Orchis là một chi thuộc họ Lan (Orchidaceae), sinh sống chủ yếu ở châu Âu và Maghreb, nhưng cũng vương xa tới tận Tây Tạng, Mông Cổ, và Tân Cương (Trung Quốc).[1] Tên chi xuất phát từ tiếng Hy Lạp ὄρχις orchis, nghĩa là "tinh hoàn".
Phân loại
Các loài
Tính đến tháng 6 năm 2014[cập nhật], World Checklist of Selected Plant Families công nhận 21 loài, cùng với một số phân loài:[2]
-
Orchis adenocheila Czerniak. (Iran)
-
Orchis anatolica Boiss. – Anatolian Orchid (Síp, Thổ Nhĩ Kỳ, Southern Aegean Islands, Syria, Lebanon, Israel, Palestine, Iran)
-
Orchis anthropophora (L.) All. (Tây Âu và Địa Trung Hải)
-
Orchis brancifortii Biv. (Nam Ý, Sicilia, Sardinia)
-
Orchis galilaea (Bornm. & M.Schulze) Schltr. (Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Lebanon, Israel, Palestine)
-
Orchis italica Poir. – Man Orchid, Italian Orchid (Địa Trung Hải)
-
Orchis laeta Steinh.
-
Orchis mascula (L.) L. – Early Purple Orchid, (N. & C. Europe tới Iran, quần đảo Canary)
-
Orchis mascula subsp. ichnusae Corrias
-
Orchis mascula subsp. laxifloriformis Rivas Goday & B.Rodr.
-
Orchis mascula subsp. mascula
-
Orchis mascula subsp. scopulorum (Summerh.) H.Sund. ex H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr.
-
Orchis mascula subsp. speciosa (Mutel) Hegi
-
Orchis militaris L. – Military Orchid (Châu Âu tới Mông Cổ)
-
Orchis militaris subsp. militaris
-
Orchis militaris subsp. stevenii (Rchb.f.) B.Baumann & al.
-
Orchis olbiensis Reut. ex Gren.
-
Orchis pallens L. – Pale-flowered Orchid (Châu Âu tới Kavkaz)
-
Orchis patens Desf. (Trung Địa Trung Hải tới Tây Bắc Phi)
-
Orchis patens subsp. canariensis (Lindl.) Asch. & Graebn.
-
Orchis patens subsp. patens
-
Orchis pauciflora Ten.
-
Orchis provincialis Balb. ex Lam. & DC. (Châu Âu tới Kavkaz, Tây Bắc Phi)
-
Orchis punctulata Steven ex Lindl. – Small-dotted Orchid (Châu Âu tới Tây Á)
-
Orchis purpurea Huds. – Lady orchid, Purple Orchid (Châu Âu tới Kavkaz, Algeria)
-
Orchis purpurea subsp. caucasica (Regel) B.Baumann & al.
-
Orchis purpurea subsp. purpurea
-
Orchis quadripunctata Cirillo ex Ten. – Four-spotted Orchid (Sardinia tới Đông Địa Trung Hải)
-
Orchis simia Lam. – Monkey Orchid (Châu Âu tới Iran, Bắc Phi)
-
Orchis simia subsp. simia
-
Orchis simia subsp. taubertiana (B.Baumann & H.Baumann) Kreutz
-
Orchis sitiaca (Renz) P.Delforge
-
Orchis spitzelii Saut. ex W.D.J.Koch – Spitzel's Orchid (Thụy Điển (Gotland), Đông Tây Ban Nha tới Kavkaz, Tây Bắc Phi)
-
Orchis spitzelii subsp. cazorlensis (Lacaita) D.Rivera & Lopez Velez
-
Orchis spitzelii subsp. nitidifolia (W.P.Teschner) Soó
-
Orchis spitzelii subsp. spitzelii
-
Orchis troodi (Renz) P.Delforge
Loài lai tự nhiên
Tính đến tháng 6 năm 2014[cập nhật], World Checklist of Selected Plant Families công nhận 37 loài lai, cùng với một số phân loài tai:[2]
-
Orchis × algeriensis B.Baumann & H.Baumann (O. patens × O. spitzelii)
-
Orchis × angusticruris Franch. (O. purpurea × O. simia)
-
Orchis × angusticruris nothosubsp. angusticruris (O. purpurea subsp. purpurea × O. simia)
-
Orchis × angusticruris nothosubsp. transcaucasica B.Baumann & al. (O. purpurea subsp. caucasuca × O. simia)
-
Orchis × apollinaris W.Rossi & al. (O. italica × O. simia)
-
Orchis × aurunca W.Rossi & Minut. (O. pauciflora × O. provincialis)
-
Orchis × bergonii Nanteuil (O. anthropophora × O. simia)
-
Orchis × beyrichii (Rchb.f.) A.Kern. (O. militaris × O. simia)
-
Orchis × beyrichii nothosubsp. beyrichii (O. militaris subsp. militaris × O. simia)
-
Orchis × beyrichii nothosubsp. golestanica (Renz) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. militaris subsp. stevenii × O. simia)
-
Orchis × bispurium (G.Keller) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. anthropophora × O. militaris × O. purpurea)
-
Orchis × bivonae Tod. (O. anthropophora × O. italica)
-
Orchis × buelii Wildh. (O. provincialis × O. quadripunctata)
-
Orchis × caesii De Angelis & Fumanti (O. italica × O. purpurea)
-
Orchis × calliantha Renz & Taubenheim (O. punctulata × O. simia)
-
Orchis × chabalensis B.Baumann & al. (O. militaris subsp. stevenii × O. punctulata)
-
Orchis × colemanii Cortesi (O. mascula × O. pauciflora)
-
Orchis × fallax (De Not.) Willk. (O. patens × O. provincialis)
-
Orchis × fitzii Hautz. (O. anatolica × O. mascula) (Turkey)
-
Orchis × hybrida (Lindl.) Boenn. ex Rchb. (O. militaris × O. purpurea)
-
Orchis × klopfensteiniae P.Delforge (O. pallens × O. spitzelii)
-
Orchis × kretzschmariorum B.Baumann & H.Baumann (O. anatolica × O. provincialis)
-
Orchis × ligustica Ruppert (O. mascula × O. patens)
-
Orchis × loreziana Brügger(O. mascula × O. pallens)
-
Orchis × loreziana nothosubsp. kisslingii (Beck) Potucek (O. mascula subsp. speciosa × O. pallens)
-
Orchis × loreziana nothosubsp. loreziana (O. mascula subsp. mascula × O. pallens)
-
Orchis × lucensis Antonetti & Bertolini (O. pauciflora × O. simia)
-
Orchis × macra Lindl. (O. anthropophora × O. purpurea)
-
Orchis × orphanidesii (E.G.Camus) B.Bock (O. anthropophora × O. mascula)
-
Orchis × palanchonii G.Foelsche & W.Foelsche (O. olbiensis × O. pauciflora)
-
Orchis × penzigiana A.Camus (O. mascula × O. provincialis)
-
Orchis × penzigiana nothosubsp. jailae (Soó) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. mascula subsp. speciosa × O. provincialis)
-
Orchis × penzigiana nothosubsp. penzigiana (O. mascula subsp. mascula × O. provincialis)
-
Orchis × penzigiana nothosubsp. sardoa Scrugli & M.P.Grasso (O. mascula subsp. ichnusae × O. provincialis)
-
Orchis × permixta Soó (O. mascula subsp. signifera × O. pallens × O. provincialis)
-
Orchis × petterssonii G.Keller ex Pett. (O. mascula × O. spitzelii)
-
Orchis × petterssonii nothosubsp. incantata (P.Delforge) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. mascula subsp. laxifloriformis × O. spitzelii subsp. cazorlensis)
-
Orchis × petterssonii nothosubsp. petterssonii (O. mascula subsp. mascula × O. spitzelii subsp. cazorlensis)
-
Orchis × plessidiaca Renz (O. pallens × O. provincialis)
-
Orchis × pseudoanatolica H.Fleischm. (O. pauciflora × O. quadripunctata)
-
Orchis × schebestae Griebl (O. mascula × O. quadripunctata)
-
Orchis × serraniana P.Delforge (O. mascula subsp. laxifloriformis × O. olbiensis)
-
Orchis × sezikiana B.Baumann & H.Baumann (O. anatolica × O. quadripunctata)
-
Orchis × spuria Rchb.f. (O. anthropophora × O. militaris)
-
Orchis × thriftiensis Renz (O. anatolica × O. pauciflora)
-
Orchis × tochniana Kreutz & Scraton (O. italica × O. punctulata)
-
Orchis × willingiorum B.Baumann & H.Baumann (O. provincialis × O. spitzelii)
-
Orchis × wulffiana Soó (O. punctulata × O. purpurea)
-
Orchis × wulffiana nothosubsp. suckowii (Kümpel) B.Baumann & al. (O. punctulata × O. purpurea subsp. caucasica)
-
Orchis × wulffiana nothosubsp. wulffiana (O. punctulata × O. purpurea subsp. purpurea)
Loài lai khác chi
-
Orchiophrys (Ophrys x Orchis)
-
Orchiserapias (Orchis x Serapias)
Chú thích
Liên kết ngoài
