Perception Channels: visual ; tactile ; acoustic ; chemical
Only 1/3 of all clutches in woodland and 2/3 of those in farmlands live to adulthood. The remaining are eaten by predators, which are mainly jays, magpies, stoats, and weasels. The Bullfinch has been persecuted in England since the 16th century. Nevertheless, numbers continue increasing and more efficient ways of killing them are constantly being sought.
IUCN Red List of Threatened Species: least concern
Bullfinches inflict serious damage on orchards by feeding on the buds of fruit trees. This has been a serious problem, especially in south-east England, where orchards capable of yielding several tons of fruit have been stripped by bullfinches so efficiently that only a few pounds could be harvested.
Bullfinches feed primarily on buds and seeds. The buds from fruit trees, especially woodland trees, are eaten exclusively in the spring. A bullfinch feeds on the buds by landing on the tip of a branch and slowly moving towards the trunk, stripping the bud as it goes. However, it is only when supplies of seeds remaining from the previous summer and autumn diminish that bullfinches attack buds. In deciduous woods, bullfinches demonstrate a preference for the seeds of dock, nettles, privet, bramble, birch and ash. These seeds are the main food supply until buds begin to develop.
Across Europe and Asia from the British Isles through Japan.
Biogeographic Regions: palearctic (Native )
Except for in Japan and Britain, where they inhabit deciduous woodland and cultivated grounds, Bulfinches are found in coniferous or mixed woodlands.
Terrestrial Biomes: taiga ; forest
Average lifespan
Status: captivity: 12.6 years.
The Bullfinch is a small bird, about six inches in length. The male has a distinctive black cap, rose-red underparts, and white rump. The female and juveniles are more pinkish-grey in color.
Other Physical Features: endothermic ; bilateral symmetry
Bullfinches construct nests containing fine twigs with moss and lichen intertwined and a lining of black roots and shrubs. Nests are usually placed only a few feet above ground. There are sometimes up to three clutches of 4-5 eggs laid during the season, which spans early May to mid-July. Chicks hatch out in about two weeks and are fed a mixture of seeds and insects. The male Bullfinch helps the female incubate the eggs, andhe also feeds her while she sits on the nest. He later assists the female in collecting food for the young.
Key Reproductive Features: iteroparous ; gonochoric/gonochoristic/dioecious (sexes separate); sexual ; oviparous
El nombre preferido en español es camachuelo común. Por favor mejoren. Gracias
El camachuelo común (Pyrrhula pyrrhula) es una especie de ave paseriforme de la familia de los fringílidos (Fringillidae). Es uno de los paseriformes más extendidos por Europa y el Asia de clima templado. Su coloración es inconfundible: mientras la hembra posee colores más apagados, el macho luce un plumaje rojizo en el pecho. No se encuentra amenazado y cuenta con poblaciones de entre quince y veintiocho millones de ejemplares en Europa.
El estado de conservación de esta especie es LC (Preocupación menor). Versión del UICN 2012.2, año de publicación 2012, asesor/es BirdLife International.
Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO.
Pyrrhula pyrrhula ye una especie d'ave paseriforme de la familia de los frinxílidos (Fringillidae). Ye unu de los paseriformes más estendíos por Europa y el Asia de clima templáu. La so coloración ye inconfundible: mientres la fema tien colores más apagaos, el machu lluz un plumaxe acoloratáu nel pechu. Nun s'atopa amenazáu y cuenta con poblaciones d'ente quince y veintiocho millones d'exemplares n'Europa.[1]
Tien descrites ente 10 y 12 subespecies:[2][3]
La taxonomía foi descrita en 2001 por Arnaiz-Villena et al. Toles especies del xéneru Pyrrhula tienen un ancestru común: el Pinícola enucleator o Picotón de los Pinos[4][5]
Ye un frinxílidu grande, mide ente 15 y 17,5 cm. Tien una forma arrondao y compacto, con un picu negru, curtiu y robustu, afechu al so tipu d'alimentación.[7]
El so plumaxe ye azuláu pol envés, con un obispillo blancu, nales y cola negres, banda alar blanca y el pileu negru. Na coloración del banduyu, pechu y gargüelu estrémense dambos sexos; nel machu ye d'un llamativu color anaranxáu y na fema ye d'un color pardusco muncho más discretu. Tamién l'azul del envés ye más apagáu na fema. Los xuveniles son de coloríu similar al de la fema, anque ensin el negru na cabeza de los adultos.[7]
Tien un vuelu rápidu y ondulante.[7]
Habita en montes mistos que tengan un sotobosque ricu. Aliméntase de granes, biltos y n'ocasiones d'inseutos. Silenciosu y tranquil, arrexúntase en pareyes o pequeños grupos pocu cohesionados.[7]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO. Pyrrhula pyrrhula ye una especie d'ave paseriforme de la familia de los frinxílidos (Fringillidae). Ye unu de los paseriformes más estendíos por Europa y el Asia de clima templáu. La so coloración ye inconfundible: mientres la fema tien colores más apagaos, el machu lluz un plumaxe acoloratáu nel pechu. Nun s'atopa amenazáu y cuenta con poblaciones d'ente quince y veintiocho millones d'exemplares n'Europa.
Qarquşu, adi qarquşu və ya Avrasiya qarquşu[1] (lat. Pyrrhula pyrrhula) — sərçəkimilər dəstəsinin qarquşular (Pyrrhula) fəsiləsindən olan oxuyan quş.
Avrasiya qarquşunu, 1758-ci ildə Karl Linney, özünün "Təbiət sistemi"nin 10-cu nəşrində, Loxia pyrrhula binominal adı altında vermişdir[2][3]. Latın dilində olan pyrrhula sözünü ilk dəfə Aristotel yunan πυρρός (alov rəngli quş, πυρρός alov rəngli, πuyr yanğın: Pyrrha), "qurd yeyən quş" kimi işlətmişdir[4]. Bu növlərin latın adı ilk dəfə 1555-ci ildə "Historiae animalium"da İsveçrə naturalisti Konrad Gesner tərəfindən istifadə edilmişdir[5].
Qarquşunun ən yaxın qohumları Pinicola cinsinə daxildir.[6][7]
Qarquşunun aşağıdakı subnövləri vardır:[8]
Quş kiçik bir ölçüyə malikdir, lakin sərçədən daha böyükdür. Başının üst hissəsi, dimdiyi və göz ətrafı - qaradır. İri lələk və quyruq lələkləri də mavi metallik rənglidir. Bel və quruq altı ağ rənglidir. Bel hissəsi, çiyin və boynu bozdur. Yanaqlar, boynun aşağı hissəsi, qarın və yanları qırmızıdır. Alt gövdənin rəng və tonlarının intensivliyi yarımnövlər və fərdi xüsusiyyətlərdən asılıdır. Dişilərin boyun ardı və çiyinləri bozdur. Belləri qəhvəyidir. Alt yanaqları, boyun, qarın və tərəflər boz-qəhvəyidir. Lələkləri əsasən oxra-qəhvəyi rənglidir. Yetkin və yaşlılardakı kimi "qara qapaq", orada cücələrin başında da olur[11].
Qarquşu bütün Avropada, Ön Asiya, Sibir, Kamçatka və Yaponiya da daxil olmaqla Şərqi Asiya ərazilərində məskunlaşmışdırlar. Cənub sərhədi təxminən şimal İspaniyanın, şimali Yunanıstanın, Apennin yarımadasının və Kiçik Asiyanın şimalını əhatə edir.
Qarquşu həm aranərazilərdə, həm də meşə zonasının şimalında yerləşən dağlıq və dağ meşələrində yaşayır. Qarquşu, meşə boyunca Rusiyada yayılmışdır və qismən, qıvrımlı ağacların qərbdən şərqə doğru olduğu meşə-çöl zonasıdır.
Qarquşu qalın yeraltı ilə meşələrdə yaşayır, buna həmçinin baharatlarda və şəhər parklarında (xüsusilə köklənmə zamanı) da rast gəlmək olar. Yaz aylarında quş həm də sıx meşələrdə və yüngül meşələrdə yaşayır, lakin nadir hallarda fərqlənir. Qışda qarquşu topaları parkın yarpaqsız ağacları üzərində fərdi quşlar kimi fərqlənir. Erkək qarquşunun sinəsi çəhrayı-qırmızı rəngdə, dişilərdə qəhvəyi-boz rəngdə olur. Qarquşu əsasən məskunlaşan quşlara aiddir, yalnız qış üçün şimal tayqasından, Orta Asiya və Şərqi Çindən keçən köçərilərə tamamilə qarışır.
Qarqauşu çörək, toxum, qönçə, bəzən araxis və giləmeyvə (xüsusilə, quşarmudu) qidalanır. Meyvələri yeyərkən, pulpa buraxaraq onlardan toxum yeyir. Balalarını əsasən bitki mənşəli qidalandırır, həşərat və giləmeyvə əlavə edir.
İynəyarpaqlı və qarışıq meşələrdə cinslər, küknar çox olan əraziləri üstün tuturlar, minimal - şam meşələrində də məskunlaşırlar.
Vikianbarda Adi qarquşu ilə əlaqəli mediafayllar var.
Qarquşu, adi qarquşu və ya Avrasiya qarquşu (lat. Pyrrhula pyrrhula) — sərçəkimilər dəstəsinin qarquşular (Pyrrhula) fəsiləsindən olan oxuyan quş.
Ar beuf pe beuf Eurazia pe beuf boutin a zo un evn bihan, Pyrrhula pyrrhula an anv skiantel anezhañ.
Carl von Linné a zeskrivas al labous e 1758 e 10vet embannadur e Systema Naturae, m'e anvas Loxia pyrrhula. E 1760 e voe ijinet ar genad Pyrrhula gant al loenouniour gall Mathurin Jacques Brisson, diwar an henc'hresianeg πυρρός pyrrós "liv an tan".
Dek ispesad Pyhhula pyrrhula zo, hervez doare 12.1 listenn an International Ornithologists' Committee (IOC)[1].
Postek eo al labous, met bihan a-walc'h : war-dro 15 cm e hirder, 28 cm e hed-eskell, etre 20 ha 40g a bouez ennañ. Du, berr ha kreñv eo e bigos.
En ur vodenn vras, tremen 4 metrad uhelder ha ledander. Etre 4 ha 7 vi a vez dozvet adalek deroù miz Mae betek kreiz miz Gouere.
Ur barez
Vioù
Ur par
Ur par o tebriñ
Hadoù a ya gant al labous, ha broñsoù gwez-frouezh — ur vosenn er werjez. Onn ha spern-gwenn a blij dezhañ e dibenn an diskaramer ha deroù ar goañv.
Ar beuf pe beuf Eurazia pe beuf boutin a zo un evn bihan, Pyrrhula pyrrhula an anv skiantel anezhañ.
El pinsà borroner (Pyrrhula pyrrhula), és un ocell de l'ordre dels passeriformes que, per la seua riquesa cromàtica i pel contrast del seu plomatge, és un dels moixons més vistosos de l'avifauna dels Països Catalans.
Es troba a Euràsia: des de les Illes Britàniques fins al Japó.[15] És itinerant a Algèria, Gibraltar, Islàndia, Malta, el Marroc i Tunísia.[16]
Cria a les forestes de caducifolis preferentment, tot i que és relativament abundant en les pinedes subalpines i en els boscos culminals de pi negre. El niu el construeix principalment la femella i el situa en mates o arbustos que no sobrepassin els 2 m. La posta consta de quatre a cinc ous de color verd blavós pàl·lid, amb taques o puntets, i la incubació la porta a terme la femella.
El pinsà borroner (Pyrrhula pyrrhula), és un ocell de l'ordre dels passeriformes que, per la seua riquesa cromàtica i pel contrast del seu plomatge, és un dels moixons més vistosos de l'avifauna dels Països Catalans.
Mae Coch y Berllan yn perthyn i'r teulu Fringillidae. Mae'n aderyn bach sy'n nythu ar draws Ewrop a gogledd Asia.
Mae Coch y Berllan yn nythu mewn coedydd neu gymysgedd o goedydd a chaeau. Adeiledir y nyth mewn coeden neu wrych, gan ddodwy rhwng 4 a 7 wy fel arfer. Hadau o wahanol fathau yw'r prif fwyd, ond mae hefyd yn bwyta blagur coed ffrwythau yn y gaeaf, ac oherwydd hyn mae'n cael ei ystyried yn bla gan dyfwyr ffrwythau. Nid yw'n aderyn mudol fel rheol, ond mae adar o'r rhannau mwyaf gogleddol yn symud tua'r de yn y gaeaf. Yn aml mae i'w weld mewn grwpiau o ryw hanner dwsin o adar; nid yw'n ffurfio'n heidiau mawr fel llawer o'r llinosiaid.
Mae'r ceiliog yn arbennig yn aderyn hawdd ei adnabod, gyda chefn llwyd, cap du ar y pen a'r bol yn goch. Llwydfrown yw bol yr iâr a'r adar ieuanc, ond maent i gyd yn dangos darn gwyn mawr wrth fôn y gynffon wrth hedfan i ffwrdd, ac mae'r pig byr, tew hefyd yn nodweddiadol.
Yng Nghymru mae'n aderyn gweddol gyffredin, er fod y niferoedd wedi gostwng rhywfaint yn y blynyddoedd diwethaf.
Mae'n weddol niferus trwy'r flwyddyn ond yn fwy clytiog ei ddosbarthiad yn y gorllewin eithaf a phrin yn yr ucheldir ar wahân i ardaloedd a goedwigwyd yn ddiweddar. Mae'n gysylltiedig â gwrychoedd a gerddi trwchus o ddrain a drysni a haenau isaf coedlannau. Oherwydd y pori trwm a fu a ataliodd datblygiad y drysni hyn nid yw ei boblogaeth yn wastad o gymharu â phincod eraill. Fodd bynnag, er gwaethaf gwisg trawiadol y ceiliog mae'n rhywogaeth swil ac o'r herwydd yn cael ei dan-gyfrif mewn cyfrifiadau. Dywedir i'w niferoedd gael eu dylanwadu yn awr gan drai y gwalch glas yn yr 1980au, dro arall gan gyfnodau ffafriol ym mhroses twf ôl-ryfel y planhigfeydd conwydd, neu yn y de, adferiad y tir a fu'n waddol y diwydiant glo. Un arferiad nid anghyffredin yw ymborthi yn yr ucheldiroedd yn y gaeaf, weithiau yn gysylltiedig â phlanhigfeydd, ar ysbrigau grug yn ymwthio trwy'r lluwch eira, a chan ddefnyddio'r eira fel llwyfan i'w cyrchu[1]
Mae hil Prydeinig a Gwyddelig P.p. pileata yn endemig ac yn nodweddiadol llai disglair ei liw (y gwryw?) ac yn dywyllach (y fenyw?) na'r hil P.p. pyrrhula o ogledd Ewrop. Mae'r cyntaf yn dueddol o fod yn eisteddog a disymyd - ffaith a gadarnheir gan ddata oddi wrth 28 aderyn modrwyog o Gymru a ail-ddaliwyd ac na chafwyd ond dau ohonynt oedd wedi symyd rhagor na 10 km o'r man y'i modrwywyd. Mae adar o'r cyfandir yn fwy tueddol o symyd yn y gaeaf yn ôl y cyflenwad bwyd gan amlaf, efallai ar batrwm cylchol o dair neu bedair blynedd. Gallasai adar o'r math wedi bod yn gyfrifol am fintai o 16 coch y berllan a wyliwyd o oleulong Caernarfon yn hedfan tua'r de-ddwyrain yn Hydref 1885. Cofnodwyd symudiadau tebyg a dybir yn rhai o hil y gogledd yn amlach ar Ynys Enlli na gweddill ynysoedd Cymru. Roedd cofnod o 30 aderyn ym 1988 ym Mhenfro yn nodedig.[1]
Casglodd Dewi Lewis[2] 11 o enwau neu ffurfiau Cymraeg ar goch y berllan, fel a ganlyn:
Yn 1897 ysgrifennodd ohebydd yn y Cylchgrawn ''Cymru''[3] erthygl hir am goch y berllan yn cynnwys yr hanesyn hwn:
Mater o farn mae'n debyg yw addasrwydd yr enw chwibanydd![4]
Bu'n arfer gan y Cymru i gadw adar coch y berllan mewn cewyll yn y cartref fel y tystia'r adroddiad canlynol o Lys Manddyledion Caernarfon am fargen gwael:
Roedd hefyd ddosbarth cystadleuol i'r rhywogaeth yn y 'ffansi':
Ystyriwyd ac ystyrir coch y berllan yn ddinistriol ym mherllanau afalau yn y gororau ac fe'i hepgorid o warchodaeth llwyr y ddeddf gwarchod adar o gyfnod cynnar yn hanes cadwraeth bywyd gwyllt, ond nid trwy unfrydiaeth yng Nghymru mae'n debyg, fel y tystia'r adroddiad hwn o Gaerfyrddin, ardal nad oedd ganddi berllannau masnachol sylweddol:
Dyma gasgliad o waith ymchwil plant Ysgolion Llangoed a Biwmares (Bro Seiriol), Ynys Môn[8]:
Mae Coch y Berllan yn perthyn i'r teulu Fringillidae. Mae'n aderyn bach sy'n nythu ar draws Ewrop a gogledd Asia.
Mae Coch y Berllan yn nythu mewn coedydd neu gymysgedd o goedydd a chaeau. Adeiledir y nyth mewn coeden neu wrych, gan ddodwy rhwng 4 a 7 wy fel arfer. Hadau o wahanol fathau yw'r prif fwyd, ond mae hefyd yn bwyta blagur coed ffrwythau yn y gaeaf, ac oherwydd hyn mae'n cael ei ystyried yn bla gan dyfwyr ffrwythau. Nid yw'n aderyn mudol fel rheol, ond mae adar o'r rhannau mwyaf gogleddol yn symud tua'r de yn y gaeaf. Yn aml mae i'w weld mewn grwpiau o ryw hanner dwsin o adar; nid yw'n ffurfio'n heidiau mawr fel llawer o'r llinosiaid.
Mae'r ceiliog yn arbennig yn aderyn hawdd ei adnabod, gyda chefn llwyd, cap du ar y pen a'r bol yn goch. Llwydfrown yw bol yr iâr a'r adar ieuanc, ond maent i gyd yn dangos darn gwyn mawr wrth fôn y gynffon wrth hedfan i ffwrdd, ac mae'r pig byr, tew hefyd yn nodweddiadol.
Yng Nghymru mae'n aderyn gweddol gyffredin, er fod y niferoedd wedi gostwng rhywfaint yn y blynyddoedd diwethaf.
Hýl obecný (Pyrrhula pyrrhula) je středně velký zpěvný pták z čeledi pěnkavovití.
Hýl obecný je nezaměnitelný zavalitý pták s šedým hřbetem, černobílými křídly, černým ocasem, temenem hlavy a nápadně silným zobákem, bílým kostřecem a hnědočernými končetinami. Samec má břišní stranu těla červenou, samice šedohnědou. Mladí jedinci mají šedohnědou hlavu a postrádají tmavé temeno.
Vyskytuje se téměř na celém území Evropy (od Skandinávie po Středomoří) a Asie. V České republice jde o běžného pěvce vystupujícího až po horní hranici lesa. V posledních letech byl však u naší populace zaznamenán mírný pokles, který je zapříčiněn ztrátou přirozeného biotopu. Na většině areálu svého rozšíření je stálý, na zimu migrují směrem na jih pouze populace ze severních oblastí.
Žije v jehličnatých i smíšených lesích, na jejich okrajích, v parcích a v zahradách.
Hýla obecného můžeme nejčastěji spatřit v zimě na jeřabinách nebo javorech, kdy je díky svému pestrému zbarvení nápadnější, častěji slétá na zem a žije většinou v hejnech, v kterých se občas zdržují i jiné druhy hýlů. V létě tento plachý pták žije skrytě v korunách stromů nebo v hustě zarostlých keřích a na zem slétá jen zřídkakdy (častěji, pokud dozrávají např. borůvky).
Jeho nejčastěji slyšitelným zvukovým projevem bývá kovově hvízdavé „kjí“ nebo „dý“. Při zpěvu se ozývá měkkými a protáhlými tóny.
Jde o typického semenožravce, s oblibou v menší míře konzumuje i zelené části rostlin a pupeny, na které na jaře často chodí do ovocných sadů, kde díky této vlastnosti nepatří mezi zrovna oblíbené hosty. Oblíbenou potravou jsou semena šeříku, javorů, jasanů, jeřábů i běžných jehličnanů. Mláďata krmí semeny smetánky, jilmů, nezralými borůvkami nebo jahodami a hmyzem (mšice). V zajetí s oblibou konzumuje zelený hrášek[2].
Dobře vystlané hnízdo si staví nejčastěji na jehličnatých stromech nebo středně vysokých keřích ve výšce 1,5 - 6 m, často v blízkosti lesních potoků. Během dubna klade 4 - 5 vajec o velikosti 16 × 17 mm, na kterých sedí 12 - 14 dní. O mláďata pečují po dobu 2 týdnů oba rodiče.
Hýl obecný byl odedávna pro svůj atraktivní vzhled i schopnost naučit se flétnovým hlasem pískat různé melodie s oblibou chován v klecích. V zajetí si své majitele získával neobyčejnou přítulností a krotkostí. Pro svou důvěřivost snadno upadal do čižbářských léček. Proto se slovo "hejl" stalo ve slangu označením pro důvěřivého naivku, kterého není těžké oklamat. Příjmení Hejl, Hylský nebo Hýlovský nebo místní jména Hejlov, Hýlov svědčí o pozornosti, kterou naši předci hýlům věnovali stejně jako rčení „věšet lidem hejly či bulíky na nos".
Velmi obtížné je získat křížence s jinými pěnkavovitými ptáky. Pokud se křížení (vždy samice hýla s jiným ptákem) podaří, výsledkem bývají krásně zbarvení kříženci neobvyklého vzhledu. I v současnosti jsou chováni a dále rozmnožováni jedinci v přímé péči člověka pocházející z registrovaných chovů (v souladu s platným zákonem na ochranu přírody a krajiny). Odchovy se lépe daří ve voliérách (cca 1,8 x 1,8 x 0,8m). Takový chov je cenným zdrojem poučení a i informací o bionomii druhu. V zajetí se objevují vedle přírodně zbarvených ptáků také barevné mutace.[2]
V tomto článku byly použity překlady textů z článků Eurasian Bullfinch na anglické Wikipedii a Gil na polské Wikipedii.
Obrázky, zvuky či videa k tématu hýl obecný ve Wikimedia Commons
Hýl obecný (Pyrrhula pyrrhula) je středně velký zpěvný pták z čeledi pěnkavovití.
Dompap (Pyrrhula pyrrhula) er en 16 centimeter stor fugleart i familien finker. Dompappen findes oftest i blandede nåle- og løvskove samt i store haver, i parker eller på kirkegårde. Tit ser man den i toppen af et træ eller dens karakteristiske bløde og vemodige fløjt høres. I Danmark er den en ret almindelig ynglefugl, og landet gæstes i vinterhalvåret af dompapper nordfra.
Næbbet er sort, kort og kegleformet. Hannen er på undersiden rød, mens hunnen er brun. Begge køn har sort kalot og en iøjnefaldende hvid overgump, der især ses i flugten. Halen og vingernes svingfjer er sorte.
Ungfuglene er brune og de mangler den sorte kalot indtil september måned. I denne første tid kendes de derfor bedst på deres hvide overgump.
Et godt kendetegn er artens bløde, vemodige fløjt, der kan gengives som djyy i faldende tonehøjde.[1]
Dompap er udbredt i alle europæiske lande på nær Island. Den findes desuden i dele af Mellemøsten og i et bredt bælte gennem Asien helt til stillehavskysten og Japan.
Arten indvandrede til Danmark i første halvdel af 1900-tallet, hvor den dels bredte sig sydfra op gennem Jylland og dels østfra. Fuglene sydfra tilhørte underarten lille dompap (Pyrrhula pyrrhula europaea), mens dem østfra var af nominatformen stor dompap (P. p. pyrrhula). De to underarter ligner hianden til forveksling, og har desuden dannet mellemformer. Dompap er nu en ret almindelig ynglefugl, hvis antal dog skifter meget fra år til år.
Dompappen finder oftest sin føde i vegetationen, men kan også fouragere på jorden. Føden består af frø fra flere forskellige planter, f.eks. ask, syren, ahorn, birk, stor nælde og pileurt samt om efteråret også enebær og rønnebær. I år med lav frøsætning kan arten i en stor del af vinteren og hen på foråret leve af løvtræernes og lærkens knopper. Om foråret tager den også en del insekter, hvilket desuden indgår i ungernes foder.
Han og hun holder sammen hele året og danner par i hele deres levetid, hvilket i gennemsnit er fire år.
Dompappen bygger typisk sin rede i graner. Der lægges 4-6 æg i slutningen af april eller begyndelsen af maj måned, og de udruges i løbet af 13 døgn. Ungerne er flyvefærdige efter 16-18 dage, men holder sig gerne i nærheden af forældrefuglene i såkaldte familiegrupper.
Dompap (Pyrrhula pyrrhula) er en 16 centimeter stor fugleart i familien finker. Dompappen findes oftest i blandede nåle- og løvskove samt i store haver, i parker eller på kirkegårde. Tit ser man den i toppen af et træ eller dens karakteristiske bløde og vemodige fløjt høres. I Danmark er den en ret almindelig ynglefugl, og landet gæstes i vinterhalvåret af dompapper nordfra.
Der Gimpel (Pyrrhula pyrrhula), auch Dompfaff oder seltener Blutfink genannt, ist eine Vogelart aus der Familie der Finken (Fringillidae). Er besiedelt Europa, Vorderasien, Ostasien einschließlich Kamtschatka und Japan sowie Sibirien. Sowohl im Tiefland als auch in Bergwäldern lebt der Gimpel im Nadelwald, überwiegend in Fichten-Schonungen, aber auch in lichten Mischwäldern mit wenig Nadelbäumen oder Unterholz. Seine Nahrung setzt sich aus halbreifen und reifen Samen von Wildkräutern und Knospen zusammen. Die Art gilt derzeit als nicht gefährdet.
Früher stellte der Gimpel ein Symbol für Tölpelhaftigkeit, Ungeschicklichkeit und Dummheit dar. Er ist häufig als schmückendes Hintergrundmotiv auf alten Darstellungen des Garten Eden zu finden.
Der Gimpel ist wie alle Vertreter der Gattung von gedrungener Gestalt mit kurzem Hals und dünnen Füßen. Kennzeichnend sind eine schwarze Kopfplatte, ein schwarzes Kinn und ein dicker, schwarzer Kegelschnabel. Die schwarzen Flügel weisen eine weiße Binde auf. Der Bürzel ist weiß, der Schwanz schwarz. Die Augen sind tiefbraun. Gimpel haben eine Körperlänge von etwa 15 bis 19 Zentimetern. Die Flügelspannweite beträgt 22 bis 26 Zentimeter und das Körpergewicht liegt meist bei etwa 26 Gramm.
Der Gimpel weist einen deutlichen Geschlechtsdimorphismus auf. Das Männchen trägt einen blaugrauen Rücken. Flügelbinden, Unterbauch, Unterschwanz und Bürzel sind weiß, Wangen, Brust, Flanken und Oberbauch leuchtend rosenrot. Die Füße sind schwarzbraun. Das Weibchen hat einen bräunlichgrauen Rücken. Brust, Flanken und Unterseite haben eine helle graubraune Färbung mit einem ganz leichten Stich ins Rötliche. Die Füße sind schwärzlich.
Die Jungvögel weisen ein bräunlicheres Kleingefieder als die ähnlichen Weibchen auf. Der Schnabel ist ohne Schwarz. Der Kopf ist hell, wird bei der Jugendmauser nach sechs bis acht Wochen jedoch langsam schwarz. Beim Ausfliegen weisen junge Männchen auf der Brust einen leicht rötlichen Anflug auf. Geschlüpfte Nestlinge sind durch lange, graue Daunen auf Kopf und Rücken gekennzeichnet. Der rosafarbene Rachen ist links und rechts mit einem purpurgrauen Fleck versehen. Die Schnabelwülste sind gelb. Sowohl die Jugendmauser (eine Teilmauser) als auch die Brutmauser der Altvögel, eine Vollmauser, finden in Mitteleuropa in der Zeit von August bis Oktober statt. Die Vollmauser dauert etwa 80 bis 85 Tage.[1]
Der Gimpel ist in Bezug auf sein Spermium einzigartig unter den Sperlingsvögeln (Passeriformes). Während dieses gewöhnlich spitz und spiralförmig ist, zeichnet es sich bei diesem Vogel durch einen runden Kopf und ein stumpfes Akrosom aus. Weiterhin sind die Hoden in Bezug auf die Körpergröße des Gimpels sehr klein, was durch einen mangelnden Wettbewerb unter den Spermien begründet wird.[2]
Der Stimmfühlungsruf des Gimpels äußert sich in einem leisen „bit-bit“. Der Lockruf wird durch ein weiches „djü“ oder „diü“ ausgedrückt. Er ist hauptsächlich außerhalb der Brutzeit häufig und relativ weit zu hören, besonders von Schwärmen im Herbst und Winter. In der Brutzeit dient er der Verständigung mit dem Partner und als Erkennungszeichen. Bei Erregung geben Gimpel ein „dü-dü“ von sich, während sie aus Angst ein „chrüääh“ hören lassen. Der Aggressionsruf besteht aus Wiederholungen eines lauten „chier-chier“.[3] Im Winter in Mitteleuropa einfliegende nordische Gimpel der Unterart P. p. pyrrhula lassen sich deutlich am Ruf von den hier brütenden Vögeln der Unterart P. p. europaea unterscheiden: Statt des weichen „djü“ erklingt ein „dööd“, welches stark an die doppelläufigen Spielzeugtröten aus Plastik erinnert. Dieser markante Ruf hat der optisch nur schwer unterscheidbaren nordeuropäischen Unterart den Beinamen „Trompetergimpel“ eingebracht.
Der Ruf der Jungvögel stellt ein leises „di-di-di“ dar. Ab dem fünften Tag verändern sich diese Laute zu einem „dsrieh-dsrieh“, aus dem sich allmählich der Bettelruf herausbildet, der wie ein lautes, gedehntes „dü-i-eh“ klingt. Satte Junge geben ein leises „rr-rr“ von sich. In den ersten Tagen fordert das Weibchen mit einem tiefen „uuh“ zum Sperren auf. Ausgeflogene Jungvögel lassen als Standortruf regelmäßig ein „diel-diel“ hören.
Der Gesang des Gimpels ist leise und wird unter Schwanzzucken vorgetragen. Er besteht aus pfeifenden Tönen, die von knarrenden und krächzenden Lauten unterbrochen werden. Bei den Unterarten P. p. europaea und P. p. coccinea wird er fließend vorgetragen, während bei P. p. pyrrhula die Töne durch Pausen unterbrochen werden. Zudem singt P. p. pyrrhula deutlich tiefer als die beiden Vorgenannten.[3] Der Gesang ist bei der Reviermarkierung nicht von Bedeutung, da der Gimpel nur im Nestbereich territoriale Aggressionen zeigt. Das Singen wird bereits in frühester Jugend durch den Vorgesang des Männchens geprägt.
Von September bis Ende Februar singen die Weibchen ebenso laut und anhaltend wie die Männchen, stellen jedoch mit Beginn der Paarungszeit den Gesang ein.[1]
Handaufgezogene Gimpel können Melodien imitieren, wenn man sie ihnen als Jungvögel beibringt.[4] So gibt es ein Experiment, bei dem der Ornithologe Jürgen Nicolai einem jungen Gimpel das Lied Ein Jäger aus Kurpfalz vorpfeift (zu sehen im Film Fressen und gefressen werden) und der Vogel versucht, die Melodie nachzupfeifen.
Der Gimpel besiedelt Europa, Vorderasien, Ostasien einschließlich Kamtschatka und Japan sowie Sibirien. Die Südgrenze verläuft etwa auf der Höhe von Nordspanien, dem Apennin, Nordgriechenland und durch das nördliche Kleinasien. Der Gimpel besiedelt sowohl das Tiefland als auch Bergwälder, fehlt jedoch in baumarmen Gebieten sowie oberhalb der Waldzone (2000 m). Er ist ein Stand- und Strichvogel. Viele nördliche Populationen ziehen südwärts.
Der Gimpel lebt im Nadelwald, überwiegend in Fichten-Schonungen, aber auch in lichten Mischwäldern mit wenig Nadelbäumen oder Unterholz. Er ist auch an den Rändern von Lichtungen, an Kahlschlägen sowie an Wegen und Schneisen zu finden. Der Gimpel sucht auch häufig Parkanlagen und Gärten auf. Hier müssen jedoch unbedingt Nadelbäume, insbesondere Fichten, vorhanden sein. Selten ist er auf Friedhöfen oder Biotopen, die mit Birken und dichtem Gebüsch bewachsen sind, zu finden. Im Frühjahr sucht er oft Obstplantagen oder Streuobstwiesen auf.
Der Gimpel ernährt sich hauptsächlich sowohl von halbreifen und reifen Samen von Wildkräutern und Bäumen als auch von Knospen. Gelegentlich frisst er Beeren und Insekten. Es werden vor allem die Samen von Brennnesselgewächsen, Brombeeren sowie die der Birke und Fichte und ähnlicher Gewächse bevorzugt. Während des Sommers ernährt sich der Gimpel insbesondere gern von den Samen des Löwenzahns, der Vogelmiere und des Hirtentäschels. Er frisst auch häufig die Sämereien von Vergissmeinnicht, Gänsedistel, Ampfer und Knöterich. Die bevorzugten Knospen von Obstbäumen werden nur im Winter und Frühjahr gefressen.
Der Gimpel führt eine monogame Brutehe. Die Paarbildung beginnt vermutlich teilweise schon vor Einbruch des Winters, liegt häufig aber im Februar. Für einen lebenslangen Zusammenhalt fehlen noch die Beweise. Der Gimpel erreicht die Geschlechtsreife im ersten Lebensjahr. Die Brutzeit liegt zwischen April und August. Im Zuge des Klimawandels verschiebt sich die Brutzeit jedoch immer weiter bis in den September hinein.
Nach der Jugendmauser setzt beim Treffen zweier unbekannter Gimpel verschiedenen Geschlechts ein Ritual ein, das für die Paarbildung von Bedeutung ist. Dabei fliegt das Weibchen zunächst mit drohend aufgeplustertem Bauchgefieder und aufgerissenem Schnabel unter heiseren „Chuäh-Rufen“ auf das Männchen zu. Da das Männchen eine instinktive Hemmung hat, Weibchen anzugreifen, reagiert es normalerweise entweder durch rasches Wegfliegen oder Imponieren. Bleibt das Männchen jedoch ohne Imponierverhalten zu zeigen sitzen, wird es vom Weibchen unter „Chier-chier-Rufen“ angegriffen und verletzt. Ergreift es nicht rechtzeitig die Gelegenheit zur Flucht, kann es dabei schwer verletzt oder getötet werden.
Ist das Männchen am Weibchen interessiert, weicht es vorsichtig einige Schritte zurück. Von dort aus versucht es seinerseits mit aufgeblähtem Bauchgefieder und mit zum Weibchen hingedrehtem Schwanz den Abstand zu verkürzen, bis das Weibchen die Feindseligkeit einstellt. Nachdem es das Weibchen erreicht hat, berührt es dessen Schnabel, wendet sich schnell von ihm weg und hüpft zur Seite. Reagiert dieses mit derselben Geste, wird dieses Ritual mehrmals wiederholt. Zwischendurch fliegt einer der beiden kurz weg, kehrt jedoch rasch zurück, um mit dem Schnäbeln fortzufahren.
Sobald sich beide Vögel füreinander entschieden haben, kommt es zum Zärtlichkeitsfüttern. Hierbei bettelt das Weibchen das Männchen wie ein Jungvogel (Infantilismus) an, indem es sich duckt und mit zitternden Flügeln sperrt. Das Männchen richtet sich auf und füttert aus dem Kropf. Dieses Ritual dient dazu, die Dominanz des Männchens zu sichern.
Sobald sich die Gonaden entwickelt haben, kann das Männchen die Balz einleiten, indem es dem Weibchen werbend einen Halm anbietet. Dazu weicht es mit dem Halm im Schnabel einige Schritte zurück und versucht mit aufgestelltem Bauchgefieder und mit zum Weibchen hingedrehtem Schwanz den Abstand zum Weibchen zu verkürzen. Nachdem es das Weibchen erreicht hat, gibt es ihm den Halm in den Schnabel, wendet sich schnell von ihm weg und hüpft zur Seite. Nimmt das Weibchen die Gabe an, beginnt es mit dem Männchen zu schnäbeln. Hat die Halmbalz zum Gleichklang geführt, fliegen beide Partner mit Nistmaterial umher.
Das Weibchen fordert das Männchen zur Paarung auf, indem es das Männchen mit leisen Zärtlichkeitslauten wie „die-die-die“ anlockt und sich mit zitternden Flügeln und pendelnden Körperbewegungen zur Kopulation niederduckt. Dabei kann einer der Partner oder können beide Nistmaterial im Schnabel haben. Paarungen können mehrmals hintereinander und meistens in den frühen Morgenstunden stattfinden, seltener über den Tag verteilt. Zu fortgeschrittener Jahreszeit wird teilweise auf alle einleitenden Handlungen verzichtet, meistens jedoch das Zärtlichkeitsfüttern nachgeholt.
Das Paar fliegt gemeinsam auf Nistplatzsuche. Sieht das Männchen eine geeignete Stelle, setzt es sich dort nieder und gibt den leisen Nestlockruf „chruiehr“ von sich. Nimmt das Weibchen den Platz an, beginnt es mit dem Nestbau. Der Nistplatz befindet sich meistens in einer Höhe zwischen 120 und 180 Zentimeter in einer dichten Fichte. Er kann jedoch auch in anderen Nadelbäumen oder im dichten Gebüsch liegen. Während das Weibchen das Nest baut, wird es vom Männchen begleitet, das ab und zu einen Halm in den Schnabel nimmt und nach kurzer Zeit fallen lässt. Das ringförmige Nest wird zunächst aus feinen, trockenen Fichtenreisern gebaut. Dann werden dünne Zweige, Wurzeln, Krautstängel und Halme ergänzt. Selten wird Moos verwendet. Meistens ist das Nest nach fünf bis sechs Tagen fertiggestellt. Begattungen und Zärtlichkeitsfüttern werden regelmäßig fortgesetzt.[1]
Die Eiablage findet täglich in den frühen Morgenstunden statt. Erst nachdem das letzte Ei gelegt worden ist, beginnt das Weibchen das Gelege allein zu bebrüten, so dass die Jungvögel nicht zeitversetzt schlüpfen. Während der Brutdauer von 13 bis 14 Tagen wird das Weibchen regelmäßig vom Männchen, in der Regel auf dem Nest, mit Futter versorgt. Ein Gelege besteht normalerweise aus vier bis sechs ovalen Eiern. Diese sind auf hellblauem bis blaugrünlichem, bisweilen trüb bläulichem Grund sparsam zum stumpfen Pol hin mit tief purpurbraunen bis fast schwarzen Flecken versehen.[1]
Die Jungvögel werden blind und nackt geboren. In den ersten sechs Tagen hudert und füttert das Weibchen sie aus dem Kropf mit dem, was es regelmäßig vom Männchen erhält. Die Nahrung setzt sich am Anfang aus Blattläusen, Ameisen und kleinen Gehäuseschnecken zusammen. Das Weibchen frisst zudem anfangs den Kot, nach einigen Tagen wird dieser von beiden Altvögeln auf einem entfernten Ast abgelegt. Am achten Tag öffnen die bräunlich gefärbten Jungen die Augen und recken sogleich bettelnd ihren Kopf in die Höhe, sperren die Schnäbel weit auf und geben zusätzlich typische Lautäußerungen von sich (Sperren). Die Altvögel fliegen nun gemeinsam auf Futtersuche und kehren gemeinsam zum Füttern zurück. Die Nahrung besteht inzwischen überwiegend aus Sämereien. Ab dem sechzehnten oder siebzehnten Tag können die Nestlinge bei Gefahr das Nest verlassen. Manchmal sind sie schon am zwölften Tag dazu imstande.
Nach dem Ausfliegen sitzen die Jungen im Geäst und lassen regelmäßig ihren Standortlaut hören, damit die Altvögel sie mit Futter versorgen. Ab dem 20. bis 24. Tag nehmen die Jungen eigenständig Nahrung auf, am 35. Tag sind sie selbständig. Gefahr droht ihnen von Katzen, Greifvögeln und Mardern.
Frei lebende Vögel werden maximal sechs bis acht Jahre alt. Die Lebenserwartung beträgt im Schnitt jedoch nur drei Jahre. In Gefangenschaft sind bis zu 17 Jahre möglich.[3]
Der Gimpel ist tagaktiv und nur wenig territorial. So verteidigt er zwar den Nestbereich, jedoch kein Revier. Während der Brutzeit verhält er sich sehr unauffällig, da er in Hecken oder im Dickicht Schutz sucht. Im Winter ist er jedoch leicht zu beobachten. Der Flug des Vogels ist relativ langsam und wellenförmig.[5]
Zu allen Jahreszeiten mit Ausnahme der Mauser findet das Verhalten der Paarbildung und Balz statt. Während der Brutzeit halten sich Paare und Familien einzeln auf. Erst im Spätherbst bilden sich kleine Gruppen mit bis zu zehn Tieren und größere Schwärme, die sich in der Zeit von Ende Februar bis Anfang März wieder auflösen. Meistens entspricht der Anteil der Männchen dem der Weibchen. Einige Vögel verbringen den Winter jedoch paarweise. Dazu zählen vor allem alte Gimpel, die in der Regel lieber bei ihrem Partner bleiben.
Finden sich unter den Jungvögeln im Sommer zwei gleichgeschlechtliche Partner zusammen, können sie im Herbst und im Winter zusammenhalten, um sich im nächsten Frühjahr zu lösen.
Aus dem Fund eines Knochens in der Vitina-Formation (Quartaccio-Steinbruch) bei Rom lässt sich Untersuchungen[6] zufolge schließen, dass Vorfahren des Gimpels aus dem mittleren Pleistozän dort gelebt haben. Der weniger als 20 mm große Oberarmknochen zeichnet sich durch eine auf die Frontseite verschobene, breite Mittelschranke aus, die für andere Taxa der Finken (Fringillidae) nicht typisch ist.[7]
Außerhalb der Gattung Pyrrhula stellen der Goldzeisig (Carduelis tristis) und der Purpurgimpel (Carpodacus purpureus) die nächsten Verwandten des Gimpels dar.[8]
Durch eine vergleichende Untersuchung der Morphologie des Spermiums von Pyrrhula pyrrhula und Pyrrhula erythaca wurde festgestellt, dass beide mehr Unterschiede als andere eng verwandte Arten aufweisen.[9]
Verschiedene Quellen nehmen eine unterschiedlich große Anzahl von Unterarten an. Nach ITIS[10] gibt es drei Unterarten: Pyrrhula p. pyrrhula ist die Nominatform, dazu kommen der Cassingimpel (Pyrrhula p. cassinii) und der Azorengimpel (Pyrrhula p. murina) als Unterarten. Von Avibase[11] werden neun Unterarten anerkannt:
Der Azorengimpel (Pyrrhula murina) (Godman, 1866)[12][13] ist monotypisch. Das Männchen ist ohne Rot und hat einen grauen Bauch. Er besiedelt nur die Insel São Miguel auf den Azoren. Er stellt hier eine eigene Art dar, die als vom Aussterben bedroht (CE)[14][15] gilt. Phylogenetischen Studien[16] zufolge unterscheidet sich der Azoren-Gimpel in der mitochrondrialen DNA grundlegend von den britischen und nordeuropäischen Exemplaren der Gimpel. Diese Unterschiede seien größer als unter den Arten der Gattung Loxia in Großbritannien, aber für eine vollständige Klärung dieses Sachverhalts muss die DNA der iberischen Vögel mit einbezogen werden.
Wolters[17] geht von neun Unterarten und vier Arten aus: Der Gimpel (Pyrrhula pyrrhula pyrrhula) ist die Nominatform, weiterhin P. p. europaea, P. p. pileata, P. p. rossikowi, P. p. iberiae, P. p. coccinea resp. germanica als intermediäre Übergangsform aus P. p. pyrrhula und P. p. europaea und P. p. caspica. Der Kurilen-Gimpel (P. p. kurilensis) hat einen dickeren Schnabel als P. p. griseiventris. Durch Untersuchungen des mitochondrialen Cytochrome b von 24 Arten der Stieglitzartigen wurde festgestellt, dass der Phänotyp der Unterarten Pyrrhula p. cinerea and P. p. griseiventris mit dem molekularen Unterartenstatus konkordant ist.[18] Weitere Arten stellen der Graugimpel (Pyrrhula cineracea), der Japan- oder Ussuri-Gimpel (Pyrrhula griseiventris auch als Unterart P. p. griseiventris oder P. p. rosacea) und der Cassin-Gimpel (P. p. cassini) sowie Azoren-Gimpel (Pyrrhula murina) dar.
Das weltweite Verbreitungsgebiet des Gimpels wird auf 18.000.000 km² geschätzt. Der große weltweite Bestand umfasst etwa 45.000.000 bis 150.000.000 Individuen. Daher wird die Art als nicht gefährdet (LC)[19] eingestuft.
Die europäische Brutpopulation macht weniger als die Hälfte der weltweiten Verbreitung aus. Sie ist mit mehr als 7.300.000 Paaren sehr groß und war zwischen 1970 und 1990 stabil. Obwohl es zwischen 1990 und 2000 Rückgänge in manchen Ländern, insbesondere in Frankreich gab, war die Schlüsselpopulation in Russland stabil. Die Trends im überwiegenden Teil Europas waren stabil oder zunehmend. Da die Population im Ganzen stabil ist, wird der Gimpel konsequenterweise als sicher (Secure)[20] eingestuft.
Im Jahr 1758 bezeichnete Carl von Linné den Gimpel als Loxia pyrrhula. Der Name Gimpel leitet sich vom bairisch-österreichischen Wort gumpen (hüpfen) ab. Er wird metaphorisch oft auf einen Leichtgläubigen angewandt, da sich der Vogel früher durch Nachahmung des weichen Stimmfühlungsrufs oder durch einen schon erbeuteten Lockvogel leicht fangen ließ.
Die Bezeichnung Dompfaff resultiert daraus, dass die kompakte, behäbige Gestalt mit dem roten Gewand und der schwarzen Kappe von manchen Leuten mit einem Domherren assoziiert wurde. Weitere Namen lauten Blutfink, Rotgimpel, Rotfink, Rotvogel, Pollenbeißer (Knospenbeißer), Gücker und Goll. In Ostwestfalen wird der Blutfink Bleotfinken, im Bergischen Land Blautfink oder Blotfink und bei Erkelenz Blootvenk genannt. In Rheinberg lautet eine Redensart: „Dän ös schtols wi ene Gempel.“ (Hochdeutsch: „Der ist stolz wie ein Gimpel.“) In Großbritannien wird der Gimpel als Bullfinch (Bullenfink) bezeichnet, in den Niederlanden als Goudvink (Goldfink).
Von den 1920er- bis zu den 1960er-Jahren war er als Werbefigur für ein Bohnerwachs bekannt (Dompfaff-Edelwachs).
Im 19. Jahrhundert wurde der Gimpel gern in der Handwerksstube gehalten. Die Dominanz englischer Handelshäuser mit ausgedehnten Verbindungen sorgte dafür, dass sie noch vor deutschen Großhändlern die Handelspreise bestimmten. Diese Konkurrenz reduzierte die Gewinnspanne der auf Qualität bedachten Kleinhändler, die sich durch den Handel mit Dompfaffen im Laufe der Zeit einen bedeutenden Erwerbszweig aufgebaut hatten.[21] Im Vogelsberg und in Thüringen wurde dem Gimpel beigebracht, abgerichtet Lieder zu pfeifen. Kleine Gimpel, insbesondere der Unterart P. p. coccinea, galten als besonders lernfähig. Die Vögel wurden vor dem Ausfliegen aus dem Nest geholt, um ihnen mehrmals am Tage das zu erlernende Lied stückchenweise vorzupfeifen. Wenn sie es beherrschten, wiederholte sich das Prozedere mit einem neuen Teilstück, bis das Lied komplett war. Begabte Gimpel konnten bis zu drei Lieder beherrschen. Zudem lernten junge Gimpel durch den Vorgesang anderer Singvögel, insbesondere des Kanarienvogels. Die gezüchteten Vögel wurden von Deutschland bis in die USA exportiert.
Bis heute wird der Gimpel als Käfigvogel gehalten. Bei Interesse geben Züchter Tiere ab. Die Weiterbildung durch geeignete Literatur vor der Anschaffung dieser Tiere ist notwendig. Gimpel können bei artgerechter Fütterung sowohl im Käfig als auch in der bepflanzten Voliere gehalten werden. Das Futter sollte abwechslungsreich sein und sich vor allem aus halbreifen und reifen Sämereien von Wildkräutern zusammensetzen.
In Deutschland sind Entnahmen aus der Natur seit 1. Juli 1888[22] als Ei oder durch das Ausheben von Jungvögeln aus Nestern verboten und Wildfänge sowie der Handel mit so erlangten Tieren weitgehend untersagt. In Umsetzung der EU-Vogelschutzrichtlinie von 1979, die dies für das gesamte europäische Gebiet der EU zum Ziel hatte, gelten wie für alle Exemplare wildlebender heimischer Vogelarten weitreichende Zugriffs- und (unter bestimmten Ausnahmen) Vermarktungs- und Besitzverbote.[23]
In Deutschland wurden Gimpel bis ins 19. Jahrhundert hinein verzehrt. In Italien ist dies teilweise bis heute der Fall, obwohl auch dort grundsätzlich die EU-Vogelschutzrichtlinie gilt.
Der Gimpel (Pyrrhula pyrrhula), auch Dompfaff oder seltener Blutfink genannt, ist eine Vogelart aus der Familie der Finken (Fringillidae). Er besiedelt Europa, Vorderasien, Ostasien einschließlich Kamtschatka und Japan sowie Sibirien. Sowohl im Tiefland als auch in Bergwäldern lebt der Gimpel im Nadelwald, überwiegend in Fichten-Schonungen, aber auch in lichten Mischwäldern mit wenig Nadelbäumen oder Unterholz. Seine Nahrung setzt sich aus halbreifen und reifen Samen von Wildkräutern und Knospen zusammen. Die Art gilt derzeit als nicht gefährdet.
Früher stellte der Gimpel ein Symbol für Tölpelhaftigkeit, Ungeschicklichkeit und Dummheit dar. Er ist häufig als schmückendes Hintergrundmotiv auf alten Darstellungen des Garten Eden zu finden.
Bersork (Pyrrhula pyrrhula), cureyekî serstrîkan e. 15 cm digihê û li daristanan dijîn, carinan jî li baxçeyên bajaran tên dîtin.
Hêkên bersorkê (Pyrrhula pyrrhula europoea)
Bersork (Pyrrhula pyrrhula), cureyekî serstrîkan e. 15 cm digihê û li daristanan dijîn, carinan jî li baxçeyên bajaran tên dîtin.
Bloedvienkn (Pyrrhula pyrrhula, Nederlands: goudvink) is e sôorte van vienkachtige uut de familie van de bloedvienkn. In hêel de weireld zoudn der 150 meljoen veugels kunn zyn, in Europa zoudn der 7,5 meljoen broedkoppels zyn.
De noame bloedvienke komt van nundern rôodn bost. In 't Iengels noemn ze nem bullfinch, omdat nunder nekke up 'n dienn van e stier trekt.
Bloedvienkn zyn kloeke veugels, met de dikke nekke. De vintjes en de puppn trekkn up makoar, mo de vintjes zyn wel stravver ekleurd. De noame bloedvienke en ze ekreegn deur de rôodn bost van 't vintje. 'n Rik van de vintjes is grysde, 'n dienn van de puppn is bruun, juuste lik nundern bost. Z'hen olletwêe e grysde nekke en e zworte striepe vanboovn up nundern kop, e bitje lik e kaptje. Nundern bek is grôot en z'hen der vele macht in. Ze kommn à peu près 15 cantimeiters lank.
An ze vliegn, is nunder wit gat goed te zien, woadeure dan ze in de vlucht oek gelykn up e nôordvienke (die at 'n geweune zit, mêer up e geweune vienke trekt).
Zounder sperreboomn in de coté goj verre nôois bloedvienkn viendn, mo 't meugn gerust oek aar boomn (loof- en noaldboomn) tusschn stoan. 't Is oek best da 't er van olles van strukery ounder groeit. Oundertusschn gebeurt het oek dan ze in hovetjes te zien zyn, mo dat is idder uutzounderlik. In 't vôorjoar durvn ze oek wel ekir in bogoardn roundvliegn voun de bottn van fruutboomn of te pekkn, etwot die nunder nie pupulair makt byn fruutkwêkers.
't Zyn e masse oundersôortn van de bloedvienke, voogns Avibase:
In West-Vloandern zittn der oek bloedvienkn, surtout round Kortryk, Yper-Heuvelland en de kust.
De sôorte van up de Azôorn wos vroeger geweune ereeknd ounder Pyrrhula pyrrhula, mor is nu en aparte sôorte ekommn: Pyrrhula murina. 't Zyn nog êentige oundersôortn die loater messchien aparte sôortn gon kommn.
Bloedvienkn eetn van olles van plantery, surtout zoad van wiet (ges, nittels, ganzemeur, herderstasje,...) en bottn van boomn. Doabuutn eetn z'oek beiers, bloemn, fernient en tettienks
E koppel bluuft ossan thope, mo 't is 't wuvetje die nest droagt, 't vintje bluuft der wel by. Da nest zit mêestol nie ol te hoge, tusschn e meiter twientig en e meiter tachentig. Mêestol zit da nest in e struke, mo 't kut oek in noaldboomn zyn. 't Deurt en dag of vuve voun 't nest, die in de vorme van e riengel emakt is, grêed te krygn. Toune begunt de puppe te broedn, mêestol up viere toet zes eiers. 't Broedn deurt twêe weekn, in tusschntyd krygt het wuvetje teetn van 't vintje. E zort ie oek dan der gin aar veugels of bêestn byn 't nest kommn, e territorium verdedigen bloedvienkn nie.
An de joungn ebôorn zyn, zyn ze blend en hen ze nog gin pluumn. Toune krygn ze surtout bladluuzn, miern en slekkn voun 't eetn. Achter acht doagn goan nunder oogn oopn en begunn ze t'ankern achter teetn. Van nu vors begunn olletwêe d'ouders teetn te zoekn en te geevn. 't Is achter 35 doagn dan de joungn zelfstandig zyn.
Bloedvienkn kommn in 't wilde toet acht joar oud, nie in 't wilde kunn ze zeevntiene kommn.
Bloedvienkn (Pyrrhula pyrrhula, Nederlands: goudvink) is e sôorte van vienkachtige uut de familie van de bloedvienkn. In hêel de weireld zoudn der 150 meljoen veugels kunn zyn, in Europa zoudn der 7,5 meljoen broedkoppels zyn.
Cybaba (Pyrrhula pyrrhula) – môłi ptôch z rodzëznë łëzgôczów (Fringillidae). Òn biwô na Kaszëbach. Tegò ptôcha mòże tu widzec np. òb zëmã.
Cybaba (Pyrrhula pyrrhula) – môłi ptôch z rodzëznë łëzgôczów (Fringillidae). Òn biwô na Kaszëbach. Tegò ptôcha mòże tu widzec np. òb zëmã.
Tekst üüb Öömrang A doompaap ((ha.) doompoop) (Pyrrhula pyrrhula) as en sjongfögel uun't finkenfamile (Fringillidae).
Doompaap, tiaknang faan en wiifke.
Aier faan Pyrrhula pyrrhula europoea
Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu: 
Wikispecies hää en artiikel tu: A doompaap ((ha.) doompoop) (Pyrrhula pyrrhula) as en sjongfögel uun't finkenfamile (Fringillidae).
The Bullfinch, common bullfinch or Eurasie bullfinch (Pyrrhula pyrrhula) is a smaa passerine bird in the finch faimily Fringillidae.
The Bullfinch, common bullfinch or Eurasie bullfinch (Pyrrhula pyrrhula) is a smaa passerine bird in the finch faimily Fringillidae.
De Rotgügger (Pyrrhula pyrrhula; alemanischi Näme) isch e schüüche Singvogel wo i Mitteleuropa dor s ganz Joor döre haimisch isch. I de Alpe chunnt er bis zo 2600 müM vor.
De Rotgügger het en uufälig roote Buuch. De Chopf und de Schwanz sind schwarz, de Börzel wiiss und de Rogge grau. D Flögel sind schwarz. D Farbe vo de Wiibli sind blasser as die vom Mandli. Rotgügger wered 15 bis 17 cm gross, hend e Spannwiiti vo 22 bis 26 cm und wöget 21 bis 27 Gramm.
De Rotgügger lebt i Noodel- und Mischwälder, i chliine Wäldli, Pärk, Gärte und uf Fridhööf mit Bömm und Büsch. Sis Nest baut er us Ästli i Bömm, em liebste Tane, und Stüücher und polsteret da mit Mies und Grääs uus. Rotgügger hend kai Revier. Er fresst Söömli, Chnospe und Beeri, mengisch au Insekte und chunnt im Winter as Fuetterhüsli. Er flüügt i lange Welelini nu wenig öbrem Bode, isch aber e biliebti Büüti vom Sperber.
De Rootgügger cha liecht aglockt were, wemer sin melancholische Ruef nochemacht. Drom het er de Ruef en aifältige Vogel z sii.
De Rotgügger (Pyrrhula pyrrhula; alemanischi Näme) isch e schüüche Singvogel wo i Mitteleuropa dor s ganz Joor döre haimisch isch. I de Alpe chunnt er bis zo 2600 müM vor.
Pakkasčirkoi libo pakkasčirkuine (Pyrrhula pyrrhula) on lindu.
Lindu tundietah karjalan paginluadulois nämmil nimil:
Pakkasčirkoi libo pakkasčirkuine (Pyrrhula pyrrhula) on lindu.
O Capellanet u Cardenal (Pyrrhula pyrrhula) ye un au forestal, omnivora, de facil reconoixer por a suya chocant coloración royisca en o peito y os tuixos. Ye relativament freqüent en as selvas montanas atlanticas d'o tercio norte peninsular. Perteneix a l'orden d'os Passeriformes y a la familia Fringillidae, y gosan tener una longaria de 14,5 a 16,5 cm.
O masto de capellanet se conoix facilment por o royo intenso d'o suyo peito y tuixos. A fembra tamién se reconoixe sin guaire dificultat, encara que presienta una coloración mas amortada. Antimás, totz dos sexos poseyen una ampla boina negra que cubre toda a parte superior d'a cabeza y se prochecta ent'o pico, igualment negro y curto. Tamién son negras a coda y as alas, istas zagueras amplas y con una conspicua banda blanca. En contraste con ellas, en vuelo destacan a rabada, que ye blanca y o dorso de color grisa cenisa.
O repertorio d'o masto en primavera no resulta guaire melodioso, con una sencilla combinación de notas largas y vibrants, emiten un reclamo simple, un agudo y profundo "buiiii". As fembras tractan d'imitar-los, encara son mas curtos y febles, y a vegadas van acompanyaus d'un chasquiu.
Actualment se reconoixen nueu subespecies, que amaneixen en as selvas templadas d'Europa y Asia, dende Gran Bretanya dica Chapón. Arredol d'o Mediterranio, o cardenal se localiza fundamentalment en as montanyas, y entre l'hibierno ixampla a suya aria de distribución ent'o sud.
En a Peninsula Iberica as poblacions observadas s'adscriben a la subespecie P. p. iberiae. Cría en a practica totalidat d'o tercio norte peninsular: Galicia, todas dos vesants d'a Cordillera Cantabrica, o Sistema Iberico norte (Sierra de la Demanda, Cameros, Neila, Urbión) y tot el Pireneu y Prepireneu, dende Navarra dica a metat occidental de Chirona, incluindo o macizo d'o Montseny. D'hibierno se rechistra por toda a Peninsula, fueras d'en territorios aridos u desarbolaus.
En o periodo de cría s'estableix en ambients frescos y humidos, tanto oceanicos como continentals. Ye freqüent tanto en selvas de frondosas caducifolias como en a taiga. En Espanya s'instala en fabars, caxicars, selvas mixtas, pinars de pino albar, abetars y riberas.
Ye un migrador parcial. As poblacions mas septentrionals de Rusia migran ent'o sud en hibierno. A resta d'as poblacions europeas baixan en altitut y, amás, migran a la cuenca mediterrania. En Espanya, a especie s'observa entre l'agüerro y l'hibierno tanto en cotas baixas d'a metat norte como en a metat sud peninsular. Asinasmesmo, en agüerro y a primers d'a primavera se rechistra un paso moderau d'eixemplars que cruceyan o Mediterranio.
D'alcuerdo con os datos replegaus en o Atlas d'as aus reproductoras d'Espanya (2003), a población europea de capellanetz s'estima en 3,2-15 millons de parellas, mientres que o continchent iberico sería integrau por 118.000-170.000 parellas, con una tendencia lieument positiva en os zaguers anyos, seguntes os resultaus d'o programa SACRE en 2005. Encara que en Espanya ocupa un amplio territorio, no se tracta d'un au abundant, y as densidatz rechistradas (0,3-3,3 aus por cada 10 hectarias) son siempre muit baixas en comparanza con as d'atros muixons forestals.
Se tracta d'un muixón omnivoro. Gosa minchar simients de frutos carnosos, pero tamién fruitos secos, incluindo samaras de fraixins. En verano completa la suya dieta con insectos, mientres que en hibierno y prencipios d'a primavera ye un avido consumidor de chemas d'arbols frutals (cirgüelleros, manzaneras) y d'arbols caducifolios silvestres (fraixins).
Cría habitualment dos vegadas a l'anyo, y en condicions favorables puede mesmo plegar a poner mesmo tres vegadas. A reproducción prencipia entre abril y mayo y finaliza a lo largo d'o verano, encara que i hai citas de cría en agüerro. Iste muixón d'ambients arbolaus triga arbustos, sobre tot de fuella perenne, ta posar-ie o nido. A fembra lo construye con ramas muit finas; en o suyo interior coloca con mas cudiau radices finas y pelo. A puesta se composa de quatro a seis uegos, que son blancos u de color azul palida. Mientres a coba, que dura 12-14 días, o masto alimenta a la fembra. Tamién ell nutre a los polletz en a suya primera semana de vida, ta dimpués compartir dito quefer con a fembra mientres un par de semanas mas.
O Capellanet u Cardenal (Pyrrhula pyrrhula) ye un au forestal, omnivora, de facil reconoixer por a suya chocant coloración royisca en o peito y os tuixos. Ye relativament freqüent en as selvas montanas atlanticas d'o tercio norte peninsular. Perteneix a l'orden d'os Passeriformes y a la familia Fringillidae, y gosan tener una longaria de 14,5 a 16,5 cm.
Li pîlåd u pîmåye [1], c' est èn oujhea xhufleu, rodje sol vinte, et foirt målåjhey a prinde.
No e sincieus latén : Pyrrhula pyrrhula
Gn a des ôtes bouvrîs kel pîlåd.
Alez s' vey e splitchant motî po des linwincieusès racsegnes so les mots "pîlåd" et "pîmåye".
Li pîlåd u pîmåye , c' est èn oujhea xhufleu, rodje sol vinte, et foirt målåjhey a prinde.
No e sincieus latén : Pyrrhula pyrrhula
Gn a des ôtes bouvrîs kel pîlåd.
Alez s' vey e splitchant motî po des linwincieusès racsegnes so les mots "pîlåd" et "pîmåye".
Ruksesruoivil (Pyrrhula pyrrhula) lea beibbožiid čerdii gullevaš šilljocihceloddi.
Snėigena, snėigėPln, snėigėnisEig, snėigėnioksTl, snėigolė (luotīnėškā: Pyrrhula pyrrhula, onglėškā: Eurasian Bullfinch, vuokīškā: Gimpel) īr paukštoks, prėgolons kėkėlėniu (Fringillidae) paukštiu šeimā.
Patėnou vėršogalvis, žėids aplinkou snapa ė lielė īr joudė, melsva atspalvė. Nogara ė petē pilkė, stoumens ėr ontoudegis baltė ī. Skilvis ī rīškē rauduons.
Snėigena given spīglioutiu medies, suodnūs. Kėni sok ėš sausū šakaliū, žuoliū kuotū eglies, 3-16 m aukštomė. Ded 4-5 kiaušius ė perėn 13 dėinū. Ved dvė vadė. Jaunėklē kėni palėik pu 13-16 dėinū. Lietovuo tonkesnė būn žėimuos čieso.
Ο Πύρρουλας είναι πτηνό της οικογενείας των Σπιζιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Pyrrhula pyrrhula και περιλαμβάνει 12 υποείδη.[2]
Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος Pyrrhula pyrrhula pyrrhula (Linnaeus, 1758).[2]
Η λατινική ονομασία του γένους Pyrrhula έχει ελληνική προέλευση και είναι η ακριβής απόδοση της λέξης Πύρρουλας, με σαφή αναφορά στην πυρρόχρωμη κάτω επιφάνεια του αρσενικού. Είναι πιθανόν, την ονομασία να έδωσε πρώτος ο Αριστοτέλης, ως Πυρραλίς.[3]
Το είδος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Λινναίο, το 1758, ως Loxia pyrrhula. Η ταξινομική του έχει αρκετά προβλήματα, δεδομένου οτι δεν υπάρχουν ακόμη επαρκείς χρωμοσωμικές μελέτες για να είναι αρκετά ξεκάθαρη, με κύρια διαφωνία το, εάν το υποείδος Pyrrhula pyrrhula murina πρέπει να αναβαθμιστεί στο διακριτό είδος Pyrrhula murina ή να παραμείνει ως έχει, με πιθανότερη κατάληξη το πρώτο. Ωστόσο, μία δεκαετία περίπου μετά την εισηγμένη πρόταση (1993), υπάρχουν ακόμη διαφωνίες και, χρειάζονται περαιτέρω στοιχεία για να ληφθεί το τελικό συμπέρασμα.[4][5] Επίσης, το υποείδος Pyrrhula pyrrhula paphlagoniae, πιθανόν να διαγραφεί ως ξεχωριστό taxon, κατόπιν επισταμένης εξέτασης συλλεχθέντων δειγμάτων.[6]
Τέλος, όπως φαίνεται και από την γεωγραφική κατανομή, τα διάφορα υποείδη αλληλοεπικαλύπτονται σε αρκετές περιπτώσεις, δημιουργώντας επί πλέον προβλήματα στην κατάταξή τους.
Από την εξέταση ενός οστού που βρέθηκε σε στρωματώσεις του Τεταρτογενούς στη Ρώμη, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι, οι πρόγονοι του γένους έζησαν από το Μέσο Πλειστόκαινο και κατόπιν,[7][8] με πλησιέστερα συγγενικά είδη τα Carduelis tristis και Carpodacus purpureus.[9]
Ο πύρρουλας είναι αποκλειστικά ευρασιατικό είδος με εξάπλωση, σε γενικές γραμμές, όλη σχεδόν την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την ανατολική Ασία, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, της Σιβηρίας και της χερσονήσου Καμτσάτκα. Τα νότια όρια της επικρατείας είναι περίπου στο ύψος της βόρειας Ισπανίας, τα Απέννινα, την βόρεια Ελλάδα και, μέσω της βόρειας Μικράς Ασίας μέχρι περιοχές στο βόρειο Ιράν και το Καζακστάν.
Πηγές:[2][10] (σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντάται στον ελλαδικό χώρο
Ο πύρρουλας, όπως φαίνεται και από την γεωγραφική κατανομή των διαφόρων υποειδών, είναι άλλοτε μεταναστευτικό πτηνό και άλλοτε, στις περισσότερες περιπτώσεις, προτιμάει την τοπική μετακίνηση εντός των ορίων επικρατείας του (επιδημητικό).
Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από την Ισλανδία, το Γιβραλτάρ και τη Μάλτα, το Μαρόκο, την Αλγερία και την Τυνησία.[1]
Στην Ελλάδα, ο πύρρουλας φωλιάζει, ως αρκετά σπάνιο επιδημητικό πτηνό στη βόρεια χώρα, αλλά απαντώνται και άτομα που έρχονται κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση για να διαχειμάσουν, οπότε απαντάται και νοτιότερα.[11][12]
Οι πύρρουλες έχουν ως κύριο ενδιαίτημα το δάσος κωνοφόρων, ιδιαίτερα εκείνο της ερυθρελάτης, αλλά και περιοχές με αραιά κωνοφόρα ή μικτά δάση με λίγη βλάστηση. Μπορεί επίσης να βρεθεί στις άκρες ξέφωτων και, κατά μήκος δασικών δρόμων και μονοπατιών. Συχνάζει επίσης σε πάρκα, κήπους και νεκροταφεία, ιδιαίτερα στις πόλεις, αρκεί να υπάρχουν κοντά κωνοφόρα σε περίπτωση ανάγκης [13], ενώ την άνοιξη, απαντά ακόμη και σε οπωρώνες ή περιβόλια.
Στην Ελλάδα, παρομοίως, απαντά σε ανάλογα ενδιαιτήματα (δασωμένες περιοχές και κωνοφόρα) της βόρειας χώρας.[14]
Ο πύρρουλας είναι μικρό πτηνό που εμφανίζει φυλετικό διμορφισμό, με το αρσενικό να διαφέρει αρκετά από το θηλυκό στο χρωματισμό του πτερώματος, στοιχείο που το καθιστά εύκολα αναγνωρίσιμο στην παρατήρηση πεδίου.
Το αρσενικό έχει γκρίζα-μπλε ράχη, ενώ το κάτω μέρος της κοιλιάς, η περιοχή της αμάρας και το ουροπύγιο είναι λευκά. Εκείνο όμως που διακρίνει τα αρσενικά, είναι το ιδιαίτερο, φωτεινό πορτοκαλοκόκκινο χρώμα στα μάγουλα, το στήθος, την άνω κοιλιακή χώρα και τις πλευρές (flanks), που έχει δικαίως χαρακτηριστεί ως «χρώμα της φωτιάς» και έχει δώσει στο είδος τη λαϊκή του ονομασία. Οι ταρσοί έχουν χρώμα σκούρο καφέ.
Το θηλυκό έχει γκρίζα-καφετί ράχη, ενώ η περιοχή του στήθους, οι πλευρές και η κάτω επιφάνεια έχουν ένα ελαφρύ γκρι-καφέ χρώμα με μια πολύ μικρή απόχρωση του κόκκινου. Οι ταρσοί είναι μαυριδεροί.
Κατά τα άλλα, και τα δύο φύλα έχουν τη χαρακτηριστική «σκυπτική» (squat) στάση και το κοντό, παχύ και ισχυρό ράμφος των σπιζιδών που ζουν στα δάση κωνοφόρων και τρέφονται με σπέρματα κώνων. Όλο το εμπρόσθιο τμήμα του κεφαλιού, η κορυφή του και η λαρυγγική περιοχή είναι μαύρα, ενώ οι πτέρυγες έχουν σκουρόγκριζα-μαυριδερή άνω επιφάνεια, με γκρίζα, γκριζόλευκη ή λευκή περιοχή -ανάλογα με το υποείδος- (wingbar) στα καλυπτήρια και κοντά στους ώμους, ιδιαίτερα διακριτή κατά την πτήση. Η ουρά αποτελείται από σκούρα γκρι πηδαλιώδη φτερά αλλά με μαύρα καλυπτήρια, ενώ το ράμφος και η ίριδα έχουν μαύρο χρώμα.
Στα νεαρά άτομα, η κορυφή του κεφαλιού δεν είναι μαύρη και το γενικότερο χρώμα του πτερώματος είναι ανοικτό καφέ.
Ο πύρρουλας τρέφεται κυρίως με ημιώριμους και ώριμους σπόρους άγριων φυτών και δέντρων, καθώς και μπουμπούκια, ενώ κατά καιρούς τρώει βατόμουρα (Ribes sp.) και έντομα. Προτιμώνται κυρίως οι σπόροι της τσουκνίδας (Urtica sp.), της σημύδας (Betula sp.) και της ερυθρελάτης (Picea sp.), ενώ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, τρέφεται με τους σπόρους της πικραλίδας (Taraxacum sp.), της στελλάριας (Stellaria spp.) και της καπσέλας (Capsella bursa pastoris), του μη μου άπτου (Myosotis sp.), του ζοχού (Sonchus sp.), και διαφόρων Polygonaceae (Rumex sp., Persicaria sp.). Τέλος, τα μπουμπούκια των οπωροφόρων δένδρων τρώγονται μόνο τον χειμώνα και την άνοιξη.
Τόσο η πτήση, όσο και η κίνηση του πτηνού είναι αργές και εξαιρετικά προσεκτικές, με το πέταγμα να είναι «κυματιστό» (undulating), όπως πολλών δασόβιων στρουθιόμορφων. Είναι ημερόβιο και ελάχιστα εδαφικό, παρά το γεγονός ότι υπερασπίζεται την περιοχή φωλιάσματος. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναπαραγωγής συμπεριφέρεται πολύ διακριτικά, αναζητώντας καταφύγιο σε φράχτες ή θάμνους, το χειμώνα, όμως, είναι εύκολο να παρατηρηθεί.
Σε όλες τις εποχές, εκτός από την εποχή αλλαγής πτερώματος, λαμβάνουν χώρα σκηνές ερωτοτροπίας κυρίως στα τέλη φθινοπώρου, οπότε σχηματίζονται μικρές ομάδες έως και δέκα άτομα, με τα μεγαλύτερα σμήνη να διαλύονται κατά την περίοδο από τα τέλη Φεβρουαρίου έως τις αρχές Μαρτίου και πάλι. Μερικά πουλιά, ωστόσο, περνούν τον χειμώνα μαζί, κυρίως παλιά ζευγάρια, που προτιμούν να μείνουν πιστά στο σύντροφό τους.
Οι πύρρουλες είναι μονογαμικά πουλιά, με τα ζευγάρια να σχηματίζονται εν μέρει πριν από την έναρξη του χειμώνα, αλλά τις περισσότερες φορές το Φεβρουάριο. Η σεξουαλική ωριμότητα αποκτάται από το 1ο έτος της ηλικίας και η αναπαραγωγική περίοδος είναι από τον Απρίλιο μέχρι το Μάιο, αλλά μπορεί να παραταθεί μέχρι τον Αύγουστο.
Μετά από το τελετουργικό ερωτοτροπίας και, εφόσον τα πουλιά έχουν επιλέξει ο ένας τον άλλο, υπάρχει η διαδικασία της «μίμησης νεοσσών» (infantilism), κατά την οποία το θηλυκό προσποιείται ότι είναι νεοσσός -προσκαλεί το αρσενικό με κραυγές μιμητισμού και με τρεμάμενα φτερά- που χρειάζεται σίτιση, με το αρσενικό να ανταποκρίνεται. Ωστόσο, αυτή η τελετουργία χρησιμοποιείται κυρίως για να πιστοποιηθεί η κυριαρχία του αρσενικού.
Το φώλιασμα γίνεται σε δάση με θαμνώδες υπόβαθρο, σε άκρες δασών, θαμνότοπους, κήπους, κατά μήκος φρακτών και φυτειών. Η φωλιά κατασκευάζεται από το θηλυκό, συνήθως σε ένα απλό ή αγκαθωτό (Rubus sp.) θάμνο, ή πιο σπάνια σε ένα κωνοφόρο, 120-180 εκατοστά από το έδαφος. Είναι μία χαλαρή κατασκευή από λεπτά κλαδιά, βρύα και λειχήνες, με μία μικρότερη θολωτή κατασκευή στο εσωτερικό της, αποτελούμενη από ρίζες και τρίχες, ενώ τα υποείδη που ζουν στις βόρειες επικράτειες χρησιμοποιούν τριχωτούς λειχήνες.[16] Η κατασκευή ολοκληρώνεται στις 5-6 ημέρες.[17]
Η ωοτοκία πραγματοποιείται εφάπαξ στις βόρειες και ανατολικές περιοχές, όμως σε άλλες περιοχές μπορεί να γίνει δύο ή και τρεις φορές. Η γέννα αποτελείται από 4-5, σπάνια 7 αβγά, που εναποτίθενται μέρα παρά μέρα, συνήθως το πρωί. Η επώαση πραγματοποιείται από το θηλυκό, αρχίζει μετά την εναπόθεση και του τελευταίου αβγού, ενώ το αρσενικό την εφοδιάζει με τροφή και, διαρκεί 12-14 ημέρες. Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι, σιτίζονται και επιτηρούνται από το θηλυκό, ενώ το αρσενικό εφοδιάζει με τροφή για τις πρώτες 6 ημέρες, κατόπιν φέρνει τροφή και το θηλυκό. Οι νεοσσοί παραμένουν στη φωλιά για 12-18 ημέρες, ενώ ανεξαρτητοποιούνται στις 35 ημέρες, περίπου.[18]
Στην Ελλάδα, ο πύρρουλας είναι επιδημητικός κατά μεγάλο ποσοστό και φωλιάζει στη βόρεια χώρα, έρχονται όμως και άτομα κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση για διαχείμαση.[11][12]
Το είδος δεν φαίνεται να κινδυνεύει από κάποια συγκεκριμένη απειλή, γι’αυτό η IUCN έχει χαρακτηρίσει το είδος ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC), παγκοσμίως, αν και υπάρχει μείωση των πληθυσμών του, λόγω απωλείας των ενδιαιτημάτων του.[1]
Στον ελλαδικό χώρο o Πύρρουλας απαντά και με τις ονομασίες Πύρρουλος και Πυρρούλας [3][19]
Ο Πύρρουλας είναι πτηνό της οικογενείας των Σπιζιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Pyrrhula pyrrhula και περιλαμβάνει 12 υποείδη.
Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος Pyrrhula pyrrhula pyrrhula (Linnaeus, 1758).
Бзупагуэ (лат-бз. Pyrrhula pyrrhula) — бзупэгъум лъэпкъ, бзупагуэ лъэпкъыгъуэ.
Унэбзум нэхърэ нэхъ пӀащэщ. Щхьэшыгур, кӀэр — фӀыцӀэщ, тхыцӀэр — къащхъуэ-щхъуэщ, кӀащхьэ, кӀэ щӀагъыр — хужьщ, щхьэбгъухэр, ныбэщӀагъыр — плъыфэщ. Анэм и теплъэм нэхъ щхъуэ-гъуэбжафэ къыщӀоуэ.
Щопсэу Къаукъазым, Урысейм и уэздыгъей псей мэзхэм, Хъутейм, Японым нэгъуэщӀ хэкухэми.
Ӏусыр къэкӀыгъэщ: шыкӀуртӀымхэр, гулъхэр, тхьэпэ къыдэжагъащӀэхэр. Шырхэри зэрапӀыр аращ. ЩӀымахуэм жыжьэ мэӀэпхъуэ, апщыгъуэми къалэхэм, къуажэхэм я гъунэгъу жыг хадэхэм, паркхэм щалъагъу.
Бзупагуэ (лат-бз. Pyrrhula pyrrhula) — бзупэгъум лъэпкъ, бзупагуэ лъэпкъыгъуэ.
Гіль, сьнягір (па-лацінску: Pyrrhula pyrrhula) — пералётная птушка атраду вераб’інападобных.
Даўжыня цела 17—19 см. Вага 25—30 г. Узімку гілі вельмі добра заўважныя праз ружова-чырвоную грудку самцоў (у саміцаў яна буравата-шэрая).
Птушка распаўсюджаная па ўсёй Эўропе і Азіі. У Беларусі частка іх жыве круглы год, частка прылятае з паўночных рэгіёнаў. Гілі гняздуюць у хваёвых і зьмяшаных лясох з густым хмызьняком. Сустракаюцца ў садох і парках гарадоў (асабліва падчас вандраваньняў). Улетку пражываюць як у густых лясох, так і ў рэдкалесьсі.
Харчуецца гіль пераважна насеньнем, пупышкамі й ягадамі. Птушанятаў выкормліваюць у асноўным расьлінавым кормам, а казурак паядаюць толькі выпадкова.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Pyrrhula pyrrhula — таксанамічная інфармацыя
Гіль, сьнягір (па-лацінску: Pyrrhula pyrrhula) — пералётная птушка атраду вераб’інападобных.
Жонь (латин Pyrrhula pyrrhula, рочӧн Снегирь) — тайö неыджыд лэбач.
Жонь – ичӧтик лэбач: неуна ыджыдджык кайысь, тушанас тӧдчымӧн ыджыд пышкайысь, кузьтаыс 19 сантиметрӧдз овлывлӧ, сьӧктаыс 34 грамм.
Ай-жоньлӧн рӧмыс синмӧ шыбитчанаджык. Вывтырыслӧн улысладорыс ставнас алӧйгӧрд, бӧж увдорыс да вевдорыс еджыд, мышкуыс пӧим рӧмысь рудовджык. Юр вылысыс, бордйыс да бӧжыс дзирдалан сьӧд. Нырыс кыз, дженьыд. Гӧрд рӧмыс лэбачыслӧн вевтыртӧ мукӧдсӧ, сы вӧсна кӧнсюрӧ шуӧны сійӧс гӧрд жоньӧн.
Энь-жоньыс рудов-мугöм рöма. Том жоньяс энь-жонь кодьöсь жö, сöмын абу «сьöд» юраöсь. Мукӧд кайясысь тайӧ лэбачьясыс торъялӧны тшӧтш сійӧн, мый сьылӧны гознаныс – эньыс и айыс.
Жоньяс олӧны-вылӧны кыдзи Европаса, сідзи и Азияса вӧръясын. Россияын паныдасьлӧны Кола кӧджсянь Камчаткаӧдз да Сахалинӧдз. Комиын жонь олö вöръясынджык – козъя-ньывпуаинын. Кызвын лэбачыс во гӧгӧр олӧ пыр ӧтилаын. Сӧмын кутшӧмкӧ юкӧн тӧвнас вешйывлӧ быдтысянінсьыс неуна лунвывланьӧджык. Жоньяс – рушиник, ньӧжмыд вӧраса лэбачьяс. Ӧта-мӧдныскӧд абу зэв ладмӧдчысь ловъяс, кӧть и уна над коллялӧны кельӧбъясӧ ӧтувтчӧмӧн. Эньясыс пинькырӧс сямаӧсь. Айясыскӧд тышӧдз оз волыны, но зільӧны синны-ыджыдавны на вылын да пыр чушкӧны вомнысӧ паськӧдӧмӧн.
Лым сылігӧн, косму тӧлысь помын либӧ ода-кора тӧлысь пуксигӧн, жоньяслӧн заводитчӧ гозйӧдчан над. Позсӧ быд гозъя лӧсьӧдӧ коз пулӧн сук лапъяс пӧвстӧ, мусянь оз ёна вылӧ. Алькӧс пыдӧса быдтысянінсӧ тэчӧны пу увъясысь, быдмӧг заясысь да нюдз вож-чальясысь, пыдӧссӧ вольсалӧны небыд турунӧн. Пӧжан позтырас овлывлӧ нёль, вит либӧ квайт кольк. Найӧ югыд кельыдлӧз рӧмаӧсь да рудовгӧрд чутьясаӧсь. Пӧжсигас эньыс позъяс пукалӧ кык вежон чӧж, сэсся вердö кык вежон. Пияныслӧн позсӧ эновттӧдз бать-мамныс вердӧны сильӧяссӧ ӧтвылысь.
Гожӧмнас жоньяс сёйöны гут-гаг, кöйдыс; тӧвнас – вотӧс, пу да турун кöйдыс, гар. Мукӧддырйи пӧткӧдчӧны сӧмын быдмӧг сёянӧн. Весиг посньыд йылӧмсӧ вердӧны зобъяс небзьӧдӧм тусьясӧн. Тӧвся кӧдзыдъяс дырйи жоньяс тшӧкыда волывлӧны каръясӧ да сиктъясӧ. Локтӧмаӧсь кӧ, пыр и казялан найӧс паркъясысь да пуяс вылысь – быттьӧ яръюгыд дзоридзьяс пысавлӧмаӧсь кортӧм вожъяс вылӧ.
Йӧз ордӧ веськалігӧн, жонь кайяс кокньыда овмӧдчӧны налы лӧсьӧдӧм чомъясын. Ӧдйӧ велалӧны видзысь морт дінӧ да повтӧг кокалӧны мыччӧм сёянсӧ сы киысь. Жоньсӧ тшӧкыда йӧзыс видзӧны клеткаясын, кыдзи медся бура сьылысь лэбачӧс.
«Россияса лэбачьясӧс видзан котыр» юöртiс 2008-ӧд восӧ Жонь воӧн.
«Жжньнь...жжньнь... жжньнь...» – йӧжгылясьӧ-кынмӧ пу йылын жонь. Кӧдзыд. Гӧгӧр лӧнь – шы ни ру. Кулӧма ывлаыс». Тадзи помалӧ ассьыс «Во гӧгӧр кытшовтӧм» висьтсӧ Тима Вень. Жонь йылысь сійӧ гаралӧ тайӧ висьтас медся кӧдзыд да вӧр-валы медся сьӧкыд кад йылысь гижигӧн. Збыльысь, тӧвъяснас ёнджыкасӧ и аддзывлан тайӧ лэбачьяссӧ. Ӧд сэки ставыс вевттьысьӧма джуджыд лымйӧн и вӧрса ловъяслы сёйны нинӧм оз сюр. Та вӧсна налы быть лоӧ волывлыны йӧз оланінъясӧ, медым тшыгла не кувны.
Коми кывйын жоньлӧн мукӧд ним: жонь кай, гӧрд жонь, жойна. Жонь кыв миянысь ӧтдор тӧдӧны нӧшта язьваса да перымса комияс. Сы пыдди удораса сёрнисикасын вӧдитчӧны «жойна» нимӧн. Тадзи жӧ нимтӧны лэбачсӧ и удмуртъяс.
Рочьяс шуӧны «снегирӧн», мый йитчӧма тӧвся кадлы лӧсяланторкӧд – «лым» (снег) кывкӧд. Коми йӧз нимтӧмаӧсь тайӧ лэбачсӧ сылӧн чипсасян шыяс сертиыс. Колӧ пасйыны, мый тадзи лӧсьӧдӧм кывъясыс миян сёрниын абу этша, содтӧд пыдди позьӧ вайӧдны нӧшта сэтшӧмъясӧс, кыдзи джиан, истан, линькай да с.в.
Жонь (ай)
Жонь (ай)
Жонь (энь)
Жонь (энь)
Жонь (ай)
Зимовката (науч. Pyrrhula pyrrhula) е мала врапчевидна птица од фамилијата на ѕвингалките (Fringillidae). Распространета е низ Европа, вклучувајќи ја и Македонија и низ умерена Азија. Таа е претежно постојан жител, но многу од птиците од посеверните краишта мигрираат понајуг зиме.
Зимовката има неколку подвида:[2]
Зимовката е гломазна, робусна птица, со голема глава, долга 14.5-16 см. Горните делови на телото се сиви; пердувите за летање се црни, како и краткиот дебел клун, капата и лицето (кај возрасните) и опашката. Кај младенчињата овие делови се сивкавокафеави. Бело има на задникот и линија на крилјата, а одоздола, возрасните мажјаци се црвенопортокалови, а женките и младенчињата посветли кремавопортокалови.
Пеењето на оваа ненаметлива птица содржи мешавина од течни свирежи.
Живеалиштето на зимовката се мешаните шуми со некои иглолисни дрвја за гнездење, како и парковите и градините. Вон сезоната на парење не формира големи јата, и обично се гледаат во пар или семејна група.
Зимовката се храни главно со семиња и пупки од овошните дрвја, што може да го направи штетник во овоштарниците. Наесен и зиме ги фаворизира јасенот и глогот. [3]
Оваа птица своето гнездо го гради во грмушка, (по можност повеќе од четири метри висока и широка), голем џбун или дрво (смрека или елка). Сезоната на парење трае од мај до средината на јули кога еден пар може да има и до три легла. Во секое од нив женката несе 4-5 светлосини јајца со ситни темноцрвени точки. Ги инкубира 13-15 дена, а за тоа време мажјакот ја храни. Потоа обата родитела ги хранат пилињата со инсекти и семиња.
Зимовката (науч. Pyrrhula pyrrhula) е мала врапчевидна птица од фамилијата на ѕвингалките (Fringillidae). Распространета е низ Европа, вклучувајќи ја и Македонија и низ умерена Азија. Таа е претежно постојан жител, но многу од птиците од посеверните краишта мигрираат понајуг зиме.
Карабүрек (гади карабүрек, бала́н чыпчыгы́, лат. Pyrrhula pyrrhula) — тау чыпчыгы кошлар семьялыгыннан карабүрекләр ыругының кошы. Ауразиянең ылыслы урманнарында яши. Татарстанның барлык районнарында да очрый. Ылыслы, күбрәк нарат урманнарында оялый. Утрак һәм күчеп йөри торган кош.
Гәүдә озынлыгы 15 см га кадәр, авырлыгы 35 г, канат җәеме 28 см. Баш түбәсе, муены, канатлары һәм койрыгы кара, аркасы соры, койрык өсте ак, ата балан чыпчыгының түше кызыл, анасыныкы көрән төстә. Кыска, юан томшыгы, казналык кырыйларының эчкә бөгелеше орлыкларны тартып алу һәм ваклау өчен җайлашкан. Март аенда балан чыпчыклары парлашалар һәм оя коралар. Касә формасындагы ояларын зур булмаган чыршыларда ясыйлар. Ана балан чыпчыгы көрән, кызгылт тимгелле зәңгәрсу-яшел төстәге 4–5 йомырка сала. Үсемлек орлыклары, җиләк-җимеш белән туклана.
Карабүрек (гади карабүрек, бала́н чыпчыгы́, лат. Pyrrhula pyrrhula) — тау чыпчыгы кошлар семьялыгыннан карабүрекләр ыругының кошы. Ауразиянең ылыслы урманнарында яши. Татарстанның барлык районнарында да очрый. Ылыслы, күбрәк нарат урманнарында оялый. Утрак һәм күчеп йөри торган кош.
Гәүдә озынлыгы 15 см га кадәр, авырлыгы 35 г, канат җәеме 28 см. Баш түбәсе, муены, канатлары һәм койрыгы кара, аркасы соры, койрык өсте ак, ата балан чыпчыгының түше кызыл, анасыныкы көрән төстә. Кыска, юан томшыгы, казналык кырыйларының эчкә бөгелеше орлыкларны тартып алу һәм ваклау өчен җайлашкан. Март аенда балан чыпчыклары парлашалар һәм оя коралар. Касә формасындагы ояларын зур булмаган чыршыларда ясыйлар. Ана балан чыпчыгы көрән, кызгылт тимгелле зәңгәрсу-яшел төстәге 4–5 йомырка сала. Үсемлек орлыклары, җиләк-җимеш белән туклана.
Митмитгæнаг[1], диалект. бызецъа[2] (лат. Pyrrhula pyrrhula, уырыс. Снегирь) у чысыл маргъ.
Снїгурь або тыж снїгирь (Pyrrhula pyrrhula) є середнї великый співавый птах з родины вюрковых.
Снїгурь є непомылительный завалитый птах із сивым бріхом, чорнобілыма крылами, чорным хвостом, тимём головы і выразно міцным дзёбаком, білов гудзіцёв і бурочорныма ногами. Самець мать бріх червеный, саміця сивобурый. Молоды екземплары мають сивобуру голову і хыбує їм тмаве тимя.
Находить ся скоро на цїлій теріторії Европы (од Шкандінації по Середоморя) і Азії. Жыє в шпильковых і змішаных лїсах, на їх краях, в парках і загородах.
Снїгуря можеме найчастїше збачіти в зимі на орябинах або яворах, коли є дякуючі свому пестрому зафарблїню найвыразнїшый. Частїше сидать на землю а жыє в ґрупах, в котрый ся даколи стримують і іншы виды снїгурїв. В лїтї тот мильхавый птах жыє скрыто в корунах стромів або в густо зароснутых кряках а на землю сидать лем малоколи.
Ёго найчастїшым слухательным звуком проявом бывать металове писканя „кїіі“ або „дііі“. Почас співаня ся озывать мягкыма і натягнутыма тонами.
Є то тіпічный насїняпожераючій птах, любить обкусовати і зелены части рослин о квітя, на котре в ярї часто ходить до овоциновых садів, де дякуючій той властности не належыть міджі облюбленых гостїв. Облюбленов стравов є насїня явора, ясану, орябины і шпильковых стромів. В заятю любить їсти зеленый горошок.
Добрї постелене гнїздо собі будує найчастїше на шпильковых стромах або середнї высокых кряках у вышцї 1,5 - 6 м, часто коло лїсовых потічків. Бігом апріля кладе 4-5 яєць великых 16 × 17 мм, на котрых сидить 12 - 14 днїв. О молодята ся родічі старають 2 тыжднї.
Снїгурь быв од давнины про свій атрактівный взгляд і способность навчіти ся флавтовым голосом пискати різны мелодії з облюбов хованый в клїтках.
Снїгурь або тыж снїгирь (Pyrrhula pyrrhula) є середнї великый співавый птах з родины вюрковых.
Уйăп (Pyrrhula pyrrhula) — Раççей вăрманĕсен хĕл кайăкĕ, çерçирен чылай калăплăрах: йывăрлăхĕ 32—34 г. Аçа тĕкĕсем çав тери илемлĕ. Пуç тăрри, çуначĕсем тата хӳри хура тĕслĕ. Мăйĕн кайри пайĕпе çурăмĕ çутă-кăвак. Хӳре çийĕпе хӳре айĕ шап шурă. Кĕлеткин аял пайĕ хĕрлĕ. Уйăп амин хĕрлĕ тĕс вырăнне пăвăрлă-кăвак пулать.
Европăпа Азин тайга тĕсĕллĕ лăсăллă вăрмансен ярăмĕсенче, Атлантикăпа Лăпкă океанĕсем хушшинчи пурăнать. Хĕллене вĕçен кайăксен чылайăшĕ кăнтăралла йăва çавăрнă облаçĕнчен аякках — Амура, Байкал-лешьене, Вăтам Азие, Крыма тата Çурçĕр Африкăна çити куçать. Куçса çӳренĕ чух ял-хулари садсенче, парксенче пурăнать. Çурçĕрелле уйăп пуш-ака уйăхĕсенче вĕçсе каять. Вĕçсе çитсен мăшăрсем йăва çавăрма тытăнаççĕ: ареалăн кăнтăр çĕрĕсенче — ака вĕçĕнче, çурçĕ енче — самай каярах.
Йăви чашăк евĕр, кăштах лутра формăллă, яланхи пекех, чăрăшăн 2 — 5 çӳллĕшĕнчи лăсси çинче, тĕп вуллинче аякрах вырнаçнă. Пусмара тĕксĕм пăнчăллă 4—7 çутă кăвак çăмарта. Ами пусма ларать, аçи хăш чух ăна улăштарать, апат илсе çитерет. Пусма ларни 13—15 куна пырать. Чĕпписем йăвара 15—16 кун лараççĕ. Амипе аçи иккĕшĕ те тăрантарса çитĕнтереççĕ. Йăваран вĕçсе тухнă чĕпписене ашшĕ-амăшĕ тепĕр кана пĕсехерен апат кăларса параççĕ. Çу тăршшĕпе икĕ хут чĕпĕленеççĕ.
Уйăпсем утă уйăхĕ вĕçĕнче — çурла пуçламăшĕнче тĕк тăкма пуçлаççĕ те авăн уйăхĕн варринче вĕçленеççĕ. Çак вăхăталла çамрăк уйăп аçи пĕтĕмпех йăмăх тумлă пулса тăрать. Тĕк тăкнă хыççăн уйăпсем хĕл тăршшипех çемйеллĕ е касуллă вĕçсе çӳреççĕ. Вĕçен кайăксен кĕрхи юркăнĕсем октябрьте тапранаççĕ. Хĕл пуçламăшĕнче уйăпсем тĕп облаçсенче пуçтарăнаççĕ. Çак вăхăтра йăмăх хĕрлĕ кĕлеткисем шап-шура юр çинче питĕ илемлетеççĕ. Майĕпен пур уйăп кăнтăралла юркать, хĕлĕн иккĕмĕш çурринче вĕсене кунта тĕл пулма çук. Тепрехинче вĕсем çуркунне умĕн каялла йăва çавăрмалли вырăна таврăннă чух пуçтарăнаççĕ. Уйăпсен пĕр пайĕ çурçĕр енчи ареалĕнчех юлать. Тарăн юрлă тата шартлама сивĕ хĕлсенче вĕçен кайăксем шăнса та вилеççĕ.
Уйăпсем ӳсентăран çимĕçпе — лăсăллă тата çулçăллă йывăç вăррипе, кăчкипе, çамрăк хунавĕ-çулçипе, чечекĕпе — хырăмне тултараççĕ. Чĕпписене ӳсентăран çимĕçĕпех тăрантараççĕ. Хурт-кăпшанкăа ăнсăрт çеç астивеççĕ. Уйăпа часах читлĕхре хитре юрлакан кайăк вырăнĕнче тытаççĕ.
P. pyrrhula pyrrhula йыхăрни, Байкал кӳлли.
P. pyrrhula pyrrhula «трубящая» йыхăрни. Алтай.
Уйăп аçи
Уйăп аçи
Уйăп ами
Уйăп ами
Уйăп аçи
Pyrrhula pyrrhula europoea
Уйăп (Pyrrhula pyrrhula) — Раççей вăрманĕсен хĕл кайăкĕ, çерçирен чылай калăплăрах: йывăрлăхĕ 32—34 г. Аçа тĕкĕсем çав тери илемлĕ. Пуç тăрри, çуначĕсем тата хӳри хура тĕслĕ. Мăйĕн кайри пайĕпе çурăмĕ çутă-кăвак. Хӳре çийĕпе хӳре айĕ шап шурă. Кĕлеткин аял пайĕ хĕрлĕ. Уйăп амин хĕрлĕ тĕс вырăнне пăвăрлă-кăвак пулать.
Шушы (латин нимыз Pyrrhula pyrrhula), пичи, горд гадё тылобурдо. Гужемзэ ортчытэ уйпал шаерын. Асьме пала вуэ нырысетӥ лымы усем бере. Кӧтсэ тыре писпуысь палэзен, шуэн.
Шушы (латин нимыз Pyrrhula pyrrhula), пичи, горд гадё тылобурдо. Гужемзэ ортчытэ уйпал шаерын. Асьме пала вуэ нырысетӥ лымы усем бере. Кӧтсэ тыре писпуысь палэзен, шуэн.
Ҡыҙылтүш (лат. Pyrrhula pyrrhula, рус. снегирь) — Алаҡас турғай һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған, атаһының түше ҡыҙыл булған урман турғайы.
Ҡантүш, аҡыя, йылҡәйҙәүес, зилҡәйҙәүес, атайҙауыи Турғайҙан ҙурыраҡ. Яҙғыһын һәм йәйгеһен парлашып, көҙгөһөн һәм ҡышҡыһын туп булып йөрөйҙәр. Ата ҡоштоң башы, ҡанаттары һәм ҡойроғо йымылдаҡ ҡара. Арҡаһы күкһел һоро, ҡорһағы, ҡойроҡ төбө өҫтән дә аҫтан да аҡ. Түше ҡыҙыл. Инә ҡоштоң түше көрәнһыу һоро. Ҡыҙыл турғайҙан башы ҡара, һырты һоро булыуы менән айырыла.
Яңғырауыҡлы һыҙғыра: «фиү-фиүү», сырҡылдап һайрай.
Ылыҫлы һәм аралаш урмандарҙа, ҡышҡыһын төрлө урында, кеше торлағына яҡын йәшәй. Төрлө орлоҡтар, бөжәктәр ашай. Ҡышҡа беҙҙә ҡалалар, бер урындан икенсе урынға күсеп йөрөйҙәр. Киң генә таралған. Ағаста оялай. Ҡыҙғылт көрән таплы аҡһыл зәңгәр 4—6 бөртөк йомортҡаһы була.
Ҡыҙылтүш (лат. Pyrrhula pyrrhula, рус. снегирь) — Алаҡас турғай һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған, атаһының түше ҡыҙыл булған урман турғайы.
The Eurasian bullfinch, common bullfinch or bullfinch (Pyrrhula pyrrhula) is a small passerine bird in the finch family, Fringillidae. In Anglophone Europe it is known simply as the bullfinch, as it is the original bird to bear the name bullfinch.
The Eurasian bullfinch was formally described in 1758 by Linnaeus in the 10th edition of his Systema Naturae under the binomial name Loxia pyrrhula.[2][3] It is now placed in the genus Pyrrhula that was introduced in 1760 by the French zoologist Mathurin Jacques Brisson.[4][5] The Latin word pyrrhula comes from the Greek πυρρός (a flame-coloured bird, from πυρρός flame coloured, from πυρ fire : Pyrrha), a 'worm eating bird' that is mentioned by Aristotle.[6] The Latin name pyrrhula for the Eurasian bullfinch had been used in 1555 by the Swiss naturalist Conrad Gesner in his Historiae animalium.[7]
Ten subspecies are recognised:[5]
The Azores bullfinch (P. murina), previously regarded as a subspecies of the Eurasian bullfinch, is now recognised as a separate species.[8][5]
The Eurasian bullfinch is a bulky bull-headed bird. The upper parts are grey; the flight feathers and short thick bill are black; as are the cap and face in adults (they are greyish-brown in juveniles), and the white rump and wing bars are striking in flight. The adult male has red underparts, but females and young birds have grey-buff underparts. It moults between July and October, but males do not have the duller autumn plumage that is typical of some other finches.[9] The song of this unobtrusive bird contains fluted whistles, and is often described as 'mournful'. This Bullfinch’s usual call is a quiet, low, melancholy whistled “peeu” or “pew.” The song is audible only at close range. It is a weak, scratchy warbling, alternating with soft whistles. Tamed bullfinches can be taught to repeat specific melodies.[10]
This bird breeds across Europe and temperate Asia. It is mainly resident, but many northern birds migrate further south in the winter. Mixed woodland with some conifers is favoured for breeding, including parkland and gardens.
This species does not form large flocks outside the breeding season, and is usually seen as a pair or family group.
It builds its nest in a bush, (preferably more than four metres tall and wide), mature stands of scrub, or tree, laying four to seven pale blue eggs which are mottled with red-brown. It is peculiar among the Passeriformes for having spermatozoa with a rounded head and a blunt acrosome.[11] This species produces two or three broods per season, from early May to mid-July.
The food is mainly seeds and buds of fruit trees, which can make it a pest in orchards: in England, for centuries every parish paid a bounty for every Eurasian bullfinch killed. Ash and hawthorn are favoured in autumn and early winter.[12] If wild bird cover is planted for it, kale, quinoa and millet are preferred, next to tall hedges or woodland.
The Eurasian bullfinch, common bullfinch or bullfinch (Pyrrhula pyrrhula) is a small passerine bird in the finch family, Fringillidae. In Anglophone Europe it is known simply as the bullfinch, as it is the original bird to bear the name bullfinch.
Pirolo aŭ Eŭrazia pirolo, Pyrrhula pyrrhula, estas specio de birdo de la familio de Fringedoj kaj de genro de piroloj, kiuj estas fortikaj paserinaj birdoj kun diketaj bekoj kaj la maskloj havas oranĝajn aŭ ruĝajn brustojn.
Ĝi troviĝas en Eŭropo kaj norda Azio orienten ĝis Japanio. Tiu estas nemigranta specio, kvankam la plej nordaj loĝantaroj iome migras pli suden dum vintro.
Ilia biotopo estas arbaroj, prefere kun iom da pinofitoj, inkluzive da parkoj kaj ĝardenoj. La nutraĵon konsistigas precipe semoj, fruktoj kaj freŝaj burĝonoj — tio lasta igas ilin malamataj de la fruktoĝardenistoj.
Ĝenerale ilin oni ne vidas grandnombre sed nur kiel edza paro eventuale kun la idoj aŭ en malgrandaj grupoj. Sed en ilia plej favora vivloko, t. e. ekzemple sudalpaj montaraj larikejoj, la denseco de nestumantaj paroj atingas ĝis 15 paroj en 10 hektaroj.
La aspekto de la virbirdo estas vigle videbla, per la ruĝa brusto. Temas pri diketa birdo kun fortika kapo de larĝega kolo. La supraj partoj estas grizaj; la flugilplumoj estas nigraj (kun helgriza flugilstrio) kaj same la mallonga dika beko, la krono kaj vizaĝo ĉirkaŭ beko kaj okuloj ĉe plenkreskuloj (grizecbrunaj ĉe junuloj); la blanka pugo kontraste inter la nigraj vosto kaj flugilplumoj, kaj la flugilstrioj estas ege videblaj dumfluge. Maskla plenkreskulo havas ruĝajn vangojn kaj subajn partojn (sed blanka subpugo), dum inoj kaj junuloj havas grizecajn sablokolorajn subajn partojn.
La kanto estas delikata, malmultaj flutecaj fajfaj notoj.
Tiuj palearktisaj birdoj konstruas sian neston en arbusto (preferinde pli da 4 m alte), maturaj tufoj de arbusto, aŭ arbo. La ino demetas 4-7 ovojn.
Elian-J. Finbert raportas, ke endomebreditaj piroloj povas montri sin ege fidelaj je sia "mastro", kaj foje morti pro ĉagreno se tiu mortas, aŭ rememori post unu jaro da forperdo la personon kiu zorgis pri ĝi kaj veni mem alflugi sur ties ŝultron.
La Acora pirolo, iam konsiderata kiel subspecio de la Eŭrazia pirolo, estas nune agnoskata kiel distinga specio.
Pirolo aŭ Eŭrazia pirolo, Pyrrhula pyrrhula, estas specio de birdo de la familio de Fringedoj kaj de genro de piroloj, kiuj estas fortikaj paserinaj birdoj kun diketaj bekoj kaj la maskloj havas oranĝajn aŭ ruĝajn brustojn.
El camachuelo común[2] (Pyrrhula pyrrhula) es una especie de ave paseriforme de la familia de los fringílidos (Fringillidae). Es uno de los paseriformes más extendidos por Europa y el Asia de clima templado. Su coloración es inconfundible: mientras la hembra posee colores más apagados, el macho luce un plumaje rojizo en el pecho. No se encuentra amenazado y cuenta con poblaciones de entre quince y veintiocho millones de ejemplares en Europa.[1]
Es un fringílido grande, mide entre 15 y 17,5 cm. Tiene una forma redondeada y compacta, con un pico negro, corto y robusto, adaptado a su tipo de alimentación.[3]
Su plumaje es azulado por el dorso, con un obispillo blanco, alas y cola negras, banda alar blanca y el píleo negro. En la coloración del vientre, pecho y garganta se diferencian ambos sexos; en el macho es de un llamativo color anaranjado y en la hembra es de un color pardusco mucho más discreto. También el azul del dorso es más apagado en la hembra. Los juveniles son de colorido similar al de la hembra, aunque sin el negro en la cabeza de los adultos.[3]
Tiene un vuelo rápido y ondulante.[3]
Tiene descritas entre diez y doce subespecies:[4][5]
Según unos estudios filogenéticos realizados en 2001 por Arnaiz-Villena et al. todas las especies del género Pyrrhula comparten ancestro común con el Pinicola enucleator o Picogordo de los Pinos.[6][7]
Habita en bosques mixtos que posean un sotobosque rico. Se alimenta de semillas, brotes y en ocasiones de insectos. Silencioso y tranquilo, se agrupa en parejas o pequeños grupos poco cohesionados.[3]
La hembra es la que construye el nido y lo coloca en un denso arbusto. Pone unos cinco huevos de color azul pálido con muchos puntos marrones.[9]
.jpg)
.jpg)
_talvel.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
|coautores= (ayuda) El camachuelo común (Pyrrhula pyrrhula) es una especie de ave paseriforme de la familia de los fringílidos (Fringillidae). Es uno de los paseriformes más extendidos por Europa y el Asia de clima templado. Su coloración es inconfundible: mientras la hembra posee colores más apagados, el macho luce un plumaje rojizo en el pecho. No se encuentra amenazado y cuenta con poblaciones de entre quince y veintiocho millones de ejemplares en Europa.
See artikkel räägib liigist; perekonna kohta vaata artiklit Leevike (perekond) Leevike (Pyrrhula pyrrhula) on linnuliik vintlaste sugukonnast leevikese perekonnas.
Leevike elutseb Euroopas ja terves Aasias. Ta on paigalind, kuid paljud põhja pool elavad isendid liiguvad talvel lõuna poole. Leevikeste arvuks Euroopas hinnatakse 15–28 miljonit isendit. Eestis hinnatakse leevikese pesitsusaegne arvukus 100 000 – 200 000 paarile, talvist arvukust 100 000 – 300 000 isendile [2].
Leevikesel on tüse keha, lühike kael ja peenikesed jalad.
Leevikesel on selgelt avalduv sooline dimorfism. Mõlemale sugupoolele on tunnuslikud lühike jäme nokk ja must pealagi, tiivavööt ja päranipuala on valged. Isaslinnu puguala, rind ja kõhualune on punased, selg on sinakashall. Jalad on mustjaspruunid. Emaslinnu selg on pruunikashall, puguala, rind ja kõhualune on helepruunid kerge roosaka alatooniga.
Leevikesed on umbes 15–19 cm pikkused. Tiibade siruulatus on umbes 24 cm. Kehakaal on umbes 26 g.
Leevike erineb kõigist teistest värvulistest ümara ja tömbi akrosoomiga spermatosoidi poolest.
Leevikese laul on väga vaikne ning koosneb katkendlikest viledest, kurinatest ja kriiksuvatest helidest. Lennu ajal esitatav sidehüüd on tasane "bitt-bitt". Kutsehüüd on tasane "djü-djü".
Eelistab kuusikuid, kuuse-segametsi ja parke.
Pesa ehitab põõsasse või puu otsa enamasti 120–180 cm kõrgusele. Mais täituvas kurnas on 4–7 muna. Haudumine kestab 12–14 päeva ja haub vaid emaslind, keda isaslind toidab. Pojad viibivad pesas umbes 15 päeva ja neid toidavad mõlemad vanalinnud.
Leevike toitub metsikute rohttaimede seemnetest, viljapuude pungadest ja marjadest.
Leevikest ei loeta ohustatud liigiks.
Leevikese rahvapärased nimetused on krüügitaja, lüübik, tuitsutaja, toompapp, puupapp, puntpaabuke, paap, tomp ja tombak.
Aastal 2008 kuulutas Venemaa linnukaitse liit leevikese Venemaa aasta linnuks.
Leevike (Pyrrhula pyrrhula) on linnuliik vintlaste sugukonnast leevikese perekonnas.
Gailupa arrunta (Pyrrhula pyrrhula) fringillidae familiako hegazti paseriformea da, txonta eta karnaba bezala. Eurasiako eskualde epeletan bizi da[1].
Euskaraz hainbat izen ematen zaizkio gailupa arruntari: amabirjinatxori, azpigorri, brisko-txori, fiu, frutabatzaile, guadalupe-txori, hazibatzaile, lorebatzaile, lorejale, loretxori, mertxika-txori, moreta, motabatzaile, motatxori, muxikatxori, neguta erreal, neguta gorri, papargorri, paranda gorri, pepetanbor, pipitajale, sunsun, tuluma, txonta, txonta erreal, txorigorri.[2]
Errusierazko izena Снегирь da, non Снег elurra den. Berezia da gailupa Errusian, negua ematen baitu Siberiako hainbat gunetan, tenperatura -30º-raino jaitsi daitekeen tokietan ere moldatu daitezke. Oso ikusgarriak dira elurretan.
Txonta arruntaren (Fringila coelebs) tamaina beretsukoa da; 16-18 zentimetroko luzera eta 21-27 gramoko pisua ditu. Itxuraz potzoloa da, biribiltsua, lepamotza eta buruhandia, eta bere moko koniko eta sendoaren laburtasunak are lodikote-itxura handiagoa ematen dio. Koloreari dagokionez, ale helduek burua, mokoa eta luma arraunlariak beltzak izaten dituzte, eta ipurtxuntxurra berriz, zuria. Basoan edo baso-ertzetan bizi diren hegazti askotan gertatzen den legez, gailuparen kasuan ere dimorfismo sexuala nabarmena izaten da oso koloreari dagokionez. Emearen bizkarra gris arrea, eta lepapea eta sabela gris argiak diren bitartean, arrak bizkarraldea gris urdinska eta paparra eta sabela gorrizta deigarriak ditu.[3][4]
Eurosiberiar espeziea da eta, ondorioz, ia Europa osoan aurki genezake, mediterraniar eskualdean bakanagoa den arren. Iberiar penintsulan oso urria da, eta iparraldean eta Pirinio ingurutan soilik da habiagile. Euskal Herrian, berriz, eurosiberiar eskualdean eskuarki ugaltzen da, pagadietan, hariztietan, ameztietan eta oihan mistoetan. Araba eta Nafarroa Garaiko erdialde eta hegoaldean, berriz, mendietako laiotzetan aurki genezake, amezti eta erkameztietan batez ere, eta inoiz baita artadietan ere.[3]
Udazkenean gailupek migrazio partzialak egin ditzakete, nahiz eta normalean gure eskualdean bizi direnak sedentarioak izan. Jakia zuhaitz eta sastraketan lortzen duten zenbait espezieren moduan, iparraldeko eremuetan gailupak ere ez du neguan bazka lortzerik izaten, eta hegoaldera, edo elikagaiak topatuko dituen lekuetara alde egin dezake. Era berean, uzta ugari biltzen denetan bertako gailupa-populazioa ikaragarri emenda daiteke inmigrazioa dela eta, eta zenbait eskualdetan horrek ondorio latzak ekar ditzake; aldika behintzat gailupak frutarbolak ugari diren lurraldeetan izurrite bilakatzera ere iristen baitira.[3]
Gailupa baso-ertzetan, larreak eta zuhaitz-multzoak tartekatzen direnetan, eta zuhamuxkez jantzitako palaxuetan bizi da gehienbat.[3]
Izaeraz lasaia da oso, fidakaitza eta lotsagabea, eta horrexegatik nahikoa erraza izaten da hurbiletik ikustea. Bizimoduari dagokionez zuhaiztarra da erabat, eta beti zuhaitz eta zuhamuxketan aritzen da gora eta behera, lurrera ia sekula ere jaitsi gabe.[3]
Elikaduraren aldetik fitofagoa dugu gailupa, eta ondorioz, bere dieta aldakorra da urte-sasoiaren arabera: udaberrian kimuak eta loreak sabeleratzen ditu gehienbat, baina urteak aurrera egin ahala, fruituak eta haziak jateari ekingo dio, hauek eskaintzen dioten balio energetiko handiagoa eskuratzearren. Gainerako fringilidoetan gertatzen den legez, gailuparen kasuan ere mokoa haziak txikitu eta jateko moldatutako tresna bikaina da: ahosabaian kokatutako barrunbean egokitzen da hazia, eta behe-baraila muskulu maxilar sendoez igotzen duenean hautsi egiten du; ondoren, hazi-azala mihiaz kanporatu eta gainerakoa berehala irensten du.[3]
Udaberria ugaltzeko sasoia da gailuparentzat. Beraz, urtean zehar talde txikitan bizi diren arren, garai horretan bikoteka banantzen dira, eta lurraldekoitasun handia izaten dute gainera. Habia altuera txikian zotz eta sustraitxoz eraikitako ontzi-itxurako egitura xumea izaten da, eta bukaturik dagoenean emea bertan geratzen da 12-14 egunez, ondoz ondoko egunetan errundako lauzpabost arrautza urdin txitatzen. Bitarte horretan, arra habia inguruko lurralde txikia defendatzeaz eta emea bazkatzeaz arduratzen da. Eta horra hor txori hauen dimorfismo sexual nabarmenaren arrazoia: emeak luze egon behar duenez habian, nabarmentzen ez diren koloreak ditu etsaiek ikus ez dezaten. Arra, berriz, lurraldearen defentsaz arduratzen da, eta kolore bizi deigarriak lagungarri ditu eginbehar horretan.[3]
Txitoek 16-18 egun igarotzen dituzte habian hegan egiteko gai izan aurretik, eta txori hauen lurraldea tamainaz txikia izaten denez, kumeak elikatzea arraren eta emearen artean burutu beharreko lana izaten da. Hazijale gehienek intsektuz elikatzen dituzte beren txitoak, baina gailupak eta gainerako karduelinoek (karnabak, txokak, eta abarrek...) haziak ere ematen dizkiete intsektuekin batera. Paparoan biltzen dituzte guztiak, ondoren habiara iritsi eta txitoei emateko. Horrela, gailupak 2 edo 3 txitaldi osa ditzake urtean, eta udatik aurrera guztiak familia txikitan bizi dira, hurrengo udaberria iritsi artean.[3]
Gailupa arrunta (Pyrrhula pyrrhula) fringillidae familiako hegazti paseriformea da, txonta eta karnaba bezala. Eurasiako eskualde epeletan bizi da.
Punatulkku (Pyrrhula pyrrhula) on peippojen heimoon kuuluva varpuslintu.
Se on Kymenlaakson maakuntalintu.[2]
Punatulkun pituus on 15,5–18 senttimetriä[3][4] ja paino 24–38 g.[5] Punatulkulla on tukeva ruumis, melko iso pää ja paksu nokka. Sillä on musta päälaki, harmaa selkä, musta pyrstö, valkoinen perä ja leveä harmaanvalkoinen siipijuova. Koiraalla on kirkkaanpunainen vatsa, naaraalla harmaanbeige. Nuoret linnut ovat väriltään harmaanruskeita.[4]
Punatulkun kutsuääni on huilumainen ”hjyy”. Laulu on hiljaista rupattelua latvustossa.
Vanhin suomalainen rengastettu punatulkku on ollut 6 vuotta 11 kuukautta 28 päivää vanha. Euroopan vanhin on ollut saksalainen tulkku, 12 vuotta 7 kuukautta.Levinneisyys Lajia esiintyy koko Euroopassa ja Aasian leudoilla alueilla. Punatulkku on paikkalintu, mutta jotkut lajin pohjoisimmat edustajat muuttavat talveksi etelään. Suomalaiset punatulkut ovat vaelluslintuja, jotka lähtevät liikkeelle lokakuussa. Ulkosaaristossa voi silloin muuttaa tuhansia punatulkkuja merelle Ruotsin ja Viron suuntaan. Keväällä ne palaavat huomaamattomasti helmi–maaliskuussa. Suomessa pesii 150 000 – 350 000 paria koko maassa pohjoisinta Lappia lukuun ottamatta. Euroopan pesimäkanta on 2–4 miljoonaa paria, joista Britteinsaarilla 290 000 paria. Punatulkut eivät muodosta laajoja parvia paitsi syksyllä vaellusaikana, ja niitä tavataankin lähinnä pareina tai muutaman linnun ryhmissä. Talviselle ruokintapaikalle voi kuitenkin kokoontua joskus jopa 100 linnun ryhmä. Havupuuvaltainen kuusisekametsä Suomessa sekä puistot ja puutarhat Keski-Euroopassa ovat sen suosikkeja pesimäympäristöiksi. Talvella punatulkku siirtyy asutuksen pariin lintulaudoille. Punatulkku rakentaa pesänsä pensaaseen tai puiden alaoksille, noin 1–2 metrin korkeudelle ja se laskee yleensä 5–7 sinivihreää, ruskeapilkullista munaa. Muninta alkaa Etelä-Suomessa huhtikuun lopulla tai toukokuussa. Munia haudotaan 13 päivää, vain naaras hautoo, ja poikaset ovat lentokykyisiä jo 16 päivän ikäisinä. Punatulkut pesivät kaksi tai kolme kertaa vuodessa. Ruokavalio koostuu pääasiassa siemenistä, marjoista, selkärangattomista eläimistä ja puiden silmuista, ja varsinkin hedelmätarhoissa se voi silmujen syömisellä saada aikaan jonkin verran haittaa. Poikasille syötetään hyönteisiä ja muita pikkueläimiä. Punatulkku vierailee lintulaudoilla. Punatulkku on näkyvä lintu, ja siksi siihen on ollut luonnollista liittää erilaisia ennustuksia. Norjalaisten mukaan tulee onnellinen uusi vuosi, mikäli joulun alla näkyy paljon punatulkkuja. Keski-Euroopassa puolestaan punatulkkujen on uskottu parantavan sairauksia imemällä taudinaiheuttajat itseensä. Myös päinvastaisia ennustuksia on esiintynyt: osassa Suomea punatulkkujen ilmestyminen pihapiiriin on merkinnyt kuolemaa, ja siitä punatulkun nimitykset kuolemanlintu ja kuolinvarpunen. Kurjaa säätä ja pyryä on myös arveltu olevan luvassa, jos kovanilmanennustaja tai pyrylintu eli punatulkku on asumusten lähistölle ilmaantunut. Tässä ennustuksessa on sen verran pohjaa, että huononeva sää saa linnut etsimään helpointa mahdollista ravintoa. Sitä löytyy ihmisasutuksen liepeiltä, ennen tunkioilta ja nykyisin lintulaudoilta. Toinen, ehkäpä hieman kotoperäisempi uskomus väittää, että lintu sai punaisen rintansa kantamalla vettä ja puolukoita ristillä kärsivälle Kristukselle. Punatulkun latinankielinen nimi, Pyrrhula pyrrhula, viittaa linnun punaiseen väriin. Ruotsalaiset ovat antaneet tälle linnulle arvokkaan nimen domherre eli tuomioherra. Tämäkin nimi juontaa punaisesta väristä, mutta mutkan kautta. Punatulkun korea rintamus muistuttaa ruotsalaisten mielestä nimittäin tietyn katolisen papin (tuomioherra) kuorovaatetta, joka on väriltään punainen. Suomessa, etenkin Pohjanmaalla ja Savossa, on ruotsinkielinen domherre vääntynyt tuomiherraksi. Osassa Länsi-Suomea on punatulkkua kutsuttu tuomioherraksikin suoraan käännettynä.
Elinympäristö
Lisääntyminen
Ravinto
Kansanperinne
Lähteet
Viitteet
Aiheesta muualla
Punatulkku (Pyrrhula pyrrhula) on peippojen heimoon kuuluva varpuslintu.
Se on Kymenlaakson maakuntalintu.
Pyrrhula pyrrhula
Le Bouvreuil pivoine (Pyrrhula pyrrhula) est une espèce de passereaux d'Eurasie appartenant à la famille des Fringillidae. Il vit et se nourrit en couple, à la lisière d'un bois ou d'une haie. Il disparaît rapidement si on l'approche. Visiteur régulier des petits jardins, surtout dans les régions riches en vergers, il reste très discret, à l'abri de la végétation.
Sa livrée élégante lui vaut d'être l'un des passereaux les plus populaires et il est souvent représenté sur les cartes de vœux de la nouvelle année, sur fond de paysage enneigé.
Le Bouvreuil pivoine mesure 14,5 à 16 cm de longueur pour une envergure de 28 cm et une masse de 21 à 38 g[1],[2]. Il possède une forte carrure[3]. Sa silhouette toute en rondeur et son naturel très paisible lui confèrent une allure débonnaire, que confirment ses mouvements lents et mesurés et son comportement très pacifique vis-à-vis de ses congénères[2]. Le plumage de son dos est gris, les ailes et la queue sont noires ainsi que le dessus de la tête[3]. Le croupion est blanc[3]. Le mâle se distingue par ses joues, sa poitrine et son ventre rouge rosé[3]. La femelle arbore une poitrine plus terne, gris-orangé ou beige[3]. Cet oiseau est pourvu d’un bec noir, court et puissant[3]. Le plumage du jeune est similaire à celui de la femelle, à l'exception de la tête qui est dépourvue de calotte noire[3]. Il acquiert ensuite un aspect proche de celui de la femelle mais avec une calotte brune[3].
Le Bouvreuil pivoine se nourrit presque exclusivement de graines et de bourgeons[3]. Il trouve principalement sa subsistance sur les arbres, dont il pioche les semences, notamment les bouleaux, charmes, aulnes, lilas communs, érables et frênes[1]. Il se nourrit aussi des graines des résineux, dont il parvient aisément à décortiquer les cônes, et des herbes folles : armoise, orties, séneçon, pissenlit..., ainsi que de celles contenues dans les baies sauvages[1]. Les bourgeons qu'il consomme sont en priorité ceux des arbres fruitiers[1].
Le bouvreuil se nourrit souvent en couple[3] ou en petit groupe[1], à la lisière d'un bois ou d'une haie. Il disparaît rapidement si on l'approche. Visiteur régulier des petits jardins, surtout dans les régions riches en vergers, il reste très discret, à l'abri de la végétation.
En hiver, il mange les fruits secs et charnus des sureaux, églantiers, sorbiers et autres plantes ligneuses qui l'attirent dans les parcs. Avec son bec puissant, il ouvre l'enveloppe des graines et avale leur contenu[1]. À la fin de l'hiver, lorsque les fruits se font plus rares, il se tourne vers les bourgeons des arbres à feuillage caduc.
En été, il chasse les petits insectes[3], essentiels pour l'alimentation des oisillons[1].
C’est un arboricole typique qui évolue dans les frondaisons des arbres et des buissons[1] où il n’hésite pas à explorer des rameaux relativement fins pour accéder aux bourgeons. Il descend beaucoup plus rarement sur le sol pour picorer les graines[1]. Lorsque les akènes sont logés au fond d’une corolle (pissenlit), le bouvreuil pivoine, contrairement aux carduélinés au bec aigu qui saisissent les graines une à une, cisaille latéralement la tête de la plante pour accéder directement aux graines. Il prélève directement sa nourriture sur les branches et les rameaux en adoptant parfois des positions acrobatiques. Mais lorsque la tige des plantes herbacées est trop faible pour supporter son poids (souvent sur les orties), il exécute un vol sur place, pendant quelques secondes mais répété, tout en cueillant les graines du bec. Il lui arrive, rarement, de venir aux mangeoires[1].
Le Bouvreuil pivoine est diurne et peu territorial. Il défend sa zone de nidification, mais pas son territoire.
Le comportement de formation de couples et de parade nuptiale a lieu pendant toute l'année sauf pendant la mue. Pendant la saison de reproduction, les couples et les familles restent entre eux. Ce n'est qu'à la fin de l'automne que se forment des petits groupes de dix animaux au maximum et des essaims plus importants, qui se dissolvent à nouveau entre fin février et début mars. Habituellement, la proportion de mâles correspond à celle des femelles. Cependant, certains oiseaux passent l'hiver en couple. Il s'agit principalement de vieux bouvreuils, qui préfèrent généralement rester avec leur partenaire.
Si deux partenaires de même sexe sont trouvés parmi les jeunes oiseaux en été, ils peuvent rester ensemble en automne et en hiver pour se séparer au printemps suivant.
Comme on le voit peu à la belle saison, il est plus facilement repérable par son chant très dépouillé, un bref sifflement, doux et mélancolique, sur une seule note[1].
Malgré un dimorphisme sexuel prononcé, la parade nuptiale n’incombe pas exclusivement au mâle[1]. La femelle, qui semble à l’origine de la formation du couple, répond aux avances du mâle par des mouvements similaires du corps et de la queue[1]. En parade nuptiale, le mâle gonfle la poitrine, sautille autour de la femelle et se balance lourdement tout en émettant une série de gloussements et de notes sifflées, grinçantes et flûtées de basse tonalité. La queue est latéralement orientée vers sa partenaire pendant ces démonstrations. Des mouvements de contorsion du corps et d’élévation du cou sont notés peu avant l’accouplement. Avant la construction du nid, le mâle se livre à une parade de type « offrande de brindille ». Ainsi il saisit une brindille au sol puis s’envole l’offrir à sa femelle. Cette dernière en recueille une à son tour et les deux partenaires s’envolent « brindille au bec ». Il existe aussi un « baiser des becs » suivi d’un nourrissage de parade, symbolique au début, effectif ensuite. Ces types de comportement visent assurément à stimuler l’accouplement tant chez le mâle que chez la femelle. La copulation est d’ailleurs régulièrement observée à ces moments-là.
Un peu plus tard, le mâle tente d’attirer sa partenaire vers un site potentiel de nidification par l’émission de petits cris gutturaux très spécifiques, mais la construction du nid incombe à la femelle[1]. Elle est néanmoins accompagnée par le mâle lors de ses allées et venues. L’emplacement du nid se situe habituellement entre 0,50 et 1,50 m dans un jeune conifère, un genévrier, un buisson feuillu mais aussi dans les massifs ornementaux (if, cyprès, thuya...) des parcs et des jardins. Le nid, très caractéristique, comprend une assise et une couronne de petits rameaux secs de conifères (secondairement de feuillus) et une coupe interne de fines racines et de radicelles avec un peu de poils ou de crin de mammifères (chevreuil, lièvre, cheval, lapin) à l’intérieur[1]. Un nouveau nid est construit pour chaque ponte[1].
La femelle y dépose ensuite 4 à 6 œufs bleu clair faiblement tachetés et verminculés de brun-noir sur la couronne du gros pole[1]. Elle couve également seule pendant 12 à 14 jours[1], ne s’absentant très brièvement du nid que pour aller en quête de nourriture. Là encore, le mâle la suit dans ses allées et venues. L’élevage et le nourrissage des oisillons est assuré par les deux parents sur une durée de 14 à 16 jours au nid, puis 15 à 20 jours encore après que les jeunes ont pris leur envol[1]. Après cela la famille reste tout de même unie jusqu’à l’automne. À la fin juin ou au début de juillet, le couple élève une seconde couvée, parfois suivie d’une troisième[1].
Nid de bouvreuil dont les œufs n'ont pas donné naissance à des oisillons.
Œufs de Pyrrhula pyrrhula europoea Muséum de Toulouse.
L'Épervier d'Europe est le principal prédateur du Bouvreuil pivoine[1]. Les œufs et les oisillons sont, eux, convoités principalement par le Geai des chênes, la Corneille noire, la belette, l'hermine et d'autres petits rongeurs[1].
Les Bouvreuils pivoines vivant en liberté ont une durée de vie maximale de six à huit ans. Cependant, l'espérance de vie moyenne n'est que de trois ans. En captivité, ils peuvent vivre jusqu'à 17 ans[4].
Présente presque partout en Europe, l'espèce manque dans les régions méditerranéennes, où elle hiverne toutefois, et s’étend en Asie orientale jusqu’au Japon, à travers la Sibérie[5].
Le Bouvreuil pivoine fréquente surtout les milieux boisés, avec une prédilection pour les bois d'arbres à feuilles caduques, les fourrés et les bosquets[1]. Il visite aussi régulièrement les parcs, jardins, haies et buissons et les vergers où il abonde en hiver et au printemps, attiré par les bourgeons des arbres fruitiers qu’il cisaille avec appétit[1]. En Europe du Nord, en Sibérie et dans d'autres parties de la Russie, il préfère les forêts de conifères[1]. Mais il ne s’écarte jamais très longtemps du couvert que lui offrent les arbres et les fourrés où il passe souvent inaperçu.
En Europe centrale, le Bouvreuil pivoine est relativement sédentaire en plaine, mais exécute des déplacements d’altitude plus ou moins réguliers en montagne notamment au printemps et à l’automne[1]. Ces mouvements erratiques varient surtout en fonction de la disponibilité des ressources alimentaires. Il est un migrateur partiel au nord de son aire de répartition[3].
Mais un afflux inhabituel de bouvreuils fut signalé en Europe occidentale avec une observation dès la mi-septembre 2004 en Suède. Ces déplacements furent rapidement repérés dans les îles Britanniques, notamment en Écosse et sur la côte est de l'Angleterre. Ils atteignaient l'Islande, l'Irlande, les Pays-Bas et la France fin octobre pour se poursuivre vers le sud. La Suisse et l'Autriche, à partir de novembre, puis l'Italie (plaine du Pô), le Luxembourg et la Belgique, en décembre, signalaient à leur tour la présence de ces oiseaux. Enfin une arrivée massive et totalement inhabituelle était également signalée en Europe de l'Est, jusqu'en Roumanie. Mais, outre l’ampleur de cette irruption, ces bouvreuils se distinguaient par leurs cris à sonorité trompetante jusqu’alors inconnus des ornithologues européens. Un autre critère d’identification de ces bouvreuils « trompetteurs » ou « trompetants » a aussi été signalé. Il consiste en taches blanches situées sous les rectrices externes. Ces taches se révèlent d’autant plus troublantes qu’elles étaient jusqu’alors considérées comme caractéristiques de cassinii, seules certaines sous-espèces d’Asie orientales présentent du blanc ou du gris sur ces parties, pas celles européennes. Malheureusement, ces étranges taches claires, difficiles à repérer en milieu naturel, ne semblaient pas présentes chez tous les oiseaux trompetteurs observés.
Dominique Michelat[Qui ?] précise que tous les individus présentant du blanc aux rectrices ne sont pas forcément des bouvreuils de Komi car en Fennoscandie, 18 à 26 % des oiseaux présentent ce critère, sans relation avec l’âge, le sexe et apparemment sans relation selon les années. Cependant, la proportion d'oiseaux présentant ce critère augmente chez les populations orientales.
Pierre Crouzier ajoute (in Ottaviani 2008) que l’invasion de 2005-2006 (la deuxième) a sans doute été plus forte que la précédente (2004-2005) mais que de rares trompetteurs furent notés en 2006-2007. Il considère que l’hypothèse avancée dans sa note demeure la plus vraisemblable et que ces oiseaux sont bien apparus dans le cadre de mouvements éruptifs d’un taxon oriental au cri jusqu’alors peu ou pas connu, eux-mêmes inscrits dans le cadre de mouvements plus globaux de diverses espèces forestières d’origine orientale. D’autres informations assez similaires sur ce sujet ont été publiées sur le site http://www.ornithomedia.com – Pratique – Identification : « L’invasion des bouvreuils trompetteurs/ Les invasions de 2004 et 2005 » et « Le phénomène s’est répété une deuxième fois ») et aussi sur le site http://www.lpo-auvergne.org.
Jules Fouarge ajoute (in Ottaviani 2008) que cet afflux s’est répété durant l’hiver suivant (donc encore en 2005-2006), les bouvreuils ayant visité les mêmes endroits qu’en 2004-2005, dans le sud de la Belgique, tout en délaissant de nombreux autres biotopes durant les deux hivers. Il ajoute que leur tendance à se déplacer groupés, à voler et à se nourrir dans des strates plus élevées que nos bouvreuils ainsi que leur régime alimentaire souvent orienté vers les samares (érables, frênes…) ou vers les baies de viorne (Viburnum opulus) et leur voix si caractéristique permettaient de les séparer aisément de nos bouvreuils indigènes avec lesquels ils ne paraissaient pas se mélanger. Il appelle avec humour ou par métaphore amusante ces mangeurs de samares « bouvreuils samaritains » ou ces oiseaux originaires des Komis « bouvreuils koministes ». Une photo (in Ottaviani 2008), prise en janvier 2006, montre un groupe de 12 bouvreuils trompetteurs.
L'espèce Pyrrhula pyrrhula (du grec pyrrhos, « couleur de feu », référence à la couleur flamme de son plastron)[6] a été décrite par le naturaliste suédois Carl von Linné en 1758[1], sous le nom initial de Loxia Pyrrhula (protonyme)[7].
D'après le Congrès ornithologique international, cette espèce est constituée des dix sous-espèces suivantes (ordre phylogénique)[8] :
Certaines sous-espèces ont eu ou ont encore un ou plusieurs noms vernaculaires différents, selon les époques et les régions. La sous-espèces P. p. pyrrhula est ainsi aussi appelée bouvreuil écarlate, bouvreuil ponceau ou bouvreuil trompetteur[9]. La sous-espèce P. p. europea est aussi nommée bouvreuil pivoine, bouvreuil européen ou bouvreuil vulgaire[10]. Le P. p. coccinea (Gmelin, 1789), une sous-espèce qui n'est plus reconnue, était appelé bouvreuil pivoine et bouvreuil ponceau[10],[11].
Certaines variétés sélectionnées en captivité sont considérées comme domestiques.
Le mot bouvreuil vient probablement de la contraction du mot bœuf, en raison de la silhouette de l'oiseau, et du suffixe -euil[12].
Le Bouvreuil pivoine connaît une chute rapide depuis la fin des années 1970[1], due à la perte de son habitat, aux pesticides et au réchauffement climatique. Il est considéré comme nuisible pour l'agriculture dans de nombreuses régions d'Europe en raison de sa consommation de bourgeons d'arbres fruitiers[1]. Ce déclin fait suite à une période de forts effectifs due à la chute du nombre d'Éperviers d'Europe[1]. Son territoire s'est en revanche étendu en Pologne depuis le XIXe siècle et en Norvège plus récemment[1].
En mars 2008, Frédéric Jiguet (site Internet Vigie-Nature) a montré, pour la France, que l’espèce est en déclin marqué, ce qui résulterait surtout de deux chutes importantes d’effectifs en 1992 et en 2001. La situation française semble plus préoccupante que celle européenne. En France, c'est la sous-espèce Pyrrhula pyrrhula europoea Vieillot, 1816 (bouvreuil pivoine) qui prévaut.
Au XIXe siècle, le bouvreuil était souvent conservé sur le lieu de travail. La prédominance des maisons de commerce anglaises avec des connexions étendues a fait en sorte qu'elles ont déterminé les prix commerciaux, au détriment des grossistes allemands. Cette concurrence a réduit la marge bénéficiaire des petits commerçants soucieux de la qualité, qui avaient développé au fil du temps un important secteur d'activité grâce au commerce des bouvreuils[13]. Dans le Vogelsberg et en Thuringe, on a appris au Bouvreuil à siffler certains chants. Les petits bouvreuils, en particulier de la sous-espèce P. p. coccinea, étaient considérés comme particulièrement capables d'apprendre. Les oiseaux étaient pris dans les nids avant de s'envoler pour leur faire répéter des chants, par étapes, plusieurs fois par jour. Une fois qu'ils l'avaient maîtrisé, la procédure était répétée avec une nouvelle partie du chant, jusqu'à ce que la chanson soit complète. Les bouvreuils doués pouvaient maîtriser jusqu'à trois chansons. De plus, les jeunes bouvreuils ont appris à imiter d'autres oiseaux chanteurs, en particulier le canari. Les oiseaux élevés étaient exportés d'Allemagne vers les États-Unis.
Le Bouvreuil pivoine bénéficie d'une protection totale sur le territoire français depuis l'arrêté ministériel du 17 avril 1981 relatif aux oiseaux protégés sur l'ensemble du territoire[14]. Il est donc interdit de le détruire, le mutiler, le capturer ou l'enlever, de le perturber intentionnellement ou de le naturaliser, ainsi que de détruire ou enlever les œufs et les nids, et de détruire, altérer ou dégrader son milieu. Qu'il soit vivant ou mort, il est aussi interdit de le transporter, colporter, de l'utiliser, de le détenir, de le vendre ou de l'acheter.
Toutefois ces interdictions ne s'appliquent pas aux spécimens nés et élevés en captivité (arrêté du 29 octobre 2009).
Pyrrhula pyrrhula
Le Bouvreuil pivoine (Pyrrhula pyrrhula) est une espèce de passereaux d'Eurasie appartenant à la famille des Fringillidae. Il vit et se nourrit en couple, à la lisière d'un bois ou d'une haie. Il disparaît rapidement si on l'approche. Visiteur régulier des petits jardins, surtout dans les régions riches en vergers, il reste très discret, à l'abri de la végétation.
Sa livrée élégante lui vaut d'être l'un des passereaux les plus populaires et il est souvent représenté sur les cartes de vœux de la nouvelle année, sur fond de paysage enneigé.
O paporroibo real[2] (Pyrrhula pyrrhula) é un pequeno paxaro da familia dos frinxílidos.
É un pequeno paxaro, duns 10 centímetros de longo, cun gran dimorfismo sexual: o macho ten a cabeza negra, o lombo gris e un rechamante peito dun vermello intenso. Porén, a femia ten o peito algo claro, cun lombo e unha cabeza grises. Tanto o macho como a femia teñen unha fita branca nas ás.
É un paxaro común en Europa e nas zonas tépedas de Asia. É fundamentalmente unha ave estábel, pero os exemplares que viven nas rexións máis setentrionais realizan migracións cara ao sur no verán. Vive tamén en parques e xardíns, e prefire os bosques de coníferas.
Fai o niño en árbores e arbustos, con postas de entre catro e sete ovos. Aliméntase sobre todo de sementes e de abrochos de froiteiras.
Viven en parella ou en familias reducidas, e non forman grandes comunidades nin bandadas. Como dato curioso, os espermatozoides do cardeal son redondeados e cun acrosoma romo, feito non frecuente entre os paseriformes.
O Cardeal dos Azores, que nun comezo se crera unha subespecie deste cardeal, agora tense por unha especie de seu.
O paporroibo real (Pyrrhula pyrrhula) é un pequeno paxaro da familia dos frinxílidos.
Zimovka (lat. Pyrrhula pyrrhula) ptica je koja pripada porodici Zeba (lat. Fringillidae), redu Vrapčarki (lat. Passeriformes).
U Hrvatskoj se još naziva kimplin, zimovka, gimpla, zimnica…
Zimovka je velika od 14,5 do 16 cm. Leđa su joj svijetlo siva. Glava, vrat, rep i krila su izrazito crna. Kod mužjaka su prsa crvena, a kod ženki sivo-smeđa. Zimovka ima prodoran, duboki zvižduk "dju", koji je osnova tihog, škriputavog, često trosložnog zviždukavog pjeva. Za razliku od ostalih zeba, zimovke ne pjevaju lijepo.
Odrasle zimovke hrane se sjemenjem mesnatog voća i biljaka, te pupoljcima i mladim izbojcima koje pronalaze u šumama, šikarama i voćnjacima. Roditelji svoje ptiće hrane beskralježnjacima.
Zimovke uglavnom svoje gnijezdo grade 1-2 m od tla, u grmlju, živici, niskom raslinju ili niskim granama smreke ili jele. Doba parenja traje od početka svibnja do sredine srpnja i u tom razdoblju jedan par može napraviti i do tri legla. Po svakom leglu ženka snese 4-5 jaja koja su svijetlo plava s tamnocrvenim točkicama. Na jajima leži 13-15 dana. Kada se nakon 13-15 dana izlegnu ptići, roditelji ih hrane kukcima i sjemenjem. Dok ženka leži u gnijezdu, mužjak ju hrani, a kasnije kada ptići ojačaju, i mužjak i ženka ih nastavljaju hraniti.
Zimovke se najčešće grupiraju u parove ili u manja obiteljska jata koja u proljeće mogu imati i do pedesetak jedinki. Najčešće se nalaze u šumama i rijetko ih se može vidjeti na tlu. Ako borave u blizini voćnjaka, hrane se mladim pupovima pa vrlo često naprave velike štete. Ako se razmnože, može se dogoditi da unište cijeli urod na nekom području.
Većina zimovki se seli tijekom godine. Za vrijeme oštrih i hladnih zima, zimovke se sa sjevera i hladnijih krajeva sele se u niže i južnije krajeve.
Rasprostranjene su po cijeloj Europi i Aziji. Najčešće obitavaju u crnogoričnim i mješovitim šumama. Iznimka su Engleska i Japan gdje najčešće obitavaju u bjelogoričnim šumama, ali i blizu voćnjaka i vrtova koje se nalaze pored šume.
Zimovka (lat. Pyrrhula pyrrhula) ptica je koja pripada porodici Zeba (lat. Fringillidae), redu Vrapčarki (lat. Passeriformes).
U Hrvatskoj se još naziva kimplin, zimovka, gimpla, zimnica…
Dómpápi (fræðiheiti: Pyrrhula pyrrhula) er spörfugl af finkuætt. Hann er keilunefjaður með mjög stuttan og digran gogg og með rauða bringu. Dómpápinn er flækingur á Íslandi.
Dómpápi (fræðiheiti: Pyrrhula pyrrhula) er spörfugl af finkuætt. Hann er keilunefjaður með mjög stuttan og digran gogg og með rauða bringu. Dómpápinn er flækingur á Íslandi.
Il ciuffolotto (Pyrrhula pyrrhula (Linnaeus, 1758)) è un uccello passeriforme della famiglia dei Fringillidi[2].
Il nome scientifico della specie, pyrrhula, è tautonimo in quanto ripetizione di quello del genere: ciò perché quando Brisson riclassificò il ciuffolotto (fino ad allora ascritto al genere Loxia col nome di L. pyrrhula) scelse proprio il nome pyrrhula (dal greco πυρρουλας, purrhoulas, "mangiatore di vermi"), utilizzato a partire dal Medioevo per descrivere questi uccelli in base a quanto citato in un testo aristotelico in cui con tale nome veniva designato un non meglio identificato uccello dal petto rosso, probabilmente il pettirosso.
Il nome pyrrhúla designa un uccello dal colore rosso-fuoco (pyrrhós), pyr significa fuoco in greco.
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pu%2Frra&la=greek&can=pu%2Frra0&prior=o(#lexicon
Misura 14–19 cm di lunghezza, per un peso di 21-38 g[3]: i sessi hanno taglia simile.
L'aspetto di questi uccelli è inconfondibile: tozzo, massiccio, arrotondato, con testa allungata e squadrata che sembra incassata direttamente nel tronco, un becco corto e massiccio di forma arrotondata, grandi occhi e ali e coda allungate, quest'ultima dalla punte lievemente forcuta.
Il dimorfismo sessuale è molto evidente: salta subito all'occhio la colorazione di guance, gola, petto e ventre, che nei maschi sono di colore rosso-rosato, mentre nelle femmine sono di un colore che va dal grigio rossastro al marrone a seconda della popolazione presa in considerazione, così come il dorso e la groppa, i quali sono di colore grigio cenere nel maschio e di tonalità bruno-grigiastra nella femmina. In ambedue i sessi, invece, sia le ali che la coda, la calotta e la faccia (fronte, area attorno a becco e occhi e bavetta) sono di colore nero: il sottocoda è invece di colore bianco, e dello stesso colore sono le penne copritrici alari. Il becco è di colore nero, le zampe sono di color carnicino e gli occhi sono di colore bruno scuro.
Le varie sottospecie di ciuffolotto presentano differenze anche significative nella colorazione, specialmente per quanto riguarda il piumaggio rosso maschile, la sua tonalità e la sua estensione: in alcune rosso ventrale è del tutto assente (ssp. cineracea), in altre è limitato a guance e gola (ssp. rosacea e griseiventris).
Il ciuffolotto è un uccello dalle abitudini diurne, che passa la maggior parte del tempo alla ricerca di cibo fra i rami bassi, al suolo o nel sottobosco, dimostrandosi piuttosto vivace anche se molto timido e facile allo spavento, sparendo nel folto della vegetazione o allontanandosi in volo al minimo cenno di disturbo. Nonostante all'infuori del periodo riproduttivo non venga disturbato dalla presenza di conspecifici, è raro vederne gruppi o addirittura stormi (cosa che avviene in special modo durante i periodi di magra nei pressi di mangiatoie o fonti di cibo), mentre è comune osservare questi uccelli in coppie, coi due partner che si dimostrano estremamente teneri e affettuosi l'uno nei confronti dell'altro.
Durante i loro spostamenti, i ciuffolotti si tengono in contatto in maniera quasi costante emettendo richiami pigolanti, mentre il , un delicato e malinconico "djü", è una prerogativa dei maschi in amore.
La dieta dei ciuffolotti è essenzialmente granivora: grazie al forte becco, questi uccelli sono in grado di frantumare con facilità gli involucri di una grande varietà di semi, anche i più coriacei, privilegiando quando possibile quelli di Brassicaceae, Chenopodiaceae e piante erbacee, ma virando sul frassino durante l'autunno e sui pinoli delle conifere durante i mesi freddi, oltre ad essere ghiotti degli energetici semi di girasole che vengono lasciati nelle mangiatoie dall'uomo. I ciuffolotti integrano inoltre la propria dieta anche con altro materiale di origine vegetale, come boccioli, bacche, frutti (specialmente di mela e biancospino, che viene ricercato prima della riproduzione per accumulare energie) e fiori: molto limitato e sporadico è invece l'apporto alla dieta degli adulti in termini di materiale di origine animale, rappresentato da insetti e piccoli invertebrati, oltre che dalle loro uova e larve.
La stagione degli amori si estende dalla fine di marzo alla metà di settembre: durante questo periodo, il maschio canta insistentemente per conquistare la femmina ed avvertire eventuali rivali di stare alla larga, in quanto le coppie divengono molto territoriali e scacciano energicamente gli intrusi che dovessero avvicinarsi troppo al nido. Durante il corteggiamento, inoltre, il maschio segue insistentemente la femmina tenendo nel becco un rametto o un filo d'erba, in maniera curiosamente simile a quanto osservabile fra gli estrildidi. Durante il periodo riproduttivo, ciascuna coppia può portare avanti fino a tre covate.
Il nido, a forma di coppa, viene costruito perlopiù su abeti rossi o siepi a qualche metro d'altezza, in posti scelti dal maschio. La sua costruzione è invece appannaggio della sola femmina (col maschio che si occupa di reperire il nutrimento), che utilizza radici e rametti per l'intelaiatura e ne fodera l'interno con muschio, piumino, peli ed erba.
La covata consta di 4-5 uova di colore azzurro, munite di sparse maculature di color rosso violetto e di punti neri sulla superficie. Le uova vengono covate dalla sola femmina (col maschio che staziona di guardia nei pressi del nido e si occupa di trovare il cibo per entrambi) per circa 13 giorni: i pulli, alla schiusa, sono ciechi e nudi. Essi vengono accuditi da ambedue i genitori, che li imbeccano generosamente con semi e insetti rigurgitati da apposite tasche della bocca: in tal modo, essi sono svezzati e pronti all'involo attorno ai 16-17 giorni dalla schiusa, sebbene tendano a continuare a stazionare nei pressi del nido, chiedendo sempre più sporadicamente l'imbeccata ai genitori, ancora per qualche tempo prima di disperdersi.
Il ciuffolotto è una specie paleartica, il cui areale abbraccia gran parte dell'Europa (dal settore nord-orientale della penisola iberica alla penisola ellenica e a nord fino alla Scandinavia, isole britanniche comprese) e dell'Asia settentrionale (dalla penisola anatolica e la Russia fino alla Kamchatka e al Giappone). Sebbene generalmente stanziali, questi uccelli tendono a spostarsi nel proprio areale verso nord durante l'estate e a sud durante l'inverno.
In Italia, questi uccelli sono presenti lungo tutto l'arco alpino e gli Appennini, in corrispondenza delle formazioni forestali estese e ben mature: lo si trova a sud nella penisola fino all'Appennino calabro settentrionale, mentre è assente dalle isole maggiori.
L'habitat di questi uccelli è rappresentato dalle aree alberate pedemontane o di pianura, sia miste che a prevalenza di conifere: questi uccelli mostrano inoltre di poter convivere senza grossi problemi con l'uomo, colonizzando anche parchi e giardini delle aree periferiche, oltre alle aree coltivate.
Se ne riconoscono dieci sottospecie[2]:
In Italia è presente la sottospecie europaea, mentre nel Triveneto è osservabile la sottospecie nominale.
Maschio della sottospecie pileata.
Maschio impagliato della sottospecie iberiae.
Coppia della sottospecie rosacea.
Maschio della sottospecie griseiventris.
Esemplare della sottospecie cineracea.
In base a differenze di taglia (in particolar modo per quanto concernente la lunghezza delle ali e le loro proporzioni rispetto alla lunghezza del corpo) e colorazione, secondo alcuni autori andrebbero riconosciute anche le sottospecie coccinea (popolazione del Baden), germanica (popolazione della Turingia) e paphlagoniae (popolazione della Bitinia), tutte sinonimizzate con la sottospecie nominale, così come andrebbe analizzata la situazione tassonomica delle popolazioni dell'Irlanda e delle Highlands scozzesi rispetto alla sottospecie pileata. Per contro, le sottospecie rossikowi e caspica andrebbero accorpate alla sottospecie nominale e la sottospecie rosacea a griseiventris[3]. Il ciuffolotto delle Azzorre veniva fino a tempi recenti considerato una sottospecie del ciuffolotto comune, col nome di P. pyrrhula murina: tuttavia, gli esami del DNA mitocondriale e le rimarchevoli differenze a livello morfologico fanno sì che attualmente si propenda a considerarne corretta la classificazione di questi uccelli col rango di specie a sé stante[2]. Anche le sottospecie cineracea e griseiventris andrebbero elevate al rango di specie a sé stanti secondo alcuni autori[3].
Il ciuffolotto finora è sempre stato tenuto come animale domestico, venendo apprezzato per la sua mitezza e frugalità, la colorazione vivace e per la peculiare capacità di apprendimento: è facile infatti insegnare a questi uccelli delle piccole melodie.
Considerato l'esteso areale occupato dalla specie e la sua relativa abbondanza numerica (fatte salve le popolazioni insulari, da sempre più vulnerabili rispetto a quelle continentali ai cambiamenti di un habitat ristretto), questi uccelli vengono considerati come a rischio minimo dall'IUCN[1].
In Italia il ciuffolotto è una specie protetta, in quanto patrimonio indisponibile dello Stato: l'abbattimento è punibile con pene pecuniarie, che divengono penali qualora gli esemplari abbattuti siano in numero superiore a 5[4].
Il ciuffolotto (Pyrrhula pyrrhula (Linnaeus, 1758)) è un uccello passeriforme della famiglia dei Fringillidi.
Juodagalvė sniegena (lot. Pyrrhula pyrrhula, angl. Eurasian Bullfinch, vok. Gimpel) – kikilinių (Fringillidae) šeimos paukštis.
Juodagalvė sniegena kiek didesnė už naminį žvirblį. Ją nesunku pažinti iš raudonos ir juodai baltos galvos. Patino viršugalvis, žiedas aplink snapo pamatą ir gerklė juodi, melsvo atspalvio. Nugara ir pečiai pilki, juosmuo ir antuodegis balti. Sparnai juodi su balta skersine juostele. Uodega juoda. Pilvinė kūno pusė ryškiai raudona. Pauodegys balsvas. Snapas stiprus, juodas. Rainelė ruda. Kojos tamsiai rudos. Patelės nugarinė dalis pilka, pilvinė pusė rusvai pilka, rausvo atspalvio. Jaunikliai pilkai rusvi. Išsirita apaugę gana ilgais juosvai pilkais pūkais. Žiotys rausvos.
Eurazijoje paplitusi nuo Atlanto pakrantės iki Ochotsko jūros. Šiaurėje arealas siekia Kolos pusiasalį, Jamalo pusiasalį, Lenos vidurupį, Kamčiatką, pietuose tęsiasi iki Užbaikalės, Altajaus, pietinio Uralo, Karpatų, Balkanų, šiaurinės Viduržemio jūros pakrantės. Gyvena Kaukaze, Azorų ir Britų salose.
Peri visoje Lietuvoje, tačiau negausi. Žiemą dažnesnė.
Gyvena miškuose, soduose, parkuose, miestuose. Rudenį ir žiemą dažna gyvenviečių, miestų, priemiesčių, ypač medelynų, želdiniuose, kur auga alyvos, klevai, lanksvos, pūsleniai, uosiai, maumedžiai. Čia sniegenos laikosi tol, kol randa maisto. Lesinėdamos elgiasi tyliai, ramiai, mažai skraido. retsykiais švilpauja. Vasarą gyvena mišriuose lapuočių medynuose su eglės priemaiša, mišriuose pušynuose su egle. Retesnė pušynuose, ypač grynuose, kerpiniuose.
Lizdą suka iš žolių lapelių, stiebelių, samanų, vidų iškloja plaukais ir plunksnomis. Paprastai lizdus įsikuria eglėse prie kamieno arba ant šakų. Vienoje dėtyje paprastai būna 5–6 kiaušiniai, perimi apie dvi savaites. Jaunikliai lizde išbūna apie 13–16 dienų. Juos maitina abu porelės nariai. Per metus išveda dvi vadas. Pirmosios vados jaunikliai lizdą palieka gegužės pabaigoje arba birželio pradžioje, antrosios – liepos arba rugpjūčio mėnesį.
Jaunikliai maitinami augalų sėklomis, pumpurais, žiedų dalimis ir kitomis vegetatyvinių augalo dalių liekanomis. Šiek tiek sulesa vabzdžių. Žiemą lesa tik augalinį maistą, pavasarį – žirginius, drebulių žiedynus.
Juodagalvės sniegenos lesykloje
Patelė
Patinas
Juodagalvės sniegenos piešinys
Juodagalvė sniegena (lot. Pyrrhula pyrrhula, angl. Eurasian Bullfinch, vok. Gimpel) – kikilinių (Fringillidae) šeimos paukštis.
Svilpis jeb sarkankrūtītis (Pyrrhula pyrrhula) ir neliels žubīšu dzimtas (Fringillidae) dziedātājputns, kas mājo Eirāzijā.[1] Kā liecina putna latviskie nosaukumi, citu vidū tas izceļas gan ar savu dziedāšanas (jeb pareizāk būtu sacīt — svilpošanas) prasmi, gan ārējo izskatu. Izšķir 10 svilpja pasugas,[2]
Svilpis izplatīts visā Eiropā un pāri Āzijas mērenās joslas teritorijai līdz pat Kamčatkai. Areāla Āzijas daļa plešas pāri Sibīrijas dienvidiem, ietverot arī Kazahstānas ziemeļaustrumus, Mongolijas ziemeļus un Ķīnas ziemeļaustrumus. Ārpus Eiropas sastopams arī vietām Turcijā un Irānas ziemeļos.[3]
Svilpis galvenokārt ziemo ligzdošanas teritorijā, tomēr vairums tālāk ziemeļos mītošo populāciju veic tuvākus vai tālākus klejojumus uz dienvidiem, arī ārpus ligzdošanas areāla.[3] Reizēm ieklejo Ziemeļāfrikā (Marokā un Alžīrijā), Islandē un ASV.[1]
Svilpis Latvijā ir diezgan parasts ligzdotājs un ziemotājs. Daļa putnu rudenī aizklejo un citi ielido no ziemeļiem. Ceļošanas laikā parasts, bet skaits gadu no gada svārstās. Latvijā mājo nominālpasuga P. p. pyrrhula.[3]
Svilpis ir neliels, masīvs dziedātājputns ar spēcīgu, konisku knābi. Ķermeņa garums 15,5—17,5 cm, spārnu plētums apmēram 25 cm, svars 24—38 g.[4][5]
Piemīt dzimumu dimorfisms. Tēviņam ir tēraudpelēka mugura un koši sarkanas krūtis un vēders. Mātītei mugura gaiši pelēka (nedaudz tumšāka kā pavēdere), vēders un krūtis rozīgi pelēki. Abiem dzimumiem ir melna galva, pazode, spārnu lidspalvas un aste ar zilu metālisku spīdumu, balta vēdera lejas daļa un zemaste. Uz spārniem plata, gaiši pelēka vai balta josla. Knābis melns, kājas un acis brūnas. Jaunie putni brūnāki nekā mātīte, kā arī tiem nav melnā galvas apspalvojuma.[4][5]
Pasugas savstarpēji atšķiras ar apspalvojumu. Piemēram, Sahalīnā dzīvojošās pasugas P. p. rosacea tēviņam sarkani ir tikai vaigi un pakakle, bet vēders un krūtis rozīgi brūni kā mātītei.
Svilpis uzturas zemieņu un zemu kalnu lapu koku, skujkoku un jauktu koku mežos (ar priedēm, eglēm un lapeglēm), krūmājos, parkos un dārzos, arī viršu tīreļos, ceļmalās un krūmainās tīrumu malās.[1][4]
Svilpis visu gadu uzturas pa pāriem vai nelielos ģimeņu bariņos. Pavasarī reizēm veido barus, kuros ir apmēram 50, retāk vairāk kā 100 īpatņi. Svilpis kopumā ir ļoti uzmanīgs un grūti novērojams putns, uzturas koku zaros, ļoti reti uz zemes. To vieglāk atpazīt pēc dziesmas, kas skan līdzīgi aprautu svilpju skaņām.[6]
Svilpis galvenokārt barojas ar sēklām, asniem un pumpuriem. Tas nolaižas zara galotnē un lēnām pārvietojas virzienā uz stumbru, pa ceļam noknābjot pumpurus. Tā kā barojas arī ar augļu koku pumpuriem, tad augļu dārzos var kļūt par kaitēkli. Tomēr ar pumpuriem barojas tikai pavasarī, kad trūkst sēklu. Labprātāk barojas ar nātru, skābeņu un kazeņu, kā arī ligustra, bērza un oša sēklām. Barojas arī ar bezmugurkaulniekiem.[1][5][6] Ziemā svilpis barojas arī putnu barotavās.
Svilpji veido monogāmus pārus. Riesta laikā tēviņš baro mātīti. Ligzdošanas sezona tipiski ilgst no aprīļa beigām līdz septembra vidum. Ligzdu būvē mātīte, bet tēviņš pienes materiālus. Tā vīta no sausas zāles, saknītēn, sūnām, ķērpjiem un lapām, novietota uz vaļīgi sakrautas žagaru pamatnes. Atrodas biezos krūmos, kazenājos un sausseržos, vai uz plakana skujkoku zara, apmēram 0,5—5 m augstumā virs zemes.[1][4][5]
Sezonā 2—3 perējumi. Dējumā 4—7 gaiši zilas olas ar sarkanbrūniem raibumiņiem. Inkubācijas periods ilgst 12—14 dienas, perē tikai mātīte. Tēviņš to tikmēr baro. Par mazuļiem rūpējas abi vecāki. Putnēni tiek baroti ar sēklām un kukaiņiem. Sēklu atnešanai svilpjiem ir īpaši vaigu maisi, kas atrodas zem knābja pamatnes, mēles katrā pusē. Jaunie putni izlido 12—18 dienu vecumā.[1][4][5][6]
Svilpim ir 10 pasugas:[2]
Svilpis jeb sarkankrūtītis (Pyrrhula pyrrhula) ir neliels žubīšu dzimtas (Fringillidae) dziedātājputns, kas mājo Eirāzijā. Kā liecina putna latviskie nosaukumi, citu vidū tas izceļas gan ar savu dziedāšanas (jeb pareizāk būtu sacīt — svilpošanas) prasmi, gan ārējo izskatu. Izšķir 10 svilpja pasugas,
De goudvink (Pyrrhula pyrrhula) is een zangvogel uit de familie van vinkachtigen (Fringillidae) en komt voor in Europa en de gematigde delen van Azië. Het is een gedrongen vogel met een opvallend verenkleed. Het mannetje is van het vrouwtje te onderscheiden aan zijn felgekleurde rozerode onderzijde. Deze is bij het vrouwtje aanzienlijk valer gekleurd. De vogels vormen gewoonlijk in de herfst al broedkoppels en blijven dan tot het einde van de broedperiode bij elkaar.
De goudvink is een gedrongen vinkensoort. Een volwassen vogel heeft een lichaamslengte van 14 à 15 centimeter en een vleugelspanwijdte van 22 tot 29 centimeter.[2] De noordse goudvink (P. p. puyrrhula) is een ondersoort die met een maximale lichaamslengte van 17,5 centimeter aanzienlijk groter is.[3][a]
De goudvink heeft een relatief grote kop en geen duidelijk te onderscheiden nek. De bovenrand van de korte zwarte snavel loopt in één lijn met het voorhoofd. De goudvink heeft korte afgeronde vleugels en een rechthoekige staart.[4]
De kopkap en kin van de goudvink zijn zwart gekleurd, net als de staart en de handpennen. De vogel heeft witte vleugelbanden en een witte stuit en anusstreek . Het grootste deel van het verenkleed verschilt echter bij het mannetje en het vrouwtje.[b] Het mannetje heeft een blauwgrijze mantel en schouderpartij en een rozerode onderzijde. Bij het vrouwtje zijn de mantel en schouders bruingrijs en is het achterhoofd grijzer gekleurd. De onderzijde is aanzienlijk valer gekleurd en heeft slechts een roze zweem.[4] Bij de noordse goudvink zijn bij het mannetje de blauwgrijze delen lichter grijs en de onderdelen helderder roze. Het vrouwtje van deze ondersoort heeft grijzere bovendelen.[4]
De verenkleed van de juveniel lijkt voor het grootste deel op dat van het vrouwtje. Hij mist echter de zwarte kopkap en kin; de kop heeft dezelfde kleur als de vaalroze onderzijde.
De goudvink ruit tussen juli en oktober. In tegenstelling tot de meeste andere vinken kent het mannetje geen duidelijk te onderscheiden zomer- en winterkleed.
De goudvink kan in het veld worden herkend aan zijn typische verenkleed en zijn golvende vlucht. Het is geen schuwe vogel. Door het imiteren van zijn roep kan hij vaak dichterbij worden gelokt.[5]
Anders dan de meeste vinken vormen goudvinken geen grote groepen buiten het broedseizoen. Gewoonlijk bevindt de goudvink zich in gezelschap van de partner of familieleden. In de winter zwerven goudvinken rond op zoek naar voedsel en foerageren zij regelmatig met andere vogels.
De roep van de goudvink klinkt als een zacht, klagend en licht aflopend diu diu. De zang is een zacht fluiten, regelmatig onderbroken door trillers[2] en krassende geluiden.[4] Tijdens het zingen wipt de staart vaak op en neer.
Zang en roepgeluiden
Een volwassen goudvink voedt zich vrijwel uitsluitend met plantaardig voedsel. Hij heeft net als de haakbek (Pinicola enucleator) een afgeronde snavel, geschikt voor knoppen en bessen. De eetgewoonten van deze twee vogels komen dan ook overeen, al voedt de goudvink zich doorgaans met kleiner voedsel.[6] Hij lijkt een voorkeur te hebben voor knoppen van pruimenbomen en esdoorns en de zaden van esdoorn en brandnetels.[2] In het najaar eet de goudvink vooral veel bessen, zoals lijsterbessen en bramen.
Meestal vormen goudvinken reeds in de herfst broedkoppel. Ze blijven de gehele winter bij elkaar en zoeken vanaf maart een geschikte nestplaats.[2]
Het platte nest wordt gebouwd in een boom of struik, vaak op een hoogte van ongeveer twee meter. De buitenzijde bestaat uit kleine takken en eventueel mos. De binnenzijde wordt gevoerd met fijn materiaal, zoals vachtharen en (dons)veren.
De broedperiode loopt van april tot juli, waarin doorgaans twee broedsels worden grootgebracht.[2] Een legsel bestaat meestal uit vier à vijf eieren, soms zes en zelden zeven. Ze zijn lichtblauw met donkere stippen[2] en meten gemiddeld negentien bij veertien millimeter.
De eieren worden in twaalf tot veertien dagen door het vrouwtje uitgebroed. Het mannetje zorgt in deze periode voor voedsel. De jongen worden door beide ouders gevoerd met plantaardig voedsel en insecten.[2] Na twaalf tot zestien dagen vliegen ze uit. Tussen de 20e en 24e dag na het uitkomen beginnen zij zelf voedsel te zoeken en na 35 dagen zijn ze zelfstandig.
Het verspreidingsgebied van de goudvink beslaat het grootste deel van Europa en de gematigde delen van Azië. De goudvink is in het grootste deel van dit gebied een standvogel, maar veel noordelijke populaties migreren 's winters naar het zuiden. In Europa ontbreekt de goudvink in het zuiden van het Iberisch Schiereiland, Zuid-Italië, Zuid-Griekenland en delen van Scandinavië.[1]
De goudvink is in een groot deel van zijn omvangrijk verspreidingsgebied een talrijke broedvogel. De soort staat daarom als 'Niet Bedreigd' (LC of Least Concern) geklasseerd op de Rode Lijst van de IUCN.[1]
De goudvink broedt in gemengde bossen en parken, mits er genoeg coniferen zijn. Gedurende de rest van het jaar komt hij voor in allerlei typen habitats met dichte ondergroei, zoals struiken en jonge (naald)bomen.[5]
In België en Nederland is de ondersoort Pyrrhula pyrrhula europoea een vrij algemene standvogel. In de maanden februari tot april en september tot oktober komt hij hier bovendien als doortrekker voor. De Noorse goudvink (P. P. pyrrhula) komt er in oktober tot maart voor als onregelmatige wintergast en doortrekker.[4]
In de periode 1979 tot en met 1985 waren er in zeven jaar tijd ongeveer 17.500 broedparen geteld in Nederland. In de daaropvolgende periode breidde de goudvink zijn areaal hier gedeeltelijk uit, zoals in gemengde bossen in Flevoland. In andere Nederlandse gebieden was er echter een sterke achteruitgang.[7] Van 1990 tot 2016 steeg volgens SOVON het totale aantal broedparen jaarlijks met vijf procent. Rond 2007 broedden er ongeveer 8000 paar in Nederland.[8]
In Vlaanderen gaat het minder goed met de goudvink. De soort staat op de Vlaamse Rode Lijst als 'Bedreigd'.
De goudvink werd in 1555 door de Zwitserse natuuronderzoeker Conrad Gesner beschreven in zijn werk Historiae animalium.[9] Hij hanteerde de naam pyrrhula, een latinisering van purrhoulas, een door Aristoteles gebezigde naam die 'worm etende vogel' betekent.[10]
In 1758 publiceerde Carl Linnaeus in Systema naturae de wetenschappelijke naam Loxia pyrrhula voor de goudvink. Hiermee schaarde hij hem onder hetzelfde geslacht als de kruisbek (Loxia curvirostra). Tegenwoordig wordt de goudvink tot het geslacht Pyrrhula gerekend, samen met zes andere soorten die qua lichaamsbouw overeenkomen.[11] De haakbek is genetisch aan deze groep verwant.[12]
Er worden elf ondersoorten onderscheiden, waarvan enkelen ter discussie staan:
P. p. europoea
P. p. griseiventris
P. p. pileata
P. p. pyrrhula
P. p. rosacea
Nederlandstalige Wikisource.
Zoek goudvink in het WikiWoordenboek op. De goudvink (Pyrrhula pyrrhula) is een zangvogel uit de familie van vinkachtigen (Fringillidae) en komt voor in Europa en de gematigde delen van Azië. Het is een gedrongen vogel met een opvallend verenkleed. Het mannetje is van het vrouwtje te onderscheiden aan zijn felgekleurde rozerode onderzijde. Deze is bij het vrouwtje aanzienlijk valer gekleurd. De vogels vormen gewoonlijk in de herfst al broedkoppels en blijven dan tot het einde van de broedperiode bij elkaar.
Dompapen (Pyrrhula pyrrhula) er ein fugl i finkefamilien. Han er om lag 16 cm lang, og veg rundt 21 gram. Fuglen heldt til i Europa og tempererte Asia, hovudsakleg som standfugl, men nokre nordlege fuglar trekk sørover om vinteren.
Namnet «dompap» kjem frå lågtysk dompape med tydinga 'domherre', fordi fjørdrakta minner om draktfargane til ein slik.
Dompapen er lett å kjenna att når ein fyrst får auge på han. Hannen har eit raudt bryst, ei svart hette på hovudet og ein blågrå rygg. Hoa liknar hannen, men har eit gråbrunt bryst. Vengene har gråkvite band hjå båe kjønna. Nebbet er stutt og kraftig med skarpe kantar slik at han kan ta av skalet av frø og knoppar.
Dompapen liker seg best i nåle- og blandingsskog, men òg i parkar og hagar. Dei byggjer reira sine i buskar og tre der hoa legg ein 4–7 egg.
Arten dannar ingen store flokkar utanfor hekketida og er oftast sett som eit par eller ei familiegruppe.
Som ein overvintrande, raudfarga fugle er dompapen blitt knytt til jul, og blir framstilt på julekort og som julepynt. Fuglen opptrer i eventyret «Røde og graa dompaper» av Henrik Wergeland og i songen «Du og jeg og dompapen» av Alf Prøysen.
Dompapen (Pyrrhula pyrrhula) er ein fugl i finkefamilien. Han er om lag 16 cm lang, og veg rundt 21 gram. Fuglen heldt til i Europa og tempererte Asia, hovudsakleg som standfugl, men nokre nordlege fuglar trekk sørover om vinteren.
Namnet «dompap» kjem frå lågtysk dompape med tydinga 'domherre', fordi fjørdrakta minner om draktfargane til ein slik.
Dompap (Pyrrhula pyrrhula) er en art i slekten dompaper (Pyrrhula) som inngår i finkefamilien (Fringillidae). Den er vanlig i Palearktis, unntatt i de nordligste og sørligste områdene. Arten ble tidligere regnet som konspesifikk med asordompap (P. murina), men disse er nå delt i hver sin art.[2] Ni underarter aksepteres, hvorav nominatformen (P. p. pyrrhula) er vanlig her hjemme. Ifølge IUCNs rødliste er arten livskraftig.[1]
I Norge har dompapen vært et yndet motiv i vinterlige bilder gjennom lang tid. Det eksisterer også tallrike julekort der dompapen er et viktig og sentralt innslag. Likeledes er dompapen et ofte benyttet innslag på ulike typer julepynt, herunder også juleplatter og krystallfigurer.
Beskrivelsen dompap (av nedertysk dompape = domherre (kannik)) følger av ordene «dom» (katedral) og «pap» (fader eller pave) og har sammenheng med at dompapens kardinalrøde brystfjær minnet om domherrens (geistlige) drakt. Dompap brukes også til å beskrive det å være dum (som i lite gjennomtenkt), men på en ikke-bokstavelig måte. (Se andre betydninger for synonymer).
Pyrrhula er en avledning av det greske ordet purrhoulas (πυρρουλας), som betyr orm-spisende fugl og i sin tid ble nevnt av Aristoteles. Fuglen ble senere identifisert som enten rødstrupe (Erithacus rubecula) eller dompap. Innen ornitologien blir beskrivelsen pyrrhul- ofte brukt til å beskrive fugler med tykt nebb, eller til å beskrive fugler med rødt bryst. Det vitenskapelige navnet P. pyrrhula kan således bety tykknebbet fugl med rødt bryst.[3]
Dompapen er lett gjenkjennelig på fjærdrakten, spesielt nominatformen. Arten blir omkring 14,5–16 cm lang og veier typisk cirka 21–38 g.[4] Hos nominatformen har hannen rosenrødt bryst, blåsvart hette på hodet og oksegrå rygg. Hunnen ligner hannen, men er lys gråbrun i brystet. Vingene har gråhvite bånd hos begge kjønn. Nebbet er kort, bredt og kraftig med skarpe kanter, slik at den kan ta av skallet av frø, skudd og knopper.
Underartene varierer i utfarging av fjærdrakten, spesielt hannene. Nominatformen er mest fargerik, mens mange av de andre er dusere utfarget eller til og med nærmest helt grå eller grå med grårosa kinn. P. p. pileata på De britiske øyer ligner nominatformen, men er noe mindre og har et litt mindre nebb. Hannen er dessuten mer blågrå enn oksegrå på ryggen. P. p. cassinii er som en litt mer rosarød variant av nominatformen og P. p. europaea ligner nominatformen, men hannen er litt dypere rød i buken og noe mørkere grå på ryggen. Også hunnen er mørkere og mer gråbrun. P. p. iberiae minner som sistnevnte, men er blekere grå på ryggen og mer rødoransje i buken. Hunnen er blekere grå. P. p. rossikowi ligner nomainatformen, men har større nebbbase, er blekere grå på ryggen og mer intenst rød i fjeset. Hunnen er mer grå på ryggen og mer gråbrun i buken. P. p. caspica er som sistnevnte, men fysisk mindre med større nebb. Hannen er noe mer blek blågrå på ryggen og skarpt rødrosa i buken. P. p. cineracea er hovedsakelig grå, mens P. p. griseiventris er grå med rød strupe og kinn. Alle er hvite i gumpen, men graden varierer noe. Tegningene er imidlertid tilnærmet identiske mellom underartene, selv om vingebåndet kan variere noe. Hunnene ligner hannene, men er hovedsakelig grå eller gråbrune, bortsett fra nominatformen som er mer grårosa.
Dompap har en transpalearktisk utbredelse gjennom de sentrale strøkene av Eurasia, fra Den iberiske halvøy, De britiske øyer og Skandinavia i vest, til Øst-Sibir, Mandsjuria, Koreahalvøya og kysten av Stillehavet i øst, inkludert Japan, Sakhalin, Kurilene og Kamtsjatkahalvøya.[4]
Med unntak av i Skandinavia og Finland, er fugler i sin nordligste utbredelse (fra den sørlige Kolahalvøya og østover gjennom Russland til Kamtsjatkahalvøya) å regne som trekkfugler, som etter hekketiden trekker sørover for å overvintre.[4] Motsatt er tilfellet for fugler som overvintrer lengst mot sør i utbredelsesområdet. De trekker nordover i hekketiden.[4] Størsteparten av populasjonen regnes imidlertid som standfugler.[4]
Ifølge BirdLife International teller totalbestanden av dompap omkring 35–69 millioner voksne individer, hvorav cirka 15–26 millioner (eller cirka 40 prosent av bestanden) med tilhold i Europa.[1] Bestanden har hatt en moderat negativ utvikling i perioden 1980–2013, men gitt den store utbredelsen og det store antallet individer, regnes arten som livskraftig.[1] Den europeiske hekkebestanden er mest tallrik i Tyskland, Frankrike, Sverige og Finland.[4] I Norge er den mest tallrik på Østlandet og i Trøndelag, men den regnes også som relativt vanlig på Vestlandet. I Nord-Norge hekker den i bjørkeskog.
Dompapen liker seg best i barskog og blandingsskog og er vanlig i store deler av det det boreale barskogbeltet og et godt stykke sør for dette, men også i parker og hager og i randsonene til kultiverte områder. I Nord-Europa (Skandinavia inkludert) og det sentrale og østre Asia foretrekker arten barskog med velutviklet underskog, spesielt i sommerhalvåret.[4] På denne tiden blir den derfor sjelden observert. Om vinteren trekker fuglene gjerne nærmere bebyggelsen og blir mer synlige, fordi det er lettere finner føde der. Dette er trolig årsaken til at den så ofte avbildes i vinterlige bilder.[5] Enkelte steder kan den opptre opp mot 3 000 moh., men den er mest vanlig i lavlandet og lavereliggende skogkledde fjellformasjoner.[4]
Arten eter et bredt utvalg av frø, skudd og knopper, men også noe bær og små virvelløse dyr. Noen ganger besøker den folks hager og kan forsyne seg av knopper på frukttrær. Det gjør at noen anser den som et skadedyr. Det er spesielt plommetrær, kirsebærtrær, pæretrær og epletrær det går ut over, men den kan også ta for seg av ripsbusker.[4]
Dompapen har ikke normal sang, men en enkel, myk og melankolsk fløytetone med varierende intensitet. Men det fortelles at det tidligere skal ha hendt at fuglehandlere i Sør-Tyskland har lært opp små dompapunger til å synge. Metoden var å ta de små fugleungene fra reir og plassere dem i et bur i et mørkt rom. Flere ganger om dagen går så en fløytespiller inn i det mørke rommet og spiller noen enkle toner (noen ganger kan det være en fiolinspiller). Dette gjentas om og om igjen. Når dompapungene har hørt dette lenge nok blir fugleburet flyttet fra det mørke rommet og inn i et lysere hvor sola skinner inn. Gleden over å oppleve solskinnet og «våren» skal da etter sigende få de små dompapungene til å sette i å synge de tonene de tidligere har lært.[6]
Arten opptrer typisk alene, parvis eller i små grupper på opp mot 20 individer når den eter, sjelden også i flokk opp mot 100 individer.[4]
Parene er monogame, og forholdet varer gjerne i mer enn én sesong[4]. Dette bekrefter også nordmannen Olav Hogstad (professor emeritus ved NTNU), som har studert dompapens atferd i mer enn 20 år.[7] Pardannelsen skjer før fuglene bryter opp etter vinteren. Hunnen dominerer hannen. Hun bygger et skålformet rede av kvister og gress cirka 5 m over bakken, som regel i en busk eller et tre, og legger normalt 4–6 egg, som hun ruger ut selv. Rugetiden varer i cirka 12–14 dager. Eggene er blå-hvite med små, svarte prikker i den ene enden. Begge foreldrene mater avkommet, som forlater redet etter 14–16 dager. Ungene blir uavhengige omkring 15–20 dager etter at de har forlatt redet.[4]
Blant de mest vanlige predatorene på egg og unger er nøtteskrike (Garrulus glandarius), svartkråke (Corvus corone), ulike mårdyr (Mustelidae) og smågnagere (Rodentia).[4] På voksne individer er spurvehauken (Accipiter nisus) regnet som artens største fiende, men også andre rovfugler har dompap på menyen.[4]
Inndelingen og rekkefølgen av den følger HBW Alive og er i henhold til Clement & Christie (2017).[4] Ni underarter anerkjennes i øyeblikket, men det pågår en diskusjon om validiteten til noen av dem.[4] Norske navn på artene følger Norsk navnekomité for fugl og er i henhold til Syvertsen et al. (2008).[8] Navn og beskrivelser i parentes er ikke offisielle navn, men kun midlertidige beskrivelser i påvente av offisielle navn.
Noen har også foreslått nye arter og underarter basert på små forskjeller i utfarging og vingemål, som coccinea (Baden, Tyskland), germanica (Thüringen, Tyskland) og paphlagoniae (Bolu, Tyrkia), men disse er synonymisert med nominatformen.[4] Lignende er også kjent fra artens østlige utbredelse, der kurilensis (Kurilene) er synonym med cassinii, og rosacea (Yokohama, Honshu i Japan) og exorientis (nedre Amur) er begge synonyme med griseiventris.[4]
Ordet dompap kan ha flere betydninger, men den mest vanlige er nedlatende (som i lite gjennomtenkt) og har ingen ting med fuglearten å gjøre. Synonymer til denne betydningen er ord som abderitt, dosmer, dummenikk, dummepeter, dumrian, dumsau, dumskalle, dust, dåre, dåsemikkel, enfoldig (person), esel, fe, fehode, fjog, fjols, får, fåreskalle, galning, grasnaut, gås, høne, hønsehjerne, hønsehode, idiot, ignorant, klossmajor, kløne, kop, molbo, narr, naut, noksagt, pappskalle, sinke, stut, suppehue, såpekoker, tok, tosk, toskehode, tosse, tullball, tulling, tåpe, undermåler, uvitende (person), åndspygmé med mer.[9]
Dompap (Pyrrhula pyrrhula) er en art i slekten dompaper (Pyrrhula) som inngår i finkefamilien (Fringillidae). Den er vanlig i Palearktis, unntatt i de nordligste og sørligste områdene. Arten ble tidligere regnet som konspesifikk med asordompap (P. murina), men disse er nå delt i hver sin art. Ni underarter aksepteres, hvorav nominatformen (P. p. pyrrhula) er vanlig her hjemme. Ifølge IUCNs rødliste er arten livskraftig.
I Norge har dompapen vært et yndet motiv i vinterlige bilder gjennom lang tid. Det eksisterer også tallrike julekort der dompapen er et viktig og sentralt innslag. Likeledes er dompapen et ofte benyttet innslag på ulike typer julepynt, herunder også juleplatter og krystallfigurer.
Scientìfich: Pyrrhula pyrrhula
Piemontèis : ...
Italian : Ciuffolotto
Multimedia w Wikimedia Commons Gil zwyczajny, gil (Pyrrhula pyrrhula) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae).
Wyróżniono jedenaście podgatunków P. pyrrhula[4][5]:
Zamieszkuje północną Europę i Azję aż po Kamczatkę i Japonię. Poza tym spotkać go można w północnej Turcji i Iranie. Nie zamieszkuje regionów śródziemnomorskich. Częściowo osiadły, ale wiele ptaków migruje zimą bardziej na południe, koczując w miejscach występowania pokarmu. Tylko populacje gnieżdżące się strefie tajgi na północy Europy i Azji migrują regularnie w rejony leżące w niższych szerokościach geograficznych na obu kontynentach. Przeloty od marca do kwietnia i od października do listopada.
Gil jest większy od wróbla. Ptak o krępej sylwetce, wydatnej piersi i dużej głowie. Dziób czarny, gruby, krótki, mocny i stożkowaty. Tęczówki oczu i nogi są brązowe. U obu płci czarny wierzch głowy, biały kuper i długi, niebieskoczarny ogon[7]. Skrzydła długie, czarne ze skośną białą pręgą. Dymorfizm płciowy jest mocno zaznaczony, choć obie płci są jednakowej wielkości. U samca policzki i pierś jaskrawoczerwona, grzbiet (płaszcz) niebieskawopopielaty[7]. U samicy pierś bledsza, brązowo-różowa, grzbiet brązowoszary[7]. Młode podobne do samic, z szarobrązowym brzuchem, ale bez czarnej czapeczki i z beżową, a nie białą, pręgą na skrzydle[8]. Ubarwienie dorosłe zyskują dopiero po jesiennym pierzeniu.
W okresie lęgowym bardzo skryty, natomiast zimą jest stosunkowo mało płochliwy i daje się obserwować z dość bliska (nawet 0,5 m). To ptak ostrożny i mało ruchliwy.
Często pogwizduje: diu, diu, diu lub cicho wyćwierkuje "dy" lub "ryr". Melodia nie jest głośna. Poza tym u gili występuje nieczęste u innych ptaków zachowanie - śpiewają również samice.
Wilgotne, gęste lasy iglaste i mieszane, bory świerkowe i jodłowe z gęstym poszyciem, zadrzewienia, sady, parki, cmentarze z drzewkami świerkowymi i ogrody. Unika otwartych terenów i bezdrzewnych pól. Zimą zwracają uwagę nieliczne stadka pięknie ubarwionych samców, którym towarzyszą skromniej ubarwione samice, gdy pojawiają się na obrzeżach siedlisk ludzkich. Wiosną i latem gile skryte są w leśnej gęstwinie i nie zwracają na siebie uwagi. Potem przestają się kryć. W poszukiwaniu pokarmu mogą odwiedzać różne siedliska, a nawet śródmieścia dużych miast czy karmniki.
Wyprowadza 2 lęgi w ciągu roku od maja do lipca. Tworzone pary są monogamiczne.
W sąsiedztwie jezior, strumieni i górskich potoków. Przeważnie na drzewku iglastym w gęstwinach, zwłaszcza świerkowym, jałowcowym i jodłowym. W rozwidleniu bocznej gałęzi na wysokości 1,5–6 m nad ziemią, dobrze osłonięte. Składa się z suchych gałęzi, łodyg, korzonków, mchów, liści i traw tworząc czarkę.
W maju składa 4–5 jaj różnobiegunowych, wydłużonych o tle bladoniebieskim z nielicznymi plamkami w kolorze czerwonym lub brązowym, o średnich wymiarach 16x17 mm.
Od zniesienia ostatniego jaja trwa od 12–14 dni i jest wykonywane tylko przez samicę. Po wykluciu oboje partnerzy karmią swoje potomstwo. Pisklęta, gniazdowniki, przebywają w gnieździe przez okres ok. 2 tygodni. Jeszcze przez pewien czas pozostają pod opieką rodziców (najczęściej samca). Gdy skończy się okres lęgowy opuszczają tereny gniazdowania leżące w iglastych borach średnich i wyższych położeń górskich i przelatują na niziny i pogórza, gdzie łatwiej jest o zdobycie pokarmu. Gile na wolności dożywają nawet do 15 lat (na podstawie obrączkowania szacuje się, że czasem nawet 17 lat[9]).
Głównie nasiona drzew i krzewów leśnych, np. dzikiej róży. Z owoców jarzębiny chętnie wydłubuje pestki. Wiosną odżywia się pączkami drzew, młodymi pędami. Bardzo rzadko zjada nasiona chwastów, ponieważ niepewnie się czuje na cienkich łodyżkach. Bardzo chętnie zjada nasiona (skrzydlaki) klonu. Po okresie lęgowym chętnie żywią się takimi suchymi i mięsistymi owocami jak jagody, owoce leśne - nasiona pokrzyw, łobody, jarzębiny, głogu, dzikiej róży, jaworu, czereśni, brzozy, olchy, dębu, buka, szczawiu i innych roślin, które ściągają je do parków i ogrodów. W odróżnieniu od drozdów i pokrzewek gile zatem nie interesują się mięsistą częścią owoców, ale ukrytymi w nich nasionami.
Mocnym dziobem umiejętnie oddziela mięsistą część, rozłupuje nasionka i połyka ich zawartość. Gdy kończy się zima ubywa nasion i owoców, co powoduje, że ptaki coraz częściej wyszukują pączków drzew liściastych. W przypadku sadów czy zieleni miejskiej nie jest to zwyczaj szkodliwy, gdyż mała liczebność gili nie wywołuje poważnych szkód. Pod koniec maja w diecie dominują nasiona mniszka lekarskiego. Ptak zbiera je wtedy na łąkach z ziemi. Przypadkiem podczas zbioru owoców zdarza się mu zjeść drobne owady, ale normalnie się nimi nie żywi. Podstawą pożywienia dla piskląt w gnieździe stanowią wyłuskane nasionka z domieszką owadów, ślimaków i pająków. Ptak przeważnie żeruje na drzewach i wyższych krzewach, zimą zlatując częściej na grunt.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[10].
Gil zwyczajny, gil (Pyrrhula pyrrhula) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae).
O dom-fafe[1][2] (Pyrrhula pyrrhula) é uma pequena ave passeriforme da família dos fringilídeos.
O priolo foi considerado uma subespécie do dom-fafe mas presentemente é reconhecido com uma espécie distinta.
Dá ainda pelos seguintes nomes comuns: pimpalhão-da-índia[3], pintalhão[4], pisco-chilreiro[5][6], tentilhão-da-índia[7] e cardeal[8] (não confundir com o Dryobates major hispanus, que com ele partilha este nome comum).
O nome «dom-fafe» trata-se de um aportuguesamento do substantivo alemão Dompfaff, que significa «toutinegra» ou «pisco»[1] e que terá entrado no vocabulário português por volta do séc. XIX[9].
Antes do séc. XIX, de acordo com António de Almeida, o nome mais comummente utilizado era «pisco-chilreiro»[10]. É ainda de assinalar que, de acordo com J.A. Reis, no início do sec. XX, o nome «pimpalhão-da-Índia», por seu turno, era o mais comummente utilizado na região do Minho[9].
Não há dimorfismo sexual muito expressivo.[11] Com efeito, o macho destaca-se pela coloração entre o laranja-avermelhado e o cor-de-rosa no peito e nas partes inferiores, em contraste com a tonalidade entre o cinzento e o castanho nas partes superiores.[11] A isto acresce uma mancha negra, à guisa de barrete, no topo da cabeça, que combina com o bico brevirrostro, também preto.[11]
A fêmea, por seu turno, exibe um padrão cromático em tudo semelhante ao do macho, mas menos garrido.[11]
Reproduz-se em toda a Europa e na zona temperada da Ásia.[12] É geralmente residente, mas muitas aves do norte migram para o sul durante o inverno.[12]
Nidifica em Portugal, restringindo a sua presença, mormente, às serranias no Norte do país. A este título, assinalam-se como pontos de observação conhecidos: a serra da Arda, a serra da Peneda, o Gerês, a serra do Montesinho e do Alvão, o cabo Espichel e a serra de Monchique.[11]
Durante o Outono e o Inverno, aquando da chegada das vagas migratórias, provindas do Norte da Europa, vai marcando presença no país fora das zonas de nidificação habituais, se bem que em números poucos expressivos.[11]
Preferem um habitat de bosque com coníferas, se bem que também podem ser avistadas em parques e jardins de árvores frondosas. Constroem os ninhos em arbustos ou árvores, pondo 4 a 7 ovos. Alimentam-se principalmente de sementes e rebentos de árvores de fruta, o que os torna particularmente nocivos em pomares.[12]
O dom-fafe (Pyrrhula pyrrhula) é uma pequena ave passeriforme da família dos fringilídeos.
O priolo foi considerado uma subespécie do dom-fafe mas presentemente é reconhecido com uma espécie distinta.
Mugurarul (Pyrrhula pyrrhula) este o pasăre migratoare care face parte din familia Fringillidae. Arealul lui de răspândire se află în Europa, Asia de Sud-Vest, Asia de Est, ajungând până în Siberia, Kamceatka și Japonia. Hrana păsărilor este formată din semințe și muguri de unde îi provine și numele. Nu este considerat specie periclitată de dispariție. În trecut mugurarul simboliza neîndemânarea și prostia.
Pasărea are un gât scurt, picioare subțiri și scurte, pe creștet are o pată neagră, culoare care apare și sub cioc, care este negru, scurt și puternic. Coada și aripile de culoare neagră au o dungă transversală albă, iar ochii sunt de un brun închis. Mugurarul este o pasăre de talie mică cu lungimea corpului între 15 și 19 cm, având o greutate de circa 26 grame. Păsările prezintă un dimorfism sexual accentuat, masculii având spatele, partea dorsală a aripilor, abdomenul de culoare brun-cenșie, iar pieptul, gușa de un roșu aprins, iar femele având culori mai spălăcite. mm
.jpg)
_(4612522613).jpg)
.JPG)
_(4612522613).jpg)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(4612522613).jpg)
_Lodz(Poland)05.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
|assessment_year= specified la utilizarea formatului {{IUCN}}
Mugurarul (Pyrrhula pyrrhula) este o pasăre migratoare care face parte din familia Fringillidae. Arealul lui de răspândire se află în Europa, Asia de Sud-Vest, Asia de Est, ajungând până în Siberia, Kamceatka și Japonia. Hrana păsărilor este formată din semințe și muguri de unde îi provine și numele. Nu este considerat specie periclitată de dispariție. În trecut mugurarul simboliza neîndemânarea și prostia.
Hýľ obyčajný alebo hýľ lesný[3] (lat. Pyrrhula pyrrhula) je spevavec z čeľade pinkovité. Hniezdi v lesoch Európy, väčšinou uprednostňuje ihličnatý les, v západnej Európe aj listnaté lesy. Na Slovensku hniezdi hlavne na strednom a východnom Slovensku do 1 600 – 1 700 m n. m. Zimuje na celom území a sporadicky dochádza k invázii severských populácií.[4] Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov hýľ obyčajný patrí medzi najmenej ohrozené druhy, celková populácia klesá, európska populácia v rokoch 1980 – 2013 mierne poklesla.[1]
Hýľ obyčajný meria 15 – 16 cm[5][6], váži 32 – 39 g[7]. Samec má čierny vrch hlavy, ružovočervenú hruď, sivomodrý chrbát a bielu kostrč. Zobák má čiernej farby, chvost a krídla hnedé. Samička je podobná, len hruď má svetlohnedú a chrbát sivastohnedý.[6]
Ako hniezdič bol zistený v 63,4 % mapovacích kvadrátov, v zime až v 94,9 % mapovacích kvadrátov.[4]
Odhadovaný počet hniezdiacich párov je 70 000 – 120 000, zimujúcich jedincov 200 000 – 400 000. Veľkosť populácie aj územie, na ktorom sa vyskytuje, sú stabilné, maximálna zmena do 20 %. Ekosozologický status v rokoch 1995, 1998[4] a 2001[8] – žiadny. V roku 2014 NT* A2b – takmer ohrozený.[2][9][10] Európsky ochranársky status nezaradený – SPEC. Stupeň ohrozenia S – vyhovujúci ochranársky status.[4]
Hniezdi v ihličnatých lesoch s bohatým bylinným podrastom. V zimnom období prilieta aj na nížiny a prilieta do miest a dedín do záhrad, parkov a sadov.[4]
Hýľ hniezdi dvakrát do roka. Hniezdo umiestňuje do mladých smriečkov alebo jedlí blízko ku kmeňu, najčastejšie len 2 – 3 m vysoko. Ako stavebný materiál poslúžia drobné konáriky, steblá tráv, lišajníky, srsť a perie. Samička sedí na 4 – 5 (6) vajíčkach belasej farby s červenkastými škvrnami a čiarkami 13 dní. Samec jú kŕmi. Po vyliahnutí mláďat ich obaja rodičia vychovávajú 2 týždne.
Živí sa najmä semenami stromov, plodmi ako čerešne, jarabina vtáčia, šípky, tiež púčiky ovocných stromov aj orgovánu.[7] Príležitostne konzumuje aj hmyz. Z bylín vyhľadáva semienka pŕhľavy, černíc a briez. V lete sa živí semienkami púpav, hviezdic prostredných (Stellaria media) a pastierskej kapsičky (Capsella bursa-pastoris). Zbiera aj semienka nezábudok (rod Myosotis), mliečov (rod Sonchus), štiavov (rod Rumex) a horčiakov (rod Persicaria).
Je zákonom chránený, spoločenská hodnota je 920 € (Vyhláška MŽP č. 24/2003 Z.z. v znení č. 492/2006 Z. z., 638/2007 Z. z., 579/2008 Z. z., 173/2011 Z. z., 158/2014 Z. z., účinnosť od 01.01.2015).[11]
Najznámejším hlasovým prejavom hýľa obyčajného je melancholické mäkké opakované pískanie djü. Skupina si udržiava kontakt hlasom tjet, tjet... tjet. Spev je tichý a cvrlikavý s chrumkavými zvukmi.[5]
Kompozitná fotografia - pomôcka na ľahšie spoznanie druhu
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Hýľ obyčajný
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Hýľ obyčajný
Hýľ obyčajný alebo hýľ lesný (lat. Pyrrhula pyrrhula) je spevavec z čeľade pinkovité. Hniezdi v lesoch Európy, väčšinou uprednostňuje ihličnatý les, v západnej Európe aj listnaté lesy. Na Slovensku hniezdi hlavne na strednom a východnom Slovensku do 1 600 – 1 700 m n. m. Zimuje na celom území a sporadicky dochádza k invázii severských populácií. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov hýľ obyčajný patrí medzi najmenej ohrozené druhy, celková populácia klesá, európska populácia v rokoch 1980 – 2013 mierne poklesla.
Kalin (znanstveno ime Pyrrhula pyrrhula) je srednje velika ptica, ki je razširjena po Evropi in predelih Azije z zmernim podnebjem. Živi v mešanih gozdovih, prehranjuje pa se s semeni in popki.
Glave in peruti te ptice so črna, hrbet siv, trebuh in prsa pa so živo rdeče-oranžne barve. Pogosto se, predvsem pozimi, zadržuje v bližini naselij, kjer išče hrano. Takrat ga lahko opazujemo tudi v ptičjih hranilnicah, od koder zaradi svoje velikosti pogosto prežene manjše ptičje vrste.
Gnezdi zgodaj spomladi, samica pa v gnezdo izleže od 4 do 7 jajc.
Domherre (Pyrrhula pyrrhula) är en stor och kraftig fink som förekommer i Europa och Asien, inklusive Kamtjatka och Japan. Den lever främst i barrskog från lågland till bergsskogar, gärna i granplanteringar, men också i gles blandskog med små barrträd och rik undervegetation, eller parker och trädgårdar. Födan består främst av frön, bär och knoppar.[källa behövs] Domherren kategoriseras inte som hotad.
Domherren förekommer i ett stort utbredningsområde, som omfattar stora delar av Europa, Främre Asien, Sibirien och Östasien.[2] I Skandinavien är den en utbredd och allmän häckfågel. Merparten av världspopulationen är stannfåglar men de nordligaste häckningspopulationerna flyttar söderut om vintern.
Domherren beskrevs taxonomiskt första gången 1758 av Carl von Linné. Populationen på Azorerna behandlades tidigare som en underart till domherren men ges idag oftast egen artstatus som azorisk domherre (Pyrrhula murina).[3]
Domherren delas upp i ett tiotal underarter som i sin tur består av två distinkta underartsgrupper:[3]
Vissa urskiljer även underarten rosacea med utbredning på ön Sachalin.[4]
Domherren förekommer i hela Sverige utom på högfjället. Den ses mest om vintern då den gärna kommer fram till bebyggelse och lockas fram till fågelmatare. Vanligtvis stannar den i Sverige under vintern, men vissa år flyttar många till Danmark och Mellaneuropa. Beståndet i Sverige uppskattas till 250 000–500 000 par.[5]
Domherren är förhållandevis stor och robust byggd. Huvudets översida, vingarna och stjärten är svart med blå metallglans. Den har ett vitt tvärband över vingen, grå rygg samt vit undergump. Den utfärgade hanen är färgad i rött på huvudets sidor och på bröstet, medan honan är blekare i färgerna, gråbrunt nästan med dragning åt lila. Näbben är kort och tjock med kraftigt välvd övernäbb.
Längden är ungefär 15–17 cm, vingspannet 22–29 cm. Som adult väger den cirka 21–27 gram.[7]
Locklätet som sjungs av flygande och sittande fåglar är ett karakteristiskt visslande. Den visslande sången, som är svag och hörs från både honan och hanen, är uppblandad av knirkande och klagande toner. De är goda imitatörer, men främst juveniler.[8]
Domherren försvarar inte sitt revir varför deras sång är mycket svag och bara ämnad för partnern. Domherrar förflyttar sig oftast i par och endast sällan i grupper.[2] Den uppträder skyggt under häckningstiden men är lättare att observera under den övriga delen av året. Framför allt på vintern då den kan ses äta knoppar eller besöka fågelbord i trädgårdar.[2] Domherren finns i barr- och blandskog, gärna på fuktig mark med rik undervegetation. Den kan även förekomma i stora parker och trädgårdar. På vintern förekommer den ofta nära bebyggelse.[7]
Boet byggs av tunna grenar, rötter och mossa och placeras i skogsträd, oftast unga granar, och häckar. Det fodras invändigt med gräs, fjädrar och hår. Kullen består av fyra till sex ljusblå ägg med rödaktigt-violetta fläckar och svarta prickar. Honan ruvar två till tre gånger om året mellan april och augusti i ungefär tretton dagar. Hanar och honor bidrar lika mycket till utfodringen av ungarna, som är brunaktiga till färgen. Ungarna stannar i boet i ungefär sexton till sjutton dagar.[2] Domherren blir könsmogen vid ett års ålder och kan bli upp till 18 år gammal.[7]
Med sin tjocka näbb specialiserar den sig på föda från frön, knoppar, bär[2], bland annat rönnbär, späda blad och en del insekter, samt frusna frukter.
Genom utfodring vintertid, till exempel med solroskärnor, vänjer sig domherrar snabbt till mänsklig omgivning.
Förr hölls ofta domherren som burfågel på grund av sin goda förmåga att härma melodier. Detta var särskilt utbrett i Tyskland. Under 1700-talet skapade till och med specifika "sångböcker" för domherrar som lärdes upp med flöjt eller visslingar.[8] Över delar av dess utbredningsområde, exempelvis inom EU, är det idag förbjudet att fånga eller inneha vilda fåglar varför den i dessa områden inte längre förekommer som burfågel förutom i undantagsfall.[9]
Enligt Svensk etymologisk ordbok och Svenska akademiens ordbok har fågeln fått sitt namn på grund av att dess svarta huvud som gör att den påminner om dräkterna som bärs av kaniker (kallas även domherre eller korherre).[10]
Wikimedia Commons har media som rör Domherre.
Domherre (Pyrrhula pyrrhula) är en stor och kraftig fink som förekommer i Europa och Asien, inklusive Kamtjatka och Japan. Den lever främst i barrskog från lågland till bergsskogar, gärna i granplanteringar, men också i gles blandskog med små barrträd och rik undervegetation, eller parker och trädgårdar. Födan består främst av frön, bär och knoppar.[källa behövs] Domherren kategoriseras inte som hotad.
Bayağı şakrak kuşu (Pyrrhula pyrrhula ), ispinozgiller (Fringillidae) familyasından ötücü bir kuş türü.
Uzunluğu 16 cm, kuyruksokumu beyaz, üst bölümleri siyah ve boz, alt bölümleri erkeğinde kırmızımsı, dişisinde soluk kahverengidir. Gagası hem erkeğinde hem de dişisinde kısa ve kalındır.
Bu kuş, ormanların yanı sıra çalılar arasında ve meyve bahçelerinde de görülür. Yumuşak bir sesle şakıyan bu tür kafeskuşu olarak beslenmektedir.
Virtual Birds'de Bayağı şakrak kuşu kuşunun kuş sesi bulunur. Bayağı şakrak kuşu (Pyrrhula pyrrhula ), ispinozgiller (Fringillidae) familyasından ötücü bir kuş türü.
Uzunluğu 16 cm, kuyruksokumu beyaz, üst bölümleri siyah ve boz, alt bölümleri erkeğinde kırmızımsı, dişisinde soluk kahverengidir. Gagası hem erkeğinde hem de dişisinde kısa ve kalındır.
Bu kuş, ormanların yanı sıra çalılar arasında ve meyve bahçelerinde de görülür. Yumuşak bir sesle şakıyan bu tür kafeskuşu olarak beslenmektedir.
Довжина тіла 15 — 19 см, вага 22 — 33 г. У дорослого птаха верх голови, вуздечка і підборіддя чорні, з металічним полиском; спина і частина верхніх покривних пер крил сірі; поперек білий; щоки і низ тулуба червоні, за винятком білої задньої частини черева і білого підхвістя; вздовж основи другорядних махових пер проходить широка біла смуга; махові і стернові пера чорні; дзьоб чорний; ноги темно-бурі. У дорослого птаха спина сірувато-бура; щоки і низ тулуба бурі. Молодий птах подібний до дорослого, але верх голови, вуздечка, підборіддя і смуги на крилах бурі.[1]
Усю осінь і зиму снігурі тримаються зграйками. У гніздовий період — парами. Снігурі розташовують свої гнізда на густих горизонтальних гілках, частіше подалі від стовбура на висоті від 2 до 5 метрів. Будують гнізда із щільно переплетених тонких ялинових гілок та іншого сухого гілля та вистеляють рослинним матеріалом з невеликою кількістю шерсті та пір'я. Гнізда класичні, чашоподібні. Зазвичай кладка становить 4-6 яєць світло-блакитного відтінку з рисками, плямами та крапками темних кольорів. Яйця висиджує тільки самиця упродовж 13-15 днів, а пташенят годують рослинною їжею, і тільки іноді, комахами. За сприятливих умов пара за сезон вигодовує 2 виводки. Покинувши гніздо, молоді птахи утворюють пари, при чому нерідко одностатеві, та засвоюють поведінкові навички. Снігурі тримаються парами навіть взимку, коли холод і брак їжі примушує їх збиватися в зграйки.
Взимку живиться ягодами, бруньками і насінням деревних порід.
У грудні 2014 року на телеканалі Росія-1 повідомили, що в українських школах вчать годувати синиць і полювати на російських снігурів, бо жовто-сині синиці — це українські птахи, а червоні снігурі — це птахи, «що символізують кляту Росію».[2][3]
Снігур
Снігур
Снігур
Самка снігура живиться плодами ясеня)
Снігур
Це незавершена стаття з орнітології.Pyrrhula pyrrhula là một loài chim trong họ Fringillidae.[1]
Loài chim này sinh sản ở châu Âu và ôn đới Châu Á. Chúng chủ yếu là loài định cư, nhưng quần thể ở phía Bắc di chuyển về phía nam vào mùa đông. Chúng ưa thích sinh sản ở các khu rừng thông hỗn hợp, các khu vực công viên và vườn.
Loài này không tạo thành những đàn lớn ở ngoài mùa sinh sản, và thường sống theo cặp đôi hoặc một nhóm gia đình.
Chúng xây tổ của nó trong một bụi cây, (thường ở nơi cao hơn bốn mét và rộng), cây cao, mỗi tổ đẻ 4-7 quả trứng.
Thức ăn chủ yếu là hạt và chồi cây ăn quả, có thể làm cho nó là một loài gây hại trong vườn. Tần bì và sơn tra thông thường được ưa chuộng vào mùa thu và đầu mùa đông.
Bài viết liên quan đến họ Sẻ thông này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. Гнездится в хвойных и смешанных лесах, предпочитая участки с преобладанием ели. В России гнездовая численность обыкновенного снегиря максимальна в ельниках, привязанных к долинам рек; минимальная — в сосняках.
На территории России 3 подвида:
Зарубежные подвиды:
P. pyrrhula pyrrhula позывка, оз. Байкал.
P. pyrrhula pyrrhula «трубящая» позывка. Алтай.
Внешние аудиофайлы http://nature.baikal.ru/sndfiles/106/Pppm1.mp3 Снегирь (самец)
Снегирь (самец)
Снегирь (самка)
Снегирь (самка)
Снегирь (самец)
Снегирь часто содержится в клетках как красивая певчая птица. Размножается в неволе. В Западной Европе снегирь стал домашней птицей с множеством цветовых вариаций, пород.
Снегирей обычно считают доброй приметой, главным образом - символом любовных отношений и добрых вестей.[3]
Союз охраны птиц России объявил годом снегиря 2008 год[4].
Гнездится в хвойных и смешанных лесах, предпочитая участки с преобладанием ели. В России гнездовая численность обыкновенного снегиря максимальна в ельниках, привязанных к долинам рек; минимальная — в сосняках.
红腹灰雀（学名：Pyrrhula pyrrhula）为雀科灰雀属的鸟类。分布于欧洲、北亚、勘察加半岛、萨哈林岛、日本、朝鲜半岛以及中国大陆的东北、内蒙古、河北等地，多栖息于山区的白桦林和次生林区以及冬季至海拔800m 以下的针阔混交林缘和平原的杂木林中。该物种的模式产地在瑞典。[2]
红腹灰雀（学名：Pyrrhula pyrrhula）为雀科灰雀属的鸟类。分布于欧洲、北亚、勘察加半岛、萨哈林岛、日本、朝鲜半岛以及中国大陆的东北、内蒙古、河北等地，多栖息于山区的白桦林和次生林区以及冬季至海拔800m 以下的针阔混交林缘和平原的杂木林中。该物种的模式产地在瑞典。
分類 界 : 動物界 Animalia 門 : 脊索動物門 Chordata 亜門 : 脊椎動物亜門 Vertebrata 綱 : 鳥綱 Aves 目 : スズメ目 Passeriformes 科 : アトリ科 Fringillidae 属 : ウソ属 Pyrrhula 種 : ウソ P. pyrrhula 学名 Pyrrhula pyrrhula Linnaeus, 1758 英名 Eurasian Bullfinch[2] 亜種
ウソ（鷽、学名：Pyrrhula pyrrhula Linnaeus, 1758）は、スズメ目アトリ科ウソ属[3]に分類される鳥類の一種。和名の由来は口笛を意味する古語「うそ」から来ており、ヒーホーと口笛のような鳴き声を発することから名付けられた[4]。その細く、悲しげな調子を帯びた鳴き声は古くから愛され、江戸時代には「弾琴鳥」や「うそひめ」と呼ばれることもあった[5]。
ヨーロッパからアジアの北部にかけて広く分布する[6][7]。冬季に北方に生息していた個体は南方へ移動する。
日本では、漂鳥または冬鳥として全国に広く分布する[3]。亜種ウソ（P. p. griseiventris）が本州中部以北の亜高山帯などで繁殖し、冬は九州以北の低地に移動して越冬する[4]。また、亜種アカウソ（P. p. rosacea）は冬鳥とて飛来し秋から春にかけて滞在する[4]。
全長は15-16 cm[7][8]、翼開長は約26 cm[4][9]。体重は21-34g。体はスズメよりやや大きく、頭の上と尾、翼の大部分は黒色、背中は灰青色[3]。くちばしは太く短く黒い[10]。雄の頬、喉は淡桃色をしているが、雌にはこの淡桃色の部分はない。雄は照鷽（てりうそ）、雌は雨鷽（あめうそ）と呼ばれる。
繁殖期は山地の針葉樹林に生息し、非繁殖期には低地の林にも生息する。非繁殖期は10羽ほどの小規模の群れを形成する[11]。
春に木の実や芽（時にはサクラ、ウメ、モモなどの花や蕾[注釈 1][7]）などを食べ、繁殖期に昆虫のガの幼虫やクモなどを食べ[9]、秋にはズミやナナカマドの果実などを食べる[4]。
繁殖期は5-7月で、縄張りをもちつがいで生活する[4]。針葉樹の枝の上に枯れ枝などを使って椀形の巣を作る。1腹4-6個の卵を産む。抱卵期間は12-14日で、雌が抱卵する。雛は12-18日で巣立ちする。
囀声は「フィー、フィー」と口笛のような澄んだ声で[4]、単調な節を交え、雄だけでなく雌も囀る。飛翔は浅い波形[11]。地鳴きは「ヒー」、「フィッ」など[3]。
また、囀る時に、左右の脚を交互に持ち上げることから別名「弾琴鳥」とも呼ばれる。
幼鳥
木の実を食べるウソ（オス）
ハイマツの実を食べるウソ（オス）
広義のウソ（Pyrrhula pyrrhula）は、以下の亜種に分類されている[2][6][12]。
P. p. pileata
オス
ベニバラウソ
P. p. cassinii
オス
ウソ
P. p. griseiventris
オス
アカウソ
P. p. rosaceas
左：オス、右：メス
日本で観察できるのは、次の3亜種である。
冬鳥として九州以北に渡来する。利尻島では繁殖している可能性がある。
個体数は減少傾向にあり、国際自然保護連合（IUCN）により2004年からレッドリストの軽度懸念（LC）の指定を受けている[1]。
日本では亜種ウソ（P. p. griseiventris）が、以下の都道府県でレッドリストの指定を受けている[14]。
材木に付く虫を食べるためと、『鷽』という字が学の旧字『學』に似ていることから、太宰府天満宮や亀戸天神社では「天神様の使い」とされ、鷽を模した木彫りの人形「木鷽」が土産の定番となっている。この木鷽を使った鷽替え神事も菅原道真を祀った大きな神社の定番である[15][16]。
春先に公園のソメイヨシノや果樹園のウメやモモの蕾を摘み取ってしまうため、公園管理者や果樹農家から害鳥扱いされることもある[4]。このため駆除されている地域がある[3]。
1839年（天保10年）に毛利梅園による『梅園禽譜』で描写されている[5]。高村光太郎が1927年（昭和2年）11月に第1回大調和美術展に「木彫ウソ鳥」を出展した時の思い出を随筆『木彫ウソを作った時』に綴っている[17][18]。
1998年（平成10年）2月16日に発売し、2014年（平成26年）3月31日まで販売された130円普通切手の意匠になった[19]。
この項目は、鳥類に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（ポータル鳥類 - PJ鳥類）。
ウソ（鷽、学名：Pyrrhula pyrrhula Linnaeus, 1758）は、スズメ目アトリ科ウソ属に分類される鳥類の一種。和名の由来は口笛を意味する古語「うそ」から来ており、ヒーホーと口笛のような鳴き声を発することから名付けられた。その細く、悲しげな調子を帯びた鳴き声は古くから愛され、江戸時代には「弾琴鳥」や「うそひめ」と呼ばれることもあった。
_(4612522613).jpg)
.jpg)
.jpg)
_(4612522613).jpg)
.JPG)
