Tekoma[1] (Tecoma), česky též protiha, je rod dřevin z čeledi trubačovité (Bignoniaceae). Jsou to keře a nevelké stromy obvykle se zpeřenými listy a nápadnými žlutými až červenými květy. Rod zahrnuje 8 druhů a je rozšířen v Americe od jižních oblastí USA po Argentinu. Některé druhy jsou pěstovány v tropech a subtropech jako okrasné dřeviny, zejména tekoma vzpřímená. Je často pěstována i ve Středomoří.
Tekomy jsou keře a malé stromy. Listy jsou lichozpeřené nebo výjimečně jednoduché (Tecoma castanifolia), lístky jsou na okraji pilovité. Květenství jsou vrcholové hrozny nebo laty. Kalich je zvonkovitý, s trojúhelníkovitými cípy. Koruna je zvonkovitě až trubkovitě nálevkovitá, nejčastěji žlutá, oranžová nebo červená, mimo okrajů laloků většinou lysá. Tyčinky nevyčnívají z květů. Semeník je podlouhlý. Tobolky jsou dlouhé a úzké, lehce smáčknuté, hladké. Pukají 2 podélnými, lehce kožovitými chlopněmi. Semena jsou podlouhlá, se 2 širokými blanitými křídly.[2][3]
Rod tekoma zahrnuje 8 druhů.[4][5] Je rozšířen v tropické a subtropické Americe. Největší areál rozšíření má tekoma vzpřímená (Tecoma stans), která se vyskytuje od Arizony, Texasu a Floridy až po Argentinu. V Jižní Americe tekomy rostou zejména v suchých vnitřních andských údolích a podél Karibského pobřeží.[6][7]
Květy tekom navštěvují kolibříci a různý hmyz, zejména včely.[8][9][10]
Rod Tecoma je v rámci čeledi trubačovité řazen do tribu Tecomeae. Někdy je do něj vřazován africký rod Tecomaria, zahrnující 2 druhy. Ve fylogenetické studii z roku 2009 se však zjistilo, že rod Tecomaria je příbuznější rodu Podranea a taxon Tecoma v takovém pojetí není monofyletický.[5][4]
Tekoma vzpřímená (Tecoma stans) je pěstována jako okrasná dřevina v tropech a subtropech celého světa. Často je vysazována i ve Středomoří.[11] Rostlina má též využití v medicíně při cukrovce a bolestech žaludku, silný odvar z listů a kůry se používá jako diuretikum, při léčbě syfilis a proti střevním parazitům.[9] Z listů se vyrábí přírodní insekticid proti housenkám.[zdroj?] Z dalších druhů je pěstována např. Tecoma castanifolia se žlutými květy a jednoduchými listy a hybridní Tecoma x smithii, kříženec tekomy vzpřímené a tekomárie kapské.[3]
Tekoma (Tecoma), česky též protiha, je rod dřevin z čeledi trubačovité (Bignoniaceae). Jsou to keře a nevelké stromy obvykle se zpeřenými listy a nápadnými žlutými až červenými květy. Rod zahrnuje 8 druhů a je rozšířen v Americe od jižních oblastí USA po Argentinu. Některé druhy jsou pěstovány v tropech a subtropech jako okrasné dřeviny, zejména tekoma vzpřímená. Je často pěstována i ve Středomoří.
Waranway (Tecoma) nisqakunaqa Awya Yalapi, Aphrikapipas wiñaq sach'akunam, chunka tawayuq rikch'aqmi.
Waranway (Tecoma) nisqakunaqa Awya Yalapi, Aphrikapipas wiñaq sach'akunam, chunka tawayuq rikch'aqmi.
Tecoma is a genus of 14[3] species of shrubs or small trees in the trumpet vine family, Bignoniaceae. Twelve species are from the Americas, while the other two species are African. The American species range from the extreme southern United States through Central America and the Antilles south through Andean South America to northern Argentina. The generic name is derived from the Nahuatl word tecomaxochitl, which was applied by the indigenous peoples of Mexico to plants with tubular flowers.[4] Trumpetbush is a common name for plants in this genus.[5]
Tecoma is a genus of 14 species of shrubs or small trees in the trumpet vine family, Bignoniaceae. Twelve species are from the Americas, while the other two species are African. The American species range from the extreme southern United States through Central America and the Antilles south through Andean South America to northern Argentina. The generic name is derived from the Nahuatl word tecomaxochitl, which was applied by the indigenous peoples of Mexico to plants with tubular flowers. Trumpetbush is a common name for plants in this genus.
Tecoma es un género de 14 especies de arbustos o pequeños árboles en la familia Bignoniaceae. Doce especies son neotropicales, mientras otras dos especies son africanas.[1] Las spp. neotropicales tienen un rango desde el extremo sur de EE. UU. a Centroamérica, Antillas y en Sudamérica los Andes al norte de Argentina.
Son arbustos a árboles pequeños. Hojas imparipinnadas, 3–9-folioladas; folíolos serrados, lanceolados, ápice agudo a acuminado, puberulentos al menos a lo largo del nervio principal de la haz y del envés, a veces sobre toda la superficie del envés. Inflorescencia en forma de un racimo terminal de hasta 20 flores amarillas; cáliz cupular, regularmente 5-dentado, dientes apiculados, 3–7 mm de largo; corola tubular-campanulada sobre un tubo basal angosto, 3.5–6 cm de largo, glabra por fuera. Cápsula linear, subterete cuando fresca, 7–21 cm de largo y 5–7 mm de ancho, lenticelada, más o menos glabra, a veces ligeramente lepidota; semillas 2-aladas con alas hialino-membranáceas.[2]
El género fue descrito por Antoine-Laurent de Jussieu y publicado en Genera Plantarum 139. 1789.[2] La especie tipo es: Nyctocalos brunfelsiiflorum Teijsm. & Binn.
Tecoma nombre genérico que se deriva del náhuatl de la palabra tecomaxochitl, que se aplicó por los pueblos indígenas de México a las plantas con flores tubulares.[3]
Tecoma es un género de 14 especies de arbustos o pequeños árboles en la familia Bignoniaceae. Doce especies son neotropicales, mientras otras dos especies son africanas. Las spp. neotropicales tienen un rango desde el extremo sur de EE. UU. a Centroamérica, Antillas y en Sudamérica los Andes al norte de Argentina.
Tecoma est un genre de 14 espèces d'arbustes ou de petits arbres de la famille des Bignoniaceae.
Douze espèces sont originaires d'Amérique, tandis que les deux autres espèces sont africaines. Les espèces américaines poussent de l'extrême sud des États-Unis par l'Amérique centrale et du sud des Antilles à travers les Andes au nord de l'Argentine. Le nom générique est dérivé du mot nahuatl tecomaxochitl, nom donné par les peuples indigènes du Mexique aux plantes à fleurs tubulaires.
Tecoma est un genre de 14 espèces d'arbustes ou de petits arbres de la famille des Bignoniaceae.
Douze espèces sont originaires d'Amérique, tandis que les deux autres espèces sont africaines. Les espèces américaines poussent de l'extrême sud des États-Unis par l'Amérique centrale et du sud des Antilles à travers les Andes au nord de l'Argentine. Le nom générique est dérivé du mot nahuatl tecomaxochitl, nom donné par les peuples indigènes du Mexique aux plantes à fleurs tubulaires.
Tecoma è un genere di piante della famiglia delle Bignoniacee, comprendente piante arbustive che vivono nelle regioni calde dell'America e in Africa.
Hanno foglie opposte, i fiori sono grandi, gialli, in grappoli apicali o in pannocchie, i frutti sono a capsula.
Il genere Tecoma comprende oltre 200 diverse specie. Fra le più note ci sono Tecoma capensis e Tecoma stans.
Tecoma è un genere di piante della famiglia delle Bignoniacee, comprendente piante arbustive che vivono nelle regioni calde dell'America e in Africa.
Tekoma (Tecoma) – bignonijinių (Bignoniaceae) šeimos augalų gentis, kuriai priklauso krūmai ir neaukšti medžiai.
Auga nuo JAV pietinės dalies iki Argentinos, o dvi rūšys ir Afrikoje.
Gentyje yra 14 rūšių:
Tecoma is een geslacht van struiken en kleine bomen uit de trompetboomfamilie (Bignoniaceae). Het geslacht telt veertien soorten waarvan er twaalf voorkomen op het Amerikaanse continent, van de Zuidelijke Verenigde Staten tot in Noord-Argentinië. Twee soorten komen voor in Afrika.
Tecoma is een geslacht van struiken en kleine bomen uit de trompetboomfamilie (Bignoniaceae). Het geslacht telt veertien soorten waarvan er twaalf voorkomen op het Amerikaanse continent, van de Zuidelijke Verenigde Staten tot in Noord-Argentinië. Twee soorten komen voor in Afrika.
Tecoma er ei slekt i trompettrefamilien.
Artene er busker eller små trær med som regel ulikefinnete, tannete blad. Blomsterstanden er en enkel eller forgrenet klase. Blomstene er store, rør- til klokkeformede og gule, oransje eller røde. Det er fire fertile pollenbærere og én steril (et staminodium). Frukten er en linjeformet kapsel som åpner seg på langs og slipper ut vingete frø.
I en taksonomisk revisjon fra 2008 redusereres antall arter i slekta fra 14 til 10. Størst utbredelse har Tecoma stans som vokser naturlig i tropisk Amerika, og som er vanlig dyrket og forvillet i andre varme land. Sju andre arter har en begrenset utbredelse i de søramerikanske Andesfjellene. I sørlige Afrika finnes to arter som ofte regnes til ei egen slekt, Tecomaria, men som ikke skiller seg klart ut.
Det vitenskapelige navnet er avledet fra nahuatl tecomaxochitl, «rørformet blomst».
Tecoma er ei slekt i trompettrefamilien.
Artene er busker eller små trær med som regel ulikefinnete, tannete blad. Blomsterstanden er en enkel eller forgrenet klase. Blomstene er store, rør- til klokkeformede og gule, oransje eller røde. Det er fire fertile pollenbærere og én steril (et staminodium). Frukten er en linjeformet kapsel som åpner seg på langs og slipper ut vingete frø.
I en taksonomisk revisjon fra 2008 redusereres antall arter i slekta fra 14 til 10. Størst utbredelse har Tecoma stans som vokser naturlig i tropisk Amerika, og som er vanlig dyrket og forvillet i andre varme land. Sju andre arter har en begrenset utbredelse i de søramerikanske Andesfjellene. I sørlige Afrika finnes to arter som ofte regnes til ei egen slekt, Tecomaria, men som ikke skiller seg klart ut.
Det vitenskapelige navnet er avledet fra nahuatl tecomaxochitl, «rørformet blomst».
Tekoma (Tecoma Juss.) – rodzaj krzewów lub małych drzew należących do rodziny bignoniowatych. Rodzaj ten obejmuje 12 gatunków pochodzących z Ameryki Południowej i Środkowej[2]. Gatunkiem typowym jest Tecoma stans (L.) Juss. ex Kunth[3].
Kokoschkinia Turcz., Stenolobium D. Don, Tecomaria (Endl.) Spach
Należy do plemienia Tecomeae, rodziny bignoniowatych (Bignoniaceae) Juss., która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamaianae Takht., rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), rodzina bignoniowate (Bignoniaceae Juss.), plemię Tecomeae Endl., rodzaj Tecoma Juss.[5].
W krajach o ciepłym klimacie niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.
Tekoma (Tecoma Juss.) – rodzaj krzewów lub małych drzew należących do rodziny bignoniowatych. Rodzaj ten obejmuje 12 gatunków pochodzących z Ameryki Południowej i Środkowej. Gatunkiem typowym jest Tecoma stans (L.) Juss. ex Kunth.
Tecoma é um género botânico pertencente à família Bignoniaceae.
O género Tecoma inclui as seguintes espécies:
AS espécies que anteriormente eram adicionadas a este gênero.
Tecoma é um género botânico pertencente à família Bignoniaceae.
Trumpetbusksläktet (Tecoma) är ett växtsläkte i familjen katalpaväxter med cirka 10 arter. De förekommer naturligt från södra USA till Centralamerika, Västindien och Sydamerika, samt en art i södra Afrika. Flera arter är vanliga prydnadsväxter i varma länder.
Trumpetbusksläktet (Tecoma) är ett växtsläkte i familjen katalpaväxter med cirka 10 arter. De förekommer naturligt från södra USA till Centralamerika, Västindien och Sydamerika, samt en art i södra Afrika. Flera arter är vanliga prydnadsväxter i varma länder.
Текома (Tесоmа) — рід рослин родини Бігнонієві (Bignoniaceae).
Дерева, кущі або ліани з непарноперистими, зрідка простими листками і великими червоними або яскраво-оранжевими квітками, зібраними в кінцеві щитовидні суцвіття. Плід — видовжена коробочка.
Нараховує близько 16 видів.
Поширені від Аргентини на півдні до Флориди і Мексики. Текома вкорінена (Tecoma radicans) — лазячий кущ, до 10— 15 м заввишки, з повітряними коренями, що дико росте в Північній Америці, та текома китайська (Tecoma chinensis), що дико росте в субтропічних районах Китаю та Японії, — культивуються як декоративна в Україні (у Криму). В оранжерейній культурі зустрічаються текома жасминовидна (Tecoma jasminoides) і текома м'яка (Tecoma mollis).
Текому прямостоячу (Tecoma stans) широко культивують у теплих країнах як декоративний чагарник.
Часто текомою неправильно називають види інших близьких родів родини бігнонієвих, зокрема види роду кампсис (Campsis).
Текома (Tесоmа) — рід рослин родини Бігнонієві (Bignoniaceae).