Guidance for identification
Der Nordische Porling oder Nördliche Schwammporling (Climacocystis borealis, syn. Spongipellis borealis[1]) ist ein Baumpilz aus der monotypischen Gattung Climacocystis. Er ist als Parasit Erreger einer simultanen Weißfäule in Nadelbäumen. Die kurzlebigen Fruchtkörper sind im Herbst an absterbenden und toten Baumstämmen von Fichten und Tannen, seltener an Laubbäumen zu finden.
Die 5–15 cm breiten, einjährigen Fruchtkörper sind gelblich-weiß, 1–2 cm dick und haben im ausgewachsenen Zustand eine scharfe Kante. Oft haben sie eine stielartige Verlängerung. Die Oberseite ist raufilzig bis zottig, an der Unterseite befinden sich die sporenbildende Fruchtschicht mit 1–2 mm breiten Poren, die teilweise ungleiche Wände besitzen. Im frischen Zustand ist der Fruchtkörper saftig und besitzt eine elastische-zähe Konsistenz. Das Fleisch ist weiß-gelblich und radialfaserig. Trocken erkennt man eine zweischichtige Trama (Duplex-Trama) mit einer unteren glasigen-knorpeligen Schicht und einer dünneren oberen Schicht, die weißgelblich schwammig erscheint.[2]:40[3]
Die breit elliptischen Sporen werden 4–6,5 × 3–5 µm groß und sind hyalin und inamyloid. Die Zystiden sind spindelförmigund dickwandig. Die Hyphen besitzen Schnallen und sind rein generativ, man nennt dies eine monomitische Trama.[2]:40[3]
Der Nordische Porling wächst saprophytisch vor allem an Fichten und auch an Tannen, an toten Bäumen wie an Stubben. Seltenere Wirte sind Rot-Buche (Fagus sylvatica) und Eichen (Quercus sp.). Beobachtungen aus Nordamerika berichten von befallenen Ahornen (Acer sp.) und Pappeln (Populus sp.). Der Pilz ruft eine Weißfäule hervor, indem er das Lignin im Holz abbaut[2]:40. Die Art hat eine holarktische Verbreitung, vereinzelt kommt sie auch im südwestlichen Australien und in Venezuela vor. In Mitteleuropa kommt er in den Alpen und in den Mittelgebirgen ortshäufig vor. In Norddeutschland und Dänemark ist er sehr selten.[2]:40 Auf Windbruchflächen kommt er oft massiv vor.[3]
Der Nordische Porling oder Nördliche Schwammporling (Climacocystis borealis, syn. Spongipellis borealis) ist ein Baumpilz aus der monotypischen Gattung Climacocystis. Er ist als Parasit Erreger einer simultanen Weißfäule in Nadelbäumen. Die kurzlebigen Fruchtkörper sind im Herbst an absterbenden und toten Baumstämmen von Fichten und Tannen, seltener an Laubbäumen zu finden.
Climacocystis borealis is a species of poroid fungus in the family Fomitopsidaceae.
First described in 1821 by Swedish mycologist Elias Magnus Fries, it has since acquired an extensive synonymy of alternate scientific names.[1] Until 2014, it was the sole member of the Climacocystis,[2] a genus circumscribed by Czech mycologists František Kotlaba and Zdeněk Pouzar in 1958,[3] when the newly described Chinese species Climacocystis montana was added to the genus.[4]
Climacocystis borealis is both a saprophyte and a secondary pathogen that causes a heart rot in the roots and bole of host trees.[5] It is widely distributed, and has been recorded from Asia, Europe, Oceania, and North America. In China, it is found in Shanxi, Guangdong, Sichuan, and Tibet.[6] It is not edible by humans.[7]
Climacocystis borealis is a species of poroid fungus in the family Fomitopsidaceae.
Põhjatorik ehk harilik käsnak (Climacocystis borealis) on valge ja väga kiulise struktuuriga seen: värske viljakeha seeneliha võib sitkete ribadena lahti sikutada servast puutüveni. Eoslavas on tsüstiidid.
Eestis esineb pillatult kogu maal, arvukam põlismetsades.
Kasvab kuusekändudel ja tüügaste alusel, väga harva ka männil, võib esineda ka elusatel puudel.
Leitav juulist oktoobrini.
Põhjatorik ehk harilik käsnak (Climacocystis borealis) on valge ja väga kiulise struktuuriga seen: värske viljakeha seeneliha võib sitkete ribadena lahti sikutada servast puutüveni. Eoslavas on tsüstiidid.
Eestis esineb pillatult kogu maal, arvukam põlismetsades.
Kasvab kuusekändudel ja tüügaste alusel, väga harva ka männil, võib esineda ka elusatel puudel.
Leitav juulist oktoobrini.
Cost capìtol a l'é mach në sbòss. Da finì.
A chërs ëdzora a 'd conìfere.
A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
As peul nen mangesse.
Climacocystis borealis (Fr.) Kotl. & Pouzar
Cost capìtol a l'é mach në sbòss. Da finì.
AmbientA chërs ëdzora a 'd conìfere.
Comestibilità A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
As peul nen mangesse.
Gąbkowiec północny (Climacocystis borealis (Fr.) Kotl. & Pouzar) – gatunek grzybów z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae). Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Climacocystis Kotl. & Pouzar 1958)[1].
Pozycja w klasyfikacji: Climatocystis, Fomitopsidaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1821 r. E. M. Fries nadając mu nazwę Polyporus borealis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 1958 r. F. Kotlaba i Z. Pouzar, przenosząc go do nowego, utworzonego przez siebie rodzaju Climacocystis[1].
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1998 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba północna i klimaczek północny[3].
Szerokość 5-15 cm, grubość 1-3 cm. U młodych okazów jest bulwiasty, potem wachlarzowaty. Początkowo ma żółty kolor, potem białawo-kremowy. Krawędź owocnika zwykle jest ciemniejsza (żółta) i gładka, początkowo podwinięta, później prosta. Górna powierzchnia jest łuskowato-filcowata i bruzdowana[4]. Do podłoża przyrasta bokiem lub nasadą przypominająca nieco trzon. Czasami sąsiednie owocniki zrastają się z sobą[5]
O długości 2-6 mm i kolorze od białego do ochrowego. Pory kanciaste, o średnicy 1-3 mm[4]. Rurki tworzą jedną tylko warstwę. U starszych okazów pory stają się labiryntowate[5].
Ma białawy kolor, jest elastyczny, cienki, miękki i ma dość przyjemny zapach[4]. Tworzy dwie warstwy. Warstwa górna o grubości 1-4 mm jest bardziej miękka, dolna jest bardziej twarda. Po wysuszeniu miąższ staje się twardy i kruchy. Smak ma niewyraźny, nieco gorzki lub kwaskowaty[5].
Owalne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 3,5-4× 5-6 μm. Posiadają grubościenne, wrzecionowate cystydy, czasami zakończone czapeczką kryształków[5].
W Ameryce Północnej, Europie i Azji jest szeroko rozprzestrzeniony, podano też jego stanowiska w północnej Wenezueli oraz w Australii. W Europie Środkowej występuje głównie w Alpach i w innych pasmach górskich. W Północnych Niemczech i w Danii jest bardzo rzadki[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Holandii i Szwecji[3].
W górskich lasach jest dość częsty. Rośnie na martwym drewnie (na pniakach i pniach) głównie jodeł lub świerków. Grzyb jednoroczny, rosnący od lata do jesieni. Często występuje w licznych grupach[4]. W Europie występuje głównie na drzewach iglastych: na jodłach, świerkach, sosnach i modrzewiach, bardzo rzadko na jesionach. W Ameryce Północnej występuje także na daglezjach i choinach, rzadko notowany był także na buku, klonie, topoli i dębie[8].
Saprotrof, bardzo rzadko pasożyt (na osłabionych drzewach)[5]. Wywołuje białą zgniliznę drewna[4]. W Europie jest uważany za grzyb niejadalny, ale na opracowanej dla FAO liście jest wymieniony jako jadany w Meksyku[9].
Mikroskopowo gąbkowiec północny wykazuje zaskakująco duże podobieństwo do zębniczka północnego (Climacodon septentrionalis), co zauważył już Stanisław. Domański. Obydwa te gatunki hodowane na sztucznych podłożach wytwarzają chlamydospory oraz mają podobną strukturę strzępek i budowę cystyd. Morfologicznie gąbkowiec północny odróżnia się jednak rurkowatym hymenoforem, ponadto jego kapelusze wyrastają oddzielnie, nie tworząc tak zwartej struktury, jak u zębniczka północnego[11].
Gąbkowiec północny (Climacocystis borealis (Fr.) Kotl. & Pouzar) – gatunek grzybów z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae). Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Climacocystis Kotl. & Pouzar 1958).
.JPG)
.JPG)
