Cienik kędzierzawy, tarczownica kędzierzawa, nibygąszczyk kędzierzawy (Pseudephebe pubescens ((L.) M. Choisy) – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pseudephebe, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. K. Linneusz jako Lichen pubescens (w tłumaczeniu na jęz. polski: porost omszony). Później przez różnych uczonych zaliczany był do różnych rodzajów porostów w randze gatunku, odmiany lub formy. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1930 r. M. Choisy[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[3]:
Nazwy polskie (cienik kędzierzawy i tarczownica kędzierzawa) według W. Fałtynowicza[2], nazwę nibygąszczyk kędzierzawy podaje W. Wójciak[4].
Listkowata, dość luźno przyrośnięta do podłoża. Pojedyncza plecha osiąga średnicę do 3 cm. Składa się z nitkowatych, poplątanych odcinków o bardzo ciemnej barwie: czarnobrunatnej, oliwkowoszarej lub niemal czarnej. Powierzchnia matowa lub nieco błyszcząca, bez izydiów i soraliów. Poszczególne odcinki plechy mają średnicę 0,2-0,5 mm, na przekroju poprzecznym są obłe lub nieco spłaszczone. Są dość gęsto i nieregularnie rozgałęzione[4].
Owocniki występują bardzo rzadko. Są to lekanorowe apotecja o średnicy 2-5 mm i dość grubym, gładkim lub karbowanym i zanikającym brzeżku. Powstają w nich elipsoidalne, bezbarwne, jednokomórkowe zarodniki (askospory) o rozmiarach 9-12 × 5-8 μm[4].
Reakcje barwne porostów: wszystkie negatywne. Metodami chromatografii cienkowarstwowej nie wykryto żadnych kwasów porostowych[5].
Jest szeroko rozprzestrzeniony na kuli ziemskiej. Z wyjątkiem Afryki występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach, również w Antarktyce. W Europie jego północna granica zasięgu biegnie przez północne wybrzeża Grenlandii i archipelag Svalbard[6]. W Polsce jest gatunkiem rzadkim, w opracowaniach naukowych podane są jego stanowiska tylko w Tatrach, Sudetach i Beskidach[2]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status EN – gatunek wymierający[7]. W Polsce w latach 2004-2014 podlegał ścisłej ochronie gatunkowej, od października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków chronionych[8] (występuje bowiem tylko na podlegających ochronie obszarach parków narodowych).
Gatunek arktyczno-alpejski. Występuje tylko na skałach w wysokich górach, lub na terenach wokółbiegunowych[5]. W Polsce rośnie tylko na skałach krzemianowych w wyższych partiach gór[4].
Cienik kędzierzawy, tarczownica kędzierzawa, nibygąszczyk kędzierzawy (Pseudephebe pubescens ((L.) M. Choisy) – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae). Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów.
