Sparaxis

Sparaksis (Sparaxis Ker Gawl.) – rodzaj wieloletnich roślin należący do rodziny kosaćcowatych. Należy do niego ok. 13 gatunków roślin występujących w południowej Afryce, w regionie przylądkowym. Nazwa łacińska pochodzi z greckiego słowa sparasso, oznaczającego łzy, ze względu na kształt przylistków tej rośliny. Gatunek typowy nie został wyznaczony^[2].

Morfologia

Łodyga

Naga, gruba, nierozgałęziona lub rozgałęziona u nasady lub nieco powyżej. Wyrasta z małych, okrągłych bulw chronionych twardą, włóknistą powłoką. Bulwy zakorzenione są u nasady.

Liście

Wyrastają z nasady bulwy, rzadko z łodygi. Najniższe 2 - 3 liście są pochwiaste; kolejne są lancetowate do linearnych lub sierpowate.

Kwiaty

Kwiatostan składa się z kilku do kilkunastu kwiatów w luźnym kłosie. Przylistki suche i pomarszczone; blade z brązowymi paskami; lancetowate, jajowate lub łopatkowe. Kwiaty symetryczne lub zygomorficzne.

Owoce

Torebka beczkowata lub owalna.

Nasiona

W każdej torebce znajduje się od 4 do 15 okrągłych, relatywnie dużych i błyszczących nasion o gładkiej powierzchni.

Systematyka

Synonimy

Synnotia Sweet, Streptanthera Sweet, Anactorion Raf., × Sparanthera Cif. & Giacom.

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z rodzajów podrodziny Crocoideae G. T. Burnett z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae) należącej do rzędu szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych^[1].

Gatunki

• Sparaxis auriculata Goldblatt & J.C.Manning
• Sparaxis bulbifera (L.) Ker Gawl.
• Sparaxis caryophyllacea Goldblatt
• Sparaxis elegans (Sweet) Goldblatt
• Sparaxis fragrans (Jacq.) Ker Gawl.
• Sparaxis galeata Ker Gawl.
• Sparaxis grandiflora (D.Delaroche) Ker Gawl.
  • Sparaxis grandiflora subsp. acutiloba Goldblatt
  • Sparaxis grandiflora subsp. fimbriata (Lam.) Goldblatt
  • Sparaxis grandiflora subsp. grandiflora.
  • Sparaxis grandiflora subsp. violacea (Eckl.) Goldblatt
• Sparaxis maculosa Goldblatt
• Sparaxis metelerkampiae (L.Bolus) Goldblatt & J.C.Manning
• Sparaxis parviflora (G.J.Lewis) Goldblatt
• Sparaxis pillansii L.Bolus
• Sparaxis roxburghii (Baker) Goldblatt
• Sparaxis tricolor (Schneev.) Ker Gawl.
• Sparaxis variegata (Sweet) Goldblatt
• Sparaxis villosa (Burm.f.) Goldblatt

Wykorzystania

Gatunek Sparaxis tricolor uprawiany jest jako roślina ozdobna.

Przypisy

Bibliografia

• World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew.. [dostęp 2010-05-03].
• Crescent Bloom. [dostęp 2010-05-03].
• Goldblatt P.. Review and Phylogenetic Analysis of Sparaxis. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 79, s. 143-159, 1992.