孟加拉榕

Pędy

Owoce

Figowiec bengalski (Ficus benghalensis L.), zwany też banianem – gatunek rośliny z rodziny morwowatych. Pochodzi z Indii i Pakistanu^[2].

Morfologia

Pień

Od jego poziomych gałęzi wyrastają pionowe pędy, które wrastają w ziemię i zakorzeniają się. Stają się w ten sposób dodatkowymi pniami, które podtrzymują koronę i przewodzą wodę wraz z solami mineralnymi. Niektóre drzewa mogą mieć ponad 300 takich masywnych pni bocznych (tzw. Wielki Banian rosnący na terenie ogrodu botanicznego w Kalkucie ma aż 2880 pni o wysokości 24,5 m). Korona przedstawicieli tego gatunku może pokrywać powierzchnię ponad 2,1 ha. Na obszarze o średnicy nawet 500 m znajdować się mogą pnie jednego osobnika.

Liście

Duże i błyszczące, za młodu brązowe.

Owoce

Okrągłe, czerwone figi, powstają po dwa razem.

Znaczenie w hinduizmie

• Drzewa banian noszą indyjską nazwę "akszajawata" i są obiektami kultu w hinduizmie .
• Teksty tantry hinduistycznej, wymieniają drzewo bata jako jedno z pięciu, które tradycyjnie wymagane są w munda sadhana (miejscu wykonywania sadhany)^[3] .
• Gałęzie tego drzewa są czczone podczas Szasti pudźy.
• Szczególnym zainteresowaniem wyznawców otaczane jest w miesiącu dźjesztha :
  • w stanach Maharasztra i Gudżarat przez kobiety
  • w Bengalu, gdzie jest czczone jak Brahma w każdą sobotę tego miesiąca^[4].
• Literatura wedyjska uznaje to drzewo jako jadźńawrykszas, czyli za jeden z jedenastu gatunków drzew indyjskich, odpowiednich do wyrobu przyrządów stosowanych w trakcie ceremonii ogniowych jadźńa^[5] .
• W południowych Indiach jest czczone również jako siedziba bóstwa Śiwy. Wczesne dzieło tamlskie o tytule Ahananuru, opisuje banjan jako przykład nieposiadającej dachu świątyni w postaci drzewa (wrykszaćhajtja): było otoczone ścianą z cegieł, a do tak utworzonej przestrzeni sakralnej, hindusi ofiarowali datki pieniężne^[6].

• Przykładowe lokalizacje miejsc kultu figowca bengalskiego :
  • Allahabad – Bardzo znamiennym przykładem jest ficus indica rosnący w obrębie fortu w mieście Allahabad w północnych Indiach. Fort zlokalizowany jest w rejonie "Sangam" (spotkania świętych rzek: Gangesu, Jamuny i niewidzialnej Saraswati (rzeka)). O jego kulcie wspomina już chiński podróżnik Xuanzang w zapiskach z 664 roku i, co równie istotne, współcześnie nadal cieszy się dużym zainteresowaniem wyznawców^[7].
  • Gaja – sławne drzewo akszajawata znajduje się na południu miasta Gaja w północnych Indiach, 450 m od grupy obiektów sakralnych o lokalnej nazwie Brahmajoni. W bezpośrednim sąsiedztwie drzewa znajduje się zbiornik wodny "Rukminikunda", przeznaczony do rytualnych kąpieli^[8].

Przypisy