أبنوس كاذب

Złotokap zwyczajny, z. pospolity (Laburnum anagyroides Medik.) – gatunek małego drzewa lub wysokiego krzewu należący do rodziny bobowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Europy. W Polsce uprawiany jako roślina ozdobna^[2]. Występuje również jako kenofit lokalnie zadomowiony na pojedynczych stanowiskach w lasach w zachodniej części kraju, np. w Wielkopolskim Parku Narodowym^[3]. Jest jednym z kilku najpospolitszych w Europie krzewów trujących^[4].

Morfologia

Pokrój

Wzniesione, wyprostowane gałęzie małego drzewa lub krzewu, dorasta do 7 m wysokości.

Liście

Trójlistkowe, długoogonkowe, owalne z szarym meszkiem od spodu, szczególnie młode, u starszych okazów meszek zanika. Pojedyncze listki mają długość 3–8 cm.

Kwiaty

Motylkowe, żółte, do 2 cm długości i tworzące luźno opadające grona do 20 cm długości. Bez zapachu. Kwitnie od kwietnia do czerwca.

Owoce

Strąki o długości ok. 5 do 6 cm, płaskie, suche, grubościenne. Nasiona koloru czarnego.

• Pokrój

• Kwiaty

• Owoce i nasiona

Biologia

Wszystkie części rośliny zawierają trujące alkaloidy. Trucizna cytyzyna, paraliżująca nerwy, znajduje się przede wszystkim w kwiatach, nasionach i korzeniach; przy czym najwięcej jest jej w nasionach (1,5%), w liściach jest już pięciokrotnie mniej. Szczególnie wrażliwe na zatrucia są konie (dawka śmiertelna to 0,5 g na 1 kg masy zwierzęcia), odporne są natomiast owce, kozy i zające. Zatrucia zdarzają się też u ludzi, zwłaszcza zagrożone są dzieci. W ich przypadku śmierć może nastąpić po spożyciu 2-10 nasion złotokapu. Do zatruć dojść może też w przypadku spożycia miodu zbieranego przez pszczoły z kwiatów złotokapu^[5].

Zastosowanie

Roślina lecznicza

• Surowiec zielarski: Nasiona złotokapu – Citisi semen, ziele złotokapu – Citisi herba. Nasiona (skład frakcji alkaidowych w liściach i kwiatach jest zbliżony) zawierają alkaloidy chinolizydynowe do 3% cytyzyny, która stanowi 95% frakcji alkaloidów, pozostałe to pirolizydyny, metylocytozyna i lektyny.
• Działanie: Dawniej medycyna ludowa wykorzystywała nasiona jako środek wymiotny i przeczyszczający przy zaparciach. Zewnętrznie stosowano w nerwobólach. Współcześnie lektyny pozyskiwane z nasion i ziela stosuje się w analityce klinicznej do oznaczania grup krwi A, B, i 0. Cytyzyna jest składnikiem preparatu Tabex, środka pomocniczego w zwalczaniu nikotynizmu^[6].

Roślina ozdobna

Uprawiana ze względu na efektowne kwiaty.

Przypisy