dcsimg

Nieświszczuk ( Polish )

provided by wikipedia POL
Commons Multimedia w Wikimedia Commons Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
 src=
Zaniepokojony nieświszczuk wygląda z nory
Pieski preriowe
 src=
Udomowiony piesek preriowy zbiera materiały do budowy legowiska

Nieświszczuk[6] (Cynomys) – rodzaj ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae). Nieświszczuki zostały po raz pierwszy naukowo opisane w 1805 roku podczas ekspedycji Lewisa i Clarka.

Rozmieszczenie geograficzne

Występują w Ameryce Północnej i Środkowej. W Stanach Zjednoczonych nieświszczuki głównie występują na zachód od rzeki Missisipi, choć można je spotkać w kilku rejonach na wschodzie[7]. Zostały wytępione w pewnych rejonach Wielkich Równin, ponieważ farmerzy uważali je za szkodniki.

Opis

Są to nieduże, o zwartej budowie, kopiące obszerne nory gryzonie z krótką szczęką. Nazywane są „pieskami”, ponieważ w chwili zagrożenia lub zainteresowania wydają odgłosy podobne do szczekania. Osiągają długość ciała ok. 30 cm oraz długość ogona ok. 10 cm. Waga do 1,7 kg. Są roślinożerne. Na wolności mieszkają w licznych koloniach nazywanych potocznie „miastami”, które podzielone są na rodziny, zwane też koteriami. Sieć płytkich tuneli i komór zamieszkiwana przez jedną kolonię zajmuje zwykle ok. 100 ha powierzchni, jednak największa odkryta kolonia obejmowała obszar 65 tys. km2 i mieszkało w niej 400 mln osobników[8].

Zagrożenia i udomawianie

W wielu rejonach rolniczych powodują poważne straty finansowe – kolonia skupiająca 25 tys. nieświszczuków zjada tyle pożywienia, co 100 krów lub 800 owiec, przez co od wielu lat są ofiarą zarówno masowego trucia i zatapiania całych kolonii, jak i niekontrolowanego odstrzału zwierząt. Szacuje się, że w porównaniu z rokiem 1800, pod koniec lat 90. XX wieku w USA przetrwało tylko 5% populacji zwierząt. Takie zmniejszenie liczebności doprowadziło do zagrożenia wymarciem tchórza czarnonogiego, który poluje na te zwierzęta.

Z uwagi na ukształtowane podczas życia w koloniach duże umiejętności społeczne oraz czytelną mowę ciała, od początku lat 90. XX wieku coraz częściej są udomawiane – najpierw w USA, a potem również w Europie. Udomawianie tych gryzoni przyczynia się do coraz większego nacisku opinii publicznej na wprowadzenie prawnej ochrony nieświszczuków. W USA stwierdzono też, iż coraz częściej nieświszczuki potrafią się adaptować do życia w wielkich miastach, budując mniejsze kolonie na niezabudowanych obszarach miast. Również w USA farmerzy coraz częściej zachowują „miasta” nieświszczuków, traktując je jako atrakcję turystyczną, pokazywaną odpłatnie przyjezdnym.

W Polsce nieświszczuki można zobaczyć w Nowym Zoo w Poznaniu i w Zoo opolskim.

Nieświszczuki w kulturze masowej

  • Nieświszczuki są pokazywane w pierwszych scenach filmu Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki
  • „Dramatic Prairie Dog” i „Dramatic Chipmunk” to tytuły przeróbek filmu pokazującego zaskoczonego pieska preriowego, umieszczane przez ich autorów na YouTube

Systematyka

Etymologia

  • Cynomys (Cynomomus): gr. κυων kuōn, κυνος kunos – pies; μυς mus, μυός muos – mysz[9].
  • Monax: łac. monax – samotny[10]. Gatunek typowy: Monax missouriensis Warden, 1819 (= Arctomys ludoviciana Ord, 1815).
  • Mamcynomiscus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[11].
  • Leucocrossuromys: gr. λευκος leukos – biały; κροσσοι krossoi – frędzel; ουρα oura – ogon; μυς mus, μυός muos – mysz[12]. Gatunek typowy: Spermophilus gunnisoni Baird, 1855.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące dwa podrodzaje z następującymi gatunkami[6][7]:

Podrodzaj: Cynomys Rafinesque, 1817

Podrodzaj: Leucocrossuromys Hollister, 1916[12]

Przypisy

  1. Cynomys, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. C.S. Rafinesque. Descriptions of seven new genera of North American Quadrupeds. „The American Monthly Magazine and Critical Review”. 2 (1), s. 45, 1817 (ang.).
  3. D.B. Warden: A statistical, political, and historical account of the United States of North America: from the period of their first colonization to the present day. Cz. 1. Philadelphia: A. Constable and co., 1819, s. 226. (ang.)
  4. H.F. Osborn. Notes on Geomys bursarius, the pockt-gopher. „Science”. 23 (577), s. 103 (przypis), 1894 (ang.).
  5. A. L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan'a de Foment, 1899, s. 22. (hiszp.)
  6. a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 208. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol.ang.)
  7. a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Cynomys. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2018-02-07]
  8. Guy Musser: Prairie dog. Encyclopædia Britannica. [dostęp 2016-09-08].
  9. Palmer 1904 ↓, s. 212.
  10. Palmer 1904 ↓, s. 430.
  11. Palmer 1904 ↓, s. 25.
  12. a b N. Hollister. A systematic account of the prairie-dogs. „North American Fauna”. 40, s. 23, 1916 (ang.).

Bibliografia

  1. T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 71-718, seria: North American Fauna. (ang.)

Literatura

  • Pat Stroer (1996) Prairie Dog Pets. A Guide to Their Proper Care and Enjoyment. Wydane nakładem autorki ​ISBN 1-888144-04-1
  • Dorothy Hinshaw Patent (2006) Prairie Dogs. New York, Clarion Books ​ISBN 0-395-52601-9
  • Sharon L. Vanderlip. (2002) Prairie Dogs. New York, Barron's ​ISBN 0-7641-2103-0

Linki zewnętrzne

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Nieświszczuk: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Zaniepokojony nieświszczuk wygląda z nory Pieski preriowe  src= Udomowiony piesek preriowy zbiera materiały do budowy legowiska

Nieświszczuk (Cynomys) – rodzaj ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae). Nieświszczuki zostały po raz pierwszy naukowo opisane w 1805 roku podczas ekspedycji Lewisa i Clarka.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL