nomes no trilho de navegação
Złotorost pyszny (Xanthoria elegans (L.) Th. Fr.) – gatunek grzybów z rodziny złotorostowatych (Teloschistaceae)[1]. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xanthoria, Teloschistaceae, Teloschistales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozowany został w 1791 przez J. H. E. Linka jako Lichen elegans. Przez różnych mykologów zaliczany był do różnych rodzajów. Do rodzaju Xanthoria został przeniesiony w 1860 r[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[3]:
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Tworzy listkowatą, rozetkowatą lub nieregularną plechę z glonami protokokkoidalnymi. Plecha osiąga średnicę do 6 cm, rzadko więcej. Często sąsiednie plechy szczelnie zlewają się z sobą tworząc większe kolonie. Plecha jest głęboko wcinana, jej odcinki są grzbietobrzusznie wypukłe, mają szerokość 0,4-1,3 mm, a ich zakończenia 0,3- 0,7 mm. Odcinki są wąskie w stosunku do swojej długości, mniej lub więcej podzielone, zazwyczaj pogięte, pofalowane, w niektórych miejscach zgrubiałe, czasami mają boczne odgałęzienia. Stykają się brzegami lub zachodzą na siebie. Plecha jest dość gruba i ściśle przylega do podłoża, wznoszą się tylko jej brzegi. Powierzchnia górna ma barwę od żółtej przez pomarańczową i pomarańczowo-czerwoną do czerwonej, czasami jest lekko oprószona. Rdzeń plechy jest biały, gąbczasty, z krótkimi strzępkami. Dolna powierzchnia plechy jest nieco pomarszczona, biaława. Chwytników brak, lub występują bardzo rzadko. Reakcje barwne: plecha K + purpurowa, C –, KC –, P –[4][5] .
Na plesze zawsze występują apotecja lekanorowe, zazwyczaj licznie. Mają średnicę 0,3-1 mm, tarczki o barwie takiej jak plecha, lub ciemniejszej. Ich brzeżek plechowy jest cienki, gładki lub karbowany[4]. Brązowe epitecjum ma grubość 10-60 μm. Hypotecjum jest bezbarwne lub jasnobrązowe i ma grubość 20-80 μm. W hymenium występują cylindryczne, proste lub rozgałęzione wstawki (parafizy). Zarodników powstaje po 8 w każdym worku, są dwukomórkowe, elipsoidalne i mają rozmiar 11-18 × 5,5-6,5 μm. Posiadają przegrodę o grubości 1-5 μm. W plesze zanurzone są pojedyncze lub w grupach pyknidia, zazwyczaj nieco ciemniejsze od górnej powierzchni plechy. Powstają w nich liczne konidiospory o rozmiarach 2,3-3,5 × 1-1,5 μm[5].
Występuje na wszystkich kontynentach (włącznie z Antarktydą), w Arktyce i na wielu wyspach[6]. W Polsce jest pospolity w górach i na wyżynach, na niżu występuje tylko sporadycznie. Rośnie na różnego rodzaju skałach, zarówno krzemianowych, jak i wapiennych oraz na betonie. Dużo rzadziej występuje na drewnie, słomianych dachach i obumarłych mszakach[4].
Jest przystosowany do życia w skrajnie trudnych warunkach; w wysokich górach i w Arktyce. Doskonale znosi długotrwały brak wody, może rozwijać się nawet tam, gdzie średnia ilość opadów nie przekracza 6 cm rocznie. Z drugiej strony może rosnąć także na kamieniach, które przez większą część sezonu wegetacyjnego są zanurzone w wodzie potoków[7], oraz na stale zbryzgiwanych słoną wodą morską podłożach (zarówno naturalnych, jak i sztucznych)[8].
Złotorost pyszny (Xanthoria elegans (L.) Th. Fr.) – gatunek grzybów z rodziny złotorostowatych (Teloschistaceae). Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów.
