Mostly Submediterranean SLO, CZ
Taxonomic history
Schenck, 1852 PDF: 70 (m.); Forel, 1874 PDF: 137 (gynandromorph); André, 1882c PDF: 163 (w.q.m.); Wheeler & Wheeler, 1968a PDF: 214 (l).Combination in Polyergus: Latreille, 1804: 179.Senior synonym of Polyergus testaceus: Smith, 1858a PDF: 57.Senior synonym of Polyergus rufescens tianschanicus: Trager, 2013 PDF: 510.See also: Stitz, 1939: 369; Hölldobler, 1985: 225.Formica rufescens, Latr. Hist. Nat. Fourm. 186. pl. vii. f. 38 [[queen]].
Losana, Form. Piem. 324.
Formica testacea, Fabr. Syst. Piez. 400. 16 [[worker]]?
Nyl. Form. Fr. et d'Alger, p. 75 (note).
Polyergus rufescens, Latr. Hist. Nat. Ins. et Crust, xiii. 256.
St. Farg. Hym. i. 198. 1.
Guer. et Perch. Gen. des Ins. t. 4. f. 1 [[male]], 2 [[queen]].
Schenck, Beschr. Nass. Ameis. 70. 137.
Polyergus rufescens , Mayr. Form. Austr. 112. 1; Ungar. Ameis. p. 15.1.
Nyl. Form. Fr. et d'Alger. 74. 1.
Hab. France; Switzerland; Germany; Austria.
This is the species whose interesting habits are detailed by Huber, and which is so well known as the Slave-making Ant. Like the F. sanguinea , it plunders the nests of various species, its communities being principally formed of the captives which it enslaves. It has not yet been found in this country, and appears to be rare even in the north of France; but in the south and also in Switzerland it does not appear to be uncommon.
Records
(Map 75): Bulgaria ( Agosti and Collingwood 1987a , Atanassov and Dlusskij 1992 ); Central Stara Planina Mts: Brestnitsa vill. (Teteven) ( Atanassov 1936 ); Sofia Basin: Sofia ( Atanassov 1934 , Antonova 2005 , Antonova and Penev 2006 ), the surroundings of Sofia ( Antonova and Penev 2006 ); Podbalkan Basins: Rose valley ( Atanassov et al. 1955 ); Ihtimanska Sredna Gora Mts: Momin prohod, Benkovski peak ( Atanassov 1934 ); Strandzha Mt.: Valchanov most loc. (Malko Tarnovo) ( Atanassov 1936 ); Ograzhden Mt. ( Atanassov 1964 ); Krupnik-Sandanski-Petrich Valley: Kozhuh Mt., Marino pole vill. ( Atanassov 1964 ); Rila Mt.: Rila monastery ( Forel 1892 ).
Die Amazonenameise (Polyergus rufescens) ist eine Ameisenart aus der Unterfamilie der Schuppenameisen (Formicinae).
Polyergus rufescens ist ein hochspezialisierter „obligatorischer Sklavenjäger“, das heißt, sie ist ohne „Sklavenameisen“ nicht mehr überlebensfähig. Amazonenameisen unternehmen regelmäßig Raubzüge zu den Nestern von bestimmten Arten der Gattung Formica, rauben dort Larven und Puppen und transportieren sie zum eigenen Nest zurück. Dort werden die geraubten Larven und Puppen von bereits vorhandenen „Sklavenameisen“ aufgezogen und übernehmen die Versorgung der Amazonenameisen.
Die Arbeiterinnen sind rotbraun und 5–7 mm lang, die Königinnen sind dunkelbraun und 8,0–9,5 mm lang und die Männchen sind schwarz und 6,0–7,5 mm lang. In Anpassung an die Lebensweise als Sklavenjäger sind die Mundwerkzeuge stark spezialisiert.[1] Die Mandibeln sind zu effektiven Tötungswerkzeugen umgebildet. Sie sind sichelförmig und haben eine sehr scharfe Schneidkante, die zusätzlich fein gezähnt ist. Mit diesen Mandibeln können Amazonenameisen auch stark gepanzerte Körperteile wie Kopf oder Brust anderer Ameisen sehr schnell durchdringen. Die Maxillen und die Labien sind hingegen stark verkürzt und wohl nicht mehr funktionstüchtig. Die Antennen sind 12-gliedrig.
Die Art ist sehr selten. Sie besiedelt Mittel- und Südeuropa. In Deutschland ist ihr Vorkommen auf die warmen Gebiete beschränkt, am häufigsten sind Amazonenameisen hier in den Muschelkalkgebieten von Thüringen, Sachsen, Hessen, Bayern und Baden-Württemberg.[1]
Sie ist wärmeliebend und besiedelt Trocken- und Halbtrockenrasen in der Ebene und im Hügelland. Wesentliche Bedingung für ein Vorkommen sind dichte Populationen von mindestens einer geeigneten Wirtsameise aus der Gattung der Waldameisen (Formica), z. B. die Rotrückige Sklavenameise (Formica cunicularia), die Grauschwarze Sklavenameise (Formica fusca) oder Formica rufibarbis.
Amazonenameisen sind wegen ihrer hocheffizienten Sklavenjagden schon seit dem 18. Jahrhundert immer wieder beschrieben worden. Die Lokalisierung der Wirtsnester erfolgt durch Kundschafter ("Scouts"). Diese legen bei ihrer Suche eine Duftspur aus Pheromonen. Ist ein geeignetes Nest gefunden, läuft der Scout zu seinem Heimatnest zurück. Dort rekrutiert er sofort alle zur Verfügung stehenden Arbeiterinnen; das können einige hundert bis zu 1500 Individuen sein. Auch diese Rekrutierung erfolgt mit hoher Wahrscheinlichkeit über leicht flüchtige Pheromone. Die Raubzüge können auch in schwierigem Gelände bis zu 85 m weit führen.
Bis Mitte der 90er Jahre ging man davon aus, dass die rekrutierte Armee auf der Duftspur des Scouts zum Ziel läuft. Neuere Untersuchungen haben jedoch gezeigt, dass dies nur bedingt gilt, denn die Arbeiterinnen von P. rufescens können gewissermaßen navigieren. Der Scout und die Amazonenameisen an der Spitze der Armee nutzen ausschließlich polarisiertes UV-Licht des Himmels zur Orientierung und folgen nicht der Duftspur des Scouts. Ameisen in der Mitte orientieren sich ebenfalls am UV-Licht, folgen aber auch der Duftspur der führenden Ameisen. Auf dem Rückweg zum eigenen Nest folgen die Ameisen der Duftspur der Armee, nutzen aber das Himmelslicht, um die Route Richtung Nest zu korrigieren.[2]
Die Plünderung erfolgt weitgehend kampflos, da die Bewohner der überfallenen Wirtsnester durch ein so genanntes „Propagandapheromon“ zur sofortigen Flucht aus dem Nest veranlasst werden. Sie klettern mit Teilen der Brut auf Grashalme oder verstecken sich in Nestnähe. P. rufescens schwächt das überfallene Ameisenvolk nicht mehr als nötig, da sie es dann wiederholt überfallen kann. Nur Ameisen, die sich auf einen Kampf einlassen, werden durch Bisse in die Kopfkapsel oder den Körper getötet. Die Amazonenameisen laufen mit ihrer Beute zum eigenen Nest zurück. Die Larven und Puppen werden ins Nest gebracht oder vor dem Eingang abgelegt und von den Sklavenameisen eingetragen und versorgt.
In mittelgroßen bis großen Nestern von P. rufescens beträgt der Anteil der Sklavenameisen 80 bis 90 %. Da sich die Sklavenameisen im Nest von P. rufescens nicht fortpflanzen können, müssen regelmäßig neue Sklaven herangeschafft werden. In einem Fall wurden von den Arbeiterinnen eines großen Amazonenameisennests an 33 Sommertagen 41 Raubzüge durchgeführt, dabei wurden etwa 40.000 Larven und Puppen erbeutet.
Gegen die angreifende Armee von P. rufescens haben die Wirtsameisen offenbar kaum eine Abwehrmöglichkeit. Bei einer Untersuchung in Bayern wurde jedoch festgestellt, dass die Aggressivität von Arbeiterinnen der Wirtsart F. rufibarbis gegen P. rufescens-Arbeiterinnen in der Zeit der Raubzüge von P. rufescens (Ende Juni bis Mitte September) stark zunimmt. Mit hoher Wahrscheinlichkeit zielt diese Aggressivitätssteigerung auf die Tötung der einzeln operierenden Kundschafter von P. rufescens und dient so der Vermeidung von Raubzügen.[3]
P. rufescens ist nicht mehr in der Lage, selbständig Nahrung aufzunehmen. Die Arbeiterinnen werden von den Sklavenarbeiterinnen mit flüssigen Sekreten gefüttert.
Die Geschlechtstiere schwärmen in Mitteleuropa von Mitte Juli bis Anfang September. Der Großteil der jungen Königinnen fliegt aus dem Nest ab. Ein Teil der Königinnen läuft aber bei Raubzügen mit, bleibt gelegentlich stehen und gibt ein Sexualpheromon aus der Mandibeldrüse ab. Nach einigen Minuten fliegen Männchen heran und begatten die Königinnen. Die Königinnen werfen dann sofort die Flügel ab und nehmen am Raubzug teil. Sie können allein in das Nest einer Wirtsart eindringen und die Wirtskönigin töten oder sich im Nest der angegriffenen Ameisen festsetzen und so eine neue Kolonie gründen.
Die Amazonenameise gilt laut Roter Liste von Deutschland als vom Aussterben bedroht (Kategorie 1). Als wärmeliebender Bewohner von Trockenrasen ist die Art einerseits durch Nutzungsauflassung und Verbuschung, andererseits aber auch durch direkte oder indirekte Düngung ihres Lebensraumes bedroht.
Die Amazonenameise (Polyergus rufescens) ist eine Ameisenart aus der Unterfamilie der Schuppenameisen (Formicinae).
Polyergus rufescens ist ein hochspezialisierter „obligatorischer Sklavenjäger“, das heißt, sie ist ohne „Sklavenameisen“ nicht mehr überlebensfähig. Amazonenameisen unternehmen regelmäßig Raubzüge zu den Nestern von bestimmten Arten der Gattung Formica, rauben dort Larven und Puppen und transportieren sie zum eigenen Nest zurück. Dort werden die geraubten Larven und Puppen von bereits vorhandenen „Sklavenameisen“ aufgezogen und übernehmen die Versorgung der Amazonenameisen.
Polyergus rufescens (Latreille, 1798) es una espècia de formiga esclavagista obligatòria dau genre Formica.
Es una formiga mejana (5-7 mm) que seis obrieras son de color roja unifòrma. An de mandibulas caracteristicas que son fòrça talhentas amb una forma de volame. Son unicament destinadas au combat e leis obrieras Polyergus rufescens son incapablas de cumplir leis activitats normalas d'un formiguier sensa l'ajuda de formigas esclavas. Aqueleis esclavas son eissidas de larvas generalament rabalhadas dins lo corrent d'incursions organizadas còntra de formiguiers dau sota-genre Serviformica. Après sa naissença, la formiga esclava va aprendre l'odor caracteristica de son formiguier novèu coma la sieuna. Durant certaneis incursions, una rèina jova de Polyergus rufescens pòu tanben assaiar de tuar e de remplaçar la rèina dau formiguier buta de l'ataca.
Lei formiguiers de Polyergus rufescens son donc generalament installadas dins d'endrechs umids similars ai condicions de vida dei Serviformica e pòdon tenir mai que d'una espècia d'esclavas. En Occitània, se pòu trobar sus tot lo territòri mai es mens frequenta dins lei Pirenèus e lei regions mediterranèas.
Polyergus rufescens (Latreille, 1798) es una espècia de formiga esclavagista obligatòria dau genre Formica.
Es una formiga mejana (5-7 mm) que seis obrieras son de color roja unifòrma. An de mandibulas caracteristicas que son fòrça talhentas amb una forma de volame. Son unicament destinadas au combat e leis obrieras Polyergus rufescens son incapablas de cumplir leis activitats normalas d'un formiguier sensa l'ajuda de formigas esclavas. Aqueleis esclavas son eissidas de larvas generalament rabalhadas dins lo corrent d'incursions organizadas còntra de formiguiers dau sota-genre Serviformica. Après sa naissença, la formiga esclava va aprendre l'odor caracteristica de son formiguier novèu coma la sieuna. Durant certaneis incursions, una rèina jova de Polyergus rufescens pòu tanben assaiar de tuar e de remplaçar la rèina dau formiguier buta de l'ataca.
Lei formiguiers de Polyergus rufescens son donc generalament installadas dins d'endrechs umids similars ai condicions de vida dei Serviformica e pòdon tenir mai que d'una espècia d'esclavas. En Occitània, se pòu trobar sus tot lo territòri mai es mens frequenta dins lei Pirenèus e lei regions mediterranèas.
Polyergus rufescens is a species of slave-making ant native to southern Europe and parts of Asia, commonly referred to as the European Amazon ant or as the slave-making ant. It is an obligatory social parasite, unable to feed itself or look after the colony and reliant on ants of another species to undertake these tasks. To replenish these servant ants, it raids nearby ant colonies and carries home pupae and larvae, and these are reared to provide future workers for the colony. A newly mated female P. rufescens needs to make its way into one of these "host" nests, kill the host queen, and be accepted by the host workers in her place.
P. rufescens workers in western and southwestern Europe are dark red, while eastern specimens are more orange-red. Darker ants often have a purplish or brownish tinge to their gasters and appendages. Morphologically, ants of this species are similar to the Mexican Polyergus topoffi, but have narrower heads and petioles and the first tergites of their gasters are more hairy. The total length of this ant is 4.7 to 7 mm (0.19 to 0.28 in).[2]
P. rufescens is native to parts of Europe including Spain, France, the Netherlands, Germany, Switzerland, Austria, Bulgaria, Italy, Croatia, Serbia, and Slovenia. Its range also extends into Asia as far east as the mountains of Kyrgyzstan, Kazakhstan, and western China. Its habitat is typically open, sparse grassland, wherever its host species are to be found. The host species vary in different parts of the range and include F. cunicularia, F. fusca, F. rufibarbis, F. clara, F. gagates, and F. cinerea. The main host species in the eastern part of the range is F. clara and in general, the species chosen is the one most abundant in the locality or that can be raided with the least mortality.[2]
This species is known as the slave-making ant because, like Formica sanguinea, it raids the nests of other species of ant in the subgenus Serviformica and carries their brood back to the dulotic nest (from Greek δοῦλος doulos, "slave").[1] A mature Polyergus colony always originated as a colony of the slave species (the hosts), and the worker population is maintained by the raiding sorties of the Amazon ants. In the dulotic nest, the Formica workers usually outnumber the Amazon ant population by at least five to one and in general, the behaviour of the mixed colony resembles that of a large colony of the host species.[3] Molecular analysis has shown that although the two slave-making ant genera Polyergus and Rossomyrmex are closely related, they are even more closely related to their respective host species and the enslaving behaviour has evolved independently.[4]
Pierre Huber, the son of the Swiss entomologist François Huber, studied the behaviour of these ants. The P. rufescens workers perform no work apart from nest raiding.[5] So reliant are they on their slaves that without their help, they are incapable of feeding themselves or rearing the young.[6] Huber experimentally put 30 of the slave-making ants in a box with some of their larvae, some pupae, a little soil, and a generous supply of honey. Within two days, half of these ants were dead, presumably of starvation. He then introduced one slave ant into the box. It very soon "established order, formed a chamber in the earth, gathered together the larvae, extricated several young ants that were ready to quit the condition of pupae, and preserved the life of the remaining Amazons."[6]
Winged males and females known as alates emerge from the colonies in summer. Some colonies produce alates of both sexes, and in these the males emerge and fly off some days before the females do. Nuptial flights involving both males and females often occur, but males usually depart from any particular nest first and this prevents inbreeding. Observations on the ground show that the female makes certain movements of her mandibles just before mating, and this is thought to release a sexually attractive pheromone. Some females copulate immediately after the nuptial flight, others mate on the ground near the dulotic nest without taking to the air, and a few mate during the course of a slave raid. The female alates lose their wings within a few minutes of mating, and unless involved in a raid, then hide in the undergrowth near their nests. Others set out alone, probably following the trail of a previous slave raid, and are greeted with hostility at any potential target nest they encounter. The majority join a slave raid within a few days of mating, but only some of these attempt to infiltrate the target colony, others returning home with the raiders. Some winged females also accompany the raiders, and a few of these have been observed returning home carrying a cocoon.[5]
A newly mated female is unable to found a new colony unaided because she is not able to feed herself or care for her first brood. Instead, she enters the nest of another species of ants. She may join a column of raiding ants and use the panic and confusion surrounding their attack on the target colony to infiltrate the nest. She emits a secretion from the Dufour's gland on her abdomen, named after its discoverer, Léon Jean Marie Dufour, which includes a pheromone which subdues the attacked ants and makes them less aggressive. She seeks out the colony's queen and kills her by biting her with her piercing mandibles. With their queen gone, the behaviour of the resident ants changes and their attacks lessen in ferocity and alternate with periods of grooming the new arrival. Within a few hours, the usurping queen is accepted and is surrounded by submissive workers that groom her and feed her.[7]
Polyergus rufescens is a species of slave-making ant native to southern Europe and parts of Asia, commonly referred to as the European Amazon ant or as the slave-making ant. It is an obligatory social parasite, unable to feed itself or look after the colony and reliant on ants of another species to undertake these tasks. To replenish these servant ants, it raids nearby ant colonies and carries home pupae and larvae, and these are reared to provide future workers for the colony. A newly mated female P. rufescens needs to make its way into one of these "host" nests, kill the host queen, and be accepted by the host workers in her place.
Polyergus rufescens ou « fourmi amazone », est une espèce de fourmi « esclavagiste » : elles mènent des raids parfois spectaculaires vu leur nombre contre des nids de certaines espèces du genre Formica, volent les larves et les nymphes et les transportent vers leur propre nid. Elles élèvent les larves et nymphes volées comme des « esclaves » chargées de prendre soin des fourmis amazones, incapables de se nourrir seules.
Les travailleuses sont brun-rougeâtre et mesurent 5 à 7 mm de long, les reines sont brun foncé, de 8,0 à 9,5 mm de long, et les mâles sont noirs et de 6,0 à 7,5 mm de long. En s'adaptant à la vie de chasseurs d'esclaves, les pièces buccales se sont hautement spécialisées[1]. Les mandibules se sont transformées en outils de mise à mort efficaces. Elles sont en forme de faucille et sont très tranchantes et finement dentelées. Avec ces mandibules, les fourmis amazones peuvent pénétrer des parties du corps aussi lourdement blindées que la tête ou la poitrine des autres fourmis. Les maxilles et la lèvre sont cependant beaucoup plus courtes et probablement non fonctionnelles. Les antennes ont 12 chaînons. Au cours d'une attaque de nid de Formica fusca, les amazones diffusent des phéromones mandibulaires qui ont un double effet : elles déclenchent la panique chez les fourmis assiégées, et stimulent l'ardeur des assaillantes[2].
Sud de la France, Espagne, Allemagne, Suisse, République tchèque. En Belgique, une seule observation date de 1918, l'espèce n'a plus été vue depuis[3].
Polyergus rufescens ou « fourmi amazone », est une espèce de fourmi « esclavagiste » : elles mènent des raids parfois spectaculaires vu leur nombre contre des nids de certaines espèces du genre Formica, volent les larves et les nymphes et les transportent vers leur propre nid. Elles élèvent les larves et nymphes volées comme des « esclaves » chargées de prendre soin des fourmis amazones, incapables de se nourrir seules.
De amazonemier (Polyergus rufescens) is een mierensoort uit de onderfamilie schubmieren (Formicinae), en kan 5 tot 10 mm lang worden.
De kaken zijn smal en sabelvormig, zonder duidelijke tandjes. De werksters zijn gelijkmatig roodbruin, de koningin is donkerbruin en de mannetjes zijn vrijwel zwart.
Amazonemieren komen voor op zonnige, droge locaties: kalkgraslanden en oude wijngaarden. Ze zijn vrijwel overal verdwenen uit België. In Nederland is deze soort zeer zeldzaam.
Amazonemieren zijn tijdens hun leven geheel op slaven aangewezen. Zij kunnen zichzelf niet van voedsel voorzien en laten zich voeden door slaven. Als het in de zomer (vooral de maanden juli en augustus) zeer warm en tamelijk windstil is, trekken ze in de late namiddag op rooftocht. Meestal zijn er eerst enkele werksters te zien rondom hun nestopening en dan komen plotseling tientallen tot een paar honderd werksters naar buiten. In snel tempo doorzoeken ze de omgeving waarbij de colonne zich soms opsplitst om zich daarna weer te verenigen. Wanneer ze een nest hebben gevonden van mieren van het subgenus Serviformica (Ned. dienaarmieren of renmieren) dan dringen ze massaal dit nest binnen en gaan de strijd aan met de aanwezige dienaarmieren. De chaos in dat nest is compleet en de dienaarmieren die de strijd durven aangaan, worden met de dolkkaken van de amazonemieren gedood. Meteen komen ook de eerste amazonemieren met geroofde poppen tussen de kaken naar buiten en daar waar de amazonemieren tijdens het begin van hun rooftocht in alle richtingen het gebied doorzochten, trekken ze nu met hun buit in een rechte lijn terug naar hun eigen nest. Wanneer de laatste amazonemier terug in het eigen nest is verdwenen, valt het niet meer op dat daar een nest van de amazonemieren te vinden is. Rondom het nest treffen we enkel nog dienaarmieren aan die voedsel zoeken in de omgeving.
De amazonemier (Polyergus rufescens) is een mierensoort uit de onderfamilie schubmieren (Formicinae), en kan 5 tot 10 mm lang worden.
Amasonemaur er en maurart som er utbredt over store deler av Europa nord til Sør-Sverige. I Norge er den funnet på Skåtøy ved Kragerø[2].
Arbeiderne er rødbrune til brune, 7-9 mm lange og bevæpnet med lange, sigdformede kjever. Arten gjør seg bemerket ved at den tar pupper fra andre maurarter og bruker arbeiderne som klekkes til slaver.
.jpg){kind=small}
Denne zoologirelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Amasonemaur er en maurart som er utbredt over store deler av Europa nord til Sør-Sverige. I Norge er den funnet på Skåtøy ved Kragerø.
Arbeiderne er rødbrune til brune, 7-9 mm lange og bevæpnet med lange, sigdformede kjever. Arten gjør seg bemerket ved at den tar pupper fra andre maurarter og bruker arbeiderne som klekkes til slaver.
Multimedia w Wikimedia Commons 
Mrówka amazonka (Polyergus rufescens) – europejski gatunek mrówki z podrodziny Formicinae.
Polyergus występuje głównie w środkowej i południowej Europie[2] (m.in. w Albanii, Armenii, Austrii, Białorusi, Belgii, Bułgarii, Francji, Niemczech, Polsce, Włoszech[3]) oraz południowych rejonach Skandynawii[2]. Zamieszkuje również Kirgistan, Kazachstan i wschodnie rejony Chin. Preferuje tereny ciepłe, nasłonecznione i suche, a nawet piaszczyste.
Mrówki amazonki praktykują niewolnictwo (dulozję)[4] na mrówkach z podrodzaju Serviformica, najczęściej na pierwomrówce łagodnej, od czasu do czasu na pierwomrówce krasnolicej i pierwomrówce podziemnej, rzadziej na pierwomrówce żwirowej.
Królowa nie potrafi sama wychować swojego potomstwa i wnika do gniazda zabijając zamieszkującą je królową, a następnie przejmując kolonię. Również pozostałe robotnice mrówki amazonki są niezdolne do opiekowania się jajkami i larwami. Z tego względu mrówki amazonki wykorzystują kilka strategii aby utrzymać swoją kolonię przy życiu. Co jakiś czas wyruszają gromadnie atakując gniazda mrówek, które wykorzystują jako niewolnice i porywają ich poczwarki. Robotnice wylęgające się z tych poczwarek pełnią później rolę robotnic wykonujących wszystkie prace w gnieździe. Mrówki amazonki wykorzystują również chemiczną strategię polegającą na dostosowaniu zapachu do niewolnic, co zapobiega "buntowi" wewnątrz gniazda.
Mrówki amazonki poruszając się w terenie posługują się śladami zapachowymi i w orientacji w terenie korzystają ze wzroku (polaryzacji światła słonecznego).
Niewolnictwo u mrówek zostało po raz pierwszy odkryte przez szwajcarskiego entomologa i myrmekologa Pierre Hubera w 1810. Niewolnictwo jako forma pasożytnictwa społecznego dzielimy na dwie kategorie: fakultatywne i obligatoryjne. Niewolnictwo fakultatywne stosuje zbójnica krwista, która może wykorzystywać inne strategie przetrwania niż niewolnictwo. W przypadku mrówki amazonki mamy do czynienia z niewolnictwem obligatoryjnym co oznacza, że mrówka ta jest zmuszona do wykorzystywania niewolnic, bez których nie jest w stanie samodzielnie przetrwać.
Istnieje kilka hipotez związanych z powstaniem niewolnictwa. Hipoteza ewolucyjna sugeruje, że stało się to poprzez atakowanie innych mrowisk w celu zdobycia pożywienia. Część larw porwanych jako pożywienie nie zostawała zjedzona i pozostając w gnieździe wspomagała agresywniejsze mrówki. Druga hipoteza sugeruje, że to terytorializm jest mechanizmem przyczyniającym się do pojawienia się niewolnictwa u mrówek. Jeszcze inna teoria mówi o tym, że do niewolnictwa przyczyniło się przenoszenie larw z gniazda do gniazda.
Robotnice mają kolor czerwonobrunatny. Rodzaj Polyergus cechuje wydłużona głowa i rudy przechodzący w czerwień kolor ciała[5]. Cechą charakterystyczną tych mrówek są żuwaczki o gładkim sierpowatym kształcie bardzo skuteczne w walce z innymi mrówkami. Amazonki potrafią nimi przebijać chitynowe pancerze atakowanych mrówek jednak ich kształt uniemożliwia im wykonywanie typowych prac w gnieździe, a nawet samodzielne pobieranie pokarmu, czy współdzielenie się pokarmem z innymi mrówkami amazonkami.
Amazonki większość czasu spędzają pod ziemią w mrowiskach, gdzie pielęgnują swoje ciało i odżywiają się pokarmem dostarczanym przez niewolnice. Nie tworzą typowych mrowisk i nie występują u nich robotnice (tę funkcję wypełniają wyklute z poczwarek inne gatunki). Prócz królowej w kolonii występują zwiadowcy wyruszający praktycznie codziennie w poszukiwaniu innych gniazd i pełniące rolę wojowników mrówki, które atakują masowo mrowiska wykryte przez zwiadowców[4]. W gnieździe może się znajdować nawet 2 tysiące robotnic innego gatunku.
Samice mrówki amazonki nie są w stanie same wychowywać swojego potomstwa. Wnikają więc do gniazd mrówek z podrodzaju Serviformica, zazwyczaj do gatunku pierwomrówki łagodnej, zabijają królową i przejmują gniazdo. Polyergus rufescens wpływa na zmniejszanie populacji m.in. Formica fusca, lecz ten wpływ jest bardzo znikomy ze względu na rzadkość występowania amazonki (pierwomrówki zaś są gatunkiem pospolitym).
Mrówka amazonka została wpisana do Czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce (pod red. Z. Głowacińskiego)[6].
Robotnice
Mrówka amazonka (Polyergus rufescens) – europejski gatunek mrówki z podrodziny Formicinae.
Polyergus rufescens são formigas que atacam outros formigueiros, roubam as pupas e criam-nas como obreiras (escravos). Tornaram-se totalmente dependentes destes escravos, ao ponto de, sem eles, serem incapazes de se alimentar.
Amazonmyra (Polyergus rufescens) är en art i insektsordningen steklar som tillhör familjen myror.
Amazonmyran har en kroppslängd på 7 till 9 millimeter. Den är en så kallad rövarmyra, det vill säga att den plundrar andra myrarters bon på puppor och för hem dem till sitt eget bo, där de utvecklas till arbetare.
Amazonmyrans egna arbetare, som är rödbruna i färgen, är därför snarare att betrakta som en sorts soldater och har också för strid gentemot andra myror speciellt anpassade mundelar. De är alla sterila honor och fortplantar sig inte.
Hos amazonmyran förekommer drottningar, det vill säga fortplantningsdugliga honor, i två olika varianter. Den ena varianten har vingar, den andra inte. I övrigt är drottningarna liksom arbetarna rödbrunaktiga i färgen, men drottningarna är vanligen något större än arbetarna. Kännetecknande för amazonmyrans hanar är en mörkare svartaktig kroppsfärg med ljusa ben, små mundelar och stora ögon.
Amazonmyrans huvudsakliga utbredningsområde innefattar södra och centrala Europa. I Sverige finns den sällsynt längs kusten till Skåne, Blekinge, Halland, Västergötland och Småland, samt på Öland. I övriga nordiska länder saknas den.
Amazonmyran har blivit ovanligare i många delar av sitt utbredningsområde och i Sverige är arten ansedd som starkt hotad. Det största hotet mot arten är igenväxning av dess habitat, på grund av upphörande bete. Även i Tyskland är arten starkt hotad.
Amazonmyran är en värmeälskande art som föredrar öppna, torra marker med låg vegetation. Ytterligare en förutsättning för amazonmyrans uppträdande i ett område är att där finns någon annan lämplig myrart från vilken den kan röva slavar, vanligen Formica fusca, men även bon av Formica rufibarbis och Formica cunicularia kan plundras.
Жёлтый муравей-амазонка (лат. Polyergus rufescens) — вид муравьёв-рабовладельцев из рода муравьёв-амазонок подсемейства Формицины (Formicinae).
Южная, центральная и восточная Европа, западная Азия (Западная Сибирь)[4].
Границы ареала точно не установлены. На севере ареал доходит на до границы лесостепи и широколиственных лесов, частично проникая в зону смешанных лесов. Отмечен в Киргизии и в Крыму[5].
Населяет преимущественно умеренно влажные хвойные и лиственные леса. Муравейники строятся на опушках, просеках, разреженных участках лесных биотопов[6]. Вид избегает полностью открытых мест и участков с сильным затенением[5][6].
Длина тела солдат — 5,5—7 мм, самок — 8—9,5 мм, самцов — 6—7,5 мм[7]. Скапус солдат и самок короткий, не достигает затылочного края головы. Первые два членика жгутика удлинены. Скапус самцов короткий, но достигает затылочной линии. Грудь у солдат и самок является стройной, у самцов — короткой и высокой. Всё тело солдат и самок желтовато-красного цвета, с чёрными волосками. Окраска тела самцов — чёрная, ноги и усики бурые. Жвалы у солдат и самок саблевидные, без зубцов, а у самцов — палочковидные (отличительный признак рода Polyergus)[5].
Ведут «рабовладельческий» образ жизни. Используют муравьёв подрода Serviformica из рода Formica (Формика) (Formica cunicularia, Formica fusca или Formica rufibarbis) в качестве рабочей силы («рабов»), похищая их на стадии куколки[8][9]. Во время набегов на гнёзда потенциальных видов-рабов жёлтые амазонки используют как визуальные ориентиры, так и химические метки. При этом восприятие ультрафиолетового диапазона светового спектра имеет первостепенную важность для ориентации налетчиков[10].
Впервые был описан в 1798 году французским энтомологом Пьером Латрейллем под названием Formica rufescens Latreille, 1798[1]. В 1804 году Латрейлль создал на основе этого вида новый род Polyergus Latreille, 1804[11]. Выделяют 4 подвида, включая один из Средней Азии:
Вид занесён в Красную книгу республики Беларусь[6], в Красную книгу Нижегородской области[5] и в Красную книгу Днепропетровской области (2011)[13], а также в Европейский Красный список[14].
Жёлтый муравей-амазонка (лат. Polyergus rufescens) — вид муравьёв-рабовладельцев из рода муравьёв-амазонок подсемейства Формицины (Formicinae).
