dcsimg
Plancia ëd Talisia esculenta (A. St.-Hil.) Radlk.
Life » » Archaeplastida » » Angiosperms » » Sapindaceae »

Talisia esculenta (A. St.-Hil.) Radlk.

Talisia esculenta ( Alman )

fornì da wikipedia DE
 src=
Blüten
 src=
Früchte

Talisia esculenta ist ein Baum in der Familie der Seifenbaumgewächse aus dem mittleren bis nördlichen Brasilien, Paraguay und aus Guyana.

Beschreibung

Talisia esculenta wächst als meist immergrüner Baum bis zu 10–14 Meter hoch. Der Stammdurchmesser erreicht 30–40 Zentimeter.

Die wechselständigen, kurz gestielten Laubblätter sind paarig (bzw. unpaarig; aber das oberste Blättchen ist stark reduziert) gefiedert mit 4–8 dickledrigen Blättchen. Die eiförmigen, -lanzettlichen bis länglichen oder elliptischen, kurz gestielten Blättchen sind fast kahl und ganzrandig, sie sind 7–13 Zentimeter lang und 3–6 Zentimeter breit. An der Spitze sind sie abgerundet bis bespitzt. Die Nervatur ist gefiedert mit feinen Seitenadern. Die Nebenblätter fehlen.

Talisia esculenta ist duodichogam. Es werden endständige und schlanke, leicht behaarte Rispen, Thyrsen gebildet. Es sind kleine Trag- und Vorblätter vorhanden. Die eingeschlechtlichen und duftenden, weißen bis rosafarbenen, kurz gestielten, kleinen Blüten sind fünfzählig mit doppelter Blütenhülle. Die kleinen, kurz verwachsenen, etwa 3 Millimeter langen Kelchblätter sind behaart. Die 4–5 Millimeter langen Petalen sind außen im unteren Teil und innen behaart, sie besitzen jeweils innen eine petaloide, zweispitzigen und innen behaarte Schuppe. Bei den männlichen Blüten sind 8 Staubblätter mit behaarten Staubfäden vorhanden, bei den weiblichen Staminodien. Bei den weiblichen Blüten ist ein oberständiger und dreikammeriger, behaarter Fruchtknoten mit kurzem Griffel ausgebildet, bei den männlichen ein kleiner Pistillode. Es ist jeweils ein kahler, lappiger Diskus vorhanden.

Es werden rundliche, gelbe bis gelb-bräunliche und etwa bis 3 Zentimeter große, ledrige, kahle Beeren (Panzerbeere) mit kleinen Griffelrest an der Spitze gebildet. Die 1–2 Samen sind von einem fleischigen, leicht durchscheinenden, weißlichen bis rosafarbenen Arillus (Sarkotesta) umhüllt.

Taxonomie

Die Erstbeschreibung des Basionyms Sapindus esculentus erfolgte 1824 durch Augustin François César Prouvençal de Saint-Hilaire in Pl. Usuel. Bras.: t. 68.[1] Die weiteren Autoren Adrien de Jussieu und Jacques Cambessèdes wurden 1825 in Flora Brasiliae I: 391 veröffentlicht.[2] Die Umteilung in die Gattung Talisia zu Talisia esculenta erfolgte 1878 durch Ludwig Radlkofer in Sitzungsber. Math.-Phys. Cl. Königl. Bayer. Akad. Wiss. München 8: 345. Weitere Synonyme sind Meleagrinex pernambucana Arruda und Sapindus edulis A.St.-Hil.

Verwendung

Die essbaren, süß-sauren Früchte sind bekannt als Pitomba, der Baum als Pitombeira. Die Wurzeln werden medizinisch genutzt.

Literatur

  • Flora brasiliensis. 13(3), 1874–1900, Sp. 537 f, t. 111, Sp. 657 f, online
  • Food and fruit-bearing forest species. 3: Examples from Latin America, FAO Forestry Paper 44/3, FAO, 1986, ISBN 92-5-102372-7, S. 285 ff.
  • K. Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. X: Flowering Plants Eudicots. Springer, 2011, ISBN 978-3-642-14396-0, S. 383 f.

Einzelnachweise

  1. online biodiversitylibrary.org.
  2. online auf biodiversitylibrary.org.
 title=
licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia DE

Talisia esculenta: Brief Summary ( Alman )

fornì da wikipedia DE
 src= Blüten  src= Früchte

Talisia esculenta ist ein Baum in der Familie der Seifenbaumgewächse aus dem mittleren bis nördlichen Brasilien, Paraguay und aus Guyana.

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia DE

Talisia esculenta ( Anglèis )

fornì da wikipedia EN

Talisia esculenta is a medium-sized tree native to the Amazon Basin, and is found in Brazil, Colombia, Peru, Paraguay and Bolivia.

The tree and fruit are called pitomba in English, Portuguese and Spanish, olho-de-boi, pitomba-rana and pitomba-de-macaco in Portuguese, pitoulier comestible in French and cotopalo in Spanish and karajá bola in Guarani. Pitomba is also used as the name for Eugenia luschnathiana.

Description

Talisia esculenta can grow to a height of 9–20 m, with a trunk up to 45 cm diameter. The leaves are arranged alternately, pinnately compound, with 5–11 leaflets, the leaflets 5–12 cm long and 2–5 cm broad.

The flowers are produced in a panicle 10–15 cm long, the individual flowers small and white. The fruit is round to ellipsoid in shape, 1.5–4 cm in diameter. Beneath the outer peel is the white, translucent, sweet-sour pulp with one or two large, elongated seeds.

Uses

The fruit is eaten fresh and used to make juice. The sap is used as a fish poison. Roasted seeds are used to treat diarrhea.

References

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Wikipedia authors and editors
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia EN

Talisia esculenta: Brief Summary ( Anglèis )

fornì da wikipedia EN

Talisia esculenta is a medium-sized tree native to the Amazon Basin, and is found in Brazil, Colombia, Peru, Paraguay and Bolivia.

The tree and fruit are called pitomba in English, Portuguese and Spanish, olho-de-boi, pitomba-rana and pitomba-de-macaco in Portuguese, pitoulier comestible in French and cotopalo in Spanish and karajá bola in Guarani. Pitomba is also used as the name for Eugenia luschnathiana.

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Wikipedia authors and editors
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia EN

Pitomba (Talisia esculenta) ( olandèis; flamand )

fornì da wikipedia NL

De pitomba (Talisia esculenta) is een tot 15 m hoge boom uit de zeepboomfamilie (Sapindaceae) met een brede kroon. De geveerde bladeren bestaan uit vier tot acht lancetvormige, toegespitste, glanzende deelblaadjes. De kleine, witte bloemen zitten in tot 30 cm lange, vertakte, eindstandige bloeiwijzen.

De tot 3 cm grote, ronde vruchten groeien dicht opeen in trossen. De taaie leerachtige schil is 1 mm dik, rijp glanzend, groenig-geel tot kaneelbruin en bezet met wratjes. De sappige, glazig-witte, 5 mm dikke zaadmantel, die zuur-aromatisch van smaak is, bevat een elliptisch zaad.

De pitomba komt van nature voor in Bolivia, Brazilië en Paraguay. In deze landen wordt hij ook veel gekweekt. Buiten deze landen kent hij weinig bekendheid.

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia NL

Pitomba (Talisia esculenta): Brief Summary ( olandèis; flamand )

fornì da wikipedia NL

De pitomba (Talisia esculenta) is een tot 15 m hoge boom uit de zeepboomfamilie (Sapindaceae) met een brede kroon. De geveerde bladeren bestaan uit vier tot acht lancetvormige, toegespitste, glanzende deelblaadjes. De kleine, witte bloemen zitten in tot 30 cm lange, vertakte, eindstandige bloeiwijzen.

De tot 3 cm grote, ronde vruchten groeien dicht opeen in trossen. De taaie leerachtige schil is 1 mm dik, rijp glanzend, groenig-geel tot kaneelbruin en bezet met wratjes. De sappige, glazig-witte, 5 mm dikke zaadmantel, die zuur-aromatisch van smaak is, bevat een elliptisch zaad.

De pitomba komt van nature voor in Bolivia, Brazilië en Paraguay. In deze landen wordt hij ook veel gekweekt. Buiten deze landen kent hij weinig bekendheid.

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia NL

Pitomba ( portughèis )

fornì da wikipedia PT

A pitomba (ou o pitombo[1]) é o fruto da pitombeira (Talisia esculenta), árvore presente desde a Região Amazônica até a Mata Atlântica, do Nordeste do Brasil ao Rio de Janeiro, que chega a ter até doze metros de altura. Seus frutos, drupas, são comestíveis, saborosos e muito consumidos tanto pelo homem como pela fauna e se dá no pé entre os meses de janeiro e abril, às vezes vai até maio ou junho dependendo do clima. A pitomba possui em geral um a dois caroços revestidos por uma camada fina e suculenta, adocicada e um pouco ácida. Quando madura, a fruta tem a cor laranja e em média cerca de três centímetros.

Estes frutos são comercializados nas feiras das regiões Norte e Nordeste no Brasil, sendo muito procurados por pássaros e amplamente cultivados em pomares domésticos por todo o país.

Dá nome a uma tradicional festa pernambucana, a Festa da Pitomba.

Etimologia

"Pitomba" e "pitombo" provêm do termo tupi pito'mba[1].

Outras denominações

  • Pitombeira (nome da árvore onde a pitomba se origina)
  • Olho-de-boi
  • Pitomba-da-mata
  • Pitomba-de-macaco

Expressão idiomática

O termo pode ser usado na expressão popular "fulano não vale uma pitomba", significando que a pessoa não vale nada, como o tamanho pequeno da fruta.

Referências

  1. a b FERREIRA, A. B. H. Novo Dicionário da Língua Portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 341.

 title=
licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Autores e editores de Wikipedia
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia PT

Pitomba: Brief Summary ( portughèis )

fornì da wikipedia PT

A pitomba (ou o pitombo) é o fruto da pitombeira (Talisia esculenta), árvore presente desde a Região Amazônica até a Mata Atlântica, do Nordeste do Brasil ao Rio de Janeiro, que chega a ter até doze metros de altura. Seus frutos, drupas, são comestíveis, saborosos e muito consumidos tanto pelo homem como pela fauna e se dá no pé entre os meses de janeiro e abril, às vezes vai até maio ou junho dependendo do clima. A pitomba possui em geral um a dois caroços revestidos por uma camada fina e suculenta, adocicada e um pouco ácida. Quando madura, a fruta tem a cor laranja e em média cerca de três centímetros.

Estes frutos são comercializados nas feiras das regiões Norte e Nordeste no Brasil, sendo muito procurados por pássaros e amplamente cultivados em pomares domésticos por todo o país.

Dá nome a uma tradicional festa pernambucana, a Festa da Pitomba.

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Autores e editores de Wikipedia
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia PT

Talisia esculenta ( vietnamèis )

fornì da wikipedia VI

Talisia esculenta là một loài thực vật có hoa trong họ Bồ hòn. Loài này được (A. St.-Hil.) Radlk. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1878.[1]

Hình ảnh

Chú thích

  1. ^ The Plant List (2010). Talisia esculenta. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2013.

Liên kết ngoài


Hình tượng sơ khai Bài viết chủ đề phân họ thực vật Sapindoideae này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia VI

Talisia esculenta: Brief Summary ( vietnamèis )

fornì da wikipedia VI

Talisia esculenta là một loài thực vật có hoa trong họ Bồ hòn. Loài này được (A. St.-Hil.) Radlk. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1878.

licensa
cc-by-sa-3.0
drit d'autor
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visité la sorgiss
sit compagn
wikipedia VI