Multimedia w Wikimedia Commons
![src=]()
Kwiat róży odmiany 'New Dawn'
Różowate (Rosaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu różowców. Jest szeroko rozprzestrzeniona na kuli ziemskiej. Należy do niej 90 rodzajów liczących ponad 2,5 tys. gatunków, spośród których dziko w Polsce występuje ok. 150. Rodzina o dużym znaczeniu gospodarczym. Należy do niej wiele uprawnych drzew i krzewów owocowych oraz roślin ozdobnych i leczniczych.
Morfologia
- Pokrój
-
Rośliny zielne (zarówno jednoroczne, jak i wieloletnie) oraz krzewy i drzewa. Pędy nierozgałęzione i rozgałęzione[2], cierniste i bezbronne, prosto lub łukowato wziesione, przewisające, płożące. Pąki okryte widocznymi kilkoma łuskami, rzadko dwiema[3].
- Liście
- Zimotrwałe lub opadające na zimę, u niektórych gatunków tylko odziomkowe, u innych także łodygowe lub tylko łodygowe. Na pędach ułożone są skrętolegle, rzadko naprzeciwlegle. Blaszka bywa pojedyncza lub złożona, zarówno dłoniasto, jak i nieparzyście pierzasto. Bywa klapowana lub nie, na brzegu zwykle piłkowana. Ogonek liściowy u części przedstawicieli występuje, u innych nie[2], gdy jest obecny to często z parą gruczołków w szczytowej części[3]. Przylistki zwykle są obecne[2], występują parami i są wolne lub przyrośnięte do ogonka[3].
- Kwiaty
- Zebrane w usytuowane na szczytach pędów lub w kątach liści kwiatostany typu wiecha zakończone na szczycie kwiatem. Na skutek modyfikacji lub redukcji tego kwiatostanu kwiaty wyrastać mogą także pojedynczo, w pęczkach, kłosach, gronach, baldachogronach, baldachach i wierzchotkach[2]. Kwiaty najczęściej są promieniste, obupłciowe (jeśli jednopłciowe, to rośliny są wówczas dwupienne)[3]. Najniższym okółkiem listków kwiatu u wielu przedstawicieli jest kieliszek[2]. Z dolnych części działek kielicha, płatków korony i pręcików powstaje hypancjum, wolne lub przylegające do zalążni[3], krótkie (płaskie lub półkuliste) lub wydłużone (walcowate, lejkowate lub urnowate)[2]. Działki kielicha są wolne i najczęściej w liczbie 5[3], rzadko w innej liczbie od 0 do 10[2]. Płatki korony wolne, występują zwykle w takiej liczbie jak działki, choć u odmian uprawnych często są zwielokrotnione[2], u niektórych gatunków są zredukowane[3]. Dysk miodnikowy wyściela hypancjum i jest całobrzegi lub klapowany[3], czasem go też brak[2]. Pręciki są okazałe, wolne i liczne – bywa ich do 130, czasem nawet 220 w jednym kwiecie. Pylniki pękają podłużną szczeliną. Zalążni jest od 1 do 250, rzadko nawet więcej[2]. Są wolne lub zrośnięte z hypancjum, górne, wpółdolne lub dolne. Zwykle z dwoma zalążkami[3]. Szyjka słupka osadzona jest na nich szczytowo, bocznie lub u ich podstawy; zakończona jest zwykle główkowatym znamieniem[2].
- Owoce
- Tworzące owoce zbiorowe lub nie: niełupki, mieszki, pestkowce, orzeszki, często tworzące owoc pozorny poprzez zrastanie się hypancjum z owocami właściwymi, częste są także owoce jabłkowate i torebki[2]. Nierzadko na owocach widoczny jest trwały kielich. Nasiona zwykle bezbielmowe. Liścienie zwykle mięsiste i wypukłe w części spodniej[3].
Systematyka
Rośliny zaliczane do tej rodziny zostały na podstawie budowy morfologicznej trafnie wyodrębnione już w dawniejszych systemach klasyfikacyjnych roślin okrytonasiennych. W tej kwestii istotną zmianą wynikającą z lepszego poznania pochodzenia jest tylko wyłączenie z rodziny rodzaju mydłoka Quillaja (obecnie monotypowa i bazalna rodzina w obrębie bobowców Fabales). Nowsze badania podważyły tradycyjny podział na podrodziny ze względu na budowę owoców (różowe Rosoideae, tawułowe Spireoideae, jabłkowe Pomoideae i śliwowe Prunoideae). Relacje filogenetyczne wynikające z badań molekularnych potwierdzają dobrze analizy dot. składu chemicznego, chromosomów, związków z grzybami. Współcześnie różowate dzielone są na trzy podrodziny (różowe Rosoideae, dębikowe Dryadoideae i tawułowe Spireoideae). Rodzina zajmuje pozycję bazalną w kladzie różowców[1].
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
różowce różowate Rosaceae
szakłakowate Rhamnaceae
oliwnikowate Elaeagnaceae
Dirachmaceae
Barbeyaceae
wiązowate Ulmaceae
konopiowate Cannabaceae
morwowate Moraceae
pokrzywowate Urticaceae
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rosanae Takht., rząd różowce (Rosales Perleb), podrząd Rosineae Erchb., rodzina różowate (Rosaceae Juss.)[4].
- Podział rodziny[5][1]
- Podrodzina Rosoideae
-
wiązówka (Filipendula)
- Nadplemię Rosodae
-
róża (Rosa)
-
jeżyna (Rubus)
- Plemię Sanguisorbeae
- Podplemię Agrimoniinae
- Podplemię Sanguisorbinae
- Plemię Potentilleae
-
pięciornik (Potentilla) (inkl. Argentina, Comarella, Duchesnea, Horkelia, Horkeliella, Ivesia, Purpusia, Stellariopsis)
- Podplemię Fragariinae
- Plemię Colurieae
- Podrodzina Dryadoideae
- Podrodzina Spiraeoideae
- Lyonothamnus
- Plemię Amygdaleae (dawniej podrodzina Amygdaloideae)
- Plemię Sorbarieae
- Plemię Spiraeae
- Plemię Neillieae
- Nadplemię Kerriodae
- Plemię Kerriae
- Plemię Osmaronieae
- Nadplemię Pyrodae
- Przedstawiciele flory Polski[6]
Wykaz obejmuje wszystkie rodzaje dziko rosnące (również efemerofity) oraz ważniejsze uprawiane.
Przypisy
-
↑ a b c P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2017-01-19].
-
↑ a b c d e f g h i j k l James B. Phipps: Rosaceae Jussieu. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-10-22].
-
↑ a b c d e f g h i j Cuizhi Gu, Chaoluan Li, Lingdi Lu, Shunyuan Jiang, Crinan Alexander, Bruce Bartholomew, Anthony R. Brach, David E. Boufford, Hiroshi Ikeda, Hideaki Ohba, Kenneth R. Robertson & Steven A. Spongberg: Rosaceae A. L. Jussieu. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-10-22].
-
↑ Crescent Bloom: Rosaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-23].
-
↑ D. Potter, T. Eriksson, R. C. Evans, S. Oh, J. E. E. Smedmark, D. R. Morgan, M. Kerr, K. R. Robertson, M. Arsenault, T. A. Dickinson, C. S. Campbell. Phylogeny and classification of Rosaceae. „Plant Systematics and Evolution”. 266, s. 5-43, 2007. DOI: 10.1007/s00606-007-0539-9.
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
-
↑ a b c d e Takson nie jest wyróżniany przez Reveala jako odrębny rodzaj, lecz uznany za synonim rodzaju Prunus (śliwa)
-
↑ Według Reveala jest to synonim rodzaju Potentilla
Linki zewnętrzne
