Bijanggut (Mentha arvensis) nyaéta spésiés Mentha pituin wewengkon haneut Éropa jeung Asia kulon jeung tengah (wétaneun Himalaya jeung Siberia wétan)[1][2][3]. Ieu téh terna taunan nu jangkungna 10–60 cm. Daunna papasangan patotonggong, basajan, panjangna 2–6,5 cm, lébarna 1–2 cm, buluan. Kembangna bungur pias (kalan-kalan bodas atawa kayas), panjangna 3–4 mm[3][4][5].
Aya genep subspésiés bijanggut:[1]
Mentha canadensis, dulur deukeut bijanggut, ku sabagian ahli dianggap saspésiés béda variétas: M. arvensis var. glabrata Fernald (kapanggih di Amérika Kalér) jeung M. arvensis var. piperascens Malinv. ex L. H. Bailey (kapanggih di Asia wétan)[6][7].
Ku masarakat Sunda, sacara tradisional bijanggut sok dipaké natambaan nu anyar ngajuru[8].
Bijanggut ogé mibanda pangaruh farmakologis kayaning : astringent, antipiretik, carminative sarta antispasmodika.[9] Bisa digunakeun pikeun ngubaran kasakit ayan, karminatif, bronkhitis, batuk, asup angin, gangguan datang bulan peradangan dina beuteung, diaré, lieur, sesek napas (eungap), insominia, sarta diaforetik.[9]
Bijanggut (Mentha arvensis) nyaéta spésiés Mentha pituin wewengkon haneut Éropa jeung Asia kulon jeung tengah (wétaneun Himalaya jeung Siberia wétan). Ieu téh terna taunan nu jangkungna 10–60 cm. Daunna papasangan patotonggong, basajan, panjangna 2–6,5 cm, lébarna 1–2 cm, buluan. Kembangna bungur pias (kalan-kalan bodas atawa kayas), panjangna 3–4 mm.
Aya genep subspésiés bijanggut:
Mentha arvensis subsp. arvensis. Mentha arvensis subsp. agrestis (Sole) Briq. Mentha arvensis subsp. austriaca (Jacq.) Briq. Mentha arvensis subsp. lapponica (Wahlenb.) Neuman Mentha arvensis subsp. palustris (Moench) Neumann Mentha arvensis subsp. parietariifolia (Becker) Briq.Mentha canadensis, dulur deukeut bijanggut, ku sabagian ahli dianggap saspésiés béda variétas: M. arvensis var. glabrata Fernald (kapanggih di Amérika Kalér) jeung M. arvensis var. piperascens Malinv. ex L. H. Bailey (kapanggih di Asia wétan).
Mentha arvensis (lamm's tongues, or stinkin nettle) is a species o mint wi a circumboreal distribution. It is native tae the temperate regions o Europe an wastren an central Asie, east tae the Himalaya an eastren Siberie, an North Americae.[1][2][3]
Mentha arvensis (lamm's tongues, or stinkin nettle) is a species o mint wi a circumboreal distribution. It is native tae the temperate regions o Europe an wastren an central Asie, east tae the Himalaya an eastren Siberie, an North Americae.
Poljska metvica ili divlja metvica (lat.: Mentha arvensis) je biljna vrsta iz roda metvicâ, porodica Lamiaceae, sa cirkumborealnom rasprostranjenošċu. Prirodno raste u umjerenim područjima Evrope i Zapadne i Centralne Azije.[1][2] Njen areal seže na istok do Himalaja i Istočnog Sibira, a ima je i u Sjevernoj Americi.[3][4][5]
Divlja metvica je zeljasta višegodišnja biljka koja općenito naraste do visine od oko 10–60 cm, rijetko i do 100 cm. Ima pužuće izdanke iz kojih raste uspravna ili polurazuđena četverougaona stabljika. Listovi su u suprotnim parovima, jednostavni, dugi oko 2-6,5 cm i široki oko 1–2 cm, dlakavi i sa grubo nazubljenim rubovima. Cvjetovi su blijedo ljubičasti (ponekad bijeli ili ružičasti), u pršljenovima na stabljici, na bazi lišća. Svaki cvijet je dug oko 3-4 mm i ima petorežnjevitu dlakavu čašicu, četiri režnja krunice s najvišim režnjem koji je veći od drugih i četiri prašnika. Plod je u obliku dvokomorne karpele.[5][6][7] [8]
Menta arvensis ima šest podvrsta:[3]
Neki autori srodnu vrstu Mentha canadensis također svrstavaju u Mentha arvensis, sa dva varijeteta: Mentha arvensis var. glabrata Fernald (Sjeverna Amerika) i Mentha arvensis var. piperascens Malinv. ex L. H. Bailey (Azija).[9][10]
U Ajurveda običajima na indijskom potkontinentu, divlja metvica (pudina) smatra se predjelom i korisnom za liječenje želudačnih problema.[11] U Evropi se divlja metvica koristi za liječenje nadutosti, probavnih problema, problema žuči i kašlja. Asteci su je koristili za slične svrhe, kao i da izazovu znojenje, a odležalu u vodi koristili su je za liječenje nesanice. Iscijeđeno ulje utrljava se u kožu, protiv bolova mjehura. Starosjedioci sa američkog kontinenta tradicionalno su je koristili na nekoliko načina. Danas se ova metvica koristi u mnogim zemljama za liječenje različite bolesti. Iscijeđeni mentol iz biljke koristi se u hrani, pićima, kao lijek za kašalj, za kreme i cigarete.[12]
Hemijske tvari koje mogu biti izvađene iz divlje metvice su: mentol, menton, izomenton, neomentol, limonen, metil-acetat, piperiton, beta-kariofilen, alfa pinen, p-pinen, tanini i flavonoidi.[12] Mentol se naširoko koristi u zubarskoj praksi kao lokalni antibakterijski agens, koji je učinkovit protiv streptokoka i laktobacila.[13]
Poljska metvica ili divlja metvica (lat.: Mentha arvensis) je biljna vrsta iz roda metvicâ, porodica Lamiaceae, sa cirkumborealnom rasprostranjenošċu. Prirodno raste u umjerenim područjima Evrope i Zapadne i Centralne Azije. Njen areal seže na istok do Himalaja i Istočnog Sibira, a ima je i u Sjevernoj Americi.
Pûjana çîmenê, pûjana mêrgan (mentha arvensis) jî wekî nane, tihtavik, pûng ûêd cureyek ji pûjanê (mentha) ye. Pûjan navê vê komê ye ku ji famîleya gezika derewîn (lamiaceae) ye.
Ùrażewé zelé (Mentha arvensis L.) – to je wielelatnô roscëna z rodzëznë głëszkòwatëch.
Бэрэтӏинагъуэ (лат-бз. Mentha arvensis) — илъэс куэдкӏэ къэкӏ удз лӏэужьыгъуэщ. Бэрэтӏинэ лъэпкъэгъум щыщщ.
И лъэгагъыр см 20-40-м нос, ипкъ гъуэплъыфэ къызыщӏэлъадэхэр занщӏэу докӏей. Тхьэмпэ къыпидзэхэр хуэхъурей щӏыкӏэщ, дзэ цӏыкӏу яӏэщ. Гъэгъа пшэплъыфэ мащӏэхэр и щхьэкӏэм къыпедзэ бадзэуэгъуэм къыщыщӏэдзауэ фокӏадэм нэс. Удзым мэ дахэ къыкӏэрех.
Къэкӏыгъэм лъабжьэ кӏыхьхэр ещӏ.
Мэкъупӏэхэм, псыхъуэхэм, щӏыпӏэ псыӏэхэм, къуэхэм къыщыкӏыу ухуэзэ.
Адыгэхэр куэд щӏауэ ироӏэзэ. Къэкӏыгъэм хэлъ дагъэр, эфирыр медицинэм, парфумериэм къыщагъэщхьэпэ.
Хьэкъун Б. Адыгэ къэкӀыгъэцӀэхэр. ТхылътедзапӀэ «Элбрус». Налшыч 1992 гъ.
पुदीना मेंथा वंश से संबंधित एक बारहमासी, खुशबूदार जड़ी है। इसकी विभिन्न प्रजातियां यूरोप, अमेरिका, एशिया, अफ्रीका और ऑस्ट्रेलिया मे पाइ जाती हैं, साथ ही इसकी कई संकर किस्में भी उपलब्ध हैं।
अंग्रेजी- मिन्ट (जापानीज मिन्ट)
वैज्ञानिक नामः मेंथा अरवैन्सिस
उपयोगी भागः पत्तियाँ'
ऐसा विश्वास किया जाता है कि मेंथा का उद्भव भूमध्यसागरीय बेसिन में हुआ तथा वहॉ से ये प्राकृतिक तथा अन्य तरीकों से संसार के अन्य हिस्सों में फैला, जापानी पोदीना, ब्राजील, पैरागुए, चीन, अर्जेन्टिना, जापान, थाईलैंड, अंगोला, तथा भारतवर्ष में उगाया जा रहा है। भारतवर्ष में मुख्यत: तराई के क्षेत्रों (नैनीताल, बदायूँ, बिलासपुर, रामपुर, मुरादाबाद तथा बरेली) तथा गंगा यमुना दोआन (बाराबंकी, तथा लखनऊ तथा पंजाब के कुछ क्षेत्रों (लुधियाना तथा जलंधर) में उत्तरी-पश्चिमी भारत के क्षेत्रों में इसकी खेती की जा रही है।
जापानी मिन्ट, मैन्थोल का प्राथमिक स्रोत है। ताजी पत्ती में 0.4-0.6% तेल होता है। तेल का मुख्य घटक मेन्थोल (65-75%), मेन्थोन (7-10%) तथा मेन्थाइल एसीटेट (12-15%) तथा टरपीन (पिपीन, लिकोनीन तथा कम्फीन) है। तेल का मेन्थोल प्रतिशत, वातावरण के प्रकार पर भी निर्भर करता है। सामान्यतः यह गर्म क्षेत्रों में अधिक होता है। ugkcfg
पुदीना मेंथा वंश से संबंधित एक बारहमासी, खुशबूदार जड़ी है। इसकी विभिन्न प्रजातियां यूरोप, अमेरिका, एशिया, अफ्रीका और ऑस्ट्रेलिया मे पाइ जाती हैं, साथ ही इसकी कई संकर किस्में भी उपलब्ध हैं।
अंग्रेजी- मिन्ट (जापानीज मिन्ट)
वैज्ञानिक नामः मेंथा अरवैन्सिस
उपयोगी भागः पत्तियाँ'
পদিনা (ইংৰাজী Field Mint, Wild Mint বা Corm Mint) এবিধ লতাজাতীয় সুগন্ধি শাক। এই শাক প্ৰধানকৈ ইউৰোপ মহাদেশৰ নাতিশীতোষ্ণ অঞ্চল, এচিয়া মহাদেশৰ পশ্চিম আৰু মধ্য অঞ্চল, পূব ছাইবেৰিয়া আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাত পোৱা যায়। [1][2][3]
ই এবিধ সৰু ঘাঁহজাতীয় উদ্ভিদ। পদিনাৰ গছ ওখই ১০-৬০ ছেণ্টিমিটাৰ হয়। ইয়াৰ পাতবোৰ কিছু খহটা, আকৃতিত প্ৰায় গোলাকাৰ আৰু পাতত কিছুমান একেবাৰে মিহি শুং থাকে। পাতবোৰ প্ৰায় ২-২.৫ ছে. মি. দীঘল আৰু ১-২ ছে.মি. বহল হয় । ফুলৰ ৰং ডাঠ বেঙুনীয়া (purple) । [3][4][5] [6]
ইয়াৰ পাত সুগন্ধি।
পদিনাৰ বৈজ্ঞানিক নাম Mentha arvensis । ইয়াৰ পাঁচটা উপ-প্ৰজাতি আছে । সেইবোৰ হ’ল: [1]
পদিনাৰ পাতত কটু আৰু তিক্ত ৰস থাকে। ই অৰুচি নাশক আৰু কফৰ বাবে হিতকাৰী। ইয়াত খাদ্যপ্ৰাণ ‘ক’ যথেষ্ট পৰিমাণে থাকে। [6]
ইয়াৰ উপৰিও আন বহুতো বেমাৰত পদিনা উপযোগী।[6]
পদিনা (ইংৰাজী Field Mint, Wild Mint বা Corm Mint) এবিধ লতাজাতীয় সুগন্ধি শাক। এই শাক প্ৰধানকৈ ইউৰোপ মহাদেশৰ নাতিশীতোষ্ণ অঞ্চল, এচিয়া মহাদেশৰ পশ্চিম আৰু মধ্য অঞ্চল, পূব ছাইবেৰিয়া আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাত পোৱা যায়।
ફુદીનો એ મેન્થા કુળની બારમાસી, સુગંધીદાર વનસ્પતિ છે. ફુદીનાની વિભિન્ન પ્રજાતિઓ યૂરોપ, અમેરિકા, એશિયા, અફ્રીકા અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત તેની કેટલીક સંકર જાતો પણ ઉપલબ્ધ છે.
અંગ્રેજી- મિન્ટ (જાપાનીઝ મિન્ટ)
વૈજ્ઞાનિક નામઃ મેન્થા આર્વેન્સિસ
ઉપયોગી ભાગઃ પાંદડાં'
એવું માનવામાં આવે છે કે મેન્થા કુળની આ વનસ્પતિનો ઉદ્ભવ ભૂમધ્યસાગરીય તટપ્રદેશમાં થયો હતો તથા ત્યાંથી આ છોડ પ્રાકૃતિક તથા અન્ય રીતે વિશ્વના અન્ય ભાગોમાં ફેલાયો હતો. જાપાની ફુદીનો બ્રાઝિલ, પેરુગ્વે, ચીન, આર્જેન્ટિના, જાપાન, થાઈલેન્ડ, અંગોલા તથા ભારતમાં ઉગાડવામાં આવે છે. ભારતમાં મુખ્યત્વે તરાઈના ક્ષેત્રો (નૈનીતાલ, બદાયૂં, બિલાસપુર, રામપુર, મુરાદાબાદ તથા બરેલી) તથા ગંગા-યમુના મુખપ્રદેશ (બારાબંકી અને લખનૌ તથા પંજાબનાં કેટલાંક ક્ષેત્રો (લુધિયાણા તથા જલંધર)માં વાયવ્ય ભારતનાં ક્ષેત્રોમાં તેની ખેતી કરવામાં આવે છે.
જાપાની મિન્ટ, એ મેન્થોલનો પ્રાથમિક સ્ત્રોત છે. તાજાં પર્ણોમાં 0.૪-૦.૬% તેલ હોય છે. આ તેલના મુખ્ય ઘટકો મેન્થોલ (૬૫-૭૫ %, મેન્થોન (૭-૧૦ %) તથા મેન્થાઇલ એસીટેટ (૧૨-૧૫ %) તથા ટરપીન (પિપીન, લિકોનીન તથા કેમ્ફીન) છે. તેલમાં મેન્થોલનું પ્રમાણ, વાતાવરણના પ્રકાર પર પણ નિર્ભર કરે છે. સામાન્ય રીતે આ પ્રમાણ ગરમ ક્ષેત્રોમાં અધિક હોય છે.
ફુદીનો એ મેન્થા કુળની બારમાસી, સુગંધીદાર વનસ્પતિ છે. ફુદીનાની વિભિન્ન પ્રજાતિઓ યૂરોપ, અમેરિકા, એશિયા, અફ્રીકા અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત તેની કેટલીક સંકર જાતો પણ ઉપલબ્ધ છે.
અંગ્રેજી- મિન્ટ (જાપાનીઝ મિન્ટ)
વૈજ્ઞાનિક નામઃ મેન્થા આર્વેન્સિસ
ઉપયોગી ભાગઃ પાંદડાં'
ಪುದೀನ (ಮೆಂಥಾ ಆರ್ವೆನ್ಸಿಸ್) ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನ ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶ|ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಹರಡನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೆಂಥಾದ ಒಂದು ಪ್ರಜಾತಿ. ಇದು ಯೂರೋಪ್ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾ, ಹಿಮಾಲಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಸೈಬೀರಿಯಾ, ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ. ಪುದೀನ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೧೦-೬೦ ಸೆ.ಮಿ. ಎತ್ತರ ಬೆಳೆಯುವ ಮತ್ತು ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ೧೦೦ ಸೆ.ಮಿ. ಎತ್ತರದವರೆಗೆ ಬೆಳೆಯುವ ಮೂಲಿಕೆಯಂಥ ಬಹುವಾರ್ಷಿಕ ಸಸ್ಯ. ಇದರ ಕುಟುಂಬ ಲ್ಯಾಮಿನೇಸಿಯಿ. ನೀರಿನ ಆಶ್ರಯವಿರುವ ಕಡೆ ಪುದೀನ ಸೊಂಪಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 'ಮೆಂತ' ಅಂದರೆ 'ಜಲದೇವಿ' ಎಂದೇ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸೊಪ್ಪನ್ನು ಸೂಪ್, ಸಾಸ್, ಪಾನೀಯಗಳು ಮತ್ತು ಚಟ್ನಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಪಡೆದ ಪೆಪ್ಪರ್ಮಿಂಟ್ ಎಂಬ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಅನೇಕ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅನೇಕ ವಿಧದ ಮಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಬಲ್ಲದು. ಆದರೆ ಫಲವತ್ತಾದ ಮರಳು ಗೋಡು ಮಣ್ಣುಗಳು ಬಹುಸೂಕ್ತ ಮತ್ತು ನೀರು ಸುಲಭವಾಗಿ ಇಂಗಿ ಹೋಗಬೇಕು.ಈ ಸಸ್ಯವನ್ನು ೧-೨ ಗಿಣ್ಣುಗಳುಳ್ಳ ಕಾಂಡದ ತುಂಡುಗಳಿಂದ ಸಸ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಅಥವಾ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಪಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ೨೨ ಸೆಂ.ಮೀ. ಅಂತರದ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ೧೫ ಸೆಂ.ಮೀ. ಸಸಿ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ೩ ಸೆಂ.ಮೀ.ಆಳಕ್ಕೆ ಬಾಗಿದಂತೆ ನಾಟಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಸಸಿಗಳಿಗೆ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆಯಂತೆ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ವಾರಕ್ಕೆರಡು ಬಾರಿಯಂತೆ ನೀರು ಹಾಯಿಸಬೇಕು.
ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಮಳೆಗಾಲಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಮಣ್ಣನ್ನು ಕೆದಕಿ ೧.೨ಮೀ*೧.೨ಮೀ.ಅಳತೆಯ ಪ್ರತಿ ಪಾತಿಗೆ ಒಂದು ಕಿ.ಗ್ರಾಂ. ಮೀನಿನ ಗೊಬ್ಬರ ಅಥವಾ ಒಂದು ಬುಟ್ಟಿ ಕಾಂಪೋಸ್ಟ್ ಗೊಬ್ಬರ ಮತ್ತು ೧೦೦ಗ್ರಾಂ. ಮಿಶ್ರ ರಾಸಾಯನಿಕ ಗೊಬ್ಬರವನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು.
ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸಸಿಗಳು ಎಲೆಗಳನ್ನುದುರಿಸಿ, ಮಳೆಗಾಲ ತೀರಿದ ಕೂಡಲೇ ಹೊಸ ಚಿಗುರು ಹೊಮ್ಮಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗಳ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಬಹುದು. ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಒಂದು ಸ್ಥಳದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ವರ್ಗಾಯಿಸಬಹುದು. ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಸಂತ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ನಾಟಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಒಂದು ಸಾರಿ ನಾಟಿ ಮಾಡಿದ ಗಿಡಗಳಿಂದ ೨-೩ ವರ್ಷಗಳವರಿಗೆ ಎಲೆಗಳು ಸಿಗುತ್ತಾ ಇರುತ್ತವೆ.[೩]
ಪುದೀನ (ಮೆಂಥಾ ಆರ್ವೆನ್ಸಿಸ್) ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನ ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶ|ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಹರಡನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೆಂಥಾದ ಒಂದು ಪ್ರಜಾತಿ. ಇದು ಯೂರೋಪ್ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾ, ಹಿಮಾಲಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಸೈಬೀರಿಯಾ, ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ. ಪುದೀನ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೧೦-೬೦ ಸೆ.ಮಿ. ಎತ್ತರ ಬೆಳೆಯುವ ಮತ್ತು ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ೧೦೦ ಸೆ.ಮಿ. ಎತ್ತರದವರೆಗೆ ಬೆಳೆಯುವ ಮೂಲಿಕೆಯಂಥ ಬಹುವಾರ್ಷಿಕ ಸಸ್ಯ. ಇದರ ಕುಟುಂಬ ಲ್ಯಾಮಿನೇಸಿಯಿ. ನೀರಿನ ಆಶ್ರಯವಿರುವ ಕಡೆ ಪುದೀನ ಸೊಂಪಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 'ಮೆಂತ' ಅಂದರೆ 'ಜಲದೇವಿ' ಎಂದೇ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸೊಪ್ಪನ್ನು ಸೂಪ್, ಸಾಸ್, ಪಾನೀಯಗಳು ಮತ್ತು ಚಟ್ನಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಪಡೆದ ಪೆಪ್ಪರ್ಮಿಂಟ್ ಎಂಬ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಅನೇಕ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.
ပုံသဏ္ဌာန် : အပင် နှစ်ရှည်ခံ ပင်ငယ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ၁ ပေ မှ ၁ ၁/၂ ပေ ထိ မြင့်သည်။ ပူဒီနာပင် နှင့် တူသည်။ အကိုင်း အခက်ရှိ အဆစ် များမှ အမြစ်များ ထွက်၍ မြေကြီး ပေါ်တွင် လည်း တွားသွား ပြန့်ပွား နိုင်သည်။ ပင်စည် လေးထောင့် ပုံ ရှိသည်။အကိုင်း များ ခရမ်းရောင် သမ်းသည်။ အမွေးနု များဖြင့် ဖုံးလွှမ်း နေသည်။ အနံ့ အလွန် ထင်ရှားသည်။ အရွက် ၂ ရွက်ဆီ ရွက်ဆိုင် အလှည့် ကျ ထွက်သည်။ပူဒီနာ အရွက်နှင့် အချို့ အမျိုးသည် တူသည်။ ရွက်ထိပ် ချွန်ပြီး ရွက်ရင်းသို့ သွယ်သွားသည်။ရွက်နား ခွေးသွားစိပ် ကျဲကျဲ ရှိသည်။ အပွင့် ပင်စည်နှင့် အရွက်ကြားမှ ပတ်လည် ထွက်သည်။ ပန်းပွင့် အလွန် သေးငယ် ပြီး မွေးနုများ ရှိသည်။ အပြာနုရောင် ရှိသည်။ အသုံးပြုနိုင်သည့် အစိတ်အပိုင်းများ : ပဉ္စငါးပါး၊ အရွက်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့နိုင်သောနေရာများ : မြန်မာ နိုင်ငံ အနှံ့ အပြားတွင် စိုက်ပျိုးပေါက် ရောက်နိုင်သည်။ သို့သော် သမပိုင်း ရာသီ ဥတု ရှိသော ဒေသ တွင် ပိုမို ဖြစ်ထွန်း သည်။ ပေါက်ရောက်ပုံ စိုက်ပျိုးပင်။ စိုက်ပျိုးပုံ- (က)မြေပြုပြင်ခြင်း အစိုဓာတ် အား အမြဲ လိုလို ထိန်းသိမ်း ထားနိုင်သည့် ခဲမြေ မျိုးကို အနှစ်သက် ဆုံးဖြစ်သော် လည်း ရေစီး ရေလာ ကောင်းသည့် သဲနုန်းမြေ၊ ခဲမြေ များတွင် လည်း ဖြစ်ထွန်းသည်။ စိုက်မည့် မြေအား ပွအောင် ထယ်ထိုး ထွန်ယက် တူးဆွ ပေးပြီးနောက် အမှိုက် သရိုက်၊ ခဲလုံး၊ သစ်စ များကို ဖယ်ရှား၍ အောက်ခြေ ၅ လက်မ၊ အပေါ် မျက်နှာ ၄ ပေ x ၂၅ ပေ ၊ အလျား ၂၀ မှ ၃၀ ပေ အထိ သင့်တော် သလို ဘောင်ဖော်ပေး ရမည်။ ဘောင်အမြင့် ကို ၈ မှ ၁၂ လက်မ အထိ ပြုလုပ် ပြီး တစ်ဘောင် နှင့် တစ်ဘောင် ၂ ပေ ကွာ ထားသင့် သည်။ (ခ)မျိုးရွေးချယ်ခြင်း အပင် ပေါက် မညီသဖြင့် မျိုးစေ့ မှ စိုက်ပျိုး လေ့မရှိ ဘဲ ရိတ်သိမ်းပြီး ကျန်ရှိ နေသော မရင့်လွန်း၊ မနုလွန်း သည့် မြေတွားသွား ပင်စည်များကို ရယူ၍ စိုက်ပျိုး ရပါမည်။ မစိုက်မီ အဆစ် ကလေး များမှ အမြစ် ထွက်လာအောင် သဲကျင်းတွင် ပြုစု ထားသင့်သည်။ (ဂ)စိုက်ပျိုးခြင်း အများ အားဖြင့် နယုန်လ တွင် စိုက်ရသည်။ သို့ရာတွင် သီတင်းကျွတ် နှင့် တပို့တွဲ လတွင် လည်း ရေလောင်း စိုက်ပျိုး နိုင်သည်။ မိုးများသော ဒေသ တွင် အဆစ်များ အစို့ မထွက်ဘဲ ပုပ်တတ် သဖြင့် မိုးကုန် မှ စိုက်သင့်သည်။ ပြုပြင် ထားသည့် ဘောင်ပေါ် တွင် ရွေးချယ် ထားသော ပင်စည် တက်များ ကို တစ်ပင်နှင့် တစ်ပင် တစ်ပေ အကွာ ထားပြီး အဆစ် ၂ ဆစ် မှ ၃ ဆစ် အထိ မြေမြှုပ် လျက် စိုက်သင့်သည်။ အမြစ် ထွက်ပြီး ပင်စည် များကို မူ စောင်း၍ စိုက်ရ မည်။ (ဃ)ပြုစုဂရုစိုက်ခြင်း စိုက်ပြီးစ ဘောင်များကို ရေအစို ဓာတ်ကို ချင့်ချိန်၍ မှန်မှန် လောင်းပေး ရမည်။ ဘောင်ပေါ်တွင် ပေါင်းမြက် များ မရှိစေရန် အမြဲ ဂရုပြု ရှင်းလင်း ပေးရမည်။ပေါင်းမြက် များ ရှိလာပါက ပရုတ်အေး ၏ အရည်အသွေး ကို သာမက အနံ့ကို ပါ ထိခိုက်သည်။ မြေဩဇာ အနေနှင့် မူ သဘာ၀ မြေဩဇာ ကိုသာ အနှစ်သက်ဆုံး ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရ သဖြင့် စိုက်ဘောင် နှစ်ဘောင်တွင် ၄’ x ၂၅’ ၊ နွားချေး မြေဩဇာ ကို ၁ တင်းနှုန်း ခန့် မစိုက်ပျိုး မီကပင် မြေနှင့် ရောစပ်၍ ထည့်သွင်း သင့်သည်။ ပထမ အကြိမ် အရွက် များကို ဆွတ်ခူး ပြီးနောက် အပင်တက် များ သန်မာ လာစေရန် အတွက်လည်း နွားချေးဆွေး ၂ တင်း ထည့်ပေး ရမည်။ မြေကျပ် ပါက အမြစ်များ မနာစေရန် ဖြည်းညင်းစွာ မြေဆွ ပေးရမည်။ ရေပေးသွင်း ခြင်းကို ရိတ်သိမ်းချိန် မတိုင်မီ တစ်ပတ် ခန့်မှ စ၍ ရပ်ထားခြင်း နှင့် နေရောင်ခြည် ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေး ခြင်းတို့ သည် ဆီထွက် နှုန်းနှင့် အဆင့် အတန်း မြင့်မား ကောင်းမွန် စေသည့် အတွက် အထူး ဂရုစိုက် ဆောင်ရွက်ပေး ရန် လိုသည်။ ရိတ်သိမ်းဆွတ်ခူးခြင်း စိုက်ပြီး ၇၅ ရက်မှ ၈၀ ရက် အတွင်း ရာသီ ဥတု ကို လိုက်၍ စိုက်ခင်း၏ သုံးပုံ တစ်ပုံ ခန့် စတင် ဖူးပွင့် လာသည်ကို တွေ့ရလျှင် အရွက်များ စတင် ရိတ်သိမ်း နိုင်ပါသည်။ ရိတ်သိမ်းခြင်း ကို နေ့လယ် ၁၀ နာရီ မှ ၁၂ နာရီ အတွင်း ပြုလုပ် ပါလျှင် ဆီထွက် အများ ဆုံး ရရှိ ကြောင်း တွေ့ရှိ ရသည်။ ရိတ်သိမ်း ရာတွင် မြေမှ ၄ လက်မ အကွာတွင် တံစဉ်ဖြင့် ညီညာ စွာ ဖြတ်၍ ရိတ်ရမည်။ သို့မှသာ နောက်တစ်ကြိမ် အပင်တက် မြန်ပါသည်။ ရိတ်ပြီး အပင် ငုတ်များကို နှစ်ပတ်ခန့် ရေမှန်မှန် လောင်းပေးခြင်း၊ ရေသွင်း ပြီးနောက် နှစ်ပတ် အကြာ မြေဩဇာ ကျွေးခြင်းများ ဆောင်ရွက် သင့်သည်။ ရိတ်သိမ်းပြီး အရွက်များကို ခြင်းထဲတွင် ငှက်ပျောရွက် ခံ၍ သယ်ယူပြီး အရိပ်တွင် ဖြန့်၍ ညှိုးနွမ်းစေ ရမည်။ ရေမြေ ရာသီ ဥတု ကို ကြည့်၍ တစ်နှစ်လျှင် ၂ ကြိမ် မှ ၃ ကြိမ် အထိ သီတင်းကျွတ်၊ တပို့တွဲ၊ ကဆုန်လ တို့တွင် ရိတ်သိမ်း နိုင်သည်။(ယေဘုယျ အားဖြင့် စိုက်ပျိုးပြီး သို့မဟုတ် ရိတ်သိမ်း ပြီးနောက် ၂ လခွဲ မှ ၃ လ အချိန် ထားရမည်။) အထွက် အနေနှင့် တစ်ဧက လျှင် အရွက် ပေါင်ချိန် ၁၂၀၀၀ မှ ၁၅၀၀၀ အထိ ထွက်ပါသည်။ အရွက်စို ပေါင် ၁၀၀ မှ မင်သော်ဆီ ၀.၃၄ ပေါင် ထုတ်ယူ ရရှိ နိုင်သည်။ တစ်ဧကလျှင် အဆီ ပေါင်ချိန် ၃၀ မှ ၄၀ ခန့် ထိ ထွက်ပါသည်။ အသုံးဝင်ပုံ : အာနိသင် မြန်မာ ဆေးကျမ်း များ အလို အရ ပရုတ်အေး ပင်သည် ထက်မြက် သော အရသာ ရှိ၍ အနံ့ မွှေး၏။ သလိပ်ကို နိုင်၏။ ရာသီ သွေးကို သက်ဆင်းစေ၏။ ကျောက်ကပ် ကို အားပေး၏။ အသည်းနှင့် သရက်ရွက် ရောဂါ၊ ပန်းနာ ရင်ကျပ် ရောဂါ၊အကြော အဆစ်ရောင်နာတို့၌ အကျိုးများစွာ ပြု၏။ ပရုတ်အေး အပင် အခြောက်သည် အဖျားနှင့် ရေငတ် ရောဂါ ကို ကင်းငြိမ်း စေ၏။ ဝမ်းမီး ကို တောက်စေ၏။ ဆီးရွှင် စေ၏။ အသုံးပြုပုံ- ပဉ္စငါးပါး ၁။ လေဆေး၊ ဝမ်ဖော ဝမ်းရောင် ပျောက်ဆေး၊ အစာအိမ် အားတိုးဆေး၊ အဖျားကျ ဆေး နှင့် အကြောဆွဲ ရောဂါ အတွက် ဖော်စပ် သော ဆေးများ တွင် ပရုတ်အေး ကို ထည့်သွင်း အသုံးပြု ၏။ ၂။ပရုတ်အေး ပင်ကို ပြုတ်သောက် သော် ဝမ်းဗိုက်နာ ပျောက်ကင်း၏။ အရွက် ၁။ အရွက်ရည်ကို ပျားရည်နှင့် ရောလျက် သော် ဝမ်းသက် ရောဂါ ပျောက်၏။ ၂။ပြုတ်သောက် သော် အကြော အဆစ် ရောင်ခြင်း၊ ကိုက်ခြင်း၊ လည်ချောင်း နာခြင်း၊ ချောင်းဆိုး ခြင်း ပျောက်၏။ ၃။အအေး ဖျား ဖျားသော် အရွက် ကို ချင်းခြောက်နှင့် ပြုတ်သောက် ရ၏။ ၄။ရွက်နုကိုကြိတ် ရှူသော် တွေဝေမူးမိုက်ခြင်း ပျောက်၍ ဦးနှောက် ကို ကြည်လင် စေ၏ ၅။အရွက်ရည် ကို လိမ်းကျံ ပေးသော် နဖူး၊ မျက်ရိုး ကိုက်ခြင်း ပျောက်၏။ ၆။အရွက်ကို ပေါင်းချွေး ပြုလုပ်၍ တိုက်သော် ကလေးများ ဝမ်းဗိုက်နာ ခြင်း ပျောက်၏။ ၇။အရွက် ချွေးပြန်ရည် သောက်သော် သွေးတိုးရောဂါပျောက်၏။ ၈။အရွက်ကို ဝါး၍ ကြောင်ကိုက်သော နေရာသို့ လိမ်းပေးသော် ကြောင်ဆိပ် ပြယ်၏။ ၉။ပျို့အန်ခြင်း ပျောက်ကင်း စေတတ်သော ဆေးတွင် ပရုတ်အေး ကို ထည့်သောက်သော် ပိုမို လျင်မြန်စွာ ပျောက်ကင်း စေနိုင်၏။ ၁၀။ပရုတ်အေးမှ ပရုတ်ဆီ ထုတ်၍ ပရုတ်ခဲ ပြုလုပ်ပြီး သွားတိုက်ဆေး၊ ချိုချဉ် ၊ဆပ်ပြာ၊ ဆပ်ပြာမွှေး၊အမွှေးအကြိုင် နှင့် အဖျော် ယမကာ များတွင် အားအင် ဖြည့်ဆေး အဖြစ် ထည့်သွင်း အသုံးပြုသည်။ [၁]
.JPG)
