Khaya („Afrikanisches Mahagoni“, englisch: „African Mahogany“, französisch: „Acajou“)[1] ist eine Pflanzengattung in der Familie der Mahagonigewächse (Meliaceae). Die etwa sechs Arten kommen im tropischen Afrika südlich der Sahara vom Senegal bis Uganda, im Süden bis Tansania und Angola, sowie in Madagaskar und auf den Komoren vor.
Khaya-Arten wachsen als Bäume. Die wechselständig und spiralig an den Zweigen angeordneten Laubblätter sind gestielt. Die Blattspreiten sind unpaarig gefiedert. Die kahlen Fiederblättchen besitzen einen glatten Rand.
In seiten- oder fast endständigen, thyrsigen Blütenständen stehen viele Blüten zusammen. Khaya-Arten sind einhäusig getrenntgeschlechtig (monözisch). Die Blüten wirken wie zwittrig sind aber funktional eingeschlechtig.
Die Blüten sind radiärsymmetrisch und vier- oder fünfzählig mit doppelter Blütenhülle. Die vier oder fünf Kelchblätter sind nur an ihrer Basis verwachsen. Die vier oder fünf Kronblätter sind frei und gedreht. Die acht oder zehn Staubblätter sind untereinander krug-, kessel- oder becherförmig verwachsen. Der Diskus ist polsterförmig. Vier oder fünf Fruchtblätter sind zu einem oberständigen, vier- oder fünfkammerigen Fruchtknoten verwachsen. Jede Fruchtknotenkammer enthält meist 12 bis 16 (selten bis zu 18) amphitrope Samenanlagen. Die Narbe ist scheibenförmig mit vier oder fünf Furchen am oberen Ende.
Die mehr oder weniger kugeligen Kapselfrüchte sind bei Reife holzig und öffnen sich mit vier oder fünf Klappen. Die rundherum häutig geflügelten Samen enthalten spärlich Endosperm und einen Embryo mit zwei flachen Keimblättern (Kotyledonen) sowie seitlicher Radicula.
Das Holz (weitere Handelsnamen Khaya Mahagoni, Grand Bassam, N'Dola, N'Gollon, Undianunu, Zaminguila) hat eine Dichte von 720 bis 750 kg/m3[2][3]. Es wird unter anderem für Arbeitsplatten, Furniere, Parkett, Musikinstrumente und Bootsausbau verwendet.
Die Gattung Khaya wurde durch Adrien Henri Laurent de Jussieu 1830 in Mémoires du Muséum d'Histoire Naturelle, 19, S. 249, Tafel 10 aufgestellt. Typusart ist Khaya senegalensis (Desr.) A.Juss.. Ein Synonym für Khaya A.Juss. ist Garretia Welw. [4].[5]
Die Gattung Khaya enthält etwa sechs Arten[4] (hier mit ihrer Verbreitung):
Khaya gehört zur Familie der Meliaceen oder Mahagonigewächse, zu der auch die Gattungen Swietenia (Arten daraus werden „Amerikanische Mahagoni“ genannt) und Entandrophragma (Arten dieser Gattung tragen die Namen „Sipo“, „Sapelli“, „Kosipo“ und „Tiama“) gehören.
Khaya („Afrikanisches Mahagoni“, englisch: „African Mahogany“, französisch: „Acajou“) ist eine Pflanzengattung in der Familie der Mahagonigewächse (Meliaceae). Die etwa sechs Arten kommen im tropischen Afrika südlich der Sahara vom Senegal bis Uganda, im Süden bis Tansania und Angola, sowie in Madagaskar und auf den Komoren vor.
Khaya είναι το γένος επτά ειδών από τα δέντρα στην οικογένειας του μαόνι Μελιίδες (Meliaceae), εγγενές στην τροπική Αφρική και τη Μαδαγασκάρη. Όλα τα είδη γίνονται μεγάλα δέντρα ύψους 30-35 m, σπανίως 45 m, με έναν κορμό πάνω από 1 m σε διάμετρο, που συχνά είναι ενισχυμένος στη βάση. Τα φύλλα είναι πτεροειδή, με 4-6 ζεύγη φυλλαδίων, με το τελικό φυλλάδιο να απουσιάζει, κάθε φύλλο είναι 10-15 εκ. στρογγυλεμένο απότομα προς την κορυφή, αλλά συχνά με οξυτενή (acuminate) άκρη. Τα φύλλα μπορεί να είναι είτε φυλλοβόλα ή αειθαλή, ανάλογα με το είδος. Τα άνθη παράγονται σε χαλαρές ταξιανθίες, κάθε λουλούδι είναι μικρό, με τέσσερα ή πέντε κιτρινωπά πέταλα και δέκα στήμονες. Ο καρπός είναι σφαιρικός με τετραβάλβιδες ή πενταβάλβιδες κάψες διαμέτρου 5-8 εκ., οι οποίες περιέχουν πολλούς φτερωτούς σπόρους.
Η ξυλεία της Khaya, ονομάζεται Αφρικανικό μαόνι[1] και θεωρείται γενικά ως το πιο κοντινό μαόνι στο γνήσιο μαόνι, το οποίο είναι του γένους Swietenia. Η Khaya senegalensis, επίσης γνωστή ως το μαόνι της Αφρικανικής ξηράς ζώνης ή στην γλώσσα Σόνα Mubaba, επίσης, χρησιμοποιείται για τα ποώδη μέρη της. Στη δυτική Αφρική, οι Φουλάνι[Σημ. 1] βοσκοί κλαδεύουν το δέντρο κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου, για τη διατροφή των βοοειδών. Επιπλέον, ο φλοιός της Κ. senegalensis συχνά συλλέγεται από τους φυσικούς πληθυσμούς, καθώς και στις φυτείες και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πολλών ασθενειών. Οι σπόροι της Κ. senegalensis έχουν περιεκτικότητα σε έλαιο 52,5%, που αποτελείται από 21% παλμιτικό οξύ, 10% στεατικό οξύ, 65% ελαϊκό οξύ και 4% "αδιευκρίνιστα οξέα".[2]
Το ανθεκτικό κοκκινωπό-καφέ ξύλο της Κ. anthotheca, χρησιμοποιείται για την κατασκευή κανό ή μοκόρο (mokoros) και σε γενικές γραμμές, ως πλαίσια θυρών και ξυλεία τοποθέτησης ραφιών που είναι ανθεκτικό στους τερμίτες και τους τρυπητές.[3]
Κάποιες εταιρείες κατασκευής τυμπάνων και ταμπούρλων, όπως η «Premier», χρησιμοποιούσε στα μέσα της δεκαετίας του '70, ξυλεία Khaya για την κατασκευή των τυμπάνων της. Ωστόσο, επειδή ήταν πολλή ακριβή, στράφηκε στην χρήση άλλων υλικών, όπως σφένδαμο (maple) και σημύδα (birch).
Khaya είναι το γένος επτά ειδών από τα δέντρα στην οικογένειας του μαόνι Μελιίδες (Meliaceae), εγγενές στην τροπική Αφρική και τη Μαδαγασκάρη. Όλα τα είδη γίνονται μεγάλα δέντρα ύψους 30-35 m, σπανίως 45 m, με έναν κορμό πάνω από 1 m σε διάμετρο, που συχνά είναι ενισχυμένος στη βάση. Τα φύλλα είναι πτεροειδή, με 4-6 ζεύγη φυλλαδίων, με το τελικό φυλλάδιο να απουσιάζει, κάθε φύλλο είναι 10-15 εκ. στρογγυλεμένο απότομα προς την κορυφή, αλλά συχνά με οξυτενή (acuminate) άκρη. Τα φύλλα μπορεί να είναι είτε φυλλοβόλα ή αειθαλή, ανάλογα με το είδος. Τα άνθη παράγονται σε χαλαρές ταξιανθίες, κάθε λουλούδι είναι μικρό, με τέσσερα ή πέντε κιτρινωπά πέταλα και δέκα στήμονες. Ο καρπός είναι σφαιρικός με τετραβάλβιδες ή πενταβάλβιδες κάψες διαμέτρου 5-8 εκ., οι οποίες περιέχουν πολλούς φτερωτούς σπόρους.
Khaya is a genus of five tree species in the mahogany family Meliaceae. The timber of Khaya is called African mahogany, and is valued as a substitute to American mahogany (of the genus Swietenia).[1]
The genus is native to tropical Africa and Madagascar. All species grow to around 30–35m tall, rarely 45m, with a trunk over 1m diameter, often buttressed at the base.
The leaves are pinnate, with 4-6 pairs of leaflets, the terminal leaflet absent; each leaflet is 10–15 cm long abruptly rounded toward the apex but often with an acuminate tip. The leaves can be either deciduous or evergreen depending on the species. The flowers are produced in loose inflorescences, each flower small, with four or five yellowish petals and ten stamens. The fruit is a globose four or five-valved capsule 5–8 cm diameter, containing numerous winged seeds.
The timber of Khaya is called "African mahogany", with wood properties generally regarded as the closest to genuine mahogany.[2]
The seeds of K. senegalensis have an oil content of 52.5%, consisting of 21% palmitic acid, 10% stearic acid, 65% oleic acid, and 4% "unidentifiable acid"[3]
The durable reddish-brown wood of K. anthotheca is used for dug-out canoes or makoros and as a general beam, door frame and shelving timber which is termite and borer resistant.[4]
Khaya is a genus of five tree species in the mahogany family Meliaceae. The timber of Khaya is called African mahogany, and is valued as a substitute to American mahogany (of the genus Swietenia).
Khaya es un género botánico de árboles con 19 especies descritas y de estas, solo 3 aceptadas.[2] pertenecientes a la familia Meliaceae.
Son nativas de África tropical y Madagascar. Todas las especies se convierten en grandes árboles que alcanzan los 30-35 m de altura, rara vez 45 m, con un tronco de más de 1 m de diámetro, a menudo reforzado en la base. Las hojas son pinnadas, con 4-6 pares de foliolos, la terminal está ausente, cada prospecto es 10-15 cm de largo abruptamente redondeado hacia el ápice, pero a menudo con una punta acuminada. Las hojas pueden ser caducas o perennes, dependiendo de la especie. Las flores se producen en sueltas inflorescencias, cada pequeña flor, con cuatro o cinco pétalos de color amarillento y diez estambres. El fruto es globoso con un cápsula con cuatro o cinco valvas de 5-8 cm de diámetro, que contiene numerosas semillas aladas.
La madera de Khaya se llama caoba africana, la única de madera ampliamente aceptada como la caoba, además de la verdadera caoba, del género Swietenia. Khaya senegalensis, también se utiliza para piezas de madera.
Algunas empresas de fabricación de tambores, como Premier, utiliza la madera para hacer sus tambores desde mediados de los años 70.
El género fue descrito por Adrien-Henri de Jussieu y publicado en Mémoires du Muséum d'Histoire Naturelle 19: 249, pl. 10. 1830.[3] La especie tipo es: Khaya senegalensis (Desv.) A.Juss.
A continuación se brinda un listado de las especies del género Khaya aceptadas hasta enero de 2013, ordenadas alfabéticamente. Para cada una se indica el nombre binomial seguido del autor, abreviado según las convenciones y usos.[4]
Khaya es un género botánico de árboles con 19 especies descritas y de estas, solo 3 aceptadas. pertenecientes a la familia Meliaceae.
Kaijamahongit (Khaya) on mahonkikasveihin kuuluva puusuku, jossa on viisi lajia. Lajeista 4 kasvaa pääasiassa trooppisessa Afrikassa ja 1 Madagaskarissa. Kaijamahongeista saadaan arvokasta puutavaraa, jota myydään kaupassa nimillä mahonki tai afrikkalainen mahonki.[4] Puutuotannollisesti tärkeimmät lajit ovat bassaminkaijamahonki (Khaya ivorensis) ja ghanankaijamahonki (Khaya anthotheca). Niiden puuaines on kovaa ja punertavaa. Siihen eivät edes hyönteiset pysty tekemään tuhojaan.[5]
Kaijamahongit (Khaya) on mahonkikasveihin kuuluva puusuku, jossa on viisi lajia. Lajeista 4 kasvaa pääasiassa trooppisessa Afrikassa ja 1 Madagaskarissa. Kaijamahongeista saadaan arvokasta puutavaraa, jota myydään kaupassa nimillä mahonki tai afrikkalainen mahonki. Puutuotannollisesti tärkeimmät lajit ovat bassaminkaijamahonki (Khaya ivorensis) ja ghanankaijamahonki (Khaya anthotheca). Niiden puuaines on kovaa ja punertavaa. Siihen eivät edes hyönteiset pysty tekemään tuhojaan.
Khaya est le nom d'un genre d'arbres de la famille des Méliacées qui compte sept espèces, originaires d'Afrique tropicale.
Ce sont de grands arbres pouvant atteindre 30 à 35 mètres de haut, plus rarement 45 mètres, avec un tronc de plus d'un mètre de diamètre, souvent muni de contreforts à la base.
Les feuilles sont composées pennées, avec 4 à 6 paires de folioles, la foliole terminale étant absente ; chaque foliole, longue de 10 à 15 cm, est brutalement arrondie à son sommet, mais celui-ci se termine souvent par une pointe acuminée. Les feuilles peuvent être, selon les espèces, caduques ou pérennes.
Les fleurs, petites, sont regroupées en inflorescences laches, et comptent quatre ou cinq pétales jaunâtres et dix étamines.
Le fruit est une capsule globuleuse, de 5 à 8 cm de diamètre, à 4 ou 5 valves. Ils contiennent de nombreuses graines ailées.
Ce genre est originaire d'Afrique tropicale et de Madagascar.
Le bois des Khaya est appelé « acajou d'Afrique », la seule essence généralement considérée comme acajou à côté du véritable acajou provenant d'espèces du genre Swietenia.
Khaya est le nom d'un genre d'arbres de la famille des Méliacées qui compte sept espèces, originaires d'Afrique tropicale.
Khaya A.Juss., 1830 è un genere della famiglia delle Meliaceae che comprende specie arboree diffuse nell'Africa tropicale ed in Madagascar.
Le piante crescono fino a 30-35 metri, ma possono raggiungere anche i 45 ed avere un tronco con un diametro superiore al metro. Le foglie sono pennate, composte da 4 a 6 paia di foglioline lunghe fino a 10-15 centimetri: a seconda delle specie le estremità possono essere acuminate o bruscamente arrotondate e le foglie decidue o sempreverdi. Produce infiorescenze di piccoli fiori a quattro o cinque petali di colore giallastro e dieci stami. Il frutto è un globulo composto da quattro o cinque capsule di 5-8 centimetri di diametro, contenenti numerosi semi alati.
Il genere comprende le seguenti specie:[1]
Il legname delle varie specie viene chiamato khaya, kaya o più spesso mogano africano o mogano khaya. Diverse specie di Khaya sono simili al vero mogano ma con un peso specifico mediamente inferiore. Con il legno vengono prodotti mobili, strumenti musicali e rivestimenti in genere.
Khaya A.Juss., 1830 è un genere della famiglia delle Meliaceae che comprende specie arboree diffuse nell'Africa tropicale ed in Madagascar.
Khaya is een geslacht uit de familie Meliaceae. Het geslacht telt ongeveer zes soorten die voorkomen in tropisch Afrika, in Madagaskar en op de Comoren.
Khaya is een geslacht uit de familie Meliaceae. Het geslacht telt ongeveer zes soorten die voorkomen in tropisch Afrika, in Madagaskar en op de Comoren.
Khaya er en tropisk planteslekt i mahognifamilien (Meliaceae), som tilhører ordenen Sapindales. De vokser i tropisk-Afrika og Madagaskar. Artene er i det alt vesentlige busker og eviggrønne løvtrær. To av artene brukes i tømmerproduksjon og markedsføres som «mahogni».
Khaya er en tropisk planteslekt i mahognifamilien (Meliaceae), som tilhører ordenen Sapindales. De vokser i tropisk-Afrika og Madagaskar. Artene er i det alt vesentlige busker og eviggrønne løvtrær. To av artene brukes i tømmerproduksjon og markedsføres som «mahogni».
Khaya é um género equatorial botânico pertencente à família Meliaceae, é nativo da África. O género inclui as árvores produtoras das madeiras conhecidas comercialmente como mogno-africano.[1]
Khaya é um género equatorial botânico pertencente à família Meliaceae, é nativo da África. O género inclui as árvores produtoras das madeiras conhecidas comercialmente como mogno-africano.
Khaya är ett västafrikanskt trädsläkte inom familjen Meliaceae.
Den främsta arten inom släktet är Khaya senegalensis, ett 30–40 meter högt, ståtligt träd med upp till två meters diameter. Trädes mahognylika hårda, rödbruna ved har använts för snickeriarbeten, och i Europa även kallats Madeiramahogny eller Gambiamahogny.
Arter enligt Catalogue of Life:[1]
Khaya är ett västafrikanskt trädsläkte inom familjen Meliaceae.
Den främsta arten inom släktet är Khaya senegalensis, ett 30–40 meter högt, ståtligt träd med upp till två meters diameter. Trädes mahognylika hårda, rödbruna ved har använts för snickeriarbeten, och i Europa även kallats Madeiramahogny eller Gambiamahogny.
Arter enligt Catalogue of Life:
Khaya anthotheca Khaya grandifoliola Khaya ivorensis Khaya madagascariensis Khaya senegalensisChi Xà cừ (danh pháp khoa học: Khaya) là một chi của bảy loài cây thân gỗ trong họ Xoan (Meliaceae), có nguồn gốc tại vùng nhiệt đới châu Phi và Madagascar. Tất cả các loài đều là cây thân gỗ lớn, cao tới 30–35 m, ít khi thấy tới 45 m, với đường kính thân cây trên 1 m, thông thường rất vững chắc ở phần gốc. Các lá hình lông chim, với 4-6 cặp lá chét, không có lá chét ở phần đỉnh của lá lông chim; mỗi lá chét dài 10–15 cm tròn bất ngờ về phía đỉnh nhưng thông thường có mũi lá nhọn. Chúng có thể là loài cây sớm rụng lá hoặc thường xanh, phụ thuộc vào từng loài. Các hoa mọc thành cụm không dày, mỗi hoa đơn lẻ thì nhỏ, với 4-5 cánh hoa màu vàng nhạt và 10 nhị hoa. Quả là loại quả nang hình cầu với 4 hoặc 5 mảnh đường kính 5–8 cm, chứa nhiều hạt có cánh.
Gỗ của các loài Khaya đôi khi được gọi là gụ châu Phi, là các loại gỗ duy nhất được gọi là gụ, ngoài các loài gụ thực thụ thuộc chi Swietenia. Tại Việt Nam hiện có trồng loài xà cừ (Khaya senegalensis). Nó được người ta biết đến như một loài "gụ" của vùng khô châu Phi, được sử dụng cả những phần không chứa gỗ. Tại Tây Phi, những người chăn thả gia súc Fulani xén bớt lá của chúng trong mùa khô để nuôi gia súc. Ngoài ra, vỏ cây của K. senegalensis cũng được thu hoạch từ các cây trồng hay mọc tự nhiên để làm thuốc điều trị một số bệnh. Hạt của K. senegalensis chứa tới 52,5% dầu, bao gồm 21% axít palmitic, 10% axít stearic, 65% axít oleic và 4% các a xít khác không xác định. [1]
Chi Xà cừ (danh pháp khoa học: Khaya) là một chi của bảy loài cây thân gỗ trong họ Xoan (Meliaceae), có nguồn gốc tại vùng nhiệt đới châu Phi và Madagascar. Tất cả các loài đều là cây thân gỗ lớn, cao tới 30–35 m, ít khi thấy tới 45 m, với đường kính thân cây trên 1 m, thông thường rất vững chắc ở phần gốc. Các lá hình lông chim, với 4-6 cặp lá chét, không có lá chét ở phần đỉnh của lá lông chim; mỗi lá chét dài 10–15 cm tròn bất ngờ về phía đỉnh nhưng thông thường có mũi lá nhọn. Chúng có thể là loài cây sớm rụng lá hoặc thường xanh, phụ thuộc vào từng loài. Các hoa mọc thành cụm không dày, mỗi hoa đơn lẻ thì nhỏ, với 4-5 cánh hoa màu vàng nhạt và 10 nhị hoa. Quả là loại quả nang hình cầu với 4 hoặc 5 mảnh đường kính 5–8 cm, chứa nhiều hạt có cánh.
Một số loài Khaya anthotheca (đồng nghĩa K. nyasica) Khaya grandifoliola Khaya ivorensis Khaya madagascariensis Khaya senegalensis: Xà cừ