Cestrum nocturnum L.

laukaupoʻuli, motoʻiengeenga

Ko e laukau poʻuli ko e fuʻu ʻakau lahi ia mo e ngaahi matalaʻiʻakau hinehina pea mo e foʻi fua ʻoku hinehina. Taimi ʻe niʻihi ko e matalaʻiʻakau kiʻi engeenga (fakakeheʻi kehekehe?). ʻOku fonu he matalaʻiʻakau ʻi heʻene tangitangi, mo e manongi lahi (lolotonga he pō pe), ko e meʻa fakaʻofoʻofa. Neongo ko e ʻakau fakakona mo e vao ʻaupito. Ko e ʻakau ʻomi mei he Kalipea, ʻoku taʻefuoloa. ʻOku kona ʻa e ʻū foʻi fua.

Ngaahi faʻahinga kehekehe

• vaitohi; ʻoku matala he ʻaho, foʻi fua ʻuliʻuli
• laukaupoʻuli; ʻoku matala he pō, foʻi fua hinehina

Hingoa ʻi he ngaahi lea kehe

• ʻala aumoe, kūpaoa, onaona Iāpana (lea fakahauaiʻi)
• (tiare) ariki-vaʻine (lea fakakuki = ʻeiki-fefine)
• kara, caucau, caucau ni bogi (lea fakafisi)
• ike he pō (lea fakaniuē)
• fafine o te pō (lea fakatūvalu)
• teine o le pō, aliʻi o le pō (lea fakahaʻamoa)

Tataku

• http://www.hear.org/pier/species/cestrum_nocturnum.htm
• Hokohoko ngaahi ʻakau; Vaʻa fekumi ngoue Vainī

हसनाको फल

हसना फूल अथवा रातकी रानी अत्यन्तै वासनादार फूल फुल्ने वनस्पति हो ।

मेक्सिको र क्यारेबियन क्षेत्रबाट विश्वको धेरै भागमा फैलन र फस्टाउन सफल हसना नेपालमा कहिले र कसरी आइपुग्यो, यकिन भइसकेको छैन। यो फूल राणा दरबारका बगैंचामा सय वर्ष भन्दा पहिले नै फुलिसकेको थियो। त्यसबेला अरबी नाम हसना नै प्रिय भयो। तसर्थ हसना हाम्री रातकी रानी हुन्। त्यसलाई वनस्पति विज्ञानले 'सेस्ट्रम नोक्टरनम' भन्ने संज्ञा दिइएको छ। रातमा फुल्ने भएकोले 'नोक्टरनम' शब्द चयन भएको हो। यो वनस्पति आलु, गोलभेंडा र भान्टाको परिवार 'सोलानेसी' भित्र पर्छ।

तस्विर संग्रह

सन्दर्भ सामग्रीहरू

[१]-रातकी रानीहरु

ହେନା ଫୁଲର କଢ଼

ହେନା ଗଛର ଫଳ

ହେନା ଫୁଲ (ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ Cestrum nocturnum, ଈଂରାଜୀରେ night-blooming jasmine ବା night-blooming cestrum ଏବଂ ହିନ୍ଦୀରେ रातरानी) ସେଷ୍ଟ୍ରମ୍ ପ୍ରଜାତି ଓ ସୋଲେନେସିଆ ପରିବାରର ଏକ ଉଦ୍ଭିଦ । ଏହି ଫୁଲଗଛ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତୀୟ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜର ସ୍ଥାନୀୟ ବୃକ୍ଷ କିନ୍ତୁ ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆରେ ଏହା ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବେ ବଢ଼ିଥାଏ ।^[୧]

ଉଦ୍ଭିଦର ବର୍ଣ୍ଣନା

ହେନା ଫୁଲର ଗଛ ବୁଦାଳିଆ, ଚିରହରିତ୍ ଓ ଏହା ପ୍ରାୟ ୪ ମିଟର୍ (୧୩ ଫୁଟ୍) ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଢ଼ିଥାଏ । ଏହାର ପତ୍ର ପତଳା, ୬-୨୦ ସେ.ମି. (୨.୪-୭.୯ ଇଞ୍ଚ୍) ଲମ୍ବା, ୨-୪.୫ ସେ.ମି. (୦.୭୯-୧.୭୭ ଇଞ୍ଚ୍) ଓସାରର ଏବଂ ଚିକ୍କଣିଆ । କାହାଳୀ ସଦୃଶ ପାଞ୍ଚଟି ପାଖୁଡ଼ାବିଶିଷ୍ଟ ଫୁଲଗୁଡ଼ିକ ଈଷତ୍ ସବୁଜ-ଶ୍ୱେତ ରଙ୍ଗର, ୨-୨.୫ ସେ.ମି. (୦.୭୯-୦.୯୮ ଇଞ୍ଚ୍) ଲମ୍ବା, ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଫୁଟିଥିବା ପାଖୁଡ଼ାର ଉପର ପାଖର ଗୋଲେଇ ବ୍ୟାସ ପ୍ରାୟ ୧୦-୧୩ ମି.ମି. (୦.୩୯-୦.୫୧ ଇଞ୍ଚ୍) । ଏହି ଫୁଲ ରାତିରେ ଫୁଟେ ଓ ଏକ ଅପୂର୍ବ ସୁଗନ୍ଧ ନିର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଆଖପାଖର ପରିବେଶକୁ ଚହଟାଇ ଦିଏ । ଏହି ଗଛର ଫଳ ବା କୋଳି ୧୦ ମି.ମି. (୦.୩୯ ଇଞ୍ଚ୍) ଲମ୍ବା, ୫ ମି.ମି. (୦.୨୦ ଇଞ୍ଚ୍) ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ଏବଂ ବାଇଗଣୀ କିମ୍ବା ସବୁଜ-ହଳଦିଆ ମିଶା ଧଳା ରଙ୍ଗର । ଆଉ ଏକ ପ୍ରଜାତିର ହେନା ଫଲର ରଙ୍ଗ ହଳଦିଆ ହୋଇଥାଏ । କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଏହାର ପତ୍ର ଓ ଫଳ ବିଷାକ୍ତ ହୋଇପାରେ, କାରଣ ଏହାର ବିଷାକ୍ତତାକୁ ନେଇ ମିଶ୍ରିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଓ ତଥ୍ୟ ମିଳିଛି ।^[୨][୩]

ରାତିରେ ଫୁଟୁଥିବା ହେନା ଫୁଲର ଅପୂର୍ବ ସୁଗନ୍ଧ ପାଇଁ ଉପ-କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଭିନ୍ନ ଘର ଗମଳା, ଉଦ୍ୟାନ ଇତ୍ୟାଦିରେ ହେନା ଫୁଲ ଗଛ ରୋପଣ କରାଯାଇଥାଏ । ସାମାନ୍ୟରୁ ଆର୍ଦ୍ର ବାଲିମିଶା ଢିଲା (୬.୬-୭.୫ pH) ମାଟିରେ ଏହି ଗଛ ଭଲ ଭାବେ ବଢ଼ିଥାଏ ।

ରସାୟନିକ ଉପାଦାନ

ହେନା ଫୁଲର ଅର୍କ ବା ତେଲର ରସାୟନିକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ – ୨୭% ଫିନାଇଲ୍ ଇଥାଇଲ୍ ଆଲ୍‍କହଲ୍, ୧୨% ବେଞ୍ଜାଇଲ୍ ଆଲ୍‍କହଲ୍, ୫.୬% ଐକୋସିନ୍, ୫.୬% ୟୁଗେନୋଲ୍, ୪.୪% ଏନ୍-ଟେଟ୍ରାକୋସିନ୍, ୩.୧% କ୍ୟାରିଓଫାଇଲିନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍, ୨.୭% ୧-ହେକ୍ସାଡେକାନଲ୍, ୨.୪୫% ମିଥୋକ୍ସିୟୁଗେନୋଲ୍, ୨.୩୨% ବେଞ୍ଜାଲ୍‍ଡିହାଇଡ୍ ।^[୪] ହେନା ଫୁଲରୁ ଆଲ୍‍କହଲ୍ (ମଧୁମଦ୍ୟ) ବାହାର କରାଯାଇ ତାହାର ପରୀକ୍ଷଣରୁ ସେଥିରେ ସାଇଟୋଟକ୍ସିକ୍ ଷ୍ଟେରଏଡ୍ ଥିବା ଜଣା ପଡ଼ିଛି ।^[୫]

ଚିତ୍ର ଗ୍ୟାଲେରୀ

• ରାତିରେ ଫୁଟୁଥିବା ହେନା ଫୁଲ

• ଅଫୁଟା ହେନା ଫୁଲ

• ହେନା ଫୁଲ

• ଫୁଲରେ ଲଦି ହୋଇ ରହିଥିବା ହେନା ଫୁଲ ଗଛ

• ଫ୍ଲୋରିଡ଼ାର ରକଲେଜ୍‍ଠାରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ଏକ ହେନା ଫୁଲ ଗଛ

• ହେନା ଫୁଲ

• ନିକାରାଗୁଆ ଦେଶରେ ହେନାଫୁଲ ଗଛ

ଆଧାର

ଆହୁରି ପଢ଼ନ୍ତୁ

• Huxley, A., ed. (1990). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan.
• Poisons Information Centre (Queensland): Cestrum nocturnum
• Floridata: Cestrum nocturnum

రాత్రి రాణి (Night queen) సువాసనభరితమైన పుష్పం. ఈ వృక్షాన్ని సువాసన కోసం పెంఛుతారు. దీని శాస్త్రీయ నామము సెస్ట్రమ్ నాక్టర్నమ్ (Cestrum nocturnum). ఇది మెక్సికో, మధ్య అమెరికా, భారతదేశం, క్యూబా దేశాలలో విరివిగా పెరుగుతుంది.

వర్ణన

• రాత్రి రాణి సతతహరితమైన పొదగా 4 మీటర్ల ఎత్తు పెరుగుతుంది.
• ఆకులు సరళంగా సూదిమొనతో ముదురు ఆకుపచ్చ రంగులో మెరుస్తూ ఉంటాయి.
• పుష్పాలు లేత ఆకుపచ్చ-తెలుపు రంగులో సన్నగా పొడవుగా 2-2.5 సె.మీ. ఉంటాయి. ఇవి రాత్రి సమయంలో విడి దట్టమైన సుగంధం విడుదల చేస్తాయి.
• దీని ఫలాలు బెర్రీగా తెల్లగా ఉండి విషపూరితమైనవి.

చిత్రమాలిక

• రేరాణి పూలు

మూలాలు

• Huxley, A., ed. (1990). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan.
• Germplasm Resources Information Network: Cestrum nocturnum
• Flora of China: Cestrum nocturnum in China
• Poisons Information Centre (Queensland): Cestrum nocturnum
• USDA Plants Profile: Cestrum nocturnum

ರಾತ್ರಿರಾಣಿ ಸೊಲನೇಸಿಯೀ (ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ಕುಟುಂಬ) ಸಸ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿನ ಸೆಸ್ಟ್ರಮ್‍ನ ಒಂದು ಪ್ರಜಾತಿ. ಇದು ವೆಸ್ಟ್ ಇಂಡೀಸ್‍ಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ದೇಶೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.^[೧]

ವಿವರಣೆ

ರಾತ್ರಿರಾಣಿಯು ಮರದಂಥ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಪೊದೆಯಾಗಿದ್ದು ೪ ಮೀ.ವರೆಗೆ ಎತ್ತರವಿರುತ್ತದೆ. ಹೂವುಗಳು ಹಸಿರು ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ತೆಳ್ಳನೆಯ ಕೊಳವೆಯಾಕಾರದ ೨-೨.೫ ಸೆ.ಮೀ. ಉದ್ದದ ಎಸಳು ಇರುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡಾಗ ಐದು ಕಿರಿದಾದ ಹಾಲೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆ ಪ್ರಬಲವಾದ, ಸಿಹಿ ಸುಗಂಧ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಬೇಸಾಯ

ರಾತ್ರಿರಾಣಿಯನ್ನು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಸುಗಂಧ ಬೀರುವ ಅದರ ಹೂವುಗಳಿಗಾಗಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಸಸ್ಯವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಹಗುರ ಹಾಗೂ ಮರಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಾಧಾರಣದಿಂದ ತೇವದ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ.

ಅತಿಕ್ರಮಣಶೀಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ

ರಾತ್ರಿರಾಣಿಯು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ನ್ಯೂ ಜ಼ೀಲಂಡ್, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ಼್ರಿಕಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ದಕ್ಷಿಣದ ಅಮೇರಿಕ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತದ ಉಷ್ಣ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ದೇಶೀಕರಣಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲ ಮಾಡುವುದು ಕಠಿಣವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಳೆಯೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು