الأسماء في صفحات التنقل
Gladiolus ye un xéneru de plantes perennes y bulboses perteneciente a la familia Iridaceae. El xéneru distribuyir na área mediterránea europea, Asia, África tropical y Sudáfrica. Sicasí, el centru de diversificación del xéneru ye la provincia del Cabu, en Sudáfrica, onde se topó'l mayor númberu d'especies. Ello ye que el xéneru entiende aprosimao 250 especies, de les cualos 163 son d'África austral, 10 d'Eurasia, 9 de Madagascar y les restantes d'África tropical.[2][3] Los xéneros Oenostachys, Homoglossum, Anomalesia y Acidanthera, tradicionalmente consideraos xéneros independientes, fueron incluyíos dientro de Gladiolus.[4]
El nome del xéneru atribuyir a Plinio y fai referencia, per un sitiu, a la forma de les fueyes d'estes plantes, similares a la espada romana denomada gladius. Per otru llau, tamién se refier al fechu de que na dómina de los romanos la flor del gladiolu apurrir a los gladiadores que trunfaben na batalla; por eso, la flor ye'l símbolu de la victoria.[2][5]
Les especies de Gladiolus presenten flores llixera o acentuadamente zigomorfas y hermafrodites. El perigonio ta compuestu por 6 tépalos subiguales, estendíos, recurvos, xuníos na so base formando un tubu más o menos notable según la especie. El androcéu ta compuestu por 3 estambres, dispuestos unilateralmente, narquiaos. Los filamentos de los estambres son filiformes y llibres. Les anteres son lliniares. L'ovariu ye ínfero, trilocular, colos lóculos pluriovulados, l'estilu ye filiforme y trífido. El frutu ye una cápsula dehiscente por 3 cáscares. Son plantes herbales que'l so tarmu soterrañu ye un cormo. El cormo anuévase sobre sí mesmu en cada ciclu vexetativu. Al terminar un ciclu, si desentierra la planta, puede reparase el cormo vieyu y deshidratado per debaxo del nuevu. Cada cormo ye macizu, y ta recuebierto por capes fines de tegumentos fibrosos. Los tarmos son esplanaos y les fueyes son ensiformes. Les flores, bien vistoses, tán dispuestes en llargues espigues terminales más llargues que les fueyes. L'altor de les plantes va de 30 cm a 1 m, según la especie.[6]
Les estratexes de polinización cruciada de Gladiolus son inusualmente diverses ya inclúin como vectores a delles especies d'abeyes, páxaros, mosques, escarabayos y camparines. Los cambeos evolutivos asociaos a la polinización por vectores tan variaos arreyaron dellos cambeos de les flores, tales como la pigmentación de los tépalos y el tipu de llurdios de los mesmos, la presencia o ausencia d'arume nes flores y, dacuando, el cambéu de la simetría floral. Coles mesmes, esistieron cambeos acomuñaos nes carauterístiques del néctar (volume, concentración y tipu d'azucres). Toos estos cambeos espliquen la gran variabilidá na morfoloxía floral del xéneru.[7][8]
Gladiolus presenta coles mesmes dellos númberos cromosómicos básicos (x = 11, 12, 13, 14 y 15), siendo x = 15 el más frecuente. La mayoría de les especies sudafricanas son diploides, ente que les euroasiáticas son poliploides.[9]
El gladiolu cultiváu anguaño ye un híbridu complexu productu del cruzamientu ente delles especies del xéneru que se vinieron realizando dende principios del sieglu XIX.[10] De primeres d'esta era del meyoramientu xenéticu del gladiolu, caracterizada pol llogru d'híbridos interespecíficos, a los descendientes producíos por hibridación ente dos especies otorgábase-yos un nome binomial, como por casu:
Munchos mejoradores n'Europa y, más tarde, n'Estaos Xuníos, utilizaron a Gladiolus × gandavensis en cruzamientos con otres varies especies monteses de Gladiolus. Asina, la hibridación de G × gandavensis con G. cruentus dio orixe a G. × leichtlinii n'Alemaña. Más tarde, derivaos d'esta postrera crucia denomináronse Gladiolus × childii n'Estaos Xuníos. La hibridación d'esti postreru con unu de los sos parentales (G. cruentus) dio orixe a G. × princeps. Otros munchos nomes fueron acuñaos pa estos híbridos y, conforme pasaron los años, foise amontando'l númberu d'especies monteses que se diben incorporando a estos planes d'hibridación. Amás de les especies yá nomaes, G. papilio, G. orchidiflorus, G. alatusy G. caryophyllaceus fueron incluyíes nel mancomún xenéticu del gladiolu cultiváu. Pal añu 1910 esistíen miles de cultivares de gladiolos de branu disponibles comercialmente y procedentes de diverses fontes. El costume de desenvolver híbridos interespecíficos y da-yos una denominación binomial basada nel nome del creador o nel llugar d'orixe confundió abondo la nomenclatura botánica d'esti cultivu. A partir de 1910 nun se realizaron práuticamente nueves hibridaciones con otres especies monteses y los mejoradores dedicaron la mayor parte de los sos esfuercios a llograr cultivares más fuertes y de flores más grandes, como los que conocemos na actualidá. La nomenclatura botánica del gladiolu cultiváu ye, poro, por demás complicada yá que nengunu de cultivar actuales, los que presenten gran diversidá de tamaños, colores y forma de les flores lo mesmo que de dómines de floriamientu, puede identificase col nome de nengún de los taxones monteses del xéneru.[10] Por esa razón, la mayor parte de los gladiolos cultivaos arrexuntar so la denominación binomial Gladiolus × hybridus Hort. o Gladiolus × grandiflorus Hort.[6]
Como planta ornamental utilícense numberosos cultivares híbridos, los que se cultiven en xardinos pa faer borduras mistes de gran coloríu. Sicasí, el principal usu del gladiolu ye na industria de la floricultura, pa la producción de flor cortada.[10]
El gladiolu cultiváu, como se describió primeramente, ye un híbridu complexa resultancia del cruzamientu ente delles especies del xéneru Gladiolus y la posterior seleición artificial sobre los descendientes. Son plantes perennes, bulboses, de curioses flores de color blancu, crema, colloráu, mariellu, anaranxáu, púrpura. Los tonos, según la combinación y patrones de distribución d'el color son bien variables ente cultivares. Los seis tépalos son usualmente daqué distintos ente sigo y tópense xuníos na base formando un tubu. Les flores son hermafrodites, cigomorfas, sésiles, caúna arrodiada d'una bráctea y una bractéola verdes. Les flores tópense dispuestes en llargues espigues terminales que lleven 12 a 20 flores. El frutu ye una cápsula oblonga o globosa que contién numberoses granes alaes y marrones. Les fueyes, que son allargaes, paralelinervadas y llanceolaes, tán recubiertes d'una cutícula cerosa y salen toes dende la base. Les fueyes inferiores tán amenorgaes a vainas y les cimeres son dísticas, de lliniares a estrechamente llanceolaes. Los cormos son arrondaos, simétricos, daqué esnachaos, col ápice de crecedera nel centru de la zona cimera que -de normal- ta daqué ablayada. Tán cubiertos por delles capes de túniques fibroses. Son de renovación añal y mientres el periodu de vexetación dan llugar a numberosos "bulbillos".[11] Polo xeneral cultivar de gladiolu son tetraploides, con 2n = 4x = 60 cromosomes.[10]
Esisten numberoses formes de clasificar a los miles de cultivares de gladiolu. Dende'l puntu de vista de la xardinería la siguiente categorización ye útil yá que ye la qu'apaez en numberosos catálogos comerciales y ye la qu'usen les sociedaes especializaes en gladiolos.[11] Hai 4 grupos básicos d'híbridos cultivaos:
mínima biolóxica (cuando nun hai crecedera) ye de 5-6 °C. Les temperatures óptimas pal so desenvolvimientu son de 10-15 °C pela nueche y de 20-25 °C pel día. La formación del tarmu floral tien llugar dende los 12 °C hasta los 22 °C. La temperatura ideal del suelu ye de 10-12 °C, les cimeres a 30 °C son perxudiciales pa esta planta. Al contrariu de lo qu'asocede con otres plantes bulboses, como'l tulipán, la inducción y la diferenciación floral produzse dempués del plantíu de los bulbos, cuando apaez la tercera o cuarta fueya, esto ye, dempués de 4 a 8 selmanes. Esta duración varia en función de la temperatura y non de la lluz.[5]
El gladiolu floria cuando los díes son mayores de 12 hores (dizse que ye una especie de día llargu), y ye una planta heliófila (amante del sol) polo que rique bastante lluminosidá; si esta ye insuficiente les plantes nun florien. Por esta razón, cuando-y lo cultiva n'invernaderu mientres los meses d'iviernu ye necesariu apurrir llume artificial.[5]
ambiental tendrá de tar entendida ente'l 60 y el 70 %.
suelos, pero prefier los arenosos, bien drenados y con apurras de fertilizante o abonos orgánicos. Si'l suelu ye magrizu hai qu'evitar encharcamientos que son causales d'enfermedaes. El pH óptimo ta ente 6 y 7.[5]
Los híbridos llántense en primavera a 8-10 cm de fondura y a 10-15 cm ente plantes. Pa llograr floriamientos mientres un mayor ralu de tiempu pueden llantase los cormos escalonadamente. Precisen d'un suelu bien drenado y arenosu y un sitiu bien soleyeru. Ye imprescindible regar bien les plantes mientres el branu y tutorar a aquellos cultivares con tarmos bien altos. Los cormos arrínquense na seronda y guardar secos mientres l'iviernu, especialmente en zones d'iviernos bien fríos o lluviosos.
Los gladiolos cultívense básicamente pa la producción de flor cortada. P'abastecer les necesidaes añales de cormos de los productores de flor cortada y el suministru de bulbos pa decoración de xardinos y parques, realízase tamién la producción a gran escala de bulbos.
El plantíu tien llugar en primavera y un ciclu de cultivu dura dos años. Nel primer añu, llántense los bulbillos de calibre 1/2 a 2/3 a una densidá de 3 a 5 millones de bulbillos/hai. Depués del cultivu, arrínquense los cormos mecánicamente, almacénense y dar# en llantalos nuevamente. Nel segundu añu de cultivu, los cormos llantar a una densidá de 300.000 a 600.000/hai. Realícense controles pa determinar que los cormos pertenecen a la variedá que se ta multiplicando por aciu la inspección de les espigues que van floriando. Depués d'esta inspección, les espigues cortar pa dexar una mayor crecedera de los cormos. Realícense desmalezados químicos o mecánicos y, una vegada que les plantes pónense marielles, dar# en la recueya de los cormos, los que llegaríen a calibres de 8/10 a 14 y más.
Empléguense cormos de gran calibre (12/14, 14 y mayores) y de cultivares afechos a les condiciones edafoclimáticas del llugar de producción. Según les condiciones climátiques y la dómina del añu, realícense dos tipos de producción: al campu y baxu invernaderu. En dambos casos, y depués del plantíu, realízase una serie de práutiques de manexu del cultivu, que son:
Los gladiolos multiplíquense usualmente al traviés de "bulbillos". Estos bulbillos son cormos en miniatura que se formen na base del cormo orixinal. Reparar fácilmente cuando s'arrinquen los cormos en seronda p'almacenalos mientres el iviernu. Los bulbillos precisen d'unu o dos años de cultivu p'algamar el tamañu necesariu pa producir espigues de bon tamañu. La multiplicación realizada d'esta miente ye asexual, tolos cormos derivaos d'un mesmu cultivar van caltener inalterables les carauterístiques xenétiques y, poro, toles carauterístiques fenotípicas.[10]
La multiplicación al traviés de granes (sexual) realizar pal caltenimientu de poblaciones d'especies monteses, o bien, pa faer meyoramientu xenéticu. Al cruciar manualmente dos cultivares ente sigo, les plantes derivaes de la grana llograda van manifestar una gran variabilidá pa munchos calteres, incluyendo'l tamañu y color de la flor, la resistencia a enfermedaes y la fenología. Estos atributos pueden ser escoyíos y darréu reteníos en forma indefinida por aciu la multiplicación asexual.[10]
Alredor de quince tipos de virus pueden infectar al gladiolu, anque la so importancia económica ye bien variable. Ello ye que solamente dos presenten importancia económica: el virus del mosaicu mariellu de la xudía o Bean Yellow Mosaic Virus (BYMV) y el Virus del mosaicu del pepinu o Cucumber Mosaic Virus (CMV). Dambes son responsables de decoloraciones foliares y florales. Los dos virus son tresmitíos na forma non persistente por diversu vectores, ente ellos pulgones, que los tremen planta a planta a partir de numberoses fontes d'infección. Les midíes de control tán dirixíes al usu de bulbos sanos pa realizar el plantíu y al control de los inseutos vectores.
Gladiolus alatus
Gladiolus callianthus
Gladiolus communis
Gladiolus communis subsp. byzantinus
Gladiolus illyricus
Gladiolus imbricatus
Gladiolus palustris
.
Gladiolus ye un xéneru de plantes perennes y bulboses perteneciente a la familia Iridaceae. El xéneru distribuyir na área mediterránea europea, Asia, África tropical y Sudáfrica. Sicasí, el centru de diversificación del xéneru ye la provincia del Cabu, en Sudáfrica, onde se topó'l mayor númberu d'especies. Ello ye que el xéneru entiende aprosimao 250 especies, de les cualos 163 son d'África austral, 10 d'Eurasia, 9 de Madagascar y les restantes d'África tropical. Los xéneros Oenostachys, Homoglossum, Anomalesia y Acidanthera, tradicionalmente consideraos xéneros independientes, fueron incluyíos dientro de Gladiolus.
Qladiolus (lat. Gladiolus)[1] - süsənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[2]
İsmayıllı rayonunda qladiolus
Qladiolus (lat. Gladiolus) - süsənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Gladiolus (del llatí, "petita espasa") és un gènere de plantes de la família de les iridàcies (Iridaceae). Hi ha unes 260 espècies del gènere Gladiolus, 250 de les quals són natives d l'Àfrica subsahariana. Moltes es coneixen popularment com a "gladiols", però també pertanyen al grup de plantes que s'anomenen "lliris". Aquestes plantes són altament decoratives i, generalment, molt populars com a plantes ornamentals.
Gladiolus (del llatí, "petita espasa") és un gènere de plantes de la família de les iridàcies (Iridaceae). Hi ha unes 260 espècies del gènere Gladiolus, 250 de les quals són natives d l'Àfrica subsahariana. Moltes es coneixen popularment com a "gladiols", però també pertanyen al grup de plantes que s'anomenen "lliris". Aquestes plantes són altament decoratives i, generalment, molt populars com a plantes ornamentals.
Mečík (Gladiolus L.) je rod jednoděložných rostlin z čeledi kosatcovité (Iridaceae).
Jedná se o vytrvalé pozemní byliny, s hlízami. Jsou to rostliny jednodomé s oboupohlavnými květy. Stonky jsou vzpřímené, nevětvené, vzácněji větvené. Listy jsou střídavé, přisedlé, s listovými pochvami. Čepele listů jsou celokrajné, většinou kopinaté, mečovité, rýhované, často trochu ztlustlé, žilnatina je souběžná. Květy jsou oboupohlavné, poměrně velké a nápadné, zygomorfické (souměrné), různých barev, jsou v květenstvích, zpravidla v vějířcích. Květy jsou podepřeny listeny. Okvětí se skládá z 6 okvětních lístků ve 2 přeslenech (3+3), které jsou dosti odlišné, spodní bývají větší než horní a vnější jsou často užší než vnitřní. Celé okvětí je dole srostlé v trubku. Tyčinky jsou 3, jsou nahoru zakřivené. Gyneceum je složeno ze 3 plodolistů, je synkarpní, semeník je spodní. Čnělka je 1, ale dělí se do 3 nitkovitých laloků. Plodem je trojpouzdrá tobolka, semena jsou křídlatá.
Je známo asi 260 druhů, které jsou rozšířeny hlavně v Africe, a to často i v tropické a jižní a také na Madagaskaru, podstatně méně zasahují do Evropy a Asie, v Americe pouze adventivně.
V ČR rostou přirozeně 2 druhy. Běžnější je mečík střechovitý (Gladiolus imbricatus). Je to druh vlhkých luk, který dosti utrpěl kolektivizací ve 2. polovině 20. století. Jedná se o silně ohrožený druh (C2), častěji ho můžeme spatřit např. v Bílých Karpatech a ve vojenském újezdu Libavá. Mnohem vzácnější a v ČR kriticky ohrožený je mečík bahenní (Gladiolus palustris), který se do dnešních dní zachoval na několika lokalitách v Polabí a na jihovýchodní Moravě. V zahradách jsou hojně pěstovány různé hybridy cizích druhů, které do volné přírody nezplaňují.
Květena ČR: 8 nebo 9 díl
Mečík (Gladiolus L.) je rod jednoděložných rostlin z čeledi kosatcovité (Iridaceae).
Gladiolus er en slægt med flere end 250 arter, der først og fremmest er udbredt i det sydlige Afrika. Nogle få arter findes i Nordafrika og Sydeuropa. Det er flerårige, urteagtige planter med en underjordisk knold, som bærer stængler med 1-9 sværdformede blade. Disse blade er furede på langs og helrandede. Blomsterne sidder endestillet på den ene side af skuddene. De enkelte blomster er 3-tallige og uregelmæssige med 6 lyserøde, rødlige eller lyst purpurrøde blosterblade. Frugtrene er trekantede kapsler med 20-100 frø.
Beskrevne arter
Die Gladiolen (Gladiolus, auch Schwertblume genannt, von lateinisch gladius „Schwert“) sind eine Pflanzengattung in der Familie der Schwertliliengewächse (Iridaceae).
Heimisch sind die Arten dieser Gattung vom südlichen Europa über den Nahen Osten bis nach Afrika und Madagaskar. Die Arten mit den auffälligsten und farbenprächtigsten Blüten stammen aus Südafrika.
In Mitteleuropa dienen sie vorwiegend als Zierpflanze. Auf mitteleuropäischem Gebiet kommen die Sumpf-Siegwurz und die Wiesen-Siegwurz in Deutschland vor. Das Verbreitungsgebiet der Sumpf-Siegwurz liegt in Süddeutschland. Man findet sie auf den bayerischen Lechtalheiden zwischen Landsberg am Lech und Augsburg; auch auf dem Rotstein und im Daubaner Wald (beides Sachsen) ist ein nennenswerter Bestand an wilden Gladiolen zu finden.
Gladiolen sind immergrüne oder laubabwerfende, ausdauernde krautige Pflanzen, die Wuchshöhen von bis zu 1,50 m erreichen können. Sie bilden Knollen als Überdauerungsorgane. Besonders die Blätter riechen unangenehm. Die Laubblätter sitzen entweder in grundständigen Rosetten oder sind wechselständig und zweizeilig am Stängel verteilt. Die einfachen, langen, oft schwertförmigen Laubblätter sind parallelnervig. Der Blattrand ist glatt.
Es werden endständige, verzweigte oder unverzweigte, ährige Blütenstände gebildet, die Tragblätter enthalten. Manche Blüten duften etwas. Die ungestielten, zwittrigen, dreizähligen Blüten können radiärsymmetrisch bis zygomorph sein. Es sind zwei mal drei Blütenhüllblätter vorhanden; sie können in beiden Kreisen gleich oder verschiedengestaltig sein. Außer Blau, Braun und reinem Schwarz kommen die Blütenhüllblätter in allen Farben vor. Es ist nur der innere Kreis mit drei freien, fertilen Staubblättern vorhanden, denn sie stehen dem äußeren Blütenhüllblättern gegenüber. Drei Fruchtblätter sind zu einem unterständigen Fruchtknoten verwachsen. Der Griffel endet in drei Narben. Die Bestäubung erfolgt auf vielfältige Weise: Entomophilie, Ornithophilie oder Anemophilie. Die dreifächerige Kapselfrucht enthält 20 bis 100 Samen. Die hell- bis dunkelbraunen Samen sind meist geflügelt.
Die Blüten mancher Arten können roh oder gegart gegessen werden. Die unterirdischen Pflanzenteile einiger Arten werden gegart gegessen.[1]
Nur wenige Gladiolen sind nördlich von Südeuropa in Kultur, ausschlaggebend ist ihre mangelnde Winterhärte. Als Zierpflanzen, insbesondere als Schnittblumen, werden vor allem Hybriden aus der Gruppe der Garten-Gladiolen (Gladiolus × hortulanus) kultiviert, die oft sehr großblütig sind. Diese Gladiolen gehen auf zahlreiche südafrikanische Elternarten zurück. Die Blüten von Schmetterlings- oder Butterfly-Gladiolen hingegen sind stets klein, mehrfarbig und haben einen gewellten Rand.[2]
Gladiolen gehören zu den Pflanzen, die schon bei niedrigen anorganischen Fluorkonzentrationen in der Luft mit sichtbaren Schädigungen reagieren.[3] Sie werden deshalb als Bioindikator eingesetzt, um anorganische Fluorverbindungen in der Außenluft nachzuweisen.[4] Die Gladiolen-Exposition wurde 2005 mit der Richtlinie VDI 3957 Blatt 14 standardisiert.[4]
Bei der biblischen „Rose von Scharon“ könnte es sich um eine Gladiole gehandelt haben.[5]
Es gibt etwa 250 bis 280 Gladiolus-Arten (Auswahl)[6]:
Eine vollständige Liste aller 283 anerkannten Arten (Stand 2018) der Gattung findet sich bei R. Govaerts.[7]
Als Garten-Gladiole (Gladiolus × hortulanus) wird eine Hybridgruppe aus Gladiolus tristis, Gladiolus dalenii, Gladiolus oppositiflorus, Gladiolus papilio, Gladiolus carneus, Gladiolus cruentus und Gladiolus cardinalis bezeichnet. Diese wird in die Grandiflorus-Gruppe, die Nanus-Gruppe und die Primulinus-Gruppe unterteilt.[8]
Die Gladiolen (Gladiolus, auch Schwertblume genannt, von lateinisch gladius „Schwert“) sind eine Pflanzengattung in der Familie der Schwertliliengewächse (Iridaceae).
Gihaşimşûr, Gihaşimşîr (Gladiolus) (lat. gladius = "şûr") çîneke riwekên famîleya sosinan (Iridaceae) e. Cureyekê vê çînê şimşûrî (Gladiolus illyricus) ku carnan ji ev wekî navê giştî jî tê bikaranîn. Şimşûr navê cureyekê şûran e.
Li Kurdistan, başûrê Ewropa, hin deverên Afrîka, Madagaskar, Rojhilata Navîn û devedorê Deryaya Navîn diçê. Li Ewropayê pirranî bo baxçevaniyê tê çandin. Hin jî tên xwarin.
Bi qasî 250 heya 260 cureyên wê hene. Yên navdar ev in:
Gihaşimşûr, Gihaşimşîr (Gladiolus) (lat. gladius = "şûr") çîneke riwekên famîleya sosinan (Iridaceae) e. Cureyekê vê çînê şimşûrî (Gladiolus illyricus) ku carnan ji ev wekî navê giştî jî tê bikaranîn. Şimşûr navê cureyekê şûran e.
Li Kurdistan, başûrê Ewropa, hin deverên Afrîka, Madagaskar, Rojhilata Navîn û devedorê Deryaya Navîn diçê. Li Ewropayê pirranî bo baxçevaniyê tê çandin. Hin jî tên xwarin.
Gladiolus (Gladiolus L.) — savsarguldoshlar (savsargullilar oilasi)ga mansub tuganak piyozli koʻp yillik, manzarali oʻsimlik. 200 ga yaqin turi bor. Oʻrta Osiyoda 3 turi oʻstiriladi. Ekma G.ning 8 mingga yaqin navi bor. Poyasi tik, deyarli shoxlamaydi, boʻyi 40—200 sm. Bargi qilichsimon, poyada ikki qator boʻlib joylashadi. Guli karnay shaklida, sal qoʻsh labli va bukilgan naysimon, 20 sm keladi. Gullari poya uchida bir qator, baʼzan ikki qator oʻrnashadi (gul poyasidagi gullarning soni 25 tagacha boʻladi). Mart—aprelda ekiladi, iyundan avgustgacha (yanvar—fevralda tuvaklarga oʻtqazilgani aprel—mayda) ochiladi. Ertagisi 80, kechkisi 90 kunda ochiladi. G. ekiladigan yer kuzda 35— 40 sm chuqurlikda haydalib, gektariga 80—100 t goʻng yoki kompost, 250– 300 kg fosforli, 120– 150 kg kaliyli oʻgʻit, bahorda ekish vaktida 250– 300 kg azotli oʻgʻit solinadi. Kuzda tuganakpiyozi poʻstidan tozalanib, sovuq suvda yuvib quritiladi, soʻngra yertoʻlada 4—5° haroratda saqlanadi. Oʻzbekistonda G.ning kanada (Kanadu), minerva (Minera), monsoyer (Monsouer), pikardi (Picardi) navlari oʻstiriladi.
Gladiolus (frae Laitin, the diminutive o gladius, a sword) is a genus o perennial cormous flouerin plants in the iris faimily (Iridaceae).[2]
Gladiolus (mugažo latinan kelel), om äivoččiden änikoičijoiden kazmusiden heim Irisaižed-sugukundaspäi. Heim kogoneb läz 300 erikoišpäi, sädihe enamba vit tuhad sortuid.
Nimituz libub latinižes gladius-sanaspäi «mek», kazmusen irdnägun mödhe edel änikoičendad i sen jäl'ghe. Kazmused Gladiolus-heimospäi libudas suvižen Afrikan (erikoiden tobj pala), Evrazijan (10 erikod) i Madagaskaran (9 erikod) agjoišpäi. Kazvatadas gibridoid saduiš kaiked mail'madme.
Äivozne kazmuz, laukkera udištase jogo vodel. Seikhed kazdas 50..150 sm kortte. Oiktad lehtesed oleldas 50..80 sm pitte i varmitadas pit'käd seikhed. Änikuz om pit'k mugažo, 80 santimetrhasai pitte. Čaptud änikused jädas veresikš vedes seišten 10..12 päivhäsai.
Om äi koričmaid semnid, no äikerdoitas laukkeroil da niiden urbil.
Kazvatadas dekorativižeks kazmuseks, üks' sort eläb kümnehe vodhesai tobjimalaz. Voib ližata jauhtud laukkerad paštamha leibäd. Ottihe evrazižid erikoid kuti diuretine i hambhankibunvastaine abutuz.
Sätas saduiden sortuid erazvuiččiden erikoiden gibridizacijal da selekcijal 17. voz'sadaspäi, sil aigal vedihe suviafrikaižid erikoid Evropha. Gofriruidud änikod oma sadud ezmäižen kerdan AÜV:oiš vl 1907. Sortuiden ezmäine rahvahidenkeskeine klassifikacii oli olmas vspäi 1945. Gladiolusan kaik sortud mülüdas Gladiolus × hybrydus-erikho.
Gladiolus ie rod lukovičastih trajnica iz porodice Iridaceae, koji obuhvata široko rasprostranjene vrste dijelova Evroazije i Afrike.[1][2] [3] U ovaj rod su uključeni i nekadašnji rodovi Acidanthera, Anomalesia, Homoglossum i Eenostachys, ranije smatrani zasebnim.[4]
Februara 2017., širom svijeta, bilo je poznato ukupno oko 280 vrsra roda Gladiola. U Bosni i Hercegovini i okolnim balkanskim državama uspijeva nekoliko vrsta, od kojih su neke kultivirane i uzgajaju se kao ukrasne biljke..
Gladiolus (Gladiolus L.) — savsarguldoshlar (savsargullilar oilasi)ga mansub tuganak piyozli koʻp yillik, manzarali oʻsimlik. 200 ga yaqin turi bor. Oʻrta Osiyoda 3 turi oʻstiriladi. Ekma G.ning 8 mingga yaqin navi bor. Poyasi tik, deyarli shoxlamaydi, boʻyi 40—200 sm. Bargi qilichsimon, poyada ikki qator boʻlib joylashadi. Guli karnay shaklida, sal qoʻsh labli va bukilgan naysimon, 20 sm keladi. Gullari poya uchida bir qator, baʼzan ikki qator oʻrnashadi (gul poyasidagi gullarning soni 25 tagacha boʻladi). Mart—aprelda ekiladi, iyundan avgustgacha (yanvar—fevralda tuvaklarga oʻtqazilgani aprel—mayda) ochiladi. Ertagisi 80, kechkisi 90 kunda ochiladi. G. ekiladigan yer kuzda 35— 40 sm chuqurlikda haydalib, gektariga 80—100 t goʻng yoki kompost, 250– 300 kg fosforli, 120– 150 kg kaliyli oʻgʻit, bahorda ekish vaktida 250– 300 kg azotli oʻgʻit solinadi. Kuzda tuganakpiyozi poʻstidan tozalanib, sovuq suvda yuvib quritiladi, soʻngra yertoʻlada 4—5° haroratda saqlanadi. Oʻzbekistonda G.ning kanada (Kanadu), minerva (Minera), monsoyer (Monsouer), pikardi (Picardi) navlari oʻstiriladi.
Gladiolus (frae Laitin, the diminutive o gladius, a sword) is a genus o perennial cormous flouerin plants in the iris faimily (Iridaceae).
Gladiolus ie rod lukovičastih trajnica iz porodice Iridaceae, koji obuhvata široko rasprostranjene vrste dijelova Evroazije i Afrike. U ovaj rod su uključeni i nekadašnji rodovi Acidanthera, Anomalesia, Homoglossum i Eenostachys, ranije smatrani zasebnim.
Februara 2017., širom svijeta, bilo je poznato ukupno oko 280 vrsra roda Gladiola. U Bosni i Hercegovini i okolnim balkanskim državama uspijeva nekoliko vrsta, od kojih su neke kultivirane i uzgajaju se kao ukrasne biljke..
Gladiolus (mugažo latinan kelel), om äivoččiden änikoičijoiden kazmusiden heim Irisaižed-sugukundaspäi. Heim kogoneb läz 300 erikoišpäi, sädihe enamba vit tuhad sortuid.
Gladióla (Gladiolus L.) – to je szlach roscënów z rodzëznë józefkòwatëch. Gladióla rosce m. jin. na Kaszëbach.
Gladėjuolė (luotīnėškā: Gladiolus) ī tuokis vilkdalgėniu augalū (Iridaceae) šeimuos augals, kvietka.
Tas daugiametis augals ī, tora gombus kap cėbolė. Stėibs nie šakuots, vuo lapā ėšruod kap kards. Žėidā paprastā būn rauduoni aba ruožėnē.
Lietovuo gladėjuolės retā aug šlapiuos medies, pėivūs, vuo tonkiausē augėnamas prī nomū.
Бойҙагөл (лат. Gladiolus) — күбәләк сәскәһе һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 300 төрө билдәле, Евразияның көнбайыш райондарында һәм Африкала таралған. Башҡортостанда нәҙек бойҙайгөл үҫә. Ваҡ бүлбе-һуғанбашлы күп йыллыҡ үлән. Һабағы нәҙек, төҙ, ябай, ҡайһы ваҡыт тармаҡлы, 40—70 см бейеклектә. Япрағы йәшел йәки зәңгәрһыу йәшел; аҫҡыһы — тәңкә һымаҡ; урталағыһы — ҡылыс формаһында; өҫкөһө — ҡыҫҡа. Сәскәһе эре, тажы күкһел төҫмөрлө алһыу шәмәхә төҫөндә, оста урынлашҡан оҙон, бер яҡлы, һирәк суҡтарға йыйылған. Май—июндә сәскә ата. Емеше — тупаҡ өс ҡырлы, кире йомортҡа формаһындағы ҡумта, июль—август айҙарында өлгөрә. Һаҙлы һәм дымлы болонда, сиҙәмдә үҫә. Башҡортостандың Урал алдында һәм Башҡортостан (Көньяҡ) Уралының көньяҡ өлөшөндә осрай. Ҡырағай төрҙәре нигеҙендә бойҙагөлдөң декоратив үҫемлек булараҡ үҫтерелеүсе күп сорттары сығарылған. Башҡортостан Республикаһының Ҡыҙыл китабына индерелгән
Гладилоус (лат. Gladiolus, L. 1753) — чекилдектер тукумуна кирүүчү көп жылдык өсүмдүк.
Бул пияз сымал, жылуулукту көп талап кыяуучу гүл. Сабагы көбүнчө бутактабан, түз өсөт. Бийикт. 25—220 см. Жалбырагы канжар сымал тик, түсү жашыл же кок жашыл. Гүлү ак сары, күлгүн Кызыл, көгүлтүр ж. б., ар сабагында бир же эки катар жайгашып, алты түрдүү үлүштөн турат.
Түштүк жана Түндүк Африкада, Европа, Азияда Гладилоустун 200го жакын түрү бар. Кооз гүл катары анып көпкө гүлдөөчу, ар түркүн гүлдуу гибриди өстүрүлөт.
Гладилоус түбүнөн, сабагынан көбөйөт.
Кыргызстанда Гладилоустун «Ысык-Кол» жана «Күлүң көз» деген сорту чыгарылган, гүлү эң кооз, көбүнчө гүлдестеге пайдаланылат
Гладиола (лат. Gladiolus) е род на повеќегодишни растенија со грутчеста луковица од фамилијата на перуники.[1] Латинското (и македонското) име потекнува од латинскиот збор gladius - „меч“, бидејќи листовите на гладиолата по својата форма наликуваат на меч. Гладиолите потекнуваат од тропските и суптропските региони на Африка, Средоземно Море, Средна Европа и Азија, вклучително и западен Сибир. Родот брои околу 250 видови, од кои 163 потекнуваат од јужните делови на Африка (Капско флористичко царство, каде е центарот на диверзитет на овој род), 10 од Евроазија, а 9 потекнуваат од Мадагаскар.
Растенијата се повеќегодишни, со грутчеста луковица. Таа е овална, се обновува секоја година и носи тенки лушпи со бело до црно-вишново обојување.
Стеблото не се разгранува, единечно е, залистено и достигнува 50-150 cm височина. Листовите се тенки, прави или мечовидни, 50-80 cm во должина, со синкасто-зелена боја. Лисната основа го обвива стеблото, со што дополнително му дава цврстина.
Цветовите се собрани во еднострани, двострани или спирални класовидни соцветија до 80 cm долги, кревки, средно густи или густи. Цветовите се приседнати со прост инковиден околуцветник од шест нееднакви делови, сраснати во основата, со различна големина и форма.
Плодот е кутијка. Семиња има многу, тие се кружни или овални, кафеави.
Гладиолите што се одгледуваат во градините се добиени со вкрстување на различни европски и африкански видови, па затоа сите сорти на гладиоли се однесуваат кон хибридниот вид - Gladiolus x hybridus hort. Меѓународната регистрација на сортите на гладиоли се врши од страна на Северноамериканскиот совет на проучувачи на гладиоли. Во 1945 година во Америка била создадена класификација на сортите, која ги опишува истите според бојата и големината на цветот со помош на бројчани кодови. Со зголемувањето на знаењето и појавата на нови сорти, оваа класификација се усовршувала, па денес таа содржи пет класи по големина на цветовите и десет класи по основните бои.
Денес во светски рамки постојат околу 5000 сорти на гладиоли. Старите сорти постепено исчезнуваат (при вегетативното размножување се насобираат дефекти во копирањето на ДНК, а поради тоа животоспособноста на сортата постепено се намалува); се смета дека средниот век на животот на дадена сорта е десетици години. Но постојат и сорти кои се долговечни и успешно опстојуваат дури три десетлетија. Новите сорти се со посложено и необично обојување, посложена текстура и други подобрени својства.
Во умерените зони, грутчестите луковици на повеќето видови и сорти треба да се откопаат во есен и да се чуваат од замрзнување во текот на зимата, и напролет повторно да се засадат. Сортите со големи цветови имаат потреба од влага за време на сезоната на растење и мораат поединечно да се врзат за потпора (столб, прачка или слично) веднаш штом се појават мечовидните цветни главички. Листовите мора да се остават да изумрат по природен пат пред грутчестите луковици да се откопаат и складираат. Нови растенија се добиваат како од малите луковички кои се израстоци на родителската грутчеста луковица, така и од семе. Во секој случај, потребни се неколку години за да се достигне големина погодна за цветање. Групациите од гладиоли треба да се разретчат и пресадат на неколку години, со цел поединечните растенија да бидат силни и крупни.
Гладиола (лат. Gladiolus) е род на повеќегодишни растенија со грутчеста луковица од фамилијата на перуники. Латинското (и македонското) име потекнува од латинскиот збор gladius - „меч“, бидејќи листовите на гладиолата по својата форма наликуваат на меч. Гладиолите потекнуваат од тропските и суптропските региони на Африка, Средоземно Море, Средна Европа и Азија, вклучително и западен Сибир. Родот брои околу 250 видови, од кои 163 потекнуваат од јужните делови на Африка (Капско флористичко царство, каде е центарот на диверзитет на овој род), 10 од Евроазија, а 9 потекнуваат од Мадагаскар.
Сабля тикше[1] (лат. Gladíolus, руз. Шпа́жник или Гладиóлус) — ламоиень Чурькамарень буень тикше Пшемечирьке тюсонь ёнкшенсетнень раськесь (Iridaceae).
Gladiolus (from Latin, the diminutive of gladius, a sword[2]) is a genus of perennial cormous flowering plants in the iris family (Iridaceae).[3]
It is sometimes called the 'sword lily', but is usually called by its generic name (plural gladioli).[4]
The genus occurs in Asia, Mediterranean Europe, South Africa, and tropical Africa. The center of diversity is in the Cape Floristic Region.[5] The genera Acidanthera, Anomalesia, Homoglossum, and Oenostachys, formerly considered distinct, are now included in Gladiolus.[6]
Gladioli grow from round, symmetrical corms[7] (similar to crocuses) that are enveloped in several layers of brownish, fibrous tunics.[8]
Their stems are generally unbranched, producing 1 to 9 narrow, sword-shaped, longitudinal grooved leaves, enclosed in a sheath.[2] The lowest leaf is shortened to a cataphyll. The leaf blades can be plane or cruciform in cross section.
The flowers of unmodified wild species vary from very small to perhaps 40 mm across, and inflorescences bearing anything from one to several flowers. The spectacular giant flower spikes in commerce are the products of centuries of hybridisation and selection.
The flower spikes are large and one-sided, with secund, bisexual flowers, each subtended by 2 leathery, green bracts. The sepals and the petals are almost identical in appearance, and are termed tepals. They are united at their base into a tube-shaped structure. The dorsal tepal is the largest, arching over the three stamens. The outer three tepals are narrower. The perianth is funnel-shaped, with the stamens attached to its base. The style has three filiform, spoon-shaped branches, each expanding towards the apex.[9]
The ovary is 3-locular with oblong or globose capsules,[9] containing many, winged brown, longitudinally dehiscent seeds.
These flowers are variously coloured, ranging from pink to reddish or light purple with white, contrasting markings, or white to cream or orange to red.[10]
The South African species were originally pollinated by long-tongued anthophorini bees,[11] but some changes in the pollination system have occurred, allowing pollination by sunbirds, noctuid and Hawk-moths, long-tongued flies and several others.[12] In the temperate zones of Europe many of the hybrid large flowering sorts of gladiolus can be pollinated by small well-known wasps. Actually, they are not very good pollinators because of the large flowers of the plants and the small size of the wasps. Another insect in this zone which can try some of the nectar of the gladioli is the best-known European Hawk-moth Macroglossum stellatarum which usually pollinates many popular garden flowers like Petunia, Zinnia, Dianthus and others.[13]
Gladioli are used as food plants by the larvae of some Lepidoptera species including the Large Yellow Underwing,[14] and gladiolus thrips.[15]
Gladioli have been extensively hybridized and a wide range of ornamental flower colours are available from the many varieties.[10] The main hybrid groups have been obtained by crossing between four or five species, followed by selection: 'Grandiflorus', 'Primulines' and 'Nanus'. They can make very good cut flowers for display.[10]
The majority of the species in this genus are diploid with 30 chromosomes (2n=30) but the Grandiflora hybrids are tetraploid and possess 60 chromosomes (2n=4x=60). This is because the main parental species of these hybrids is Gladiolus dalenii which is also tetraploid and includes a wide range of varieties (like the Grandiflora hybrids).[10]
Gladiolus alatus, Clanwilliam, RSA
Gladiolus cardinalis
from Curtis's Botanical Magazine 1790
Waved-flowered Gladiolus (Gladiolus undulatus)
from Curtis's Botanical Magazine 1801
Gladiolus hybrid, Grandiflorus group
Gladiolus × hortulanus
Gladiolus × hortulanus 'Priscilla' photographed in visible, ultraviolet (showing Nectar guides), and infrared light
Gladiolus Italicus Bulbs of Different Sizes/Ages (from Behbahan)
Wild Gladiolus Italicus in Behbahan
Gladiolus Italicus in Behbahan
Wild Gladiolus Italicus
In temperate zones, the corms of most species and hybrids should be lifted in autumn and stored over winter in a frost-free place, then replanted in spring. Some species from Europe and high altitudes in Africa, as well as the small 'Nanus' hybrids, are much hardier (to at least −26 °C or −15 °F) and can be left in the ground in regions with sufficiently dry winters. 'Nanus' is hardy to Zones 5–8. The large-flowered types require moisture during the growing season, and must be individually staked as soon as the sword-shaped flower heads appear. The leaves must be allowed to die down naturally before lifting and storing the corms. Plants are propagated either from small cormlets produced as offsets by the parent corms, or from seed. In either case, they take several years to get to flowering size. Clumps should be dug up and divided every few years to keep them vigorous.[15]
They are affected by thrips, (thrip simplex),[15][16] and wasps Dasyproctus bipunctatus, which burrow into the flowers causing them to collapse and die.[17]
Numerous garden cultivars have been developed, of which ‘Robinetta’ (a G. recurvus hybrid), with pink flowers, has gained the Royal Horticultural Society’s Award of Garden Merit.[18][19]
Vase with Red Gladioli (1886) by Vincent van Gogh
![Gladiole by Philipp Ernst [de]](http://en.wikipedia.org/wiki/File:Ph_Ernst_(201).JPG)
Gladiole by Philipp Ernst
The genus Gladiolus contains about 300 species, the World Checklist of Selected Plant Families had over 276 species in 1988,[10] As of February 2017, it accepted 300 species.[28]
There are 260 species of Gladiolus endemic to southern Africa,[7] and 76 in tropical Africa. About 10 species are native to Eurasia.[29]
The genus Gladiolus has been divided into many sections. Most species, however, are only tentatively placed.
Known hybrids include:
Gladiolus (from Latin, the diminutive of gladius, a sword) is a genus of perennial cormous flowering plants in the iris family (Iridaceae).
Gladiolus italicus, Behbahan It is sometimes called the 'sword lily', but is usually called by its generic name (plural gladioli).
The genus occurs in Asia, Mediterranean Europe, South Africa, and tropical Africa. The center of diversity is in the Cape Floristic Region. The genera Acidanthera, Anomalesia, Homoglossum, and Oenostachys, formerly considered distinct, are now included in Gladiolus.
Gladiolus es un género de plantas perennes y bulbosas perteneciente a la familia Iridaceae. El género se distribuye en el área mediterránea europea, Asia, África tropical y Sudáfrica. No obstante, el centro de diversificación del género es la provincia del Cabo, en Sudáfrica, donde se ha hallado el mayor número de especies. De hecho, el género comprende aproximadamente 250 especies, de las cuales 163 son de África austral, 10 de Eurasia, 9 de Madagascar y las restantes de África tropical.[2][3] Los géneros Oenostachys, Homoglossum, Anomalesia y Acidanthera, tradicionalmente considerados géneros independientes, han sido incluidos dentro de Gladiolus.[4]
El nombre del género se atribuye a Plinio y hace referencia, por un lado, a la forma de las hojas de estas plantas, similares a la espada romana denominada gladius. Por otro lado, también se refiere al hecho de que en la época de los romanos la flor del gladiolo se entregaba a los gladiadores que triunfaban en la batalla; por eso, la flor es el símbolo de la victoria.[2][5]
Las especies de Gladiolus presentan flores ligera o acentuadamente zigomorfas y hermafroditas. El perigonio está compuesto por 6 tépalos subiguales, extendidos, recurvos, unidos en su base formando un tubo más o menos notable según la especie. El androceo está compuesto por 3 estambres, dispuestos unilateralmente, arqueados. Los filamentos de los estambres son filiformes y libres. Las anteras son lineares. El ovario es ínfero, trilocular, con los lóculos pluriovulados, el estilo es filiforme y trífido. El fruto es una cápsula dehiscente por 3 valvas. Son plantas herbáceas cuyo tallo subterráneo es un cormo. El cormo se renueva sobre sí mismo en cada ciclo vegetativo. Al terminar un ciclo, si se desentierra la planta, se puede observar el cormo viejo y deshidratado por debajo del nuevo. Cada cormo es macizo, y está recubierto por capas finas de tegumentos fibrosos. Los tallos son aplanados y las hojas son ensiformes. Las flores, muy vistosas, están dispuestas en largas espigas terminales más largas que las hojas. La altura de las plantas va de 30 cm a 1 m, según la especie.[6]
Las estrategias de polinización cruzada de Gladiolus son inusualmente diversas e incluyen como vectores a varias especies de abejas, pájaros, moscas, escarabajos y mariposas. Los cambios evolutivos asociados a la polinización por vectores tan variados involucraron varias modificaciones de las flores, tales como la pigmentación de los tépalos y el tipo de manchas de los mismos, la presencia o ausencia de aroma en las flores y, ocasionalmente, el cambio de la simetría floral. Asimismo, existieron cambios asociados en las características del néctar (volumen, concentración y tipo de azúcares). Todos estos cambios explican la gran variabilidad en la morfología floral del género.[7][8]
Gladiolus presenta asimismo varios números cromosómicos básicos (x = 11, 12, 13, 14 y 15), siendo x = 15 el más frecuente. La mayoría de las especies sudafricanas son diploides, mientras que las euroasiáticas son poliploides.[9]
El gladiolo cultivado actualmente es un híbrido complejo producto del cruzamiento entre varias especies del género que se han venido realizando desde principios del siglo XIX.[10] Al principio de esta era del mejoramiento genético del gladiolo, caracterizada por la obtención de híbridos interespecíficos, a los descendientes producidos por hibridación entre dos especies se les otorgaba un nombre binomial, como por ejemplo:
Muchos mejoradores en Europa y, más tarde, en Estados Unidos, utilizaron a Gladiolus × gandavensis en cruzamientos con otras varias especies silvestres de Gladiolus. Así, la hibridación de G × gandavensis con G. cruentus dio origen a G. × leichtlinii en Alemania. Más tarde, derivados de esta última cruza se denominaron Gladiolus × childii en Estados Unidos. La hibridación de este último con uno de sus parentales (G. cruentus) dio origen a G. × princeps. Otros muchos nombres fueron acuñados para estos híbridos y, conforme pasaron los años, se fue incrementando el número de especies silvestres que se iban incorporando a estos planes de hibridación. Además de las especies ya nombradas, G. papilio, G. orchidiflorus, G. alatusy G. caryophyllaceus fueron incluidas en el acervo genético del gladiolo cultivado. Para el año 1910 existían miles de cultivares de gladiolos de verano disponibles comercialmente y procedentes de diversas fuentes. La costumbre de desarrollar híbridos interespecíficos y otorgarles una denominación binomial basada en el nombre del creador o en el lugar de origen confundió bastante la nomenclatura botánica de este cultivo. A partir de 1910 no se realizaron prácticamente nuevas hibridaciones con otras especies silvestres y los mejoradores dedicaron la mayor parte de sus esfuerzos a lograr cultivares más fuertes y de flores más grandes, como los que conocemos en la actualidad. La nomenclatura botánica del gladiolo cultivado es, por lo tanto, sumamente complicada ya que ninguno de los cultivares actuales, los que presentan gran diversidad de tamaños, colores y forma de las flores así como de épocas de floración, puede identificarse con el nombre de ninguno de los taxones silvestres del género.[10] Por esa razón, la mayor parte de los gladiolos cultivados se agrupan bajo la denominación binomial Gladiolus × hybridus Hort. o Gladiolus × grandiflorus Hort.[6]
Como planta ornamental se utilizan numerosos cultivares híbridos, los que se cultivan en jardines para hacer borduras mixtas de gran colorido. No obstante, el principal uso del gladiolo es en la industria de la floricultura, para la producción de flor cortada.[10]
El gladiolo cultivado, como se describió previamente, es un híbrido complejo resultado del cruzamiento entre varias especies del género Gladiolus y la posterior selección artificial sobre los descendientes. Son plantas perennes, bulbosas, de atractivas flores de color blanco, crema, rojo, amarillo, anaranjado, púrpura. Los tonos, así como la combinación y patrones de distribución del color son muy variables entre cultivares. Los seis tépalos son usualmente algo diferentes entre sí y se hallan unidos en la base formando un tubo. Las flores son hermafroditas, cigomorfas, sésiles, cada una rodeada de una bráctea y una bractéola verdes. Las flores se hallan dispuestas en largas espigas terminales que llevan 12 a 20 flores. El fruto es una cápsula oblonga o globosa que contiene numerosas semillas aladas y marrones. Las hojas, que son alargadas, paralelinervadas y lanceoladas, están recubiertas de una cutícula cerosa y salen todas desde la base. Las hojas inferiores están reducidas a vainas y las superiores son dísticas, de lineares a estrechamente lanceoladas. Los cormos son redondeados, simétricos, algo achatados, con el ápice de crecimiento en el centro de la zona superior que -normalmente- está algo deprimida. Están cubiertos por varias capas de túnicas fibrosas. Son de renovación anual y durante el período de vegetación dan lugar a numerosos "bulbillos".[11] En general los cultivares de gladiolo son tetraploides, con 2n = 4x = 60 cromosomas.[10]
Existen numerosas formas de clasificar a los miles de cultivares de gladiolo. Desde el punto de vista de la jardinería la siguiente categorización es útil ya que es la que aparece en numerosos catálogos comerciales y es la que usan las sociedades especializadas en gladiolos.[11] Hay 4 grupos básicos de híbridos cultivados:
La temperatura mínima biológica (cuando no hay crecimiento) es de 5-6 °C. Las temperaturas óptimas para su desarrollo son de 10-15 °C por la noche y de 20-25 °C por el día. La formación del tallo floral tiene lugar desde los 12 °C hasta los 22 °C. La temperatura ideal del suelo es de 10-12 °C, las superiores a 30 °C son perjudiciales para esta planta. Al contrario de lo que ocurre con otras plantas bulbosas, como el tulipán, la inducción y la diferenciación floral se produce después de la plantación de los bulbos, cuando aparece la tercera o cuarta hoja, es decir, después de 4 a 8 semanas. Esta duración varía en función de la temperatura y no de la luz.[5]
El gladiolo florece cuando los días son mayores de 12 horas (se dice que es una especie de día largo), y es una planta heliófila (amante del sol) por lo que requiere bastante luminosidad; si esta es insuficiente las plantas no florecen. Por esta razón, cuando se lo cultiva en invernadero durante los meses de invierno es necesario aportar iluminación artificial.[5]
La humedad ambiental deberá estar comprendida entre el 60 y el 70 %.
Es poco exigente en suelos, pero prefiere los arenosos, bien drenados y con aportes de fertilizante o abonos orgánicos. Si el suelo es arcilloso hay que evitar encharcamientos que son causales de enfermedades. El pH óptimo está entre 6 y 7.[5]
Los híbridos se plantan en primavera a 8-10 cm de profundidad y a 10-15 cm entre plantas. Para obtener floraciones durante un mayor lapso de tiempo se pueden plantar los cormos escalonadamente. Necesitan de un suelo bien drenado y arenoso y un sitio bien soleado. Es imprescindible regar bien las plantas durante el verano y tutorar a aquellos cultivares con tallos muy altos. Los cormos se arrancan en otoño y se guardan secos durante el invierno, especialmente en zonas de inviernos muy fríos o lluviosos.
Los gladiolos se cultivan básicamente para la producción de flor cortada. Para abastecer las necesidades anuales de cormos de los productores de flor cortada y el abastecimiento de bulbos para decoración de jardines y parques, se realiza también la producción a gran escala de bulbos.
La plantación tiene lugar en primavera y un ciclo de cultivo dura dos años. En el primer año, se plantan los bulbillos de calibre 1/2 a 2/3 a una densidad de 3 a 5 millones de bulbillos/ha. Luego del cultivo, se arrancan los cormos mecánicamente, se almacenan y se procede a plantarlos nuevamente. En el segundo año de cultivo, los cormos se plantan a una densidad de 300.000 a 600.000/ha. Se realizan controles para determinar que los cormos pertenecen a la variedad que se está multiplicando mediante la inspección de las espigas que van floreciendo. Luego de esta inspección, las espigas se cortan para permitir un mayor crecimiento de los cormos. Se realizan desmalezados químicos o mecánicos y, una vez que las plantas se ponen amarillas, se procede a la recolección de los cormos, los que habrán llegado a calibres de 8/10 a 14 y más.
Se emplean cormos de gran calibre (12/14, 14 y mayores) y de cultivares adaptados a las condiciones edafoclimáticas del lugar de producción. Según las condiciones climáticas y la época del año, se realizan dos tipos de producción: al aire libre y bajo invernadero. En ambos casos, y luego de la plantación, se realiza una serie de prácticas de manejo del cultivo, las cuales son:
Los gladiolos se multiplican usualmente a través de "bulbillos". Estos bulbillos son cormos en miniatura que se forman en la base del cormo original. Se observan fácilmente cuando se arrancan los cormos en otoño para almacenarlos durante el invierno. Los bulbillos necesitan de uno o dos años de cultivo para alcanzar el tamaño necesario para producir espigas de buen tamaño. La multiplicación realizada de este modo es asexual, todos los cormos derivados de un mismo cultivar mantendrán inalterables las características genéticas y, por ende, todas las características fenotípicas.[10]
La multiplicación a través de semillas (sexual) se realiza para el mantenimiento de poblaciones de especies silvestres, o bien, para hacer mejoramiento genético. Al cruzar manualmente dos cultivares entre sí, las plantas derivadas de la semilla obtenida manifestarán una gran variabilidad para muchos caracteres, incluyendo el tamaño y color de la flor, la resistencia a enfermedades y la fenología. Estos atributos pueden ser seleccionados y posteriormente retenidos en forma indefinida mediante la multiplicación asexual.[10]
Alrededor de quince tipos de virus pueden infectar al gladiolo, aunque su importancia económica es muy variable. De hecho, solamente dos presentan importancia económica: el virus del mosaico amarillo de la judía o Bean Yellow Mosaic Virus (BYMV) y el Virus del mosaico del pepino o Cucumber Mosaic Virus (CMV). Ambas son responsables de decoloraciones foliares y florales. Los dos virus son transmitidos en la forma no persistente por diversos vectores, entre ellos pulgones, que los diseminan planta a planta a partir de numerosas fuentes de infección. Las medidas de control están dirigidas a la utilización de bulbos sanos para realizar la plantación y al control de los insectos vectores.
Gladiolus alatus
Gladiolus callianthus
Gladiolus communis
Gladiolus communis subsp. byzantinus
Gladiolus illyricus
Gladiolus imbricatus
Gladiolus palustris
Gladiolus es un género de plantas perennes y bulbosas perteneciente a la familia Iridaceae. El género se distribuye en el área mediterránea europea, Asia, África tropical y Sudáfrica. No obstante, el centro de diversificación del género es la provincia del Cabo, en Sudáfrica, donde se ha hallado el mayor número de especies. De hecho, el género comprende aproximadamente 250 especies, de las cuales 163 son de África austral, 10 de Eurasia, 9 de Madagascar y las restantes de África tropical. Los géneros Oenostachys, Homoglossum, Anomalesia y Acidanthera, tradicionalmente considerados géneros independientes, han sido incluidos dentro de Gladiolus.
Gladiool (Gladiolus) on taimeperekond võhumõõgaliste sugukonnas.
Perekonnanime "gladiool" kasutatakse Eestis kasvatavate kultuurtaimede puhul. Eestis ainus pärismaine Gladioluse perekonda kuuluv liik kannab nimetust niidu-kuremõõk (Gladiolus imbricatus) ning arvatakse kokkuleppeliselt nimetatud kuremõõga perekonda. Ladinakeelse nime Gladiolus on gladiool saanud Vana-Rooma teadlaselt, filosoofilt ja kirjanikult Plinius Vanemalt, kes leidis, et gladiooli lehtedest väljuv noor õisik sarnaneb gladiaatori lühikese mõõgaga.
Enamik gladioolide liike on pärit troopilisest Aafrikast, peamiselt Lõuna-Aafrikast, kuid ka Madagaskarilt, Vahemere maadest, ulatudes seejuures Põhja-Euroopasse. Samuti on neid leitud Väike- ja Kesk-Aasiast. Euroopas ja Aasias on leitud kokku umbes 20 liiki, maailmas aga kokku umbes 200–300 liiki.
Gladioolid on mugulsibulaga külmaõrnad püsililled. Neil on mitu, enamasti süstjat või mõõkjat lehte. Lehtede värvus on heledast kuni sinakasroheliseni. Nad on tugevad ja kaetud vahakihiga. Lehtede pikkus on 30–140 cm, laius aga 2–8,5 cm. Kehtib seaduspärasus – iga järgnev leht on eelmisest suurem. Neid on tavaliselt 4–5, mis oleneb sordist. Lehed paiknevad ümber varre kaherealiselt.
Vars ja õisikuvars gladioolil morfoloogiliselt ei eristu. Vars on 12–15 cm pikkune. Õisiku mõõtmed suurenevad kuni viimase õie puhkemiseni. Esimesena arenevad välja õisiku alumised õied. Kõige varem ja tugevamini arenevad välja tolmukad. Õisikus on keskmiselt 16–20 õit, kuid on ka 22–24 õielisi sorte. Õisiku pikkus kõigub eri sortidel 40–45 kuni 60–70 cm. Näiteks Gladiolus alatus on 12 õiega, Gladiolus crassifolis aga kuni 30 õiega. Mitte kõik õiealgmed ei pruugi areneda normaalselt. Üksikute õite puhkemise ajal kasvab õievars pikkuses veel edasi. Õied on koondunud tähkjasse õisikusse, on kahesugulised, harva lõhnavad. Õiekate on gladioolidel bilateraalsümmeetriline. See koosneb kuuest erinevast eredalt värvunud õiekatte- ehk perigoonlehest, mis asetsevad kahes ringis ja on alumises osas lehterjalt kokku kasvanud. Õietkatteleht võib kuju poolest olla süstjas, ovaalne, kitsas- või laitalbjas, laiovaalne või ümardunud. Tema serv võib olla sile, loogeline, hõlmine, lainjas, jooneline, odajas, rombjas, lehvikjas või kaarjas. Õiekattelehe äär võib olla erksavärviline. Tolmukaid on kolm, nad ulatuvad välja krooniputkest ja kumerduvad õiekatte ülemisse osasse. Emakakael on vähemalt sama pikk kui tolmukad ja kumerdub ülespoole nagu tolmukadki. Emakas haruneb tipus kolmeks.
Õite värvus on väga mitmekesine. Esineb nii ühevärvilisi kui mitmevärvilisi õisi, puhastes toonides kui ka nende varjundites. Õie värvus oleneb pigmentide olemasolust. Näiteks punase värvuse puhul võib õies olla olenevalt sordist 2–6 eri antotsüaani. Õitele kollase ja kreemika värvuse annavad antoksantiin ja flavonoidid.
Gladioolid on risttolmlejad taimed, tolmeldajateks on suured putukad, peamiselt kimalased. Looduses toimub tolmlemine ja õite viljastamise protsess kimalaste, mesilaste ja tuule kaasabil. Seemned valmivad kupras. Vili on sünkarpne munajas 3-pesaline kupar, milles on 7–100, isegi kuni 150 seemet. Seemned on ümarad ja varustada tiivakestega. Tiivakesed võivad ka puududa.
Arengurütmi järgi jagatakse gladioolid kahte rühma:
Aretuse ja päritolu järgi eristatakse mitmeid sordirühmi.
Õie ehituse järgi jagatakse gladiooli perekonda kuuluvad liigid kolme rühma:
Enamik liike kuulub esimesse rühma.
Gladioole peetakse vapruse ja mehisuse sümboliks. Oma kodumaal Aafrikas tähendab ta õnne, ning ilma gladioolita ei toiminud seal ükski pidustus.
Gladiool (Gladiolus) on taimeperekond võhumõõgaliste sugukonnas.
Ezpata-lorea, oilar buztana edo gladioloa (Gladiolus) Iridaceae familiako landare loredunen genero baten izen arrunta da.[1] Mediterraneo itsasoko Europatik, Asiatik, Afrika tropikaletik eta hegoaldeko Afrikatik hedatuta dago.
Gladiolus generoa hainbait azpigenerotan banatuta izan da. Hala ere, sailkapen hori ez da zehatza.
Ezpata-lorea, oilar buztana edo gladioloa (Gladiolus) Iridaceae familiako landare loredunen genero baten izen arrunta da. Mediterraneo itsasoko Europatik, Asiatik, Afrika tropikaletik eta hegoaldeko Afrikatik hedatuta dago.
Miekkaliljat (Gladiolus) on kurjenmiekkakasvien heimoon kuuluva suku. Suvun tieteellinen nimi tulee latinan sanasta "gladius", joka tarkoittaa miekkaa. Miekkaliljat ovat yksivartisia mukulakasveja ja suosittuja leikkokukkia.
Miekkaliljojen korkeus vaihtelee 40–140 senttimetrin välillä.
Lehdet ovat pitkät, teräväkärkiset ja miekkamaiset. Lehden reunat ovat ehytlaitaiset.
Kukat ovat suppilomaisia ja sijaitsevat latvatertussa. Kukat ovat väriltään yksi-, kaksi- tai monivärisiä.
Miekkaliljojen sukuun kuuluu 260 lajia, joista 250 elää luonnonvaraisena Saharan eteläpuolisessa Afrikassa, pääosin Etelä-Afrikassa. Kymmenen lajia on luonnonvaraisia Euraasiassa. Miekkaliljoista 160 lajia on kotoisin Etelä-Afrikasta ja 76 trooppisesta Afrikasta. Lajit vaihtelevat hyvin pienistä kasveista, mahtaviin jalostettuihin kukintoihin.
Miekkaliljat elävät aurinkoisessa ja lämpimässä paikassa jossa maa on tuore. Kasvi ei siedä kuivuutta eikä märkyyttä. Mukulat istutetaan n. 10 cm syvyyteen ja nostetaan ylös n. syyskuussa ja viedään viileään paikkaan talvisäilytykseen.
Miekkaliljat (Gladiolus) on kurjenmiekkakasvien heimoon kuuluva suku. Suvun tieteellinen nimi tulee latinan sanasta "gladius", joka tarkoittaa miekkaa. Miekkaliljat ovat yksivartisia mukulakasveja ja suosittuja leikkokukkia.
Gladiolus
Les glaïeuls appartiennent à un genre de plantes de la famille des Iridacées, le genre Gladiolus qui compte plus de 260 espèces. Le nom glaïeul dérive du latin gladius, signifiant « glaive ».
Ce sont des plantes vivaces à cormes qui sont maintenant largement utilisées comme plantes ornementales en massifs ou pour la production de fleurs coupées.
Gladiolus, qui signifie « petit glaive » en latin, fait référence à la forme des feuilles. Ces dernières sont surmontées par une inflorescence en épi. Suivant les espèces, la taille de la plante est variable.
Selon l'ethnobotaniste François Couplan (2009), le rhizome de Gladiolus atroviolaceus (trouvé en Grèce et en Turquie) est encore consommé en Anatolie[1].
La plupart des espèces sont originaires d'Afrique du Sud, mais on trouve aussi certaines espèces à l'état sauvage en Eurasie, autour du bassin méditerranéen et en Afrique de l'Est. On compte environ 10 espèces en Eurasie contre 150 en Afrique du Sud et 76 en Afrique tropicale. Ce sont donc des plantes très hémérochores.
Il fait partie des plantes dont la culture est recommandée dans les jardins du domaine royal par le capitulaire De Villis, un acte législatif émis par Charlemagne vers la fin du VIIIe siècle ou au début du IXe siècle.
En France, on peut rencontrer les espèces suivantes[2],[3] :
Glaïeul commun
Glaïeul de Byzance
Glaïeul d'Illyrie
Glaïeul imbriqué
Glaïeul des moissons
Glaïeul des marais
Autres espèces :
La composition spécifique des sols du Katanga et en particulier leur richesse en cuivre et autres minéraux variés procurent aux glaïeuls locaux leurs spécificités décrites entre autres par Paul Duvigneaud et Liliane Van Bockstal au début des années 1960.
Dans le langage des fleurs, le glaïeul symbolise le rendez-vous ou l'indifférence[7].
Gladiolus
Les glaïeuls appartiennent à un genre de plantes de la famille des Iridacées, le genre Gladiolus qui compte plus de 260 espèces. Le nom glaïeul dérive du latin gladius, signifiant « glaive ».
Ce sont des plantes vivaces à cormes qui sont maintenant largement utilisées comme plantes ornementales en massifs ou pour la production de fleurs coupées.
Gladiolus, qui signifie « petit glaive » en latin, fait référence à la forme des feuilles. Ces dernières sont surmontées par une inflorescence en épi. Suivant les espèces, la taille de la plante est variable.
Planda ilbhliantúil le cormán mór snáithíneach, dúchasach don Eoraip, an Áise is an Afraic. Na duilleoga saigheadchruthach i bhfeain leata. An bláth rud beag síogamorfach, le feadán gearr is 6 theascán iombhláthanna leata nó infhillte, i raon dathanna agus i spící aontaobhacha. An-chuid cineál saothraithe le bláthanna móra. Timpeall 300 cineál ann.
Gladíolo[1] L. é o nome común das plantas bulbosas floríferas do xénero Gladiolus (do latín, diminutivo de gladius, espada) da familia Iridaceae.
O xénero Gladiolus contén cerca de 260 especies, das cales 250 son nativas da África subsahariana, principalmente de Suráfrica. Cerca de 10 especies son nativas de Eurasia. Existen 160 especies de gladíolos endémicos do sur de África e 76 da África tropical. As especies mudaron moito, sendo discretas nunha orixe e nas especies bravas, até as espectaculares espigas de flores xigantes dispoñíbeis á venda hoxe en día como plantas ornamentais.
Son moi cultivadas no mundo enteiro, por mor das súas flores altamente decorativas e que teñen gran valor comercial. En Galiza son comúns na xardinaxe particular.
O nome galego gladíolo vén do xenérico Gladiolus atribído a Plinio o Vello e fai referencia, por unha banda, á forma das follas destas plantas, semellantes á espada romana denominada "gladius". Por outra banda, tamén se refire ao feito que na época dos romanos a flor do gladíolo era entregadas aos gladiadores que triunfaban na batalla; por iso, a flor é o sinal da vitoria.[2]
As especies de Gladiolus presentan flores lixeira ou acentuadamente zigomorfas e hermafroditas. O perigonio está composto por 6 tépalos subiguais, estendidos, recurvos, unidos no seu baseamento formando un tubo máis ou menos notábel segundo a especie. O androceo está composto por 3 estames, dispostos unilateralmente, arqueados. Os filamentos dos estames son filiformes e ceibos. As anteras son lineares. O ovario é ínfero, trilocular, cos lóculos pluriovulados, o estilo é filiforme e trífido. O froito é unha cápsula dehiscente por 3 valvas. Son plantas herbáceas cuxo talo subterráneo é un cormo. Os talos son aplanados e as follas son ensiformes. As flores, moi vistosas, están dispostas en longas espigas terminais máis longas que as follas. A altura das plantas vai de 30 cm a 1 m, segundo a especie.[3]
Gladíolo L. é o nome común das plantas bulbosas floríferas do xénero Gladiolus (do latín, diminutivo de gladius, espada) da familia Iridaceae.
O xénero Gladiolus contén cerca de 260 especies, das cales 250 son nativas da África subsahariana, principalmente de Suráfrica. Cerca de 10 especies son nativas de Eurasia. Existen 160 especies de gladíolos endémicos do sur de África e 76 da África tropical. As especies mudaron moito, sendo discretas nunha orixe e nas especies bravas, até as espectaculares espigas de flores xigantes dispoñíbeis á venda hoxe en día como plantas ornamentais.
Son moi cultivadas no mundo enteiro, por mor das súas flores altamente decorativas e que teñen gran valor comercial. En Galiza son comúns na xardinaxe particular.
Gladiola (mačić, mečika, lat. Gladiolus), Rod lukovičastih trajnica iz porodice Iridaceae. preko 280 vrasta raste po dijelovima Euroazije i Afrike.[1]
U Hrvatskoj postoji nekoliko vrsta, to su obični, ilirski, močvarni, talijanski i crepasti mačić ili gladiola.[2]
Gladiola (mačić, mečika, lat. Gladiolus), Rod lukovičastih trajnica iz porodice Iridaceae. preko 280 vrasta raste po dijelovima Euroazije i Afrike.
U Hrvatskoj postoji nekoliko vrsta, to su obični, ilirski, močvarni, talijanski i crepasti mačić ili gladiola.
Mječik[1] (Gladiolus) je ród ze swójby škleńčicowych rostlinow (Iridaceae). Dalše mejno je gladiola[1].
Wobsahuje sćěhowace družiny:
Mječik (Gladiolus) je ród ze swójby škleńčicowych rostlinow (Iridaceae). Dalše mejno je gladiola.
Wobsahuje sćěhowace družiny:
bahnowy mječik (Gladiolus palustris) smužkaty mječik (Gladiolus communis) wjelekwětkaty mječik (Gladiolus imbricatus) zahrodny mječik (Gladiolus x hortulanus)Agus Gladiol merupakan tanaman bunga hias berupa tanaman semusim berbentuk herba termasuk dalam famili Iridaceae. Gladiol berasal dari bahasa latin “Gladius” yang berarti pedang kecil, seperti bentuk daunnya. Berasal dari Afrika Selatan dan menyebar di Asia sejak 2000 tahun. Tahun 1730 mulai memasuki daratan Eropa dan berkembang di Belanda. Tanaman gladiol yang termasuk subklas Monocotyledoneae, berakar serabut, dan tanaman ini membentuk pula akar kontraktil yang tumbuh pada saat pembentukan subang baru. Kelebihan dari bunga potong gladiol adalah kesegarannya dapat bertahan lama sekitar 5-10 hari dan dapat berbunga sepanjang waktu.
Hasil penelitian tahun 1988, Indonesia mengenal 20 varietas gladiol dari Belanda kemudian diuji multi lokasi di kebun percobaan Sub Balai Penelitian Hortikultura Cipanas. Tiga varietas di antaranya memiliki penampilan yang paling indah, (warna dan bentuknya berbeda dengan gladiol lama), yaitu: White godness (putih), Tradehorn (merah jingga), dan Priscilla (putih). Ragam jenis bunga gladiol adalah:
Beberapa kultivar bunga gladiol lainnya yang telah di uji di Indonesia adalah: Red Majesty, Priscilla, Oscar, Rose Supreme, Sanclere, Dr. Mansoer, Albino, Salem, Marah Api, Queen Occer, Ceker dan lain sebagainya. Sementara itu, Badan Litbang Pertanian melalui Balai Penelitian Tanaman Hias (Balithi) telah menghasilkan empat varietas gladiol, yaitu, Dayang Sumbi, Kaifa, Clara, dan Nabila .
Bunga yang bisa tumbuh di ketinggian 600–1400 m dpl ini, mempunyai nilai ekonomis cukup baik. Tanaman yang berasal dari Afrika Selatan ini mempunyai nama latin ”Gladius”, yang berarti ”pedang kecil”, bisa tumbuh dengan baik pada tanah ber-pH 5,8-6,5 dalam suhu 10-25 o C. Perbanyakan dapat dilakukan secara vegetatif maupun generatif. Tanaman ini sangat toleran pada berbagai struktur tanah, dari tanah yang ringan berpasir dengan berbahan organik rendah sampai tanah yang berat berlempung atau liat. Penanaman gladiol harus diusahakan pada lahan yang bukan bekas pertanaman gladiol atau keluarga dekatnya, seperti iris, ixia, freesia dan monbretia.
Sentra produksi bunga gladiol di Indonesia untuk daerah Jawa Barat terdapat di Parongpong (Bandung), Salabintana (Sukabumi) dan Cipanas (Cianjur). Di Jawa tengah terdapat di daerah Bandungan (Semarang) sedangkan di Jawa Timur berada di daerah Batu (Malang). Gladiol diproduksi sebagai bunga potong yang mempunyai nilai ekonomi dan memiliki nilai estetika. Bunga potong juga merupakan sarana peralatan tradisional, agama, upacara kenegaraan dan keperluan ritual lainnya. Gladiol merupakan salah satu bunga potong yang paling banyak dicari, baik untuk hiasan di gedung pesta atau di rumah huni. Tanaman gladiol akan berbunga sekitar 60-90 hari setelah tanam. Ukuran bunganya yang relatif besar membuatnya eye catching dan pantas dibeli. Gladiol juga kaya warna. Ada gladiol merah muda, putih bergaris ungu, oranye muda, oranye, kuning, gladiol dua warna, dan tentunya putih.
Namun, Bunga gladiol tergolong bunga yang mudah kehilangan air (gladiol cepat layu). Meskipun begitu, kondisi tersebut masih dapat disiasati. Tentunya, teknik memanen yang benar juga harus diterapkan. Bunga potong sebaiknya tidak dipanen ketika mentari sedang terik tetapi dipanen sebelum matahari terbit atau menjelang petang. Saat memanen, batang bunga dipotong miring. Dengan begitu, tercipta penampang batang yang lebih luas untuk menyerap air. Panen bunga dapat dilakukan setelah kuntum 1 dan kuntum 2 bunga terbawah sudah menunjukkan warnanya, tetapi belum mekar. Bila panen dilakukan setelah mekar, bunga gladiol akan mudah rusak pada saat pengangkutan. Tetapi sebaliknya bila bunga dipanen terlalu awal, maka bunga tidak dapat mekar sempurna.
Agus Gladiol merupakan tanaman bunga hias berupa tanaman semusim berbentuk herba termasuk dalam famili Iridaceae. Gladiol berasal dari bahasa latin “Gladius” yang berarti pedang kecil, seperti bentuk daunnya. Berasal dari Afrika Selatan dan menyebar di Asia sejak 2000 tahun. Tahun 1730 mulai memasuki daratan Eropa dan berkembang di Belanda. Tanaman gladiol yang termasuk subklas Monocotyledoneae, berakar serabut, dan tanaman ini membentuk pula akar kontraktil yang tumbuh pada saat pembentukan subang baru. Kelebihan dari bunga potong gladiol adalah kesegarannya dapat bertahan lama sekitar 5-10 hari dan dapat berbunga sepanjang waktu.
Hasil penelitian tahun 1988, Indonesia mengenal 20 varietas gladiol dari Belanda kemudian diuji multi lokasi di kebun percobaan Sub Balai Penelitian Hortikultura Cipanas. Tiga varietas di antaranya memiliki penampilan yang paling indah, (warna dan bentuknya berbeda dengan gladiol lama), yaitu: White godness (putih), Tradehorn (merah jingga), dan Priscilla (putih). Ragam jenis bunga gladiol adalah:
Gladiolus gandavensis, berukuran besar, susunan bunga terlihat bertumpang tindih, panjang 90–150 cm. Gladiolus primulinus. berukuran kecil, sangat menarik. Bertangkai halus tetapi kuat dan panjangnya mencapai 90 cm. Gladiolus ramosus. Panjang tangkai bunga 100–300 cm. Gladiolus nanus. Tangkai bunga melengkung, dan panjang hanya 35 cm.Beberapa kultivar bunga gladiol lainnya yang telah di uji di Indonesia adalah: Red Majesty, Priscilla, Oscar, Rose Supreme, Sanclere, Dr. Mansoer, Albino, Salem, Marah Api, Queen Occer, Ceker dan lain sebagainya. Sementara itu, Badan Litbang Pertanian melalui Balai Penelitian Tanaman Hias (Balithi) telah menghasilkan empat varietas gladiol, yaitu, Dayang Sumbi, Kaifa, Clara, dan Nabila .
Bunga yang bisa tumbuh di ketinggian 600–1400 m dpl ini, mempunyai nilai ekonomis cukup baik. Tanaman yang berasal dari Afrika Selatan ini mempunyai nama latin ”Gladius”, yang berarti ”pedang kecil”, bisa tumbuh dengan baik pada tanah ber-pH 5,8-6,5 dalam suhu 10-25 o C. Perbanyakan dapat dilakukan secara vegetatif maupun generatif. Tanaman ini sangat toleran pada berbagai struktur tanah, dari tanah yang ringan berpasir dengan berbahan organik rendah sampai tanah yang berat berlempung atau liat. Penanaman gladiol harus diusahakan pada lahan yang bukan bekas pertanaman gladiol atau keluarga dekatnya, seperti iris, ixia, freesia dan monbretia.
Sentra produksi bunga gladiol di Indonesia untuk daerah Jawa Barat terdapat di Parongpong (Bandung), Salabintana (Sukabumi) dan Cipanas (Cianjur). Di Jawa tengah terdapat di daerah Bandungan (Semarang) sedangkan di Jawa Timur berada di daerah Batu (Malang). Gladiol diproduksi sebagai bunga potong yang mempunyai nilai ekonomi dan memiliki nilai estetika. Bunga potong juga merupakan sarana peralatan tradisional, agama, upacara kenegaraan dan keperluan ritual lainnya. Gladiol merupakan salah satu bunga potong yang paling banyak dicari, baik untuk hiasan di gedung pesta atau di rumah huni. Tanaman gladiol akan berbunga sekitar 60-90 hari setelah tanam. Ukuran bunganya yang relatif besar membuatnya eye catching dan pantas dibeli. Gladiol juga kaya warna. Ada gladiol merah muda, putih bergaris ungu, oranye muda, oranye, kuning, gladiol dua warna, dan tentunya putih.
Namun, Bunga gladiol tergolong bunga yang mudah kehilangan air (gladiol cepat layu). Meskipun begitu, kondisi tersebut masih dapat disiasati. Tentunya, teknik memanen yang benar juga harus diterapkan. Bunga potong sebaiknya tidak dipanen ketika mentari sedang terik tetapi dipanen sebelum matahari terbit atau menjelang petang. Saat memanen, batang bunga dipotong miring. Dengan begitu, tercipta penampang batang yang lebih luas untuk menyerap air. Panen bunga dapat dilakukan setelah kuntum 1 dan kuntum 2 bunga terbawah sudah menunjukkan warnanya, tetapi belum mekar. Bila panen dilakukan setelah mekar, bunga gladiol akan mudah rusak pada saat pengangkutan. Tetapi sebaliknya bila bunga dipanen terlalu awal, maka bunga tidak dapat mekar sempurna.
Gladiolus Tourn. ex L., 1753 è un genere di piante appartenente alla famiglia delle Iridaceae.[1]
Originario dell'Africa e dell'Eurasia, dà piante perenni bulbose o rizomatose, spontanee nell'area mediterranea europea, nell'Europa centro-orientale, in alcune isole tropicali africane e nell'Africa australe.
Tali piante possono avere altezze variabili da 20 cm a 1 m a seconda della specie, con cormi di forma depressa.
Il corpo da cui il gladiolo prende origine non è, come erroneamente viene definito, un vero e proprio bulbo ma è piuttosto un bulbo-tubero detto cormo.
Il nome latino attribuitogli da Plinio il Vecchio è dovuto alla forma delle foglie simili alla corta spada romana, il gladius.
I fiori variamente colorati, e poco durevoli, sono portati da spighe erette.
Lo stesso argomento in dettaglio: Specie di Gladiolus. Tra le molte specie, ibridi e relative cultivar citiamo:
Alcune specie sono spontanee anche in Italia, tra queste la più diffusa è Gladiolus italicus Mill., specie dalla corolla color rosa cremisi, chiamata volgarmente pancacciuola o fil di spada, diffusa dal livello del mare fino ai 1.000 m, nell'Isola d'Elba, in Liguria e in Toscana.
Come piante ornamentali vengono utilizzati i numerosi ibridi derivati dalla selezione delle ibridazioni, durate più di un secolo, tra le specie esotiche africane, come il G. cruentus, il G. floribundus, il G. oppositiflorum, il G. primulinus il G. psittacinus e il G. quartinianus, dal portamento elegante e la forma dei fiori stilizzata dai colori brillanti, delicati o intensi.
Le varietà in miniatura vengono coltivate in vaso per decorare i terrazzi. I gladioli a fiori grandi sono coltivati nei giardini per bordure miste o macchie di colore, e industrialmente per la produzione del fiore reciso.
Di facile coltivazione in pieno sole, preferisce suolo fertile, leggero e sciolto; viene facilmente colpito da malattie se coltivato su terreno pesante con ristagno di umidità o nei suoli calcarei[2].
È consigliata qualche concimazione anticipata, annaffiature non eccessive ma abbondanti nel periodo della fioritura, associandovi un fertilizzante liquido minerale, anche per favorire lo sviluppo dei cormi.
La moltiplicazione avviene solitamente per interramento dei cormi (i piccoli cormi che si formano a lato del cormo principale) o con i cormi a cui è stata lasciata almeno una foglia dopo la raccolta del fusto fiorito, e che sono stati tolti dal terreno in autunno, asciugati in luogo riparato sottoposti eventualmente a disinfestazione e conservati in ambienti freschi e secchi, per evitare la precoce emissione dei getti.
I cormi vengono generalmente interrati alla fine del periodo freddo, ad almeno 5–10 cm di profondità o di più nei terreni siccitosi; per ottenere fioriture scalari si possono piantare in momenti diversi.
Questo tipo di moltiplicazione agamica garantisce la perfetta riproduzione dei caratteri delle cultivar, ottenendo buone fioriture già dal primo anno.
Nelle produzioni industriali le piante vengono trattate come annuali, utilizzando i cormi per una sola fioritura e scartandoli alla fine del ciclo produttivo.
La moltiplicazione può avvenire con la semina, ottenendo nella maggior parte dei casi dei poli-ibridi dalle caratteristiche molto variabili, le piante ottenute da seme iniziano a fiorire dal 2-3 anno.
Il gladiolo rosso è utilizzato dalla mafia cinese, all'interno della propria comunità in Italia, come emblema della minaccia di morte. Chi riceve questo simbolo è spinto dai criminali connazionali al silenzio.[3]
Gladiolus Tourn. ex L., 1753 è un genere di piante appartenente alla famiglia delle Iridaceae.
Originario dell'Africa e dell'Eurasia, dà piante perenni bulbose o rizomatose, spontanee nell'area mediterranea europea, nell'Europa centro-orientale, in alcune isole tropicali africane e nell'Africa australe.
Kitos reikšmės – Kardelis (reikšmės).
Kardelis (lot. Gladiolus 'mažas kalavijas') – lelijažiedžių (Liliidae) poklasio vilkdalginių (Iridaceae) šeimos augalų gentis.
Augalai daugiamečiai su svogūniškais gumbais. Stiebas nešakotas, kalavijo formos lapais (lot. gladius 'toks romėniškas kalavijas, gladijus'). Žiedynas – vienašalė ar dvišalė varpa.
Yra apie 260 rūšių, daugiausiai paplitusių Pietų Afrikoje. Lietuvoje auga dvi savaiminės rūšys ir keletas auginama kaip dekoratyviniai augalai:
Kardelis (lot. Gladiolus 'mažas kalavijas') – lelijažiedžių (Liliidae) poklasio vilkdalginių (Iridaceae) šeimos augalų gentis.
Augalai daugiamečiai su svogūniškais gumbais. Stiebas nešakotas, kalavijo formos lapais (lot. gladius 'toks romėniškas kalavijas, gladijus'). Žiedynas – vienašalė ar dvišalė varpa.
Yra apie 260 rūšių, daugiausiai paplitusių Pietų Afrikoje. Lietuvoje auga dvi savaiminės rūšys ir keletas auginama kaip dekoratyviniai augalai:
Darželinis kardelis (Gladiolus communis) Paprastasis kardelis (Gladiolus imbricatus). Įrašytas į Lietuvos raudonąją knygą. Pelkinis kardelis (Gladiolus palustris). Įrašytas į Lietuvos raudonąją knygą.
Gladiolas (Gladiolus) ir skalbju dzimtas (Iridaceae) augi. Pēc uzbūves augu iedala divās daļās: pazemes daļu veido bumbuļsīpols, bet vasu — auga daļa ar pamatnes pārveidni — aizvietotājbumbuļsīpols, saknes un vairsīpoliņi.
Virszemes daļa aplapots stumbrs, ziednesis, ziedkopa — vārpa ar ziediem. Stumbrs ir bezzarains, vertikāls, lapas zobenveida, lancetiskas vai lineāras, divpusēji aptver stumbru. Ziedi piltuvveida, augšējā daļā paplašināti, divdzimumu, sakārtoti ziedkopā — vārpā.
Gladiolām attīstās bumbuļsīpoli, ieapaļas formas, ietverti zvīņlapās, viengadīgi. Pēc iestādīšanas bumbuļsīpolam attīstās saknes un asni — vasa. Vasas pamatnes pārveidnes rezultātā veidojas vilcējsaknes un vairsīpoliņi. Vairsīpoliņu skaits ir atkarīgs no iestādītā bumbuļsīpoliņa vecuma stadijas, stādīšanas dziļuma, agrotehnikas un šķirnes īpatnībām.
Gladiolu ģintī ietilpst aptuveni 260 sugas. Aptuveni 250 no šī sugām dabiskais izplatības areāls ir Subsahāras Āfrika, galvenokārt Dienvidu Āfrika.
Gladiolu nosaukums ir radies no latīņu vārda gladius, kas nozīmē ‘zobens’. Gladiolām ir zobenveida lapas. Tālā senatnē gladiolas zobenveida lapu dēļ uzskatīja par cīņu un uzvaru simbolu, bet bumbuļsīpoliem piedēvēja bruņu spēku, kas aizsargā karavīrus pret pretinieka ieročiem. Šo īpašību dēļ cilšu karos bieži vien karavīri ņēma sev līdz bumbuļsīpolus kā laimes amuletus.
Liela nozīme gladiolu audzēšanā ir pareizas vietas izvēlei, vietai jābūt saulainai visu veģetācijas periodu. Viena no raksturīgākajām gladiolu īpašībām ir paaugstināta prasība pēc gaismas, pietiekama mitruma un barības vielām.
Augsnei ir jābūt ar labu gaisa caurlaidību. Vietu ieteicams izvēlēties ar 1-3° slīpumu uz dienvidiem.[1] Šādās vietās augsne ātrāk sasilst, bet mitrās, lietainās vasarās stādījumi necieš no pārlieka mitruma.
Vietas ar pārāk lielu slīpumu nav ieteicama gladiolu stādījumiem, jo neveicina ūdens iesūkšanos augsnē. Pilnīgi nepiemērotas gladiolu audzēšanai ir vietas ar ieplakām, kas veicina pārlieka mitruma sakrāšanos, augsnes sablīvēšanos un gaisa necaurlaidību.
Lai gladiolas labu augtu, vietai jābūt ar labu gaisa cirkulāciju. Vietu nedrīkst izvēlēties, kas ierobežota no visām pusēm ar kokiem vai ēkām. Gaisa cirkulācijas ierobežotības dēļ šādās vietās gladiolu stādījumos strauji izplatās slimības un kaitēkļi.
Ja gladiolas stāda lielu koku tuvumā vai daļēji citādi noēnotās vietās, augi izstīdzē, aizkavējas ziedēšana, ziedu kvalitāte samazinās, bumbuļsīpoliņi nenobriest un ziemā uzglabāšanās periodā daļa aiziet bojā. Vairsīpoliņu skaits ir daudz mazāks. Ēnainās vietās audzētās gladiolas slimo, tās biežāk bojā kaitēkļi. Gladiolu stādījumi, kas atrodas koku tuvumā, cieš arī no sausuma.
Augsnes ziņā gladiolas nav izvēlīgas. Tās var audzēt jebkurā labi sagatavotā iemēslotā dārza augsnē. Vispiemērotākās ir smilšmāla, ar trūdvielām bagātas irdenas augsnes. Svarīgi ir uzturēt gladiolām atbilstošu augsnes reakciju.
Gladiolas var audzēt augsnēs ar dažādu skābuma pakāpi. Vispiemērotākais augsnes skābums (pH) ir 5,5-6,5. Gladiolu augšana, ziedēšana, bumbuļsīpolu un vairsīpoliņu nobriešana ir atkarīga no pareizas vietas un augsnes izvēles, kā arī no agrotehnikas.
Izvēloties augsni, jāņem vērā, lai tajā vismaz piecus gadus nebūtu augušas gladiolas, jo gladiolu slimību izraisītājas baktērijas un sēņu sporas saglabājas vairākus gadus un var kļūt par jaunu slimību izcelšanas perēkli, iestādot tur gladiolas.
Lai gladiolu bumbuļsīpoli varētu augt un attīstīties, tiem jāiziet miera periods, kas ir no 60 līdz 100 dienām.[2] Stādīšanu uzsāk aprīļa otrajā pusē. Stādīšanas laikā augsnei jābūt sasilušai līdz 10 °C.
Stādīšanas dziļumu nosaka pēc bumuļsīpolu lieluma un augsnes struktūras. Pirmās lieluma grupas bumbuļsīpolus smagās ielabotās augsnēs stāda augstās dobēs vai vagu skaustos 5-8 cm dziļi, otrās un trešās lieluma grupas bumbuļsīpolus stāda nedaudz seklāk, lai saknēm vairāk piekļūtu gaiss un tās neciestu no pārāk liela mitruma. Nokrišņiem bagātās vasarās, ja iestādītie bumbuļsīpoli ilgāku laiku atrodas pārāk mitrā augsnē, gaisa piekļuve sakņu sistēmai tiek traucēta un vide kļūst par sēņu slimību purvu attīstības veicinātāju. Padziļinājumam starp dobēm un vagu pacēlumiem jābūt ne seklākiem kā 10-15 cm.[3]
Vispiemērotākais dobju platums ir 1 m, atstarpes starp dobēm (celiņi, vagas) 60 cm platas. Pirmās lieluma grupas bumbuļsīpolu stādīšanas atstatums starp rindām 25 cm, bet starp augiem 10-15 cm. Dobēs uz vienu m2 izstāda apmēram 35 pirmās lieluma grupas bumbuļsīpolus. Stādot otrās lieluma grupas bumbuļsīpolus, atstarpes starp rindām samazina līdz 20 cm, bet starp augiem 8-10 cm.
Kopšanas darbi jāuzsāk tūlīt pēc bumbuļsīpolu iestādīšanas. Augsnei jābūt vienmēr irdenai un pietiekami mitrai, tīrai no nezālēm. Ziedkopu attīstības periodā gladiolas jāpiesien pie matiņiem vai jānostiepj auklas šaha galdiņa veidā apmēram 50-100 cm augstumā, lai gladiolas varētu atbalstīties. Gladiolu nostiprināšanai pret iespējamu nolūšanu vai izgāšanos noder arī zvejnieku tīkli, kuru acu lielums ir 10 cm un vairāk. Tīklu uzstiepj apmēram 50-60 cm augstu virs dobēm. Bieži vien vārpas attīstības periodā veidojas vārpas atzarojumi (mazāka izmēra vārpas), kas stipri samazina ziedkopas kvalitāti. Vārpu atzarojumi jāizlauž to attīstības sākumā. Kopšanas darbos savlaicīgi ietilpst arī veco, noziedējušo ziedu novākšana un ziedkopu nogriešana vai izlaušana. Ziedkopa pēc noziedēšanas jānogriež, lai nesāktu veidoties pogaļas, kas traucē pilnvērtīgu aizvietotājbumbuļsīpolu izveidošanos un nobriešanu.
Gladiolu var uzskatīt kā samērā kaprīzu kultūraugu, kura vietējo dabas apstākļu ietekmē ir pakļauta slimību un kaitēkļu uzbrukumiem. [4]
Nepatīkami kaitēkļi ir sprakšķu kāpuri, ko parasti saucam par drātstārpiem. Vairojas nezāļainos laukos. Ja gladiolas iestāda augsnē, kurā ir sprakšķu kāpuri, tie vispirms iegraužas gladiolu asnos, bojā lapas, vēlāk iegraužas jaunajos bumbuļsīpolos. Bojātās vietas parasti inficējas ar kraupi. Pat daži drātstārpi uz kvadrātmetru var pilnībā iznīcināt vairsīpoliņu stādījumus.[nepieciešama atsauce] Efektīvu apkarošanas līdzekļu nav.
Lielākais gladiolu kaitēklis ir tripsis.Tas ir sīks kukainītis, parasti 1-2 mm garš, kas veģetācijas periodā bojā gan ziedvārpu, gan ziedus, kā arī glabāšanas laikā sūc sīpolu sulu. Sausas un karstas vasaras ir tripšu paradīze un tie spēj pārlidot līdz pat 800 m lielu attālumu. Tripši ir izvēlīgi, un ne visas šķirnes bojā vienādi. Tripsis aktivizējas, ja glabāšanas temperatūra pārsniedz +10 grādus. Pie pareizas (+5) temperatūras tripsis nav aktīvs. Bumbuļsīpoli tiek novājināti, un var pat aiziet bojā. Ja nekas netiek darīts, tad rudenī nav ziedu, bet pavasarī sīpoliņu.
Gladiolas mēdz bojāt pūcīšu kāpuri. Tie ir mīksti, resni, zaļgani, zaļganbrūni vai brūni pelēki kāpuri, kuri bojā arī kartupeļus. Parasti apgrauž gladiolu lapas augsnes virskārtā. Sevišķi bīstami vairsīpoliņu stādījumos. Vienkāršākais apkarošanas paņēmiens — tos izķert. Ja tiek pamanīts, ka pēkšņi kāda gladiolu lapa nograuzta, jāparauš zemi tajā vietā. Bieži vien grauzējs turpat vien ir. Ar kūdru mulčētos stādījumos tos var atrast kūdras kārtiņā.
Gladiolu bakteriālo kraupi ierosina baktērija Pseudomonas marginata (Mc Cull.)Stapp. Veģetācijas periodā uz lapām veidojas sīki brūngansarkani plankumi, kas pārsvarā atrodas uz lapu pamatnēm. Lapas augšpusē dzeltē. Pieturoties mitram laikam, stumbrs pie pamatnes pūst. Izrokot bumbuļsīpolus, uz tā zvīņām saskatāmi it kā apdeguma plankumi. Uz bumbuļsīpoliem attiecīgi slimības attīstības pakāpei izveidojas ieapaļas formas tumši brūni, iegrimuši koncentriski plankumi, kas pārklāti ar caurspīdīgiem bezkrāsainiem vai dzeltenbrūniem baktēriju izdalījumiem.
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
|title= Gladiolas (Gladiolus) ir skalbju dzimtas (Iridaceae) augi. Pēc uzbūves augu iedala divās daļās: pazemes daļu veido bumbuļsīpols, bet vasu — auga daļa ar pamatnes pārveidni — aizvietotājbumbuļsīpols, saknes un vairsīpoliņi.
Virszemes daļa aplapots stumbrs, ziednesis, ziedkopa — vārpa ar ziediem. Stumbrs ir bezzarains, vertikāls, lapas zobenveida, lancetiskas vai lineāras, divpusēji aptver stumbru. Ziedi piltuvveida, augšējā daļā paplašināti, divdzimumu, sakārtoti ziedkopā — vārpā.
Gladiolām attīstās bumbuļsīpoli, ieapaļas formas, ietverti zvīņlapās, viengadīgi. Pēc iestādīšanas bumbuļsīpolam attīstās saknes un asni — vasa. Vasas pamatnes pārveidnes rezultātā veidojas vilcējsaknes un vairsīpoliņi. Vairsīpoliņu skaits ir atkarīgs no iestādītā bumbuļsīpoliņa vecuma stadijas, stādīšanas dziļuma, agrotehnikas un šķirnes īpatnībām.
Gladiolu ģintī ietilpst aptuveni 260 sugas. Aptuveni 250 no šī sugām dabiskais izplatības areāls ir Subsahāras Āfrika, galvenokārt Dienvidu Āfrika.
Gladiolus is een geslacht van vaste planten uit de lissenfamilie (Iridaceae). De planten worden ook wel zwaardlelie genoemd. De botanische naam is afgeleid van het Latijn en is een verkleinwoord van gladius, dat zwaard betekent. Het geslacht komt van nature voor in Zuid-Europa, Azië, West-Afrika en Zuid-Afrika. Het centrum van de diversiteit bevindt zich in de Kaapflora in zuidelijk Afrika.
Het geslacht bevat ongeveer 260 soorten, waarvan 250 voorkomen in Sub-Saharisch Afrika, met name in Zuid-Afrika. Ongeveer tien soorten komen voor in Eurazië. Zo'n 160 soorten zijn endemisch in het zuiden van Afrika en 76 soorten komen voor in tropisch Afrika. De bloemen van wilde soorten variëren in grootte van zeer klein tot 40 mm in diameter. De bloeiwijzen bestaan uit één of meerdere bloemen.
De stengels zijn over het algemeen niet vertakt. Ze bevatten één tot negen zwaardvormige, gegroefde bladeren, die worden omegeven door een omhulsel. De bladeren zijn in doorsnede kruisvormig of vlak.
De soorten zijn veel gekruist en hebben een breed scala aan kleurrijke bloemen opgeleverd. De belangrijkste hybridegroepen zijn verkregen door het kruisen van vier of vijf soorten; grandiflorus, primulines en nanus. Ze worden veel toegepast als snijbloem.
Het merendeel van de soorten in dit geslacht zijn diploïd met dertig chromosomen, maar de Grandiflora-hybriden zijn tetraploïd en bezitten zestig chromosomen. Dit komt doordat de stamvader van deze hybriden de tetraploïde Gladiolus dalenii is.
Het geslacht Gladiolus is opgedeeld in secties. Waar mogelijk zijn deze secties (sect.) aangegeven.
Gladiolus is een geslacht van vaste planten uit de lissenfamilie (Iridaceae). De planten worden ook wel zwaardlelie genoemd. De botanische naam is afgeleid van het Latijn en is een verkleinwoord van gladius, dat zwaard betekent. Het geslacht komt van nature voor in Zuid-Europa, Azië, West-Afrika en Zuid-Afrika. Het centrum van de diversiteit bevindt zich in de Kaapflora in zuidelijk Afrika.
Het geslacht bevat ongeveer 260 soorten, waarvan 250 voorkomen in Sub-Saharisch Afrika, met name in Zuid-Afrika. Ongeveer tien soorten komen voor in Eurazië. Zo'n 160 soorten zijn endemisch in het zuiden van Afrika en 76 soorten komen voor in tropisch Afrika. De bloemen van wilde soorten variëren in grootte van zeer klein tot 40 mm in diameter. De bloeiwijzen bestaan uit één of meerdere bloemen.
De stengels zijn over het algemeen niet vertakt. Ze bevatten één tot negen zwaardvormige, gegroefde bladeren, die worden omegeven door een omhulsel. De bladeren zijn in doorsnede kruisvormig of vlak.
De soorten zijn veel gekruist en hebben een breed scala aan kleurrijke bloemen opgeleverd. De belangrijkste hybridegroepen zijn verkregen door het kruisen van vier of vijf soorten; grandiflorus, primulines en nanus. Ze worden veel toegepast als snijbloem.
Het merendeel van de soorten in dit geslacht zijn diploïd met dertig chromosomen, maar de Grandiflora-hybriden zijn tetraploïd en bezitten zestig chromosomen. Dit komt doordat de stamvader van deze hybriden de tetraploïde Gladiolus dalenii is.
Gladiolus er ei planteslekt i sverdliljefamilien. I alt finst kring 180 artar viltveksande i Afrika, det sørlege og sentrale Europa, og vestre og sentrale Asia. Dei fleste artane finst i det sørlege Afrika.
I Noreg er ulike artar dyrka i hagar. Medlemane i slekta er fleirårige urter som visnar mot slutten av vekstsesongen.
Gladiolus er ei planteslekt i sverdliljefamilien. I alt finst kring 180 artar viltveksande i Afrika, det sørlege og sentrale Europa, og vestre og sentrale Asia. Dei fleste artane finst i det sørlege Afrika.
I Noreg er ulike artar dyrka i hagar. Medlemane i slekta er fleirårige urter som visnar mot slutten av vekstsesongen.
Hasło w Wikisłowniku Mieczyk (Gladiolus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych. Należy do niego ok. 180 gatunków roślin występujących na ciepłych obszarach Europy, Bliskiego Wschodu i południowej Afryki[2] . Szczególnie licznie występuje na Maskarenach i na obszarze śródziemnomorskim. Nazwa pochodzi z łacińskiego gladius – miecz. Gatunkiem typowym jest Gladiolus communis L.[3].
Anomalesia N.E.Br., Dortania A.Chev., Gladanthera J.M.Wright, Homoglossum Salisb., Kentrosiphon N.E.Br., Oenostachys Bullock, Petamenes Salisb. ex J.W.Loudon.
Jeden z rodzajów podrodziny Crocoideae G. T. Burnett w obrębie kosaćcowatych (Iridaceae) należących do rzędu szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych[1].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd kosaćcowce (Iridales Raf.), podrząd Iridineae Engl., rodzina kosaćcowate (Iridaceae Juss.), podrodzina Gladioloideae Klatt, plemię Gladioleae Dumort., rodzaj mieczyk (Gladiolus L.)[4].
Mieczyk (Gladiolus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych. Należy do niego ok. 180 gatunków roślin występujących na ciepłych obszarach Europy, Bliskiego Wschodu i południowej Afryki . Szczególnie licznie występuje na Maskarenach i na obszarze śródziemnomorskim. Nazwa pochodzi z łacińskiego gladius – miecz. Gatunkiem typowym jest Gladiolus communis L..
Gladíolo L. é o nome comum das plantas bulbosas floríferas do género Gladiolus (do latim, diminuitivo de gladius, espada) da família iridaceae.
O género Gladiolus contém cerca de 260 espécies, das quais 250 são nativas da África subsariana, principalmente da África do Sul. Cerca de 10 espécies são nativas da Eurásia. Existem 160 espécies de gladíolos endémicos do sul da África e 76 da África tropical. As espécies variam desde muito pequenas até às espectaculares espigas de flores gigantes disponíveis no comércio.
São largamente cultivadas no mundo inteiro, por causa dos seus cachos altamente decorativos e que têm grande valor comercial.
Gladíolo L. é o nome comum das plantas bulbosas floríferas do género Gladiolus (do latim, diminuitivo de gladius, espada) da família iridaceae.
O género Gladiolus contém cerca de 260 espécies, das quais 250 são nativas da África subsariana, principalmente da África do Sul. Cerca de 10 espécies são nativas da Eurásia. Existem 160 espécies de gladíolos endémicos do sul da África e 76 da África tropical. As espécies variam desde muito pequenas até às espectaculares espigas de flores gigantes disponíveis no comércio.
São largamente cultivadas no mundo inteiro, por causa dos seus cachos altamente decorativos e que têm grande valor comercial.
Gladiolsläktet (Gladiolus)[1][2], eller sabelliljesläktet, är ett släkte i familjen irisväxter,[1] med cirka 180 arter. Släktet förekommer i västra och centrala Europa, Medelhavsområdet till sydvästra och centrala Asien, samt tropiska och södra Afrika. Flesta arterna förekommer i Sydafrika.
Gladiolsläktets arter är fleråriga örter med knölar som vissnar ner efter växtsäsongens slut. Knölarna omges av flera lager fibrösa skal. De basala bladen är små och tillbakabildade, stjälkbladen är två till många, svärdlika. Blomställningen är ett ensidigt ax med många blommor. Varje blomma omges av stödblad. Hyllebladen är sammanväxta vid basen och bildar en blompip, kronan är osymmestrik med de tre övre flikarna större än de undre. Ståndarna är tre och pistillen har tre grenar. Frukten är en trerummig kapsel med många frön.
Wikimedia Commons har media som rör Gladiolsläktet.
Wikispecies har information om Gladiolsläktet.
Gladiolsläktet (Gladiolus), eller sabelliljesläktet, är ett släkte i familjen irisväxter, med cirka 180 arter. Släktet förekommer i västra och centrala Europa, Medelhavsområdet till sydvästra och centrala Asien, samt tropiska och södra Afrika. Flesta arterna förekommer i Sydafrika.
Gladiolsläktets arter är fleråriga örter med knölar som vissnar ner efter växtsäsongens slut. Knölarna omges av flera lager fibrösa skal. De basala bladen är små och tillbakabildade, stjälkbladen är två till många, svärdlika. Blomställningen är ett ensidigt ax med många blommor. Varje blomma omges av stödblad. Hyllebladen är sammanväxta vid basen och bildar en blompip, kronan är osymmestrik med de tre övre flikarna större än de undre. Ståndarna är tre och pistillen har tre grenar. Frukten är en trerummig kapsel med många frön.
Коса́рики, або гладіо́лус (Gladiolus) — рід багаторічних бульбоцибулинних рослин родини Півникових з гарними квітами. Латинська назва походить від лат. gladius («меч», «гладіус») і пов'язана з тим, що листя гладіолуса нагадують леза. Батьківщина — тропічні та субтропічні райони Африки, Середземномор'я, середні Європа та Азія, західний Сибір. Рід включає близько 250 видів, з яких 163 походять із південної частини Африки, 10 з Євразії, 9 ростуть на Мадагаскарі.
Рослини багаторічні, бульбоцибулинні. Стебла прямі, поодинокі, облиснені, 50-150 см заввишки. Листки тонкі, лінійні або мечоподібні 50-80 см завдовжки, блакитно-зеленого кольору, змикаються навколо стебла, надаючи йому додаткової міцності. Квітки зібрані в однобічне, двостороннє або спіральне колосовидне суцвіття до 80 см довжиною, середньощільне або щільне. Квітки сидячі з простою лійкоподібною оцвітиною з шести неоднакових зрощених частин, різної величини і форми. Плід — тристулкова коробочка. Насіння кругле або овальне, коричневе. Бульбоцибулини округлі, поновлюються щорічно, вкриті плівчастими лусочками від білого до чорно-вишневого забарвлення.
Близько 300 р. до н. е. бульбоцибулини гладіолусів вживали в їжу, запікаючи їх або використовуючи як основу для коржів, розмелюючи разом з цибулею.
У I столітті до н. е. гладіолуси згадуються Плінієм у зв'язку з їх нібито магічною силою вберігати воїна від смерті і приносити перемогу. З магічною метою бульбоцибулини гладіолуса воїни носили на шиї як амулет.
Діоскорід описав дикорослі види гладіолусів (Gladiolus segentum) у 50-х роках н. е.
У середні століття борошно з гладіолусів додавали при випіканні хліба.
У XVII–XVIII століттях гладіолуси використовували для лікування, як сечогінний засіб, для збільшення материнського молока або як знеболювальне при болі зубів.
Південноафриканські види гладіолусів з'явилися у Європі лише в XVII столітті, ставши родоначальниками більшості сучасних видів. У 1807 році англієць Вільям Герберт отримав перші міжвидові гібриди гладіолусів, схрестивши кілька південноафриканських видів. Саме тоді зародилось зацікавлення гладіолусами як декоративними рослинами.
Бельгійський селекціонер М. Беддінгауз, придворний садівник з Енгхіна[ru], в 1837 році вивів перші гібриди літньоквітучих гладіолусів, що отримали назву Гентський гладіолус (Gladiolus gandavensis), кількість яких до 1880 року нараховувала близько двох тисяч.
У 1887 у з'явився примулоподібний гладіолус (Gladiolus primulinus).
У США гладіолуси потрапили наприкінці XIX століття, де селекціонером Амосом Кундердом в 1907 році був виведений сорт гладіолусів з гофрованими квітками.
Gladiolus illyricus
Gladiolus imbricatus
Gladiolus palustris
Gladiolus callianthus
Gladiolus alatus
Gladiolus communis
Коса́рики, або гладіо́лус (Gladiolus) — рід багаторічних бульбоцибулинних рослин родини Півникових з гарними квітами. Латинська назва походить від лат. gladius («меч», «гладіус») і пов'язана з тим, що листя гладіолуса нагадують леза. Батьківщина — тропічні та субтропічні райони Африки, Середземномор'я, середні Європа та Азія, західний Сибір. Рід включає близько 250 видів, з яких 163 походять із південної частини Африки, 10 з Євразії, 9 ростуть на Мадагаскарі.
Chi Lay ơn hay Chi Lay dơn, ngắn gọn hơn là Dơn (danh pháp khoa học: Gladiolus, phiên âm từ tiếng Pháp Glaïeul; từ dạng giảm nhẹ của tiếng Latinh: gladius - cây kiếm) là một chi hoa trưng biện khá phổ thông tại nhiều nước, được phương Tây đem sang phổ biến tại Việt Nam. Thân dài như cây kiếm nhỏ, có hoa (nhiều màu nhưng thường là màu đỏ hay hồng) nở dọc theo thân cây.
Chi này có khoảng 260 loài, phần lớn xuất phát từ châu Phi (163 loài từ Nam Phi[1]). Các chi Oenostachys, Homoglossum, Anomalesia và Acidanthera, theo truyền thống coi là các chi độc lập, hiện tại được gộp trong chi Gladiolus.[2]
Chi Lay ơn có khoảng 260 loài, trong đó 250 loài có nguồn gốc từ vùng châu Phi hạ Sahara, phần lớn xuất xứ từ Nam Phi. Khoảng 10 loài có xuất xứ Âu-Á. Có 160 loài lay ơn đặc hữu của Nam Phi và 76 loài ở vùng nhiệt đới châu Phi. Các loài đa dạng, từ kích thước rất nhỏ đến khổng lồ, thường thấy trong thương mại.
Các loài thảo mộc quyến rũ sống lưu niên này là bán chịu hạn tại các vùng có khí hậu ôn hòa. Chúng phát triển từ thân hình tròn, đối xứng, bao xung quanh bằng các lớp vỏ màu hơi nâu, và có thớ sợi. Thân cây nói chung không có nhánh, chỉ có từ 1-9 lá nhỏ hình lưỡi kiếm, có gân sọc viền ngoài và được bao trong vỏ bọc ngoài. Lá thấp nhất là lá mầm. Phiến lá có thể phẳng hoặc có hình chữ thập.
Các cụm hoa thơm ngát gồm những bông hoa lớn, lưỡng tính xếp thành một phía, có 2 lá bắc màu xanh, dai, mọc đối diện nhau. Đài hoa và cánh hoa hầu có vẻ ngoài giống nhau. Chúng hợp nhất tại đế thành một cấu trúc hình ống và được gọi chung là lá đài. Lá đài sống lưng là lớn nhất, bao quanh 3 nhị. 3 lá đài ở ngoài có kích thước nhỏ hơn. Bao hoa có dạng hình phễu, gắn với nhị ở đáy. Vòi nhụy có ba nhánh dạng chỉ, hình thìa, mỗi nhánh trải rộng về phía đỉnh.
Bầu nhụy là dạng quả nang 3 ngăn hình thuôn hoặc hình cầu, chứa nhiều hạt có lông màu nâu và nứt theo chiều dọc. Tại tâm của chúng là cấu trúc dễ thấy giống như cục nhỏ đặc trưng, là hạt thật sự không có lớp vỏ bọc mịn. Tại một số hạt cấu trúc này bị nhăn và có màu đen. Những hạt như vậy không thể nảy mầm.
Những bông hoa này có màu sắc rất đa dạng, từ hồng đến hơi đỏ, tía với các đốm trắng tương phản, từ trắng đến màu kem hoặc từ cam đến đỏ.
Những loài ở châu Phi nguyên thủy được thụ phấn nhờ các loài ong có tên là anthrophorine, nhưng có vài sự thay đổi diễn ra trong quá trình thụ phấn, đã cho phép sự thụ phấn nhờ chim hút mật, bướm, sâu bướm, ruồi và nhiều loài khác.
Lay ơn là thức ăn cho ấu trùng của bộ Lepidoptera, bao gồm cả bướm cánh sau vàng lớn (Noctua pronuba).
Lay ơn được lai ghép rất phổ biến, phục vụ cho việc trang trí vì có màu sắc rất phong phú. Những nhóm được ghép thông qua sự thụ phấn chéo giữa 4 hoặc 5 loài, tiếp theo là bằng chọn lọc, theo các tiêu chuẩn: Grandiflorus (tức là độ lớn của hoa, theo nghĩa La tinh), Primuline (màu sắc có chứa vòng benzothiazole, còn được biết tới như là Direct Yellow 7, Carnotine hoặc C.I. 49010) và Nanus (đặc tính lùn do di truyền). Chúng tạo ra những bông hoa được cắt tỉa rất tốt. Tuy nhiên, do chiều cao, cây trồng thường hay bị đổ rạp khi có gió lớn.
Chi Gladiolus được phân chia thành nhiều đoạn. Nơi nào có thể thì các đoạn này được chỉ ra. Tuy nhiên, phần lớn các loài được đặt vào đó không chắc chắn.
Chi Lay ơn hay Chi Lay dơn, ngắn gọn hơn là Dơn (danh pháp khoa học: Gladiolus, phiên âm từ tiếng Pháp Glaïeul; từ dạng giảm nhẹ của tiếng Latinh: gladius - cây kiếm) là một chi hoa trưng biện khá phổ thông tại nhiều nước, được phương Tây đem sang phổ biến tại Việt Nam. Thân dài như cây kiếm nhỏ, có hoa (nhiều màu nhưng thường là màu đỏ hay hồng) nở dọc theo thân cây.
Chi này có khoảng 260 loài, phần lớn xuất phát từ châu Phi (163 loài từ Nam Phi). Các chi Oenostachys, Homoglossum, Anomalesia và Acidanthera, theo truyền thống coi là các chi độc lập, hiện tại được gộp trong chi Gladiolus.
Gladiolus L. (1753)
Виды и сорта
Шпа́жник[2][3][4][5], или Гладиóлус (лат. Gladíolus[6]) — род многолетних клубнелуковичных растений семейства Ирисовые (Iridaceae).. Латинское (и русское тоже) название произошло от лат. gladius — «меч» и связано с тем, что листья гладиолуса по форме напоминают шпаги. Родина — тропические и субтропические районы Африки, Средиземноморья, Средние Европа и Азия, Западная Сибирь. Род включает около 280 видов[7], из которых 163 происходят из южной части Африки, 10 из Евразии, 9 произрастают на Мадагаскаре.
Растения многолетние, клубнелуковичные. Клубнелуковица округлая, возобновляется ежегодно, одета плёнчатыми чешуйками от белой до чёрно-вишнёвой окраски.
Стебли прямые неветвящиеся, одиночные, облиственные, 50—150 см высотой. Листья тонкие, линейные или мечевидные, 50—80 см длиной, голубовато-зелёного цвета. Влагалища листьев смыкаются вокруг стебля, придавая ему дополнительную прочность.
Цветки собраны в одностороннее, двустороннее или спиральное колосовидное соцветие до 80 см длиной, рыхлое, среднеплотное или плотное. Цветки сидячие с простым воронковидным околоцветником из шести неодинаковых долей, сросшихся основаниями, различной величины и формы.
Плод — трёхстворчатая коробочка. Семян много, они круглые или овальные, коричневые.
Размножают клубнелуковицами и клубнепочками (чаще их называют детками). Используют в основном для срезки. Срезанные соцветия стоят в воде 10—12 суток [8].
Растение декоративное. 2 вида в Красной книге СССР [9].
По информации базы данных The Plant List (2013), род включает 280 видов[10]. Некоторые из них:
Около 300 года до н. э. клубнелуковицы гладиолусов употребляли в пищу, запекая их или используя в качестве основы для лепёшек, размалывая вместе с луком.
В I веке н. э. гладиолусы упоминаются Плинием в связи с их якобы магической силой уберегать воина от гибели и приносить победу. Для достижения этой цели воину необходимо было повесить на шею клубнелуковицу гладиолуса в качестве амулета.
Диоскорид описал дикорастущие виды гладиолусов (Gladiolus segentum) в 50-е годы н. э.
В Средние века муку из гладиолусов добавляли при выпекании хлеба.
Многочисленные сорта с крупными соцветиями (до 1 м) используют в садоводстве с конца XVI — нач. XVII веков [12].
В XVII—XVIII веках гладиолусы использовали в лечебных целях, как мочегонное средство у кормящих матерей или как болеутоляющее при зубной боли.
Южноафриканские виды гладиолусов появились в Европе лишь в XVII веке, став родоначальником большинства современных сортов. В 1807 году англичанин Уильям Герберт получил первые межвидовые гибриды гладиолусов, скрестив несколько южноафриканских видов. Именно тогда зародился декоративный интерес к гладиолусам.
В 1837 году бельгийский селекционер М. Беддингауз, садовник герцога Аренберга из Ангьена, вывел первые гибриды летнецветущих гладиолусов, получивший название гентский гладиолус (Gladiolus gandavensis), число которых к 1880 году насчитывало около двух тысяч[13].
В 1887 году появился примуловидный гладиолус (Gladiolus primulinus).
В США гладиолусы попали в конце XIX века, где селекционером Амосом Кундердом из Индианы в 1907 году был выведен сорт гладиолусов с гофрированными цветками[13][14].
Садовые гладиолусы происходят от скрещивания различных европейских и африканских видов, поэтому все сортовые гладиолусы теперь относятся к гибридному садовому виду — Gladiolus × hybrydus hort. Международная регистрация сортов гладиолусов осуществляется Североамериканским советом гладиолусоводов. В 1945 году в Америке была разработана классификация сортов гладиолусов, описывающая каждый сорт по цвету и размеру цветков с помощью цифровых кодов. По мере накопления опыта и появления новых сортов эта классификация совершенствовалась, и в нынешнем своем виде она содержит пять классов по размеру цветков и десять классов по основным группам окраски.
Первая цифра кода (от 1 до 6) обозначает размер цветков:
Вторая цифра кода (от 0 до 9) относит сорт к определённой группе окрасок:
Третья цифра кода даёт информацию об интенсивности цвета и о наличии дополнительных цветов в окраске. Если цветок одноцветный, то эта цифра чётная, если на нём имеются пятна других цветов, то к этой цифре прибавляется единица. Например, для малиновых сортов:
Цифра 8 «зарезервирована» для «чёрных» окрасок, поэтому, естественно, во многих классах (например, розовом, жёлтом, оранжевом, лососёвом) она отсутствует.
Кодировка для белых и зелёных сортов:
На фото — «Дыхание осени» 423-С-00 Васильев. Сорт с крупными цветками (код 400), светло-оранжевый и золотистый цвет лепестков (код 22) плавно переходит в лимонно-зеленоватое пятно в центре (+1).
Единовременно в мире существует около 5000 сортов гладиолусов. Старые сорта постепенно сходят со сцены (при вегетативном размножении накапливаются дефекты копирования ДНК, а из-за этого жизнеспособность сорта постепенно снижается); считается, что средний срок жизни сорта составляет порядка десяти лет. Однако есть и отдельные сорта-долгожители, успешно существующие уже на протяжении трёх десятков лет. На смену старым сортам приходят новые, со всё более сложными и необычными окрасками, сложной гофрировкой и улучшенными прочими признаками.
Шпа́жник, или Гладиóлус (лат. Gladíolus) — род многолетних клубнелуковичных растений семейства Ирисовые (Iridaceae).. Латинское (и русское тоже) название произошло от лат. gladius — «меч» и связано с тем, что листья гладиолуса по форме напоминают шпаги. Родина — тропические и субтропические районы Африки, Средиземноморья, Средние Европа и Азия, Западная Сибирь. Род включает около 280 видов, из которых 163 происходят из южной части Африки, 10 из Евразии, 9 произрастают на Мадагаскаре.
唐菖蒲属（学名：Gladiolus）是鸢尾科下的一个属。该属共有250种，分布于地中海区和南非洲。[1]
这是一篇與植物相關的小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。 
グラジオラス (Gladiolus) は、アヤメ科グラジオラス属の植物の総称。日本には自生種はなく、園芸植物として植えられている。別名、トウショウブ（唐菖蒲）、オランダショウブ（阿蘭陀菖蒲）。名前は古代ローマの剣であるグラディウスに由来し、葉が剣に類似していることが根拠といわれる。日本では明治時代に輸入され、栽培が開始された。根は湿布薬の材料に使われる。
原産地は、アフリカ・地中海沿岸など。赤、黄、橙、白などの花を開花する。葉（一説には花が咲く前の一連のつぼみ）が剣のようなのでGladius（ラテン語で「剣」）に因んで名づけられた。
春に球根（球茎）を植え、夏の7 - 8月にかけて開花する春植え球根として流通しているものが一般的である。一部の原種には秋植え球根で、春に開花するものもある。
花言葉には勝利・密会・用心などがある。
タイプ種Gladiolus communis
園芸品種の様々
園芸品種
モザンビークの野生種G. crssifolius
南アフリカの固有種G. alatusの花
南アフリカの固有種G. alatusの生育状態
スロベニア産のG. illyricus
クレタ島のG. italicus
この項目は、植物に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（プロジェクト:植物／Portal:植物）。 グラジオラス (Gladiolus) は、アヤメ科グラジオラス属の植物の総称。日本には自生種はなく、園芸植物として植えられている。別名、トウショウブ（唐菖蒲）、オランダショウブ（阿蘭陀菖蒲）。名前は古代ローマの剣であるグラディウスに由来し、葉が剣に類似していることが根拠といわれる。日本では明治時代に輸入され、栽培が開始された。根は湿布薬の材料に使われる。
글라디올러스는 남아프리카 원산의 여러해살이풀로 글라디올러스속(Gladiolus) 식물의 총칭이다. 구근류의 대표적인 작물로 붓꽃과에 속한다. 세계적으로 약 200종 이상의 원종이 분포하며, 거의 대부분이 남아프리카에서 자생하는 열대성 식물로 대한민국에서는 여름꽃의 대명사로 불릴 만큼 여름에 화려하게 피는 꽃이다.
높이는 80-100cm이다. 둥근 꽃줄기는 편평하며 원줄기는 녹색이다. 잎은 대개 칼 모양이며 줄 모양도 있다. 여름에 잎 사이에서 잎보다 긴 꽃줄기가 나와 상부에 길고 한쪽으로 기울어진 이삭꽃차례를 형성하며 하부에서 상부로 차례로 꽃이 핀다. 꽃뚜껑조각은 보통 긴 타원형이고 끝이 뭉뚝하거나 날카로운데, 위쪽의 3조각은 아래쪽의 3조각보다 현저하게 크다. 꽃 색깔은 홍·백·황·적·자색 등 여러 종류가 있다. 수술은 3개, 암술은 1개인데 암술머리는 3갈래로 되어 있다. 가을에 알뿌리를 심어서 이른 봄에 꽃이 피는 종류와 봄에 심어서 여름에 꽃이 피는 종류로 나뉜다. 현재 재배되는 글라디올러스는 대부분 원종으로부터 변이·도태·교배에 의해 만들어진 것이다. 1749년 남아프리카 원산의 4종이 유럽에 수입되었고, 그 뒤 계속 수입하여 개량 발전이 촉진되었다. 글라디올러스는 봄에 심는 알뿌리중 대표적인 것으로 보통 3-4월에 심어 6-7월, 또는 좀 늦게 심어 8월에 꽃피게 한다. 요즘에는 촉성재배 및 억제재배 기술이 진보되어 연중 절화(折花)로서 시중에 판매되고 있다. 양지쪽의 배수가 잘 되는 비옥한 양토면 잘 자란다.
글라디올러스의 꽃말은 다음과 같다.
처녀가 죽은 무덤에 바치는 꽃이다. 다른 용도로 쓰이지만 서양에선 거의 처녀살이 하다 죽은 사람의 무덤에 바친다고 한다.
어느 나라의 국왕(임금)이 공주 하나를 두고 있었는데 그 공주가 병으로 죽어버렸다. 공주는 국왕에게 자신이 죽으면 같이 묻으라며 향수병 2개를 주었다. 임금은 딸의 유언대로 향수병을 묻으라고 시녀에게 이것을 주었는데, 시녀들은 호기심에 그만 그 병을 열었다. 병이 열리면서 향수가 날아가 버렸다. 시녀는 당황하여 그냥 그 병만을 묻었는데 그 곳엔 향기 없는 꽃만이 피어났다. 임금은 화가 나서 그 시녀를 죽였고, 시녀가 죽은 직후에 그 꽃에서는 강렬한 향수냄새가 피어났다고 한다. 바로 그 꽃이 글라디올러스다.
대표적인 글라디올러스 품종은 다음과 같다.
크림색을 띤 순백종으로 두꺼운 느낌을 주고 품위가 있다. 번식이 왕성하고 억제재배에도 적당한 강장종이다.
선명한 농홍색종으로 줄기가 튼튼하고 번식력도 왕성하다. 새끼 뿌리가 잘 뻗고 꽃도 많이 핀다.
진분홍의 우량종으로 가장자리에 자색의 복륜이 있다.
연보라색인데 중심을 향해 약간 크림색으로 물들어 있고 향기가 있는 물결 모양의 꽃이다.
순백색으로 기부는 담홍색을 띤 물결 모양을 한 꽃이다.
분홍색이지만 중심부는 선적색인 물결 모양의 꽃이다.
다소 일찍 파는 선홍색 꽃으로 통상부에 백색의 반점이 있다. 한 꽃자루에 5-7송이가 한꺼번에 피고 매우 아름답다.
글라디올러스는 대부분 절화로 판매되고 절화용 종구는 거의 외국품종이며 전량 수입에 의존해 왔으나, 1980년대부터 국내 육성을 위한 교배가 시작되었다.
.jpg)
.jpg)
