अयम् औदुम्बरवृक्षः सामान्यतया वाटिकासु वर्धते । अस्य वृक्षस्य फलानि आहारत्वेन अपि उपयुज्यन्ते । सामान्यतया तेभ्यः फलेभ्यः व्यञ्जनं निर्मीयते । औषधत्वेन अस्य वृक्षस्य पञ्च अपि अङ्गानि उपयुज्यन्ते । अधिकतया अस्य औदुम्बरस्य त्वक् औषधानां निर्माणे उपयुज्यते ।
अयम् औदुम्बरः आङ्ग्लभाषयाClustor fig अथवा Country fig इति उच्यते । अयं वृक्षः सस्यशास्त्रे Ficus Racemosa अथवा Ficus Glomerata इति कुटुम्बे अन्तर्भवति । अयं च वृक्षः हिन्दीभाषया“गूलर्” इति, तेलुगुभाषायाम् “अत्तिमानु” इति, तमिळ्भाषया “अत्तिमरम्” इति, मलयाळभाषया “अत्ति” इति, कन्नडभाषया “अत्तिमर” इति च उच्यते ।
अस्य औदुम्बरस्य प्रयोजनानि अनन्तानि सन्ति । अस्य वृक्षस्य रसस्य रुचिः मधुरमिश्रितकषायः । अस्य त्वचि “ट्यानिन” इत्ययम् अंशः अधिकप्रमाणेन अस्ति ।
१.अस्य औदुम्बरस्य त्वक्, पर्णं, अपक्वफलं चापि अतिसारे उपयुज्यते ।
२.गर्भवत्यः अतिसारेण पीडिताः चेत् ताभिः अस्य औदुम्बरस्य पक्वानि फलानि मधुना सह सेवनीयानि ।
३.मधुमेहरोगेण पीडिताः अपि अस्य औदुम्बरस्य पक्वानि फलानि सेवन्ते चेत् उत्तमं फलितांशं प्राप्नुवन्ति ।
४.अस्य औदुम्बरस्य त्वचः कषायेन स्नान्ति चेत् चर्मरोगाः निवारिताः भवन्ति ।
५.अस्य औदुम्बरस्य किसलयानि पर्णानि शुष्कीकृत्य सज्जीकृतं चूर्णम् अथवा पक्वानि फलानि वा मधुना सह अथवा शर्करया सह सेवनेन पित्तविकाराः अपगच्छन्ति ।
६.महिलाः अधिकस्रावेन पीडिताः चेत् अस्य औदुम्बरस्य मूलस्य कषायं सेवेरन् । तत् च कषायं तावतः एव प्रमाणस्य जलेन सह दिने द्विवारं सेवनीयम् ।
७.मधुमूत्रस्य, अतिपिपासायाः, अतिमूत्रस्य लक्षणानि यदि मधुमेहरोगिषु दृश्यन्ते तर्हि अस्य औदुम्बरस्य बीजस्य चूर्णं मधुना सह उपयोक्तव्यम् ।
