An santol (sa Ingles, inaapod man na wild mangosteen, sandorica) (Sandoricum koetjape, syn. S. indicum asin S. nervosum; Sandoricum ternatum Blanco) iyo an apod sa tinanom asin sa prutas kaini. Saro ining tinanom na tropikal na nakukua asin lakop sa Sur-Subangan na Asya.
An santol tinutubod na tubong tal sa dating Indotsina asin sa Peninsular Malaysia asin napalakop na sana Indya, Borneo, Indonesya, sa Molukas, Maritius asin sa Filipinas. An tinanom na ini pigkukultibar asin pig'aataman sa mga rona' na ini asin an mga prutas kaini sa tamang panahon dagya' nanggad sa mga saodan.
Igwang duwang klase o kasta an bungang santol na kan enot huna duwang magkasuway na species, an giyaw asin an pula. Pareho may kublit na mahimpis. Nakakakan ini asin matagok. An kunab kaini mahamis o maalsom asin sa laog may pisog na kayumanggihon.
An tinanom na ini pwede naabot sa 150 pye na langkaw. May mga godol-godolon na dahon asin may burak na kolor rosa o berdeng-giyaw na naabot sarong sentimetro an laba.
An bunga kaini sinasakat kun gugunoon o sinisikwit nin halabang panikwit. Pwede kakanon na dai na lutoon ta hinog naman. Pwede man na lutoon siring sa ginutaan na santol, gibohon dulse o atsarahon. An pisog mismo dai kinakakan, pwede makabalikogkog kun humuros sa halanuhan, o kun mahamil, makalabot nin bituka.
An kahoy kaining santol magayon na materyal sa konstruksyon huli ta dakul asin bakong maipo asin maray itrabaho ta bakong sobrang tagas saka magayon an supat. An tinanom mismo nataong limpoy. An ubak asin dahon kaini ginagamit man na pandapog. An ibang parte kan santol maray daa na pampakupos gatok, An kemikal na nahihiris sa kahoy may anti-kanser na bantig asin an mga hiniris sa pisog maray na panggadan sa mga insekto.
An kahoy na ini yaon parati sa mga umidong lugar na tropikal asin natalubo sa alontagang pantay sa dagat sagkod sa langkaw na naabot 3,000 pye lampas sa lebel kan dagat. Mas matubang siya sa mga hararom asin organikong daga, asin duman sa marahay na pagka'oro-oltan nin oran sa laog kan taon. Totoo, natagal man niya asin daing gayo apektado kun halawig an panahon nin tig-init. An lagwat nin pagtanom kaini dapat 20-25 pye. Nangangaipo ini nin pataba' magkaduwang beses sa taon ngane maray an pagtalubo. An tanom na pinatambo' sa pisog nabunga sa laog nin 5 o 7 taon na edad pero kun marcotted nabunga tolos sa laog sana nin 3 o 4 na taon. An santol na tinanom mabinunga. an santol na yaon na sa panahon nin pagbunga pwede magunoan nin 18,000 sagkod 24,000 na prutas taon-taon. Sa Porto Riko asin Florida an tigburungahan kaini bulan na Agosto asin Septyembre, sa Filipinas poon Hulyo sungdo' Oktobre asin sa Malaya, Hulyo, Hunyo.
An santol (sa Ingles, inaapod man na wild mangosteen, sandorica) (Sandoricum koetjape, syn. S. indicum asin S. nervosum; Sandoricum ternatum Blanco) iyo an apod sa tinanom asin sa prutas kaini. Saro ining tinanom na tropikal na nakukua asin lakop sa Sur-Subangan na Asya.
Sentul inggih punika silih sinunggil soroh woh-wohan sané mawiguna ring Bali. Sentul dados kaanggén sanganan tur prasida kaanggén sarana upacara olih krama Bali, minakadi ring banten. Sentul rasannyané masem, nika mawinan sentul dados kaanggén rujak tur manisan. Rikala nyangra Rahina Nyepi, krama Bali ngaryanin banten rahina Tilem Kasanga sané mawasta banten Kasangaan. Sentul kaanggén dados woh-wohan pagenep ring banten Kasangaan punika. Sentul tuah mabuah atiban cepok. Yéning sampun nasak, kulit sentulé mawarna kuning, dagingnyané mawarna putih tur madué batu di tengahnyané pateh sakadi manggis.
Sentul inggih punika silih sinunggil soroh woh-wohan sané mawiguna ring Bali. Sentul dados kaanggén sanganan tur prasida kaanggén sarana upacara olih krama Bali, minakadi ring banten. Sentul rasannyané masem, nika mawinan sentul dados kaanggén rujak tur manisan. Rikala nyangra Rahina Nyepi, krama Bali ngaryanin banten rahina Tilem Kasanga sané mawasta banten Kasangaan. Sentul kaanggén dados woh-wohan pagenep ring banten Kasangaan punika. Sentul tuah mabuah atiban cepok. Yéning sampun nasak, kulit sentulé mawarna kuning, dagingnyané mawarna putih tur madué batu di tengahnyané pateh sakadi manggis.
Seutui nakeuh seujeuneh boh kayee ngon bak kaye. Nan-nan lam basa laen, kechapi (Mal.), sentol, santol atau wild mangosteen (Ingg.), santor (Fil.)
Seutui nakeuh seujeuneh boh kayee ngon bak kaye. Nan-nan lam basa laen, kechapi (Mal.), sentol, santol atau wild mangosteen (Ingg.), santor (Fil.)
