dcsimg

Genciana ciliada ( Catalan; Valencian )

provided by wikipedia CA

La genciana ciliada, Gentiana ciliata, és una espècie de planta dins la família gencianàcia. La seva distribució és europea incloent Catalunya on viu entre els 400 i els 2300 m d'altitud.[1]

Descripció

Planta de 8 a 25 cm d'alt. Corol·la ciliada al marge dels lòbuls, d'un blau intens, de 3-5x1,5-3 cm; fulles linear-lanceolades.

Hàbitat

Pastures frescals calcàries del nord de Catalunya.

Referències

 src= A Wikimedia Commons hi ha contingut multimèdia relatiu a: Genciana ciliada Modifica l'enllaç a Wikidata
  1. Bolòs i Vigo Flora dels Països Catalans
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autors i editors de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia CA

Genciana ciliada: Brief Summary ( Catalan; Valencian )

provided by wikipedia CA

La genciana ciliada, Gentiana ciliata, és una espècie de planta dins la família gencianàcia. La seva distribució és europea incloent Catalunya on viu entre els 400 i els 2300 m d'altitud.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autors i editors de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia CA

Trličník brvitý ( Czech )

provided by wikipedia CZ

Trličník brvitý[1] (Gentianopsis ciliata), dříve také hořec brvitý či hořeček brvitý[2], je rostlina z čeledi hořcovitých, jediný zástupce rodu Gentianopsis rostoucí na území České republiky. V poslední době silně ubývá, proto byl zařazen do Červeného seznamu ČR k ohroženým druhům.

Morfologie

Gentianella ciliata Sturm7.jpg

Trličník brvitý dorůstá výšky 10-30 cm. Lodyha je oblá a tenká, přímá nebo vystoupavá. Listy jsou pouze lodyžní, úzké, špičaté, jednožilné a přisedlé. Květy jsou modré, jednotlivé, koncové, se čtyřčetnou korunou. Korunní lístky jsou na okrajích třásnitě brvité. V některých případech může být lodyha větvená; pak roste na rostlině až 12 květů.[3] [4]

Biologie

Trličník brvitý kvete relativně pozdě, od července do října - tedy na podzim. Roste spíše ve vyšších polohách, od pahorkatin po horské polohy. Vyhledává výslunné travnaté svahy, meze, stráně, opuštěné lomy.[3] Protože upřednostňuje zpevněný vápencový štěrk, bývá v poslední době nacházen na krajnicích, v příkopech a náspech lesních cest.[4]

 src=
Porost trličníku brvitého na okraji lesní cesty pod Orlíkem, Hrubý Jeseník, říjen 2007

Rozšíření

Jižní, západní a střední Evropa[4], konkrétně od Pyrenejského poloostrova přes střední Evropu a Balkán až po jižní Ukrajinu.[5]

Výskyt v Česku

Roztroušený, v nížinách téměř chybí, v horách zřídka. S oblibou na vápencovém substrátu.[3]

Ohrožení a ochrana

V Česku patří mezi silně ohrožené druhy, je řazen do kategorie C3, na Slovensku pak jako potenciálně ohrožený do kategorie NT.[5]

Odkazy

Reference

  1. SLAVÍK, Bohumil (editor). Květena České republiky 6. Praha: Academia, 2000. ISBN 80-200-0306-1.
  2. http://www.biolib.cz/cz/taxon/id40546
  3. a b c KUBÁT, K. Klíč ke květeně České republiky. Praha: Academia, 2002. ISBN 80-200-0836-5.
  4. a b c BUREŠ, L.; BUREŠOVÁ, Z.; NOVÁK, V. Vzácné a ohrožené rostliny Jeseníků. Bruntál: ČSOP, 1989.
  5. a b Botany.cz

Externí odkazy

Trličník brvitý na BOTANY.cz

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia autoři a editory
original
visit source
partner site
wikipedia CZ

Trličník brvitý: Brief Summary ( Czech )

provided by wikipedia CZ

Trličník brvitý (Gentianopsis ciliata), dříve také hořec brvitý či hořeček brvitý, je rostlina z čeledi hořcovitých, jediný zástupce rodu Gentianopsis rostoucí na území České republiky. V poslední době silně ubývá, proto byl zařazen do Červeného seznamu ČR k ohroženým druhům.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia autoři a editory
original
visit source
partner site
wikipedia CZ

Gewöhnlicher Fransenenzian ( German )

provided by wikipedia DE

Der Gewöhnliche Fransenenzian (Gentianopsis ciliata, früher Gentiana ciliata), auch kurz Fransenenzian und Gefranster Enzian genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung Fransenenziane (Gentianopsis) innerhalb der Familie der Enziangewächse (Gentianaceae).

Beschreibung

 src=
Illustration aus Sturm: Deutschlands Flora
 src=
Blüte aufgeschnitten: die namensgebenden „Fransen“, der gestielte Fruchtknoten und die sitzende Narbe sind gut erkennbar
 src=
Blüten von oben im Detail
 src=
Habitus im Habitat

Vegetative Merkmale

Der Gewöhnliche Fransenenzian ist eine sommergrüne, zweijährige bis ausdauernde krautige Pflanze und erreicht Wuchshöhen von 5 bis 30 Zentimetern.[1] Der kahle[1], vierkantige Stängel ist aufrecht und gelegentlich spärlich verzweigt, aufsteigend und am Grund gebogen. Es wird keine grundständige Blattrosette ausgebildet.[1] Kreuzgegenständige Laubblätter werden nur wenige ausgebildet. Die Grundblätter sind spatelförmig und stumpf. Die Stängelblätter sind ein- bis dreinervig, spitz und linealisch-lanzettlich.

Generative Merkmale

Die Blütezeit reicht von August bis November. Die Blüten sind endständig (selten zu zwei bis vier in den Achseln der obersten Blätter).

Die zwittrigen Blüten sind vierzählig mit doppelter Blütenhülle. Die vier[1] Kelchzipfel sind linealisch-lanzettlich. Die Blütenkelche sind maximal halb so lang wie die Kronröhre. Zwischen den schmalen Kelchzipfeln befindet sich eine Verbindungshaut. Die leuchtend blauen, 3 bis 5 Zentimeter langen Kronblätter sind nur relativ kurz verwachsen und die vier Kronzipfel am Rand deutlich bewimpert. Der Kronschlund ist nicht bärtig behaart.[1] Der gestielte Fruchtknoten ist keulenförmig.[1] Die sitzende Narbe ist kreisförmig.[1]

Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 44.[2]

Ökologie

Der Gewöhnliche Fransenenzian ist ein mesomorpher Hemikryptophyt,[1] eine Schaftpflanze mit kriechendem Rhizom und ein Flachwurzler. Die Vegetative Vermehrung erfolgt durch Verzweigung des Rhizoms. Bei ihm liegt Saisondimorphismus vor, das bedeutet, dass zu unterschiedlichen Jahreszeiten unterschiedlich gebaute Pflanzen heranwachsen.[3]

Blütenökologisch handelt es sich um „Große Trichterblumen“, die die Blütenbesucher durch Veilchenduft stark anlocken sowie durch die UV-Reflexion der gefransten Kronblätter. Die Blüten sind vormännlich und verschiedengrifflig; es liegt also Heterostylie vor. Die Blüten werden nur bei ausreichendem Lichtangebot gebildet. Die Bestäubung erfolgt durch Hummeln und Tagfalter.[3]

Bei den Kapselfrüchten dient der elastische Fruchtstiel, der sich nach der Reife stark verlängert, und der Blütenkelch als Windfang; deshalb erfolgt ihre Ausbreitung als Wind- und Tierstreuer. Fruchtreife erfolgt von September bis Oktober.[3]

Vorkommen und Gefährdung

Der Gewöhnliche Fransenenzian ist in Mittel- und Südeuropa, Vorderasien bis zum Kaukasusraum verbreitet. In Österreich kommt er häufig bis zerstreut in allen Bundesländern von der submontanen bis zur subalpinen Höhenstufe vor.

Er gedeiht vor allem auf kalkreichen, steinigen Ton- und Lehmböden. Die Hauptverbreitung nach Oberdorfer ist präalpin (Arealtyp),[1] genauer gesagt im montan-subalpinen Laub- und Nadelwaldgebiet der süd-, mittel- und osteuropäischen Hochgebirge. Er kommt in vielen Gebirgsregionen bis in Höhenlagen von 2250 Metern vor. In den Allgäuer Alpen steigt er in Bayern am Glasfelderkopf bis zu einer Höhenlage von 2200 Metern auf.[4]

Als Standort werden Halbtrockenrasen, Kalkmagerrasen, Schafweiden oder Weiden allgemein und Heiden bevorzugt. In tieferen Höhenlagen sind Standorte meist auf beweidete, mäßig trockenen Kalkmagerrasen des Gentiano-Koelerietum beschränkt.[5][2] In höheren Lagen kommt der Gewöhnliche Fransenenzian in Pflanzengesellschaften der Ordnung Seslerietalia albicantis vor.[2]

In Deutschland ist der Gewöhnliche Fransenenzian nach der Bundesartenschutzverordnung geschützt und wurde 1996 in der Roten Liste der gefährdeten Pflanzenarten Deutschlands in die Kategorie 3 = „gefährdet“ eingeordnet.[1]

Systematik

Die Erstveröffentlichung dieser Art erfolgte 1753 unter dem Namen (Basionym) Gentiana ciliata durch Carl von Linné in Species Plantarum, Band 1, S. 231.[6] Die Neukombination zu Gentianopsis ciliata (L.) Ma erfolgte 1951 durch Ma Yuquan in Acta Phytotaxonomica Sinica, Volume 1, S. 15.[7]

Es gibt einige Unterarten von Gentianopsis ciliata (Auswahl):[7][8]

  • Gentianopsis ciliata subsp. blepharophora Holub: Sie kommt in der Türkei vor.[8]
  • Gentianopsis ciliata (L.) Ma subsp. ciliata
  • Gentianopsis ciliata subsp. doluchanovii N.M.Pritch.: Sie kommt im nördlichen und östlichen Russland vor.[8]

Nach Euro+Med 2011 ist der akzeptierte Name Gentianella ciliata (L.) Borkh. veröffentlicht in Moritz Balthasar Borkhausen: Archiv für die Botanik (Leipzig), Band 1 (1), 1796, S. 29, gehört dort also zu Gentianella.[8]

Trivialnamen

Andere deutschsprachige Trivialnamen sind oder waren Wilder Bittersüss (Tirol bei Fusch), Bläueli (Berner Oberland), Gülden Aurin (Mark Brandenburg) und Himmelsstengel (Schweiz, Schwaben).[9]

Literatur

  • Manfred A. Fischer, Wolfgang Adler, Karl Oswald: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. 2., verbesserte und erweiterte Auflage. Land Oberösterreich, Biologiezentrum der Oberösterreichischen Landesmuseen, Linz 2005, ISBN 3-85474-140-5. (Abschnitt Beschreibung und Vorkommen)

Einzelnachweise

  1. a b c d e f g h i j Gewöhnlicher Fransenenzian. FloraWeb.de zuletzt abgerufen am 25. Februar 2013
  2. a b c Erich Oberdorfer: Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete. Unter Mitarbeit von Angelika Schwabe und Theo Müller. 8., stark überarbeitete und ergänzte Auflage. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 2001, ISBN 3-8001-3131-5, S. 757–758.
  3. a b c Ruprecht Düll, Herfried Kutzelnigg: Taschenlexikon der Pflanzen Deutschlands und angrenzender Länder. Die häufigsten mitteleuropäischen Arten im Porträt. 7., korrigierte und erweiterte Auflage. Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2011, ISBN 978-3-494-01424-1.
  4. Erhard Dörr, Wolfgang Lippert: Flora des Allgäus und seiner Umgebung. Band 2, IHW, Eching 2004, ISBN 3-930167-61-1, S. 346.
  5. Matthias Hilligardt: Der Fransenenzian (Gentianella ciliata L.) im Naturschutzgebiet Mangerwiese-Wotanseiche, Amt für Umweltschutz Pforzheim: Volltext-PDF mit Verbreitungskarte.
  6. Erstveröffentlichung eingescannt bei biodiversitylibrary.org.
  7. a b Gentianopsis ciliata bei Tropicos.org. Missouri Botanical Garden, St. Louis Abgerufen am 25. Februar 2013.
  8. a b c d Eintrag bei Euro+Med: Karol Marhold, 2011: Gentianaceae. – In: Euro+Med Plantbase - the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. zuletzt abgerufen am 24. Januar 2016
  9. Carl Jessen: Die deutschen Volksnamen der Pflanzen, Verlag von Philipp Cohen Hannover 1882, Seite 161.

Weblinks

 src=
– Album mit Bildern, Videos und Audiodateien
 title=
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia DE

Gewöhnlicher Fransenenzian: Brief Summary ( German )

provided by wikipedia DE

Der Gewöhnliche Fransenenzian (Gentianopsis ciliata, früher Gentiana ciliata), auch kurz Fransenenzian und Gefranster Enzian genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung Fransenenziane (Gentianopsis) innerhalb der Familie der Enziangewächse (Gentianaceae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia DE

Gentiane ciliée ( French )

provided by wikipedia FR

Gentianopsis ciliata

La Gentiane ciliée (Gentianopsis ciliata) est une espèce de plante herbacée bisannuelle de la famille des Gentianaceae.

Synonymes
  • Gentiana ciliata L.
  • Gentianella ciliata (L.) Borkh (encore accepté par certains auteurs)

Description

 src=
Gentiane ciliée

C'est une espèce de plantes aux tiges non ramifiées, aux feuilles basales ovales, aux caulinaires étroites et lancéolées, aux fleurs bleues terminales à quatre pétales bordés de cils bleutés.

Caractéristiques[1]

 src=
Gentiane ciliée avec ses quatre pétales frangés caractéristiques
Organes reproducteurs
Graine
Habitat et répartition
  • Habitat type : pelouses basophiles médioeuropéennes occidentales, mésohydriques, mésothermes
  • Aire de répartition : eurasiatique

Statut de protection

Cette espèce est protégée en Alsace. Elle fait entre autres partie des espèces patrimoniales de la Réserve naturelle régionale du Bastberg[2]. Elle est aussi protégée en Auvergne (Article 1) et en Bourgogne (Article 1).

Notes et références

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Auteurs et éditeurs de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia FR

Gentiane ciliée: Brief Summary ( French )

provided by wikipedia FR

Gentianopsis ciliata

La Gentiane ciliée (Gentianopsis ciliata) est une espèce de plante herbacée bisannuelle de la famille des Gentianaceae.

Synonymes Gentiana ciliata L. Gentianella ciliata (L.) Borkh (encore accepté par certains auteurs)
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Auteurs et éditeurs de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia FR

Cankojty hórkowc ( Upper Sorbian )

provided by wikipedia HSB

Cankojty hórkowc (Gentianopsis ciliata, syn.: Gentianella ciliataje, Gentiana ciliata) rostlina ze swójby hórkowcowych rostlinow (Gentianaceae).

Wopis

Stejnišćo

Rozšěrjenje

Wužiwanje

Nóžki


Žórła

  • Aichele, D., Golte-Bechtle, M.: Was blüht denn da: Wildwachsende Blütenpflanzen Mitteleuropas. Kosmos Naturführer (1997)
  • Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
  • Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
  • Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)

Eksterne wotkazy

Commons
Hlej wotpowědne dataje we Wikimedia Commons:
Cankojty hórkowc

Cankojty hórkowc. W: FloraWeb.de. (němsce)

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia HSB

Cankojty hórkowc: Brief Summary ( Upper Sorbian )

provided by wikipedia HSB

Cankojty hórkowc (Gentianopsis ciliata, syn.: Gentianella ciliataje, Gentiana ciliata) rostlina ze swójby hórkowcowych rostlinow (Gentianaceae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia HSB

Gentianopsis ciliata ( Italian )

provided by wikipedia IT

La genziana sfrangiata (Gentianopsis ciliata (L.) Ma, 1796) è una pianta erbacea, annuale, appartenente alla famiglia delle Gentianaceae.[1]

Etimologia

L'etimologia del termine generico dal greco gentiané , voce che gli antichi etimologisti riportano a Génzio, re dell'Illiria, che avrebbe scoperto e forse per primo adoperato queste piante come medicamento.

Distribuzione e habitat

Originaria dell'Europa centrale e meridionale, e dell'Asia occidentale, cresce su terreni argillosi e calcarei, nei boschi e nei prati di media e alta montagna, fino ai 2200 s.l.m.

Descrizione

Ha un fusto alto 8–25 cm, eretto, glabro, flessuoso, angolare, poco ramificato e squamato alla base, privo di ramificazioni e liscio nella parte superiore della pianta.

Radici

Le radici sono costituite da un fittone sottile. La pianta vegeta per mezzo di gemme poste a livello del terreno.

Foglie

Le foglie sono opposte, sessili, lanceolato-lineari e spesso leggermente rivolte verso l'alto, con apice acuto, lunghe da 3 ai 3,5 cm larghe da 3 a 4 mm presentano un'unica nervatura principale.

Fiore

Il fiore è solitamente unico, ermafrodita, situato solitamente nella zona apicale della pianta. La corolla, di diametro di circa 2,5 – 4 cm, e il calice sono quadripartiti di forma campanulata, con i petali lunghi 2 - 3,5 cm leggermente saldati tra loro, i margini sono ciliati con frange e dentelli terminano con denti acuti, di colore blu-azzurro fino al violetto. ovario appena peduncolato con stimma capitato. Ha 5 stami. La fioritura avviene da agosto a ottobre.

Frutti

I frutti sono capsule monovalve.

Riproduzione

Si riproduce per impollinazione entomofila ed è principalmente propagata per seme.

Giardinaggio

Questa specie può essere utilizzata per la creazione di giardini rocciosi.

Note

  1. ^ (EN) Gentianopsis ciliata, in The Plant List. URL consultato il 9 gennaio 2015.

Bibliografia

  • (EN) Clive Stace, New Flora of the British Isles, Cambridge University Press, 2010, p. 1266, ISBN 978-0-521-70772-5.

 title=
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autori e redattori di Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia IT

Gentianopsis ciliata: Brief Summary ( Italian )

provided by wikipedia IT

La genziana sfrangiata (Gentianopsis ciliata (L.) Ma, 1796) è una pianta erbacea, annuale, appartenente alla famiglia delle Gentianaceae.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autori e redattori di Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia IT

Franjegentiaan ( Dutch; Flemish )

provided by wikipedia NL

De franjegentiaan (Gentianopsis ciliata, synoniem: Gentiana ciliata en Gentianella ciliata) is een tweejarige tot vaste plant, die behoort tot de gentiaanfamilie (Gentianaceae). De plant komt voor in graslanden op kalkgrond. De plant komt van nature voor in Eurazië. De plant is wettelijk beschermd in Nederland: de soort staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als zeer zeldzaam en zeer sterk afgenomen.

De plant wordt 8–25 cm hoog en heeft een vierkantige stengel. De grondbladeren zijn stomp spatelvormig. De stengelbladeren zijn lijnvormig, maar kunnen soms ook lancetvormig zijn en hebben één- tot drie nerven. De stengel draagt één bloem.

Franjegentiaan bloeit van augustus tot november met blauwe bloemen. De bloemkroon heeft vier slippen en is 2,5–5 cm lang. De slippen hebben een lange franje, vandaar de naam franjegentiaan. De keel van de bloemkroon is niet gebaard. De bloemen worden door hommels bestoven.

De vrucht is een langgesteelde doosvrucht.

Plantengemeenschap

De franjegentiaan is een kensoort voor het kalkgrasland (Gentiano-Koelerietum).

Namen in andere talen

  • Duits: Gewöhnlicher Fransenenzian
  • Frans: Gentiane ciliée

Externe link

Logo Wikimedia Commons
Commons heeft mediabestanden op de pagina Gentianopsis ciliata.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visit source
partner site
wikipedia NL

Franjegentiaan: Brief Summary ( Dutch; Flemish )

provided by wikipedia NL

De franjegentiaan (Gentianopsis ciliata, synoniem: Gentiana ciliata en Gentianella ciliata) is een tweejarige tot vaste plant, die behoort tot de gentiaanfamilie (Gentianaceae). De plant komt voor in graslanden op kalkgrond. De plant komt van nature voor in Eurazië. De plant is wettelijk beschermd in Nederland: de soort staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als zeer zeldzaam en zeer sterk afgenomen.

De plant wordt 8–25 cm hoog en heeft een vierkantige stengel. De grondbladeren zijn stomp spatelvormig. De stengelbladeren zijn lijnvormig, maar kunnen soms ook lancetvormig zijn en hebben één- tot drie nerven. De stengel draagt één bloem.

Franjegentiaan bloeit van augustus tot november met blauwe bloemen. De bloemkroon heeft vier slippen en is 2,5–5 cm lang. De slippen hebben een lange franje, vandaar de naam franjegentiaan. De keel van de bloemkroon is niet gebaard. De bloemen worden door hommels bestoven.

De vrucht is een langgesteelde doosvrucht.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visit source
partner site
wikipedia NL

Goryczuszka orzęsiona ( Polish )

provided by wikipedia POL

Goryczuszka orzęsiona, goryczka orzęsiona (Gentianopsis ciliata (L.) Ma[2]) – gatunek rośliny należący do rodziny goryczkowatych. Wcześniej powszechnie klasyfikowany jako goryczka Gentiana ciliata L. i następnie goryczuszka Gentianella ciliata (L.) Borkh. Występuje w południowej i środkowej Europie. W Polsce pospolity jest w Sudetach i Karpatach, rzadziej występuje także na pogórzu i przyległych obszarach. Północna granica jego zasięgu przebiega przez Wrocław-Kielce-Zamość[3]. We florze Polski ma status gatunku rodzimego.

Morfologia

Łodyga
Cienka, wzniesiona lub dźwigająca się. Dorasta do 7–30 cm. Zazwyczaj jest pojedyncza, wyjątkowo tylko rozgałęzia się. Roślina posiada kłącze z cienkimi, nitkowatymi rozłogami.
Liście
Lancetowate, ustawione parami, gładkie i ostro zakończone. Są całobrzegie i nieco lśniące.
Kwiaty
Kolor kwiatów może być różny (od niebieskich do białych), zależnie od środowiska. Wyrastają pojedynczo lub po kilka na szczycie łodygi. Płatki korony charakterystycznie postrzępione na brzegu (przypominają rzęski) i stąd pochodzi gatunkowa nazwa rośliny. Kielich o dzwonkowatorurkowatym kształcie, znacznie dłuższy od wolnej części płatków, złożony z czterech zrosłych działek zakończonych ostrymi ząbkami. Słupek pojedynczy z okrągławym znamieniem, otoczony przez 4 pręciki o czerwonych pylnikach. Roślina miododajna, podłużne miodniki występują głęboko wewnątrz korony, u jej nasady.
Owoc
Torebka na długiej szypułce, po dojrzeniu pękająca na dwie części.
 src=
Morfologia
 src=
Kwiat
 src=
Wnętrze kwiatu

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia lub bylina, hemikryptofit i heliofit. Kwitnie od lipca do września, zapylana jest przez motyle i błonkówki. Kwiaty zamykają się na noc, oraz w czasie deszczu i dużego spadku temperatury. Występuje na suchych murawach, na brzegu lasów i zarośli, na łąkach, głównie na podłożu wapiennym. Najwyższe jej stanowisko w Tatrach znajduje się na Kopie Magury), głównie jednak rośnie w reglu dolnym i górnym. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Festuco-Brometea[4].

Liczba chromosomów 2n=44[5].

Systematyka i zmienność

Po raz pierwszy gatunek został opisany w 1753 roku pod nazwą Gentiana ciliata (basionym) przez Karola Linneusza w Species Plantarum: 1, s. 231[6]. W polskojęzycznej literaturze długo funkcjonował pod nazwą goryczka orzęsiona. Następnie wyodrębniono rodzaj Gentianella i gatunek przyjął nazwę naukową Gentianella ciliata (L.) Borkh., opublikowaną w 1796 roku w Arch. Bot. [Leipzig] 1(1), s. 29. W polskim nazewnictwie stosunkowo późno przyjęto nazwę goryczuszka orzęsiona i pod tą nazwą nadal funkcjonuje. Najnowsze ujęcie systematyczne umieszcza ten gatunek w rodzaju Gentianopsis pod nazwą Gentianopsis ciliata (L.) Ma, opublikowaną w 1951 roku przez Ma Yuquan w Acta Phytotaxonomica Sinica, vol. 1, s. 15[7].

Wyróżnia się podgatunki:

  • Gentianopsis ciliata subsp. ciliata[8] – podgatunek typowy,
  • Gentianopsis ciliata subsp. doluchanovii N.M. Pritch[8],
  • Gentianopsis ciliata subsp. blepharophora (Bordz.) Holub[7] – w niektórych opracowaniach uznawany za synonim Gentianopsis blepharophora Galushko[8].

Zagrożenia i ochrona

Od 2014 roku gatunek jest objęty w Polsce ochroną częściową[9]. W latach 1946–2014 znajdował się pod ochroną ścisłą (początkowo ujmowany w rozporządzeniach jako takson z rodzaju goryczka Gentiana, od 1995 roku Gentianella)[10][11]. Na Słowacji podlega ochronie ścisłej. Zagrożeniem jest zrywanie kwiatów do celów dekoracyjnych oraz niszczenie niektórych siedlisk poprzez zaorywanie, wypas, gospodarkę łąkową oraz w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej doprowadzającej do zarastania muraw lasem[3].

Zastosowanie

Przypisy

  1. P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2011-11-30].
  2. Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: http://dx.doi.org/10.3372/wi.46.46105.
  3. a b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  4. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  5. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. Gentiana ciliata L. (ang.). W: The International Plant Names Index [on-line]. [dostęp 2014-11-16].
  7. a b Gentianopsis ciliata subsp. blepharophora (Bordz.) Holub (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-16].
  8. a b c Gentianopsis ciliata [w:] Tropicos.org [online], Missouri Botanical Garden [dostęp 2014-11-16] (ang.).
  9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. nr 0, poz. 1409).
  10. Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384).
  11. Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 6 kwietnia 1995 r. w sprawie wprowadzenia ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 1995 r. nr 41, poz. 214).

Bibliografia

  1. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  2. Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
  3. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Goryczuszka orzęsiona: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Goryczuszka orzęsiona, goryczka orzęsiona (Gentianopsis ciliata (L.) Ma) – gatunek rośliny należący do rodziny goryczkowatych. Wcześniej powszechnie klasyfikowany jako goryczka Gentiana ciliata L. i następnie goryczuszka Gentianella ciliata (L.) Borkh. Występuje w południowej i środkowej Europie. W Polsce pospolity jest w Sudetach i Karpatach, rzadziej występuje także na pogórzu i przyległych obszarach. Północna granica jego zasięgu przebiega przez Wrocław-Kielce-Zamość. We florze Polski ma status gatunku rodzimego.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Resasti sviščevec ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia SL

Resasti sviščevec (znanstveno ime Gentianella ciliata) je zelnata trajnica iz družine sviščevk.

Opis

Rastlina zraste do 30 cm visoko in ima golo, običajno nerazraslo steblo. Pritlični listi so lopatičasti in topi, stebelni pa so suličasti in priostreni. Cvetovi so modre barve in imajo cevasto oblikovano čašo, ki je za polovico krajša od venčne cevi. Čašni zobci so ozki.

Rastlina uspeva po suhih, pustih travnikih in gozdnih obronkih Evrope, kjer cveti od avgusta do oktobra.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Avtorji in uredniki Wikipedije
original
visit source
partner site
wikipedia SL

Resasti sviščevec: Brief Summary ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia SL

Resasti sviščevec (znanstveno ime Gentianella ciliata) je zelnata trajnica iz družine sviščevk.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Avtorji in uredniki Wikipedije
original
visit source
partner site
wikipedia SL

Gentianopsis ciliata ( Vietnamese )

provided by wikipedia VI

Gentianopsis ciliata là một loài thực vật có hoa trong họ Long đởm. Loài này được (L.) Ma mô tả khoa học đầu tiên năm 1951.[1]

Chú thích

  1. ^ The Plant List (2010). Gentianopsis ciliata. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2013.

Liên kết ngoài


Hình tượng sơ khai Bài viết liên quan Họ Long đởm này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visit source
partner site
wikipedia VI

Gentianopsis ciliata: Brief Summary ( Vietnamese )

provided by wikipedia VI

Gentianopsis ciliata là một loài thực vật có hoa trong họ Long đởm. Loài này được (L.) Ma mô tả khoa học đầu tiên năm 1951.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visit source
partner site
wikipedia VI