы, юғалыу ҡурҡынысы артыҡ янамай (LC). Атамаһын Анкараның боронғо исеменән алған — Ancyra.
Шафра́н анка́рскі (па-лацінску: Crocus ancyrensis) — расьліна, якая адносіцца да роду шафран сямейства касачовых. Прарастае на поўначы і ў цэнтральнай частцы Турэччыны[1]. Вядома дзякуючы багатаму ўтрыманьню цукру і крухмалу.
Расьліна звычайна квітнее зь лютага па красавік. Расьце каля скалаў, кустоў і хвоіных. Дасягае ў вышыню 10—12 см. Кветкі шафрану накіраваны ўверх і складаюцца з шасьці пялёсткаў. Расчыняючыся, кветкі прымаюць зорчатую форму. Вузкае лісьце шырынёй 0,5—1 мм выцягваецца ў даўжыню пасьля квітненьня. Цыбуліна пакрытая лускавінкамі з жорсткай сеткай, створанай спляценьнямі валокнаў абалонкі. З адной цыбуліны вырастае мноства кветак, ствараючы ілюзію букету. Кветкі маюць залаціста-жоўтую афарбоўку.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Шафра́н анка́рскі (па-лацінску: Crocus ancyrensis) — расьліна, якая адносіцца да роду шафран сямейства касачовых. Прарастае на поўначы і ў цэнтральнай частцы Турэччыны. Вядома дзякуючы багатаму ўтрыманьню цукру і крухмалу.
Расьліна звычайна квітнее зь лютага па красавік. Расьце каля скалаў, кустоў і хвоіных. Дасягае ў вышыню 10—12 см. Кветкі шафрану накіраваны ўверх і складаюцца з шасьці пялёсткаў. Расчыняючыся, кветкі прымаюць зорчатую форму. Вузкае лісьце шырынёй 0,5—1 мм выцягваецца ў даўжыню пасьля квітненьня. Цыбуліна пакрытая лускавінкамі з жорсткай сеткай, створанай спляценьнямі валокнаў абалонкі. З адной цыбуліны вырастае мноства кветак, ствараючы ілюзію букету. Кветкі маюць залаціста-жоўтую афарбоўку.
Crocus ancyrensis, sometimes known as the Ankara crocus,[1] (Turkish: Ankara çiğdemi) is a species of flowering plant in the genus Crocus of the family Iridaceae, endemic to North and Central Turkey.[2] It was named ancyrensis as it was first discovered in Ankara.[3]
Crocus ancyrensis is a herbaceous perennial geophyte growing from a corm. Plants grow 4 to 6 inches tall.[4] The corms are oval shaped with fibrous reticulated tunics. The small flowers are 1 inch long and 0.5 ince wide are orange-yellow with orange-red stigmas.[5] The flowers have bright yellow throats and typically each corm produce two or three flowers.[4] Each corm has three or four leaves which appear during flowering.[4]
The plant commonly flowers in the months of February to April, and is found growing at 1000–1600 meters in elevation.[3] It commonly grows near rocks, bushes and pines. Its corm, rich in sugar and starch, is edible; it has been a common staple in Anatolia.[6][7][8]
Crocus ancyrensis 'Golden Bunch' is a cultivar that was selected for its greater number of flowers than the typical species, with up to ten flowers per corm. It is one of the earliest yellows to bloom.[5] It is winter hardy in USDA zones 3 through 8.[4]
Crocus ancyrensis, sometimes known as the Ankara crocus, (Turkish: Ankara çiğdemi) is a species of flowering plant in the genus Crocus of the family Iridaceae, endemic to North and Central Turkey. It was named ancyrensis as it was first discovered in Ankara.
Crocus ancyrensis, es una especie de planta fanerógama del género Crocus perteneciente a la familia de las Iridaceae. Es originaria de Turquía
Crocus ancyrensis,, el azafrán de Ankara es un tubérculo perenne geofita que alcanza un tamaño de 4 - 10 cm de altura. El perigonio es de color naranja amarillo y romo o redondeado. Miden 13 a 30 × 7 a 13 milímetros. Los estambres son amarillos con barba en la base.
Crocus ancyrensis, esta especie es de Turquía donde crece en laderas secas y florece en primavera. El nombre significa de Ankara, capital de Turquía.[1]
Crocus ancyrensis fue descrita por (Herb.) Maw y publicado en The Gardeners' Chronicle & Agricultural Gazette n.s., 16: 528. 1881.[2]
Crocus: nombre genérico que deriva de la palabra griega: κρόκος ( krokos ).[3] Esta, a su vez, es probablemente una palabra tomada de una lengua semítica, relacionada con el hebreo כרכום karkom, arameo ܟܟܘܪܟܟܡܡܐ kurkama y árabe كركم kurkum, lo que significa " azafrán "( Crocus sativus ), "azafrán amarillo" o la cúrcuma (ver Curcuma). La palabra en última instancia se remonta al sánscrito kunkumam (कुङ्कुमं) para "azafrán" a menos que sea en sí mismo descendiente de la palabra semita.[4]
ancyrensis: epíteto geográfico que alude a su localización en Ankara.
Crocus ancyrensis, es una especie de planta fanerógama del género Crocus perteneciente a la familia de las Iridaceae. Es originaria de Turquía
Flores En su hábitat
Crocus ancyrensis, eða Glókrókus,[1] er tegund af blómstrandi plöntum í sverðliljuætt, einlendur í norður og mið Tyrklandi.[2]
Hann blómstrar milli febrúar til apríl í 1000 - 1600 metra hæð. Hann vex oft við kletta, runna og furur. Ríkur af sykrum og sterkju, hefur hann verið notaður með laukum (Allium) til matar.Hann var algengur í mat í Anatólíu í lok vetrar.[3]
Crocus ancyrensis, eða Glókrókus, er tegund af blómstrandi plöntum í sverðliljuætt, einlendur í norður og mið Tyrklandi.
Hann blómstrar milli febrúar til apríl í 1000 - 1600 metra hæð. Hann vex oft við kletta, runna og furur. Ríkur af sykrum og sterkju, hefur hann verið notaður með laukum (Allium) til matar.Hann var algengur í mat í Anatólíu í lok vetrar.
Szafran turecki (łac. Crocus ancyrensis) – roślina endemiczna rosnąca na terenie środkowej Anatolii i zachodnim regionie Morza Czarnego w Turcji.
Szafran turecki został opisany po raz pierwszy przez angielskiego botanika Williama Herberta w 1847 roku[1]. Ponieważ odnalazł on egzemplarze roślin w okolicy Ankary (Angory), która w starożytności nosiła łacińską nazwę Ancyra, nadał mu nazwę Crocus ancyrensis[1].
Gatunek endemiczny rosnący na terenie środkowej Anatolii i zachodnim regionie Morza Czarnego w Turcji[2]. Szafran turecki jest zagrożony z powodu intensywnego wypasu i niekontrolowanego zbierania roślin[2]. Crocus ancyrensis ma żółto zabarwione kwiaty[2]. Rozwój liści rozpoczyna się zaledwie kilka dni przed lub równocześnie z pojawieniem się kwiatów[2]. Czas kwitnienia przypada na drugą połowę lutego i pierwszą połowę marca[2]. Kwiaty kwitną około 15 dni w zależności od pogody[2]. Torebka pojawia się już w połowie kwietnia, a nasiona dojrzewają pod koniec maja - około 45 dni po zniknięciu kwiatu[2]. Liście wysychają i znikają w lipcu[2]. Średnio każda torebka zawiera 30 nasion[2]. Nasiona aby zakiełkować muszą mieć temperaturę około 10° C ± 2° C i 70% wilgotności[2].
Szafran turecki (łac. Crocus ancyrensis) – roślina endemiczna rosnąca na terenie środkowej Anatolii i zachodnim regionie Morza Czarnego w Turcji.
Ankara çiğdemi (Crocus ancyrensis), süsengiller (Iridaceae) familyasından Türkiye'de endemik olan sarı çiçekli bir çiğdem türü. Epitet adı Ankara anlamına gelen Ancyradan türetilmiştir. Avrupa'da yaygın bir şekilde bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir ve birçok kültivarı geliştirilmiştir.
Şubat-Nisan ayları arasında çiçeklenen, 1000–1600 m rakımlarda görülen çok yıllık otsu bitkilerdir. Yaşam alanları kayalık, çalılık ve çamlık sahalardır. Yumruları liflerle kaplı; yapraklar 0.5–1 mm çapında; çiçek örtüsü saf sarı, tüp bazen morumsu ya da sarı renkli ve çiçek boğazı tüysüzdür.
Şeker ve nişastaca zengin bir bileşime sahip olan soğanları Anadolu'da çiğ veya pişirilerek tüketilmektedir.
Türkiye'de Kuzeybatı ve İç Anadolu Bölgesi'nde; Amasya, Ankara, Bolu, Çorum, Kastamonu, Kırşehir, Kayseri, Kahramanmaraş, Samsun, Sivas ve Yozgat illerinde yayılış yapar.
Ankara çiğdemi (Crocus ancyrensis), süsengiller (Iridaceae) familyasından Türkiye'de endemik olan sarı çiçekli bir çiğdem türü. Epitet adı Ankara anlamına gelen Ancyradan türetilmiştir. Avrupa'da yaygın bir şekilde bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir ve birçok kültivarı geliştirilmiştir.
Şubat-Nisan ayları arasında çiçeklenen, 1000–1600 m rakımlarda görülen çok yıllık otsu bitkilerdir. Yaşam alanları kayalık, çalılık ve çamlık sahalardır. Yumruları liflerle kaplı; yapraklar 0.5–1 mm çapında; çiçek örtüsü saf sarı, tüp bazen morumsu ya da sarı renkli ve çiçek boğazı tüysüzdür.
Şeker ve nişastaca zengin bir bileşime sahip olan soğanları Anadolu'da çiğ veya pişirilerek tüketilmektedir.
Türkiye'de Kuzeybatı ve İç Anadolu Bölgesi'nde; Amasya, Ankara, Bolu, Çorum, Kastamonu, Kırşehir, Kayseri, Kahramanmaraş, Samsun, Sivas ve Yozgat illerinde yayılış yapar.
Назва квітки походить від грецького слова 'kroke' — нитка. Шафран — від арабського 'sepheran' — жовтий, за забарвлення стовпчиків маточки. Крокус анкарський досягає у висоту 10-12 см. Квіти крокусів спрямовані вгору з шістьма «пелюстками». Розкриваючись, квітки приймають зірчасті або чашоподібну форму, вузькі листя шириною 0,5-1 мм, витягуються в довжину після цвітіння. Бульбоцибулини покриті лусками з жорсткою сіткою, утвореної сплетеннями волокон оболонки. З однієї цибулини виростає безліч квіток, що створюють ілюзію букета. Забарвлення квіток: золотисто-жовте, період цвітіння: лютий — березень.
З кожним роком бульбоцибулина стає все більшою і утворює все більше діток. Після відмирання старої бульбоцибулини і утворення нової дітки знаходять самостійність і утворюється «гніздо» — група споріднених цибулин. Це найбільш ефективний спосіб розмноження.
Крокус анкарський багатий на цукор і крохмаль, його можливо поєднувати з цибулею щоб застосовувати для приготування їжі. Він є звичайним продуктом в північно-східній частині Туреччини.
Також шафран можливо використовувати як природний харчовий барвник, джерело прянощів, широко застосовується в народній медицині як болезаспокійливий і сечогінний засіб.
У дикій природі розповсюджуеться в центральній та північно-східній Туреччині. Виростає на висоті 1000—1600 метрів, на скелястих грунтах, сухих високогірних лісах і луках, в чагарникових і хвойних лісах.
Crocus ancyrensis là một loài thực vật có hoa trong họ Diên vĩ. Loài này được (Herb.) Maw miêu tả khoa học đầu tiên năm 1881.[1]
Crocus ancyrensis là một loài thực vật có hoa trong họ Diên vĩ. Loài này được (Herb.) Maw miêu tả khoa học đầu tiên năm 1881.
Crocus ancyrensis (Herb.) Maw
Шафран анкарский, или Крокус анкарский (лат. Crocus ancyrensis, тур. Ankara çiğdemi) — многолетнее клубнелуковичное травянистое растение, вид рода Шафран (Crocus) семейства Ирисовые, или Касатиковые (Iridaceae). Эндемик Турции, согласно классификации IUCN находящиеся под наименьшей угрозой исчезновения (LC). Получил имя по античному названию Анкары — Ancyra.
В дикой природе произрастает на северо-востоке Турции и в Центральной Анатолии. Широко распространён в илах Амасья, Анкара, Болу, Чорум, Кастамону, Кыршехир, Кайсери, Кахраманмараш, Самсун, Сивас и Йозгат. Произрастает на высоте 1000-1600 метров, на скалистых почвах, сухих высокогорных лесах и лугах, в кустарниковых и хвойных лесах. Морозоустойчив, не любит жару, любит воду.
Широко выращивается в Европе в качестве садового клубнелуковичного растения и известен под названием «Golden Bunch» (золотой букет).
Шафран, или крокус анкарский - многолетнее клубнелуковичное растение, достикает в высоту 10—12 см.
Найден и открыт в 19 в. учёными Уильямом Гербертом и Дж. Мавом, в качестве самостоятельного вида признан после проведения исследовательских работ в Королевских ботанических садах Кью в 1881 году.[2]
Клубнелуковицы крокуса анкарского покрыты чешуями с жесткой сеткой, образованной сплетениями волокон оболочки. Согласно классификации английского ботаника Дж. Мава (1886 г.) (англ. G. Maw), по строению клубнелуковицы Crocus ancyrensis относится к секции Crocus.[3]
Листья узкие, шириной 0.5-1 мм, вытягиваются в длину после цветения. Цветок яркого оранжево-желтого цвета в виде небольшого «бокальчика» на светлой ножке, широко раскрывается по мере распускания. Из одной луковицы вырастает множество цветков, создающие иллюзию букета. Расцветает после таяния снегов, период цветения февраль-март. Период цветения длится до 20 дней.
Крокус анкарский имеет значительные внешние сходства с Шафраном жёлтым (Crocus flavus), однако отличается от него более золотистым цветом и более тонкими листьями.
Из-за высокого содержания крахмала и сахара луковицы этого растения ранее употреблялись в пищу в сыром или варёном виде, однако, из-за внешнего сходства с широко распространённым в тех же регионах безвременником (Colchicum), который является ядовитым, употребление луковиц крокусов прекратилось.
Вид Шафран анкарский входит в род Шафран (Crocus) подсемейства Crocoideae семейства Ирисовые (Iridaceae) порядка Спаржецветные (Asparagales).
Шафран анкарский, или Крокус анкарский (лат. Crocus ancyrensis, тур. Ankara çiğdemi) — многолетнее клубнелуковичное травянистое растение, вид рода Шафран (Crocus) семейства Ирисовые, или Касатиковые (Iridaceae). Эндемик Турции, согласно классификации IUCN находящиеся под наименьшей угрозой исчезновения (LC). Получил имя по античному названию Анкары — Ancyra.