兵豆屬

D'Lënsen (Lens) sinn eng Planzegattung an der Ënnerfamill vun de Faboideae bannent der Famill vun de Fabaceae.

D'Lënsenaart Lens culinaris ass déi Aart, déi als Nahrungsplanz ugebaut gëtt an dofir a ville Kulturen eng Roll spillt.

Beschreiwung

D'Lens-Aarte si meeschten eejäreg, krauteg Planzen. D'Blieder wuessen zu zwee an zwee, mat zwou bis aacht Koppele pro Still. D'Bléie wuessen u Kludderen, an hunn eng wäiss, hellmof oder bloelzeg Faarf. An der Scheekefruucht, déi sech draus entwéckelt, sinn ee bis zwéi Somkären, déi ofgeflaacht a ronnelzeg sinn.

D'Gattung Lens ass virun allem am Mëttelmierraum bis Zentralasien verbreet. Si kënnt an Europa, Nordafrika, am Mëttelsen Oste bis an de Kaukasus vir. Doriwwer eraus ass se op de Kanareschen Inselen, am tropeschen Afrika an och bis an Indien verbreet ginn.

An der Gattung Lens gëtt et 4 oder 6 Aarten:

• Lens culinaris Medik. - gëtt geholl fir z'iessen.
• Lens ervoides (Brignoli di Brunhoff) Grande
• Lens himalayensis Alef.
• Lens lamottei Czefr.
• Lens nigricans Godr.
• Lens orientalis (Boiss.) Schmalh.

Um Spaweck

Commons: Lënsen – Biller, Videoen oder Audiodateien

Toś ten nastawk z temu rod (Lens) rostliny jo pó lema na drugi nastawk pódobny. Drugi lema sok (Lens culinaris) ma temu družyna.

Sok^[1][2] (Lens) jo rod ze swójźby łušćinowych rostlinow (Fabaceae).

Wopis

Stojnišćo

Rozšyrjenje

Wužywanje

Systematika

Mě Lens póchada wót łatyńskego pomjenjowanja za sok. Mě roda Lens bu w lěśe 1754 wót Philip Miller w The Gardeners Dictionary...Abridged..., 4. nakład, zwězk 2 nejpjerwjej wózjawjone. Synonym za Lens Mill. jo Lentilla W.Wight ex D.Fairchild ^[3].

Rod Lens słuša k tribusoju Fabeae w pódswójźbje Faboideae znutśika swójźby Fabaceae ^[3]. Wón wopśimjejo styri abo šesć družynow ^[4]:

• Lens culinaris (Medik.) jo ako carobu wužywany sok.
• Lens ervoides (Brignoli di Brunhoff) Grande
• Lens himalayensis Alef.
• Lens lamottei Czefr.
• Lens nigricans Godr.
• Lens orientalis

Wše Lens-družyny su diploidne z Chromosomowej sadu wót 2n = 14.

Sotšowa skupina roda Lens jo rod Vicia ^[5].

Nožki

1. ↑ ^{1,0 1,1} Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 458
2. ↑ ^{2,0 2,1} W internetowem słowniku: Linse
3. ↑ ^{3,0 3,1} Zapisk pśi GRIN. (eng.)
4. ↑ ILDIS, wótwołany 16. Oktobra 2008 (w nimskej wikipediji).
5. ↑ Martin F. Wojciechowski, Matt Lavin, Michael J. Sanderson: A phylogeny of legumes (Leguminosae) based on analysis of the plastid matK gene resolves many well-supported subclades within the family. W: American Journal of Botany. 2004, b. 1846–1862 (abstract).

Žrědła

Yasmiq, adas — dukkakdoshlar oilasiga mansub bir yillik donli oʻtsimon oʻsimlik turkumi, don ekini. Oʻrta dengiz, Kichik Osiyo, Zakavkazye va Oʻrta Osiyoda 10 turi tarqalgan. Ya.ning oddiy xoʻraki turining yirik urugʻli va mayda urugʻli navlari qadimdan Yevropa mamlakatlarida, Shimoliy Afrika, Kolumbiya, Chili, Rossiya va boshqalar mamlakatlarda ekib kelinadi (Oʻzbekistonda 20-asrning 50-y.lariga qadar koʻp ekilgan). Ya.ning ildizi oʻqildiz, boʻyi 60—70 sm. Bargi murakkab, juft patsimon, uchida jingalaklari bor. Gullari mayda, pushti, binafsha, koʻk, koʻpincha oq, barg qoʻltiqlariga 2—4 tadan joylashgan, oʻzidan changlanadi. Mevasi dukkak, urugʻi yumaloq, sariq, pushti, yashil, jigarrang. 1000 urugʻi vazni 20—65 g. Urugʻi tarkibida 2 3 3 2 % oqsil (oqsil miqdoriga koʻradukkakli ekinlar oʻrtasida sayadan keyingi oʻrinda turadi), 0,6—2,1% yogʻ, 47—70% kraxmal, 2,3—4,4% kul, 2,44,9% kletchatka, shuningdek, VrV2vitaminlari bor. Yirik urugʻli Ya. donidan taomlar tayyorlanadi (tez va ezilib pishadi), un va yorma ishlab chiqariladi, uni kolbasalarga qoʻshiladi, mayda urugʻli Ya. doni, umuman koʻk massasi, toʻponi chorva mollari uchun qimmatli ozuqa hisoblanadi. Ya. bahori, issiqsevar, namsevar, qisqa kun va uzun kun oʻsimligi. Urugʻi 4—5° (8—10 kun)da unib chiqadi. Naviga qarab oʻsuv davri 80—120 kun. Qisqa muddatli qorasovuqlar (—8°)ga chidamli. Erta bahorda keng qatorlab ekiladi. Hosili poyaning oʻrta va pastki qismidagi dukkaklar sargʻayganda oʻriladi. Hosildorligi 20—22 s/ga (baʼzan 30—35 s/ga).

Леќа (науч. Lens) — род растенија од семејството на бобовите (Fabaceae) познато по зрната кои се користат во исхраната. Опфаќа четри вида на мали исправени или ползечки билки со перјести листови, мали, слабо забележливи бели цветови и мали сплеснати мешунки. Најзастапена во исхраната е прехранбената леќа (Lens culinaris).

Поврзано

• Глушини

Наводи