L'Aethusa ye un xéneru monotípicu de plantes de la familia Apiaceae que tien solo una especie, Aethusa cynapium, ye una planta rara yerbácea natural d'Europa, oeste d'Asia y noroeste d'África.
Ye una planta yerbácea añal o biañal con raigañu fusiforme y tarmu buecu, llisu y ramificáu qu'algama 80 cm d'altor. Les fueyes bien estremaes con golor desagradable. Les flores son blanques irregulares y pequeñes. Les flores fresques son venenoses perdiendo la so tosicidá al ensugase, el segáu nun ye venenosu. Estendióse a otres partes del mundu y ye consideráu como meruxa.
Alcuéntrase en campos, mieses y cultivos, escombros y montes esclariaos, en rexones fríes y lluvioses.
Contién alcaloides como coniina y cinapina.[1]
Ye antiespasmódico, estomacal, sedante. Paez que les granes son la parte más tóxica. Los envelenamientos produciéronse por confundir les sos fueyes coles del perexil, anque s'estremen pol so mal golor. Los síntomes cursen con estomagaes, vultures, foria, intensa salivación, dolor de cabeza, temblones musculares, dolor nes estremidaes y dificultá nel movimientu. Nun suel ser mortal y el tratamientu ye llaváu d'estómagu y reposición de fluyíos.[1]
Aethusa cynapium describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 256. 1753.[2]
L'Aethusa ye un xéneru monotípicu de plantes de la familia Apiaceae que tien solo una especie, Aethusa cynapium, ye una planta rara yerbácea natural d'Europa, oeste d'Asia y noroeste d'África.
Aethusa cynapium, també dita etusa, és una espècie de planta dins la família apiàcia i l'única espècie dins els gènere Aethusa. És una planta herbàcia anual originària d'Europa, oest d'Àsia i nord-oest d'Àfrica. També es troba als Països Catalans (només a la zona del Pirineus arribant fins al Gironès)[1] És una planta verinosa però menys que la cicuta amb la qual està estretament relacionada.
Té una arrel fusiforme, una tija llisa, embrancada i buida que arriba a fer de 5 a 120 cm d'alt. Les fulles són molt dividides i tripinnades amb una olor desagradable. Les umbel·les són petites i compostes i les flors són irregulars i blanques. Floreix de juny a setembre. Viu en herbassars ruderals i horts des dels 100 als 1450 m d'altitud.
L'enverinament amb aquesta planta mostra símptomes de calor en la boca i en la gola. Com que algunes de les seves toxines es destrueixen en assecar-se la planta, el fenc que té un contingut d'aquesta planta no és verinós.
Aethusa cynapium, també dita etusa, és una espècie de planta dins la família apiàcia i l'única espècie dins els gènere Aethusa. És una planta herbàcia anual originària d'Europa, oest d'Àsia i nord-oest d'Àfrica. També es troba als Països Catalans (només a la zona del Pirineus arribant fins al Gironès) És una planta verinosa però menys que la cicuta amb la qual està estretament relacionada.
Planhigyn blodeuol gwenwynig ydy Geuberllys sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Apiaceae yn y genws Aethusa. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Aethusa cynapium a'r enw Saesneg yw Fool's parsley. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Gauberllys, Geuberllys, Goegberllys, Llyfn-ddail, Persli Gwyllt a Persli'r Ffwl. Mae'r 'ffwl' yn cyfeirio at y gwenwyn - ac mae'r planhigyn yn perthyn i hemloc.
Mae'r dail gyferbyn a'i gilydd ac mae gan y blodyn 5 petal. Gall dyfu i hyd at 80 cm.
Planhigyn blodeuol gwenwynig ydy Geuberllys sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Apiaceae yn y genws Aethusa. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Aethusa cynapium a'r enw Saesneg yw Fool's parsley. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Gauberllys, Geuberllys, Goegberllys, Llyfn-ddail, Persli Gwyllt a Persli'r Ffwl. Mae'r 'ffwl' yn cyfeirio at y gwenwyn - ac mae'r planhigyn yn perthyn i hemloc.
Y blodau gwynion - yn reit debyg i filddail.Mae'r dail gyferbyn a'i gilydd ac mae gan y blodyn 5 petal. Gall dyfu i hyd at 80 cm.
Tetlucha kozí pysk (Aethusa cynapium) je jedovatá bylina z čeledi miříkovitých (Apiaceae).
Vysoká jednoletá bylina, od června do října bíle kvetoucí okolíkem. Lodyha je často modravě ojíněná. Plodem je vejčitá dvounažka.
Vyskytuje se v hájích, křoviscích, na rumištích, i jako plevel na polích a v zahradách.
Tetlucha kozí pysk je jedovatá, účinnou látkou je zejména alkaloid cynapin, obsažený v celé rostlině. Otravy se dějí zvláště záměnou za petrželovou nať.
Tetlucha kozí pysk (Aethusa cynapium) je jedovatá bylina z čeledi miříkovitých (Apiaceae).
Hundepersille (Aethusa cynapium) er en én- eller toårig plante i skærmplante-familien. Det er en 5-200 centimeter høj, meget variabel urt, der nemt kendes på blomsterstandens ensidigt vendte småsvøb. Arten er den eneste i slægten Halvsvøb (Aethusa). Planten er giftig.
Hundepersille har hule, glatte stængler, der er blåduggede og nedadtil ofte rødlige. Den er meget variabel og kan variere i højde fra 5 til 200 centimeter. Bladene er 2-3 gange fjersnitdelte med trekantet omrids og ægformede afsnit der er dybt fligede. Undersiden af bladene er skinnende blank. De hvide blomster sidder i dobbeltskærme, der har 10-20 stråler. Storsvøb mangler, mens småsvøbet er karakteristisk med 3-4 ensidigt vendte, hængende, lange og smalle svøbblade. Frugten er gullig med næsten kredsrundt omrids og brede ribber.
Arten er udbredt i Europa, Nordafrika og Vestasien.
I Danmark er Hundepersille almindelig på dyrket jord, i skov og hegn, ved bebyggelse og på affaldspladser. Den blomstrer i juni til september.[1] På stubmarker kan ses en spæd, blot 5-15 centimeter høj, sommer-annuel form.
Hundepersille (Aethusa cynapium) er en én- eller toårig plante i skærmplante-familien. Det er en 5-200 centimeter høj, meget variabel urt, der nemt kendes på blomsterstandens ensidigt vendte småsvøb. Arten er den eneste i slægten Halvsvøb (Aethusa). Planten er giftig.
Die Hundspetersilie (Aethusa cynapium) ist die einzige Art der Pflanzengattung Aethusa innerhalb der Familie der Doldenblütler (Apiaceae). Dieses stark giftige Acker- und Weideunkraut ist in Europa und Westasien beheimatet.
Die Hundspetersilie wächst als ein- bis zweijährige krautige Pflanze und erreicht eine Wuchshöhe von bis zu 100 Zentimetern. Sie wurzelt bis 60 Zentimeter tief.[1] Die Stängel sind rund, aber leicht kantig, oft weinrot überlaufen sowie bläulich bereift.
Die Laubblätter sind wechselständig am Stängel angeordnet. Die glänzende Blattspreite ist im Umriss dreieckig und ist zwei- bis dreifach gefiedert.[2] Beim Zerreiben riechen die Laubblätter entfernt nach Knoblauch.
Die Hundspetersilie blüht im deutschsprachigen Raum von Juni bis September, teils noch Oktober. Der Blütenstängel bildet sich bereits im ersten Jahr.[3] Der locker aufgebaute, doppeldoldige Blütenstand ist fünf- bis fünfzehnstrahlig mit vielen Blüten. Die weißen Blüten besitzen einen Durchmesser von nur 2 Millimeter.[4] An den Dolden zweiter Ordnung sitzen Hüllblättchen, die nach unten weisen.
Die zweiteilige Spaltfrucht hat, wenn sie noch intakt ist, bei einem Durchmesser von selten 2,5 bis, 3 bis 4 Millimetern kugelige Form und ist lang. Die Rippen auf der Frucht sind rötlich bis braun. Es werden pro Pflanze etwa 500 Samen gebildet. Die schmalen Körner sind etwa 4 Millimeter lang und strohgelb gerippt.[5]
Beide Unterarten der Hundspetersilie besitzen die Chromosomenzahl 2n = 20.[6]
Im Gegensatz zur glatten Petersilie ist der Geruch der Pflanze, besonders wenn sie zerrieben wird, eher unangenehm und die Blattunterseite stark glänzend.[4] Die Hundspetersilie unterscheidet sich von der Gartenpetersilie durch weiße anstelle grüner Blütenstände, durch die Hüllblättchen an der Dolde und durch den Geruch.[3]
Die Hundspetersilie wird gelegentlich von den Rostpilzen Puccinia nitida (Syn.: Puccinia aethusae) und Puccinia bullata, sowie dem Mehltau (Erysiphe polygoni) befallen.[7]
Die Hundspetersilie ist in weiten Teilen Europas und Kleinasiens verbreitet. Sie kommt in der Schweiz in knapp 50 % der Kartierungsflächen vor.[2] Sie steigt in den Allgäuer Alpen im Tiroler Teil in Hägerau bei Steeg bis zu einer Höhenlage von 1100 Meter auf[8].
Die Hundspetersilie kommt vor allem auf Äckern, in Hausgärten, unter Sträuchern und in Auen vor. Sie gedeiht am besten auf kalkhaltigen, lockeren, nährstoffreichen Böden mit einem pH-Wert zwischen 6 und 7,5.[5] Wärmere Lagen werden von der Hundspetersilie geschätzt. Sie zählt damit zur Silene noctiflora-Gruppe, die solche Standorte bevorzugt.[9] Auch auf Schuttplätzen kommt sie vor.[2]
Die Gattung Aethusa wurde durch Carl von Linné aufgestellt. Der Gattungsname Aethusa leitet sich vom griechischen Wort αἴθουσα (= aithusa, die Glänzende) wegen der glänzenden Laubblätter ab.[10] Das Artepitheton cynapium setzt sich aus dem griechischen Wort κύων, Genetiv: κυνός (kyon, kynos = Hund) und dem lateinischen Wort apium (= Petersilie bei Tabernaemontanus) zusammen.
Aethusa cynapium ist die einzige Art der Gattung Aethusa aus der Tribus Selineae in der Unterfamilie Apioideae innerhalb der Familie Apiaceae.
Die Hundspetersilie ist ein typischer Vertreter der Pflanzenarten, die sich im Laufe der Zeit mit verschiedenen Wuchsarten auf veränderte Umweltbedingungen und die menschliche Nutzung von Äckern eingestellt haben.[11] Es werden heute nur noch die folgenden zwei Unterarten anerkannt,[12] die sich durch die Wuchshöhe und Verzweigung unterscheiden:[3]
Die ökologischen Zeigerwerte nach Landolt et al. 2010 sind für diese Unterart in der Schweiz: Feuchtezahl F = 3w (mäßig feucht aber mäßig wechselnd), Lichtzahl L = 4 (hell), Reaktionszahl R = 4 (neutral bis basisch), Temperaturzahl T = 3 (montan), Nährstoffzahl N = 4 (nährstoffreich), Kontinentalitätszahl K = 3 (subozeanisch bis subkontinental).[15]
Sie ist eine Charakterart der Gesellschaften des Verbands Alliarion.[1] Die ökologischen Zeigerwerte nach Landolt et al. 2010 sind für diese Unterart in der Schweiz: Feuchtezahl F = 3+w (feucht aber mäßig wechselnd), Lichtzahl L = 3 (halbschattig), Reaktionszahl R = 3 (schwach sauer bis neutral), Temperaturzahl T = 4 (kollin), Nährstoffzahl N = 4 (nährstoffreich), Kontinentalitätszahl K = 2 (subozeanisch).[16]
Molekulargenetische Untersuchungen[17] belegen eine enge Verwandtschaft der Hundspetersilie (Aethusa cynapium) mit der Arznei-Engelwurz (Angelica archangelica).
Für die Hundspetersilie sind oder waren, zum Teil auch nur regional, auch folgende Bezeichnungen gebräuchlich: Düllkraut (Ostfriesland), Düllwurtel (Ostfriesland), Faule Grete (Schlesien), Ful-Gret (Altmark), Geissli (mittelhochdeutsch), Gleiss, Gleisse (Schlesien), Glyssen, wilde Gröönte (Ostfriesland), Honsblomen (mittelniederdeutsch), Honssblume (mittelniederdeutsch), Hundendille (mittelhochdeutsch), Hundesblume (mittelhochdeutsch), Hundesdille (mittelhochdeutsch), Hundestitel (mittelhochdeutsch), Hundisblume (althochdeutsch), Hundistille (althochdeutsch), Hundsdille (Schlesien), Hundspeterlein, Hundspeterling (Memmingen), Katzenpeterlein (Schlesien), wäld Kerwel (Siebenbürgen), Krötenpeterlein (Schlesien), stinkender Peterlein, wilder Peterli (Schweiz), wild Petersil (Mecklenburg), wäld Pitterselch (Siebenbürgen) und Schörling (Mecklenburg).[18]
Die Hundspetersilie gilt im Ackerbau bei der Standardbehandlung von Zuckerrüben mit den üblichen Herbiziden als schwerer bekämpfbares „Unkraut“.[19] Ihr EPPO-Code ist AETCY.
In Kulturland beim Zuckerrübenanbau wird die Hundspetersilie mit den Wirkstoffen Quinmerac sowie Sulfonylharnstoffen wie Triflusulfuron-methyl bekämpft. Ohne Bekämpfung wird bei einem Besatz von 8 Pflanzen/m² mit einer Ertragsminderung von 100 dt/ha gerechnet.[20]
In Wiesen und Weiden kommt sie als Giftpflanze vor und ist für Rinder in Wiesen und Weiden unerwünscht[4]. Für ausgewachsene Rinder liegt die tödliche Menge bei 15 kg pro Tier.[4] Auch für Pferde ist die Pflanze giftig[21]. Bei Mäusen und Meerschweinchen konnte keine toxische Wirkung nachgewiesen werden.[22]
Verwechslungen mit Petersilie führten zu Vergiftungen mit heftigen Magenkrämpfen bis zum Tod.[23]
Die Hundspetersilie enthält ein giftiges Polyin-Gemisch, in der Hauptsache Aethusin.[24] Das Kraut enthält 0,2 und die Wurzel 1 % Polyine.[4] Sie ist dafür verantwortlich, dass in Gärten in der Regel nur krausblättrige Petersilie angebaut wird, um Verwechslungen zu vermeiden.
Beim Menschen führt der versehentliche Genuss zu Brennen im Mundraum, bleicher Haut, Übergeben, kaltem Schweiß, schnellem Puls, Blähungen, Erweiterung der Pupillen und damit Sehstörungen, Krämpfe und Lähmungserscheinungen, bis zu Bewusstseinstrübung und letztlich Atemlähmung.[4]
Die Früchte der Hundspetersilie wurden sowohl in der neolithischen Flora von Ravensburg, wie auch bei Pfahlbauten aus der Bronzezeit und dem Anfang der Eisenzeit am Zürichsee gefunden.[7] Da sie sich in Mengen in Topfresten fanden, dürfte die Hundspetersilie von den prähistorischen Menschen in der Küche verwendet worden sein. Vermutlich fanden sich die Samen auch in bronzezeitlichen Ablagerungen bei Stonehenge.[25]
Madaus zufolge nahm man früher „Wurzel“ und „Kraut“ als Beruhigungsmittel, den Saft gegen Harngrieß. Matthiolus' New-Kreuterbuch 1626 nennt Aethusa harn-, sand-, grieß-, stein- und schweißtreibend, Erbrechen und Empfängnis fördernd. Später habe man es vergessen.
Die Homöopathie kennt Aethusa bei heftigem Erbrechen, aber auch bei Konzentrationsstörungen.[26]
Mit dem am 2. August 1926 von Karl Wilhelm Reinmuth entdeckten Asteroiden (1064) Aethusa ist der Hundspetersilie auch ein Himmelskörper gewidmet.[27]
Die Hundspetersilie (Aethusa cynapium) ist die einzige Art der Pflanzengattung Aethusa innerhalb der Familie der Doldenblütler (Apiaceae). Dieses stark giftige Acker- und Weideunkraut ist in Europa und Westasien beheimatet.
Giftpetersilje (Aethusa cynapium)
Giftpetersilje (Aethusa cynapium) is oafters ap goude Gruunde tou fienden un as Jood sweer tou fernäilen. Ju lät bolde as de Tuunpetersilie un schällen al oafters Ljuude fon kroank wuuden weese truch Ferwikselnge. As Giftplonte is se uus lastich un wie fernäile se truch Oumjoon uumdät se neen Säid smit un uk do Wuttele uutgreeuwe. Kanne kon man se licht an de wiete Blöite. Ju woakst fon Mai bit tou Häärst in oolde Tuune an Häägen, ap Äkkere un Schutbälte. Ju uur läige Soarte agrestis wäd man 15 cm un woakst ap Baulound.
Giftpetersilje (Aethusa cynapium) is oafters ap goude Gruunde tou fienden un as Jood sweer tou fernäilen. Ju lät bolde as de Tuunpetersilie un schällen al oafters Ljuude fon kroank wuuden weese truch Ferwikselnge. As Giftplonte is se uus lastich un wie fernäile se truch Oumjoon uumdät se neen Säid smit un uk do Wuttele uutgreeuwe. Kanne kon man se licht an de wiete Blöite. Ju woakst fon Mai bit tou Häärst in oolde Tuune an Häägen, ap Äkkere un Schutbälte. Ju uur läige Soarte agrestis wäd man 15 cm un woakst ap Baulound.
Händikahanbut'k (latin.: Aethusa cynapium) om üks'vozne vai kaks'vozne heinäsine kazmuz. Erik om heimon üks'jäine, mülüb Sel'derejižed-sugukundha.
Putub vastha Anatolijan pol'sarel i Kavkazal, Evropas (Venäman evropižiš agjoiš harvoin). Invazivine erik Pohjoižamerikas. Navedib rohlid, väghižid, karbonatižid mahusid. Kazvab rujoheinäks ristitun pertištonno, saduiš i linmaiš.
Kazmuz oleleb ühthe metrhasai kortte. Seikh om but'k, sarakoičese. Änikoičeb kezakuspäi redukuhusai, änikused oma äiluguižed. Petruškan pojav, no händikahanbut'ken lehtesen üläh om loštai.
Händikahanbut'k om morii, ei ole olmas kävutandad.
Händikahanbut'k (latin.: Aethusa cynapium) om üks'vozne vai kaks'vozne heinäsine kazmuz. Erik om heimon üks'jäine, mülüb Sel'derejižed-sugukundha.
Putub vastha Anatolijan pol'sarel i Kavkazal, Evropas (Venäman evropižiš agjoiš harvoin). Invazivine erik Pohjoižamerikas. Navedib rohlid, väghižid, karbonatižid mahusid. Kazvab rujoheinäks ristitun pertištonno, saduiš i linmaiš.
Kazmuz oleleb ühthe metrhasai kortte. Seikh om but'k, sarakoičese. Änikoičeb kezakuspäi redukuhusai, änikused oma äiluguižed. Petruškan pojav, no händikahanbut'ken lehtesen üläh om loštai.
Händikahanbut'k om morii, ei ole olmas kävutandad.
Aethusa cynapium (fool's parsley, fool's cicely, or poison parsley) is an annual (rarely biennial) herb in the flowering plant family Apiaceae, native to Europe, western Asia, and northwest Africa. It is the only member of the genus Aethusa. It is related to hemlock and water-dropwort, and like them it is poisonous,[1] though less so than hemlock. It has been introduced into many other parts of the world and is a common weed in cultivated ground.[2]
It has a fusiform root and a smooth hollow branched stem growing to about 80 cm (31 in) high, with much divided (ternately pinnate) smooth leaves with an unpleasant smell, and small compound umbels of small irregular white flowers.[2]
Poisoning from fool's parsley results in symptoms of heat in the mouth and throat and a post-mortem examination has shown redness of the lining membrane of the gullet and windpipe and slight congestion of the duodenum and stomach. Some toxins are destroyed by drying, and indeed, hay containing the plant is not poisonous.
Aethusa cynapium (fool's parsley, fool's cicely, or poison parsley) is an annual (rarely biennial) herb in the flowering plant family Apiaceae, native to Europe, western Asia, and northwest Africa. It is the only member of the genus Aethusa. It is related to hemlock and water-dropwort, and like them it is poisonous, though less so than hemlock. It has been introduced into many other parts of the world and is a common weed in cultivated ground.
Aethusa es un género monotípico de plantas de la familia Apiaceae; su única especie, Aethusa cynapium, es una rara planta herbácea natural de Europa, oeste de Asia y noroeste de África.
Es una planta herbácea anual o bienal con raíz fusiforme y tallo hueco, liso y ramificado que alcanza 80 cm de altura. Las hojas muy divididas con olor desagradable. Las flores son blancas irregulares y pequeñas. Las flores frescas son venenosas perdiendo su toxicidad al secarse. Se ha extendido a otras partes del mundo y es considerada como invasora.[cita requerida]
Se encuentra en campos, mieses y cultivos, escombros y bosques aclarados, en regiones frías y lluviosas.
Aethusa cynapium fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 1: 256. 1753.[2]
Contiene alcaloides piperidínicos como la cicutina y la cinapina.[5][6]
Es antiespasmódico, estomacal, sedante.[cita requerida] Parece que las semillas son la parte más tóxica. Los envenenamientos se han producido por confundir sus hojas con las del perejil, aunque se diferencian por su mal olor. Los síntomas cursan con náuseas, vómitos, diarrea, intensa salivación, dolor de cabeza, temblores musculares, dolor en las extremidades y dificultad en el movimiento. No suele ser mortal y el tratamiento es lavado de estómago y reposición de fluidos.[cita requerida]
Aethusa es un género monotípico de plantas de la familia Apiaceae; su única especie, Aethusa cynapium, es una rara planta herbácea natural de Europa, oeste de Asia y noroeste de África.
Astaperrexil txikia (Aethusa cynapium) Apiaceae familiako landare belarkara da. Zurtoina hozkatua du, eta 10 cm eta 1 m bitarteko garaiera. Perrexilaren antzeko hostoak ditu eta lore zuriak, mordotan. Fruitua arrautza itxurakoa. Europa eta Asia guztian izaten da, utzita dauden lurretan batez ere. Oso pozoitsua da.[1]
Astaperrexil txikia (Aethusa cynapium) Apiaceae familiako landare belarkara da. Zurtoina hozkatua du, eta 10 cm eta 1 m bitarteko garaiera. Perrexilaren antzeko hostoak ditu eta lore zuriak, mordotan. Fruitua arrautza itxurakoa. Europa eta Asia guztian izaten da, utzita dauden lurretan batez ere. Oso pozoitsua da.
Hukanputki (Aethusa cynapium) on erittäin myrkyllinen syksyisin kukkiva sarjakukkaiskasvi. Se muistuttaa koiranputkea sekä keväällä kasvukauden alkupuolella syötäviä yrttejä kuten persiljaa ja kirveliä. Hukanputken kaikki osat ovat tuoreina myrkyllisiä. Kasvi sisältää mm koniinia ja etusiinia. Hukanputki aiheuttaa pahoinvointia ja on Euroopassa aiheuttanut jopa kuolemaan johtaneita myrkytyksiä. Hukanputki on Suomessa muinaistulokaskasvi.
Hukanputken alalajeja ovat: rikkahukanputki (Aethusa cynapium var. cynapium), pikkuhukanputki (Aethusa cynapium var. agrestis), tarhahukanputki (Aethusa cynapium var. domestica) ja isohukanputki (Aethusa cynapium var. gigantea).
Hukanputki (Aethusa cynapium) on erittäin myrkyllinen syksyisin kukkiva sarjakukkaiskasvi. Se muistuttaa koiranputkea sekä keväällä kasvukauden alkupuolella syötäviä yrttejä kuten persiljaa ja kirveliä. Hukanputken kaikki osat ovat tuoreina myrkyllisiä. Kasvi sisältää mm koniinia ja etusiinia. Hukanputki aiheuttaa pahoinvointia ja on Euroopassa aiheuttanut jopa kuolemaan johtaneita myrkytyksiä. Hukanputki on Suomessa muinaistulokaskasvi.
Hukanputken alalajeja ovat: rikkahukanputki (Aethusa cynapium var. cynapium), pikkuhukanputki (Aethusa cynapium var. agrestis), tarhahukanputki (Aethusa cynapium var. domestica) ja isohukanputki (Aethusa cynapium var. gigantea).
Aethusa cynapium
La Petite Ciguë ou Ciguë des jardins[1] (Aethusa cynapium L., 1753) dite aussi éthuse ciguë, faux-persil, ciguë des moissons[2], persil des chiens ou ache des chiens, est une plante herbacée annuelle de la famille des Apiacées. Cette plante peut se révéler très toxique.
L'étymologie du nom scientifique est la suivante : Aethusa vient du grec aithô, « brûler » (allusion à la toxicité de la plante) et cynapium est un assemblage du grec kuôn, « chien » et du latin apium, « persil », référence à sa ressemblance trompeuse et dangereuse avec ce condiment[3].
Cette plante herbacée annuelle mesure[2] de 20 à 60 cm. Plate glabre, elle est vert sombre à glauque[4].
Les tiges, creuses, cannelées, sont souvent marquées de lignes rougeâtres vers la base. Elles se prolongent par une racine principale pivotante[5].
Les feuilles de contour triangulaire, de consistance molle, sont finement divisées (composées deux ou trois fois pour les feuilles basales : 2 à 3 fois pennatiséquées)[5] et ressemblent à celles du cerfeuil. La plante dégage une odeur désagréable, surtout quand on la froisse.
Les fleurs sont petites, blanches, hermaphrodites, groupées en ombelles composées d'une demi-douzaine à une dizaine de petites ombellules. Il n'y a pas de bractées mais chaque ombellule porte 1 à 5 longues bractéoles linéaires, pendantes[2].
Le fruit est un diakène jaune clair, de forme ovoïde, muni de dix côtes saillantes au creux parfois légèrement teinté de rouge. Il est composé de deux akènes blanc-jaunâtre qui, au niveau de la zone de contact entre eux, présentent une surface plane ou très légèrement concave, et présentant cinq stries côtelées du côté convexe. Chaque akène mesure 4 mm de longueur pour environ 2,5 mm de largeur[2]. Ces deux akènes peuvent se séparer ou rester accolés à maturité, ce qui modifie l'aspect général de la semence.
La température optimale de germination est de 15 à 20 °C[6]. Les akènes germent au printemps, sous l'influence de l'augmentation de la durée des jours, formant d'abord deux cotylédons de forme elliptique, en massue, puis une rosette de feuilles bipennées palmées. De cette rosette naîtra la tige feuillée qui portera ombelles et fruits. La pollinisation des fleurs est essentiellement anémophile (réalisée par le vent), mais peut aussi être entomophile (grâce à la venue d’insectes). La reproduction est exclusivement sexuée (on ne connait pas de stratégie de reproduction asexuée naturelle chez cette espèce)[6].
Cette espèce est spontanée dans toutes les régions tempérées de l'Europe et de l'Asie occidentale (Turquie et région du Caucase). Elle est naturalisée dans les autres continents.
La plante pousse dans les endroits frais, les haies et les friches, au bord des chemins. On peut la trouver également dans les champs cultivés ("l'aethusa" est une adventice redoutée des cultures de betteraves sucrières) et les jardins.
L'espèce n'est pas encore évaluée à l'échelle mondiale et européenne par l'UICN. En France elle est classée comme non préoccupante [7].
La Petite ciguë a été scientifiquement décrite pour la première fois en 1753 par le naturaliste suédois Carl von Linné dans son ouvrage Species Plantarum[8].
La plante contient dans toutes ses parties (notamment les feuilles, les fleurs et les fruits) des alcaloïdes extrêmement toxiques, dont la conine.
Le risque de confusion avec le persil, la carotte, le cerfeuil ou autre Apiaceae est réel. Toutefois, l'odeur fétide de la plante est assez différente de celle du persil ou du cerfeuil. De plus, les languettes vertes (bractéoles) situées sous chaque groupe de fleurs permettent de l'identifier sûrement.
Aethusa cynapium
La Petite Ciguë ou Ciguë des jardins (Aethusa cynapium L., 1753) dite aussi éthuse ciguë, faux-persil, ciguë des moissons, persil des chiens ou ache des chiens, est une plante herbacée annuelle de la famille des Apiacées. Cette plante peut se révéler très toxique.
Divlji peršin (etuza, mala kukuta, lat. Aethusa), jednogodišnji biljni rod iz porodice štitarki koji čini jedna jedina vrsta[1], divlji peršin (Aethusa cynapium), poznata i kao mala kukuta.
Divlji peršin otrovna je biljka raširena po gotovo cijeloj Europi, zapadnoj Aziji i sjevernoj Africi. Naraste do 80 cm. visine. Stabljika je uspravna, zelena, glatka i šuplja. Korijen bijele boje je tanak i vretenast, a listovi tamnozelene boje, nasuprotni, koji kada se smrve imaju neugodan miris.
Rod je dobio ime po kćeri Posejdona i Alkione, a ime vrste cynapium, po grčkom cyon, cynos (=pas) i apium (=celer), što bi ynačilo pasji celer.
Bilo je trovanja ljudi sa ovom biljkom koja su završila smrtnim slučajevima, jer je biljka nalik celeru. Životinje je izbjegavaju, osim koza koje zatim daju otrovano mlijeko.[2]
U Hrvatskoj se smatra za korov.[3].
Divlji peršin (etuza, mala kukuta, lat. Aethusa), jednogodišnji biljni rod iz porodice štitarki koji čini jedna jedina vrsta, divlji peršin (Aethusa cynapium), poznata i kao mala kukuta.
Divlji peršin otrovna je biljka raširena po gotovo cijeloj Europi, zapadnoj Aziji i sjevernoj Africi. Naraste do 80 cm. visine. Stabljika je uspravna, zelena, glatka i šuplja. Korijen bijele boje je tanak i vretenast, a listovi tamnozelene boje, nasuprotni, koji kada se smrve imaju neugodan miris.
Rod je dobio ime po kćeri Posejdona i Alkione, a ime vrste cynapium, po grčkom cyon, cynos (=pas) i apium (=celer), što bi ynačilo pasji celer.
Bilo je trovanja ljudi sa ovom biljkom koja su završila smrtnim slučajevima, jer je biljka nalik celeru. Životinje je izbjegavaju, osim koza koje zatim daju otrovano mlijeko.
U Hrvatskoj se smatra za korov..
Nuodingoji šunpetrė (Aethusa cynapium) – salierinių (Apiaceae) šeimos, monotipinės šunpetrės (Aethusa) genties augalas.
Tai vienmetė, nemalonaus kvapo žolė, turinti verpstišką šaknį ir tuščiavidurį stiebą. Lapai tamsiai žali, apatinė pusė blizga. Skėčiai su 12-18 stipinų. Žydi gegužės – spalio mėn. Auga patvoriuose, daržuose.
Augalas labai nuodingas, ypač kiaulėms. Taip pat pavojingas ir žmogui, nes jauni lapai panašūs į petražolės, nuo kurios skiriasi labiau blizgančia apatine puse ir silpnu lyg česnaką primenančiu kvapu.
Augalas paplitęs Europoje, vakarų Azijoje ir šiaurės vakarų Afrikoje.
Hondspeterselie (Aethusa cynapium) is een plant uit de schermbloemenfamilie (Umbelliferae of Apiaceae). De toevoeging 'hond' aan peterselie heeft dezelfde functie als bij hondenweer. Hondspeterselie is dus slechte of kwade peterselie. De plant komt voor langs wegkanten, in moestuinen en akkers. Ze hebben dubbel of drievoudig geveerde, glanzende bladeren. Gewoonlijk bereiken de planten een hoogte van circa 1,2 m, maar vaak zijn ze kleiner.
Let op: hondspeterselie is geen peterseliesoort (Petroselinum). De plant is giftig.
Hondspeterselie bloeit van juni tot oktober met witte, 2 mm grote bloemen. De bloemen vormen schermen van 2–6 cm doorsnede. Er wordt een omwindseltje gevormd door lange, lijnvormige, hangende schutblaadjes aan de voet van een schermpje.
De plant heeft eivormige, geribde vruchtjes zonder stekels.
De bladeren zijn twee- tot drievoudig geveerd. De deelblaadjes zijn veerspletig. De bladsteel is breed en is voorzien van een schede.
Hondspeterselie (Aethusa cynapium) is een plant uit de schermbloemenfamilie (Umbelliferae of Apiaceae). De toevoeging 'hond' aan peterselie heeft dezelfde functie als bij hondenweer. Hondspeterselie is dus slechte of kwade peterselie. De plant komt voor langs wegkanten, in moestuinen en akkers. Ze hebben dubbel of drievoudig geveerde, glanzende bladeren. Gewoonlijk bereiken de planten een hoogte van circa 1,2 m, maar vaak zijn ze kleiner.
Let op: hondspeterselie is geen peterseliesoort (Petroselinum). De plant is giftig.
Hondspeterselie bloeit van juni tot oktober met witte, 2 mm grote bloemen. De bloemen vormen schermen van 2–6 cm doorsnede. Er wordt een omwindseltje gevormd door lange, lijnvormige, hangende schutblaadjes aan de voet van een schermpje.
De plant heeft eivormige, geribde vruchtjes zonder stekels.
De bladeren zijn twee- tot drievoudig geveerd. De deelblaadjes zijn veerspletig. De bladsteel is breed en is voorzien van een schede.
Hundepersille, Aethusa cynapium, er ein plante i skjermplantefamilien. Han veks i Europa, Vest-Asia og Nordvest-Afrika og er einaste medlem av hundepersilleslekta. Han veks òg vilt i Noreg. Ein reknar med tre underartar: Møllepersille, skogpersille og ugraspersille, derav dei to siste veks vilt i Noreg. Heile planten er giftig.[1]
Hundepersille, Aethusa cynapium, er ein plante i skjermplantefamilien. Han veks i Europa, Vest-Asia og Nordvest-Afrika og er einaste medlem av hundepersilleslekta. Han veks òg vilt i Noreg. Ein reknar med tre underartar: Møllepersille, skogpersille og ugraspersille, derav dei to siste veks vilt i Noreg. Heile planten er giftig.
Blekot pospolity (Aethusa cynapium L.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl., dawna nazwa: baldaszkowate). Zwyczajowe nazwy: szaleń, psia pietruszka. Występuje w prawie całej Europie, a także na Kaukazie i w Azji Zachodniej[2]. W Polsce jest pospolity, aż po niższe położenia górskie.
Roślina jednoroczna. Rośnie na przydrożach, przychaciach i na polach uprawnych, jako chwast. Roślina azotolubna, wapieniolubna i wskaźnikowa gleb wapiennych. Kwitnie od czerwca do października. Kwiaty przedprątne lub równoczesne, owadopylne lub samopylne.
Opisano 3 podgatunki:
Roślina lecznicza, dawniej używana w medycynie ludowej. Konieczne jest stosowanie zawsze za wiedzą i zgodą lekarza. Leczenie się na własną rękę może grozić nawet śmiercią.
Blekot pospolity (Aethusa cynapium L.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl., dawna nazwa: baldaszkowate). Zwyczajowe nazwy: szaleń, psia pietruszka. Występuje w prawie całej Europie, a także na Kaukazie i w Azji Zachodniej. W Polsce jest pospolity, aż po niższe położenia górskie.
A pequena-cicuta (Aethusa cynapium) é uma planta, da família Apiaceae.[1][2]
É usada para crianças em fase de dentição.[3]
Vildpersilja (Aethusa cynapium) är en ett- till tvåårig växt som tillhör familjen flockblommiga växter. Äldre regionala namnformer var Glis och Åthäva.[1].Den blir 5 till 100 centimeter hög och blommar i juli till september med vita blommor. Stjälken är kal, slät, ibland taggig och ofta violett nertill. Bladen är flikiga och glänsande. Frukten är 3 till 4 mm tjock och avlång, med tydliga åsar. Den påminner om en spenslig hundloka och skiljs lättast från den på sina nedåtriktade, stora svepen. Hela växten är mycket giftig[2],[3] och dödsfall har inträffat.
Vildpersilja är ganska vanlig och trivs på frisk, närings- och kväverik kulturjord, exempelvis rabatter, trädgårdar, tippar, jordhögar och bangårdar. Dess utbredning är Finlands sydspets, små områden i södra Norge, hela södra Sverige och hela Danmark.
Vildpersilja (Aethusa cynapium) är en ett- till tvåårig växt som tillhör familjen flockblommiga växter. Äldre regionala namnformer var Glis och Åthäva..Den blir 5 till 100 centimeter hög och blommar i juli till september med vita blommor. Stjälken är kal, slät, ibland taggig och ofta violett nertill. Bladen är flikiga och glänsande. Frukten är 3 till 4 mm tjock och avlång, med tydliga åsar. Den påminner om en spenslig hundloka och skiljs lättast från den på sina nedåtriktade, stora svepen. Hela växten är mycket giftig, och dödsfall har inträffat.
Vildpersilja är ganska vanlig och trivs på frisk, närings- och kväverik kulturjord, exempelvis rabatter, trädgårdar, tippar, jordhögar och bangårdar. Dess utbredning är Finlands sydspets, små områden i södra Norge, hela södra Sverige och hela Danmark.
Собача петрушка звичайна (Aethusa cynapium L.) — зілляста однорічна, рідко дворічна рослина монотипного роду собача петрушка з родини окружкових.
Росте серед чагарників, у лісах, особливо заплавних, а також як бур'ян по садах і городах. У більшій частині України, крім Степу. Свіже зілля містить 0,015 % етерової олії. Рослину вважають отруйною, але випадки отруєння трапляються рідко.
Собача петрушка звичайна (Aethusa cynapium L.) — зілляста однорічна, рідко дворічна рослина монотипного роду собача петрушка з родини окружкових.
Росте серед чагарників, у лісах, особливо заплавних, а також як бур'ян по садах і городах. У більшій частині України, крім Степу. Свіже зілля містить 0,015 % етерової олії. Рослину вважають отруйною, але випадки отруєння трапляються рідко.
Aethusa cynapium là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa tán. Loài này được L. mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.[1]
Aethusa cynapium là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa tán. Loài này được L. mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.
Aethusa L., 1753
Единственный видКокорыш обыкновенный
(Aethusa cynapium L.)
Синонимы
Коко́рыш, или Соба́чья петру́шка, или Зноиха[2] (лат. Aethúsa) — род растений семейства Зонтичные (Apiaceae) с одним полиморфным видом — Кокорышем обыкновенным (Aethusa cynapium).
Однолетние (иногда двулетние) растения до 1 метра высотой.
Стебель ветвистый полый.
Листья дважды-, триждыперистые, треугольного очертания; листовые пластинки ромбические или почти треугольные, глубоко перисто-раздельные, с надрезанными долями.
Цветёт кокорыш с июня по октябрь белыми цветками, собранными в многочисленные зонтики, без покрывала, но с покрывальцем из трёх длинных линейных листиков, обращённых наружу; чашечка незаметная; венчик состоит из пяти глубоковыемчатых белых лепестков.
Плод — шаровидно-яйцевидный, на поперечном разрезе круглый (до 3 мм длины и до 2,5 мм ширины); рёбра толстые, острые; семена на внутренней стороне совершенно плоские, с дугообразными ходами; столбичек раздвоенный.
Растение не имеет запаха (по другой информации — своеобразный лёгкий или сильный запах). От настоящей петрушки отличается блестящими (сверху) листьями и строением обёртки.
Встречается в Малой Азии и Европе, как заносное — в Северной Америке; в России — на Кавказе и изредка почти во всех областях европейской части.
Растёт на рыхлых, богатых питательными веществами, зачастую карбонатных почвах по сорным местам, около жилищ, в садах, огородах.
Коко́рыш, или Соба́чья петру́шка, или Зноиха (лат. Aethúsa) — род растений семейства Зонтичные (Apiaceae) с одним полиморфным видом — Кокорышем обыкновенным (Aethusa cynapium).